Αρχείο Ολοκαυτώματος - Τα Παρασκήνια της διαταγή του ΕΛΑΣ για την εκτέλεση των Γερμανών αιχμαλώτων (Μέρος 2)

Η ΔΟΛΟΦΟΝΙΑ ΤΩΝ ΤΡΙΩΝ ΤΡΑΥΜΑΤΙΩΝ ΑΙΧΜΑΛΩΤΩΝ. ΘΕΣΕΙΣ ΤΟΥ ΑΡΧΙΑΤΡΟΥ ΕΛΑΣ ΑΝΔΡΕΑ ΠΑΥΛΟΠΟΥΛΟΥ Ο Αρχίατρος ΕΛΑΣ Ανδρέας Παυλόπουλος [αριστερά] ...

Η ΔΟΛΟΦΟΝΙΑ ΤΩΝ ΤΡΙΩΝ ΤΡΑΥΜΑΤΙΩΝ ΑΙΧΜΑΛΩΤΩΝ. ΘΕΣΕΙΣ ΤΟΥ ΑΡΧΙΑΤΡΟΥ ΕΛΑΣ ΑΝΔΡΕΑ ΠΑΥΛΟΠΟΥΛΟΥ

Ο Αρχίατρος ΕΛΑΣ Ανδρέας Παυλόπουλος [αριστερά] μαζί με τα ηγετικά

στελέχη του ΕΛΑΣ Λασάνη [κέντρο] και Πελοπίδα [δεξιά].

ΜΝΗΜΟΝΙΚΟ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟ Νο 181 - μέρος 2ο

τα κείμενα και οι φωτογραφίες διέπονται από τη Νομοθεσία περί Πνευματικών Δικαίωμάτων
copyright Ιστορικό Αρχείο Κανελλόπουλου

Φως στα ντοκουμέντα του Ιστορικού Αρχείου του Δημ.Κανελλόπουλου για το Καλαβρυτινό Ολοκαύτωμα

-37-

Ένα άλλο εγκληματικό σφάλμα, το πιο απάνθρωπο και τραγικό, είναι η δολοφονία των τριών τραυματιών αιχμαλώτων της Μάχης Ρωγών-Κερπινής [16-17.10.1943], τη θέση Ξυδιάς [Πηγάδι], στα Καλάβρυτα [μεταξύ 18 και 20.10.1943]. Η κοινή γνώμη στην πλειοψηφία της επιρρίπτει την ευθύνη για το απαίσιο αυτό γεγονός, στον Αρχίατρο του ΕΛΑΣ Ανδρέα Παυλόπουλο, από τα Σουδενά Καλαβρύτων. Το τραγικό αυτό περιστατικό συσχετίζεται με τον απαγχονισμό του ανηψιού του γιατρού Ανδρέα Παυλόπουλου από τους Γερμανούς στην πλατεία Χελμού στα Καλάβρυτα Κωνσταντίνου Παυλόπουλου, νεαρού ηλικίας 18 ετών. Ο συσχετισμός γίνεται με την άποψη ότι ο γιατρός Παυλόπουλος ενεργώντας εκδικητικά επέβαλλε τη δολοφονία-πνιγμό των τριών τραυματιών γερμανών αιχμαλώτων.

Η Ιστορική Έρευνα ζήτησε εξηγήσεις από τον Ανδρέα Παυλόπουλο. Συγκεκριμένα ο Ιστορικός Ερευνητής Δημήτρης Κανελλόπουλος επισκέφθηκε τον Ανδρέα Παυλόπουλο στο σπίτι του στο Πέραμα Πειραιώς [Κυριακή 24 Νοεμβρίου  1974] και για το τραγικό αυτό γεγονός ο Αρχίατρος του ΕΛΑΣ Ανδρέας Παυλό­πουλος απάντησε, ως εξής, στις σχετικές ερωτήσεις του Δημήτρη Κανελλόπουλου:

[…] Κατά τας αρχάς του Οκτωβρίου 1943 έλαβον εντολή εκ του Αρχηγείου ΕΛΑΣ Β. Πελοποννήσου (Μίχος-Παπούας-Λασάνης), που είχε τότε προσωρινή έδρα μεταξύ Κερτέζης-Λειβατσίου Καλαβρύτων, να οργανώσω Νοσοκομείον εις Καλάβρυτα (Ξενοδοχείον ΠΑΡΑΔΕΙΣΟ). Πράγματι τούτο και έπραξα. Μεταξύ 16 και 17 Οκτωβρίου 1943 εγένετο η μάχη της Κερπινής-Ρωγών, που κατέληξε στο θρίαμβο των ανταρτών του Ανεξαρτήτου Τάγματος Καλαβρύτων, στην κατατρόπωση του ανερχομένου εξ Αιγίου προς Καλάβρυτα Γερμανικού λόχου, τον φόνον 4 περίπου εξ αυτών και την σύλληψιν του υπολοίπου τμήματος 88 περίπου ανδρών, μεταξύ των οποίων και 3 τραυματίες. Οι συλληφθέντες αιχμάλωτοι ήσαν Αλσατοί, Αυστριακοί, Ουκρανοί και όχι καθαρόαιμοι Γερμανοί. Οι τρεις τραυματίαι ήσαν Αυστριακοί.

Οι αιχμάλωτοι ωδηγήθησαν εις το Δημοτικόν Σχολείον Καλαβρύτων και παραδόθηκαν από το Ανεξάρτητο Τάγμα ΕΛΑΣ Καλαβρύτων στο Φρουραρχείο ΕΛΑΣ Καλαβρύτων [Σμυρνιωτό­πουλος, Κατσικόπουλος, Νικολαΐδης] και σαν ΟΠΛΑ Καλαβρύτων [Γεώργιο Παυλόπουλο]. Τας επομένας ημέρας περιεφέρθη­σαν ανά τα χωρία της επαρχίας, κατά το προηγούμενον της μάχης Λεοντίου (Γουζουμίστρα), με συλληφθέντας Ιταλούς αιχμαλώτους, δι’ ανύψωσιν του ηθικού των καταπιεζομένων υπό του κατακτητού χωρικών. Οι τρείς τραυματίαι αιχμάλω­τοι μετεφέρθησαν εις Νοσοκομείον (Ξενοδοχείον ΠΑΡΑΔΕΙΣΟΣ) προς περαιτέρω περίθαλψιν. Τους περιποιήθημεν ομού μετά των λοιπών νοσηλευομένων ανταρτών.

Ο Αρχίατρος ΕΛΑΣ Ανδρέας Παυλόπουλος

Η Μαρία Αργυροπούλου [Μαζέικα].

Η περίθαλψη στο σπίτι της [συνοικισμός Βέργα Μαζέικων] απέτρεψε την πυρπόληση του συνοικισμού από τους Γερμανούς [14.12.1943]

[…] Από τη μάχη της Κερπινής μας ήλθε η πληροφορία ότι μεγάλη Γερμανική δύναμις ανήρχετο προς Καλάβρυτα μέσω Αιγίου. Τηλεφώνησα εις το αρχηγείον ΕΛΑΣ Β. Πελοποννήσου (Κέρτεζη-Λειβάρτζι) διά την περαιτέρω τύχην απάντων των νοσηλευόμενων εις Νοσοκομείον Καλαβρύτων ανταρτών και Γερμανών (Αυστριακών). Έλαβα εκ του αρχηγείου ΕΛΑΣ Β. Πελοποννήσου την εξής εντολή τηλεφωνικώς: «[…] Οι μεν τραυματίαι ασθενείς αντάρται να διασκορπισθούν προς περαιτέρω περίθαλψιν εις ορεινά χωρία (Σουδενά κλπ.), οι δε γερμανοί (Αυστριακοί) τραυματίαι της μάχης Κερπινής να παραδοθούν εις πολιτικήν οργάνωσιν Καλαβρύτων [Αγρονόμο Γ. Σμυρνιωτόπουλο, Θανάση Κατσικόπουλο και Πάνο Νικολαΐδη] και να παρουσιασθώ πάραυτα εις Αρχηγείον […]», πράγμα όπερ και εγένετο. Ήλθαν πράγματι γυναίκες Καλαβρυτινές να παραλάβουν τους τρεις γερμανούς τραυματίας, αλλά εγώ δεν είχα πλέον ουδεμία αρμοδιότητα επ’ αυτών, κατόπιν της ανωτέρω διαταγής του Αρχηγείου. Πράγματι, μεταξύ εμού και ορισμένων γυναικών [Αγρίου – Πατσαράκη] εγένετο, έντονη λογομαχία και αντεγκλήσεις. Το τι απέγιναν οι τραυματίαι ούτοι επληροφορήθην εκ των υστέρων και μετά τη 13^ην Δεκεμβρίου 1943, χωρίς να γνωρίζω, περί του φόνου των, πρόσωπα και πράγματα.

Τ’ αναγραφέντα μέχρι σήμερον διά τον φόνον των 3 γερμανών (Αυστριακών) αιχμαλώτων υπό διαφόρων συγγραφέων και δημοσιογράφων (Καλαντζής-Καραλής-Μπουλούκος κλπ.) και συγκεκριμένα ότι […] ο φόνος είναι ενέργεια ιδική μου διά να κορέσω την «εκδικητικήν μου μανίαν» διά τον υπό των Γερμανών απαγχονισμόν τον Σεπτέμβριον του 1943 του ανεψιού μου 18χρονου Κων. Παυλοπούλου, είναι αυθαίρετα συμπεράσματα, κακοήθη και συκοφαντικά αποκυήματα νοσηράς φαντασίας και προμελετημένης «σκοπιμότητος». Κάνω έναν απλό συλλογισμό και προκαλώ οιονδηποτε καλόπιστο κριτή, αλλά και φανατικόν «καλοθελητή» να δώση εξήγηση. Εάν, λοιπόν, επιθυμούσα να «κορέσω την εκδικητική μου μανία και τα βάρβαρα ένστικτά μου» θα ήταν δύσκολο να κρεμάσω ή να διατάξω να κρεμάσουν τους τρεις ατυχείς Γερμανούς τραυματίας, αλλά και περισσοτέρους ακόμη αιχμαλώτους στον ίδιο πλάτανο που κρέμασαν το 18χρονο Κων. Παυλόπουλο; Τι σκοπό θα εξυπηρετούσε η «εκδίκησις» με το πέταμα, εν κρυπτώ, των τραυματιών στο πηγάδι και κατά μυστηριώδη μάλιστα τρόπο; Κοινή λογική, λοιπόν, και ο μύθος «Παυλοπούλου-Γερμανών τραυματιών», καταρρίπτεται […].

Ομάδες γερμανών στρατιωτών που αιχμαλωτίστηκαν στη μάχη Ρωγών-Κερπινής και δολοφονήθηκαν [7.12.1943] στο Μαγείρου [επάνω στα Μαζέικα Νοέμβριος 1943, κάτω στην πλατεία Γεωργίου Πάτρα Οκτώβριος 1943]

Πέραν των ανωτέρω και έτερον ψευδές κατασκεύασμα είμαι υποχρεωμένος να διαψεύσω. Στην από 10-11-1943 έκθεσί του ο τότε Συνταγματάρχης Αποστ. Περιβολιώτης αναφέρει ανύπαρκτον και μηδέποτε επισυμβάν γεγονός, περί κακοποιήσεως υπ’ εμού του διακόνου Αγαπίου Καραγκούνη εκ Κραστικών Καλα­βρύτων και συνδέσμου αξιωματικού εκ Κανδάλου Καλαβρύτων. Διέφυγεν όμως του Περιβολιώτη και κάθε άλλου συνταγματάρχου ή υπερεθνικόφρονος ότι μετά του διακόνου Αγαπίου Καραγκούνη μας συνδέουν άρρηκτοι φιλικοί δεσμοί ανέκαθεν.

Η τραγωδία των Καλαβρύτων (13.12.43) απεδόθη υπό διαφόρων ιστορητών ή ασχοληθέντων με το θέμα αυτό, ως αποτέλεσμα του φόνου των συλληφθέντων εις μάχην Κερπινής γερμανών αιχμαλώτων και τραυματιών. Αλλά κάθε τέτοιο συμπέρασμα και ιστορικώς αυθαίρετον τυγχάνει, αλλά και εκτός πάσης πραγμα­τικότητος. Σφάλματα μπορεί να έγιναν και έγιναν. Αλλά διατί; Αφού οι Γερμανοί ήταν καλοπροαίρετοι και ήθελαν ν’ αποφευχθούν αι εκτελέσεις τότε γιατί κατά την διάρκειαν των διαπραγματεύσεων εκρέμασαν εις Αίγιον τρεις αντάρτες-αγωνιστάς και ετοποθέτησαν τας κεφαλάς των εις προθήκας καταστημάτων;

Οι προτάσεις των γερμανών, μέσω αντιπροσωπείας Κωνσταντίου, εκτός του ότι είχον σαν απώτερο σκοπό να εντοπίσουν το Αρχηγείον ΕΛΑΣ Β. Πελοποννήσου, εν όψει εκκαθαριστικών επιχειρήσεων, απέβλεπαν στην άνευ όρων απελευθέρωσιν υπό του ΕΛΑΣ των αιχμαλώτων της μάχης της Κερπινής. Ο ΕΛΑΣ αντιπρότεινε την αναγνώρισίν του ως εμπολέμου τακτικού στρατού, με όλας τας εκατέρωθεν υποχρεώσεις και δικαιώματα (Διεθνές Δίκαιον), πράγμα διά το οποίον δεν συνεφώνησαν οι Γερμανοί χαρακτηρίζοντες πάντα τον ΕΛΑΣ ως «ομάδα ληστών». Τούτω ένεκεν δεν ήτο δυνατή κάθε συμφωνία μετ’ αυτών και δι’ αυτό η αποστολή Κωνσταντίου και ατυχής ήτο αποτυχούσα οικτρώς με όλα τα επακόλουθα.

Αι σχέσεις του ΕΛΑΣ κατ’ αρχάς με τους Άγγλους συνδέσμους ήσαν καλαί. Με τον ερχομό του συνταγματάρχου Στήβενς οι Άγγλοι απομακρύ­νονται από τον ΕΛΑΣ, απομονούνται εις Μιχαλέικα Πατρών (αλήθεια γιατί εκεί δεν κτυπούν οι Γερμανοί;) και συνεργάζονται με Γερμανούς πράκτορας διά αφανισμόν ΕΛΑΣ.

Ο βομβαρδισμός του Σκεπαστού υπό των Γερμανών (29.11.43) εγένετο βάσει σχεδιαγράμματος, συνταχθέντος υπό προδότου αξιωματικού συνεργαζομένου μετά Άγγλων και Γερμανών [περίπτωση διάλυσης ομάδας Δροσοπούλου, Σεπτέμβριος 1943]. Ούτος είχεν εντοπισθή και εμελετάτο η εκτέλεσίς του, ήτις απετράπει την τελευταίαν στιγμήν τη επεμβάσει του Αντισμηνάρχου Δ. Μίχου, αρχηγού ΕΛΑΣ Β. Πελοποννήσου, ίνα μη επέλθη διάστασις ΕΛΑΣ και Αξιωματικών του Στρατού, λόγω προηγουμένων επεισοδίων. Ο [Λάγιος – Ιακωβίδης] προδότης αυτός «αξιωμα­τικός» συνειργάζετο μετά των Γερμανών, παρηκολουθείτο και είχεν απομονωθή.

Τα πτώματα των δολοφονηθέντων τριών γερμανών αιχμαλώτων

[18-20.10.1943] μετά την ανάσυρσή τους από το πηγάδι Ξυδιάς Καλαβρύτων

[φωτογραφία από Αρχείο Σμήναρχου Μίχου]

ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ...........