Ο άγνωστος Ιωάννης Τζερνοτάς (Τσερνοτάμπεης)

Στα λίγα χρόνια της βασιλείας του Σελίμ Α’ (1515-1520) η οθωμανική αυτοκρατορία εξαπλώνεται στην Συρία (1516) και την Αίγυπτο (1517). Καταλύ...

Στα λίγα χρόνια της βασιλείας του Σελίμ Α’ (1515-1520) η οθωμανική αυτοκρατορία εξαπλώνεται στην Συρία (1516) και την Αίγυπτο (1517). Καταλύεται η κυριαρχία των Μαμελούκων στις χώρες αυτές, όπου οι χριστιανοί υπέφεραν τα πάνδεινα. Στην εκστρατεία της Αιγύπτου σίγουρα και ίσως της Συρίας παίρνει ενεργό μέρος ο Έλληνας Τσερνοτάμπεης «στρατιώτης» τιμαριούχος της Πελοποννήσου, μαζί με άλλους συμπατριώτες του χριστιανούς σπαήδες. Ο Τσερνοτάμπεης τον οποίο εκτιμά απεριόριστα ο σουλτάνος (αναφέρεται και ως παντοδύναμος σύμβουλός του) μεσολαβεί υπέρ των μοναχών του Σινά, ώστε να αναγνωρισθεί ο αχτναμές (προνομιακός ορισμός) με την παλάμη του προφήτη Μωάμεθ και ν’ αντικατασταθεί με νέο δικό του.

Ο Τσερνοτάμπεης ή Ιωάννης Τσερνοτάς είναι ο ανακαινιστής της Μονής Ταξιαρχών του Αιγίου μετά την καταστροφή της από πυρκαγιά το 1500. Το όνομα της προσωπικότητάς του διασώζεται ακόμα ζωντανό στη λαϊκή παράδοση, καθώς και διάφορα κτήματα και κτίσματα της Πελοποννήσου που φέρουν το όνομά του.

Επί του Σελίμ Α’, οι σχέσεις Ελλήνων και Τούρκων δεν βρίσκονται σε οξύτητα. Τον τόνο της φιλικής ανοχής τον δίνει ο ίδιος ο σουλτάνος. Τώρα η ζωή, η τιμή και η περιουσία τους εξασφαλίζονται κάπως. Μειώνονται οι συνεχείς κακοποιήσεις και καταπιέσεις και επομένως και οι συχνές τάσεις εξισλαμισμού. Υπάρχουν και αρκετές μνείες για την φιλάνθρωπη στάση του Σελίμ Α’ απέναντι των χριστιανών.

Τους τελευταίους μήνες της βασιλείας του Σελίμ Α’ παρατηρήθηκαν επαναστατικές ζυμώσεις στην Πελοπόννησο, σύμφωνα με την είδηση ανώνυμου στρατιώτου, ο οποίος στα 1533 έγραψε ότι οι κάτοικοι 18 κωμοπόλεων της Μάνης είχαν επαναστατήσει εναντίον του πατέρα και του παππού του Σουλεϊμάν. Σε ορισμένες περιπτώσεις είχαν περιορίσει τους Τούρκους στα κάστρα αλλά δεν κατόρθωσαν τίποτε λόγω της απειρίας του αρχηγού τους.

Ενδεχομένως αυτή και άλλες παρόμοιες ειδήσεις να σχετίζεται με την κίνηση του νέου σουλτάνου Σουλεΐμάν Α’ (1520-1566) να αφαιρέσει βίαια τα τιμάρια των Ελλήνων σπαχήδων του τόπου κατά την αρχή της βασιλείας του. Μέχρι τότε οι χριστιανοί σπαχήδες της Ηπείρου και της Πελοποννήσου διατηρούσαν τα τιμάρια τους (για παράδειγμα στα Ιωάννινα μόνο αυτοί κατοικούσαν μέσα στο κάστρο) και υποχρεώνονταν να ακολουθούν τον σουλτάνο στις εκστρατείες του. Αυτό όπως περιγράφηκε και σε παλαιότερη ανάρτηση έγινε από τον Σουλεϊμάν τον «Μεγαλοπρεπή», από την βασιλεία του οποίου και εφεξής η θέση των χριστιανών και εβραίων ραγιάδων στην αυτοκρατορία επιδεινώνεται διαρκώς. Ο νεαρός σουλτάνος, περιγράφεται ως μελαγχολικός και οξύθυμος με επιβλητικό ανάστημα, ξερακιανό πρόσωπο και αετίσια μύτη, και γεμάτος εχθρικά αισθήματα για τους αλλόδοξους πληθυσμούς και ορμητικά σχέδια εναντίον των χριστιανών της Δύσης.

Στα χρόνια του Σουλεϊμάν πιθανόν να έχασε μέρος της περιουσία του και ο Τσερνοτάμπεης ο οποίος πέθανε ειρηνικά στις 15 Μαρτίου του 1531 στην Κόρινθο (Παλαιά Χώρα) αλλά ετάφη στο μοναστήρι των Ταξιαρχών που ανακαίνισε. Ο Ιωάννης Τσερνοτάς γεννήθηκε στην περιοχή των Καλαβρύτων. Είναι άγνωστο αν γεννήθηκε φτωχός χωρικός ή είχε η οικογένειά του ισχύ στην περιοχή. Κατά την παράδοση ανακάλυψε έναν σημαντικό θησαυρό καθώς όργωνε ένα βακουφικό κτήμα της Μονής Αγίου Αθανασίου Φίλιων. Λόγω του όγκου του θησαυρού αναγκάστηκε να τον προσφέρει στον Σουλτάνο και σύμφωνα με χειρόγραφο μονής του Αγ. Ορους ο θησαυρός χρησιμοποιήθηκε για την εκστρατεία του Σελίμ Α’ στην Αίγυπτο. Σημασία έχει ότι ο Τσερνοτάς συμμετείχε τουλάχιστον στην εκστρατεία στην Αίγυπτο σαν χριστιανός σπαχής στον οθωμανικό στρατό. Ο αριθμός των χριστιανών σπαχήδων στην εκστρατεία στην Αίγυπτο ανέρχονταν σε 2,500!

Λέγεται μάλιστα ότι μετά αποτυχημένες προσπάθειες Οθωμανών μπέηδων να σπάσουν τις γραμμές των Μαμελούκων προσφέρθηκαν να το πράξουν οι ίδιοι στην μάχη της Ridaniya (22 Ιανουαρίου 1517). Μάλιστα ο επικεφαλής τους Τσερνοτάμπεης ξεδίπλωσε την πολεμική σημαία του Αγίου Γεωργίου και σε συνδυασμό με την επιτυχημένη προσβολή των Μαμελούκων, προκάλεσε τον φθόνο και την οργή των Οθωμανών. Επίσης σύμφωνα με χειρόγραφο της Μονής Ξηροποτάμου του Αγίου Όρους απόσπασμα του Τσερνοτάμπεη με 40 ιππείς συνέβαλε στην σύλληψη του τελευταίου Μαμελούκου σουλτάνου της Αιγύπτου Τουμάν μπέη του Β’. Είχε προηγηθεί η άγρια λεηλασία του Καΐρου. Ο Τουμάν επηρεασμένος από τους εμίρηδές του εκτέλεσε του Τούρκους απεσταλμένους και δεν δέχθηκε την ειρήνη που του προσέφερ ο σουλτάνος. Στην αντεπίθεση του Τουμάν και σε νέα μάχη στη Γκίζα οι Μαμελούκοι και οι Βεδουίνοι σύμμαχοί τους ηττήθηκαν ξανά. Ο Al-Ashraf Tuman μπέης κατέφυγε σε έναν Βεδουίνο φύλαρχο που είχε ευεργετήσει στο παρελθόν, αλλά αυτός τον πρόδωσε. Ο Σελίμ εξοργισμένος από την δολοφονία των αγγελιοφόρων του και φοβούμενος νέα αντίσταση, τελικά εκτέλεσε τον τελευταίο Μαμελούκο σουλτάνο της Αιγύπτου και κρέμασε το σώμα του για τρεις μέρες σε μια πύλη του Καΐρου.

Για τις στρατιωτικές του υπηρεσίες στην αιγυπτιακή εκστρατεία του Σελίμ Α' ο Ιωάννης Τσερνοτάς χρίστηκε μπέης και απέκτησε τιμάρια γης στην Πελοπόννησο και συγκεκριμένα στα Καλάβρυτα, την Αιγιάλεια, την Μεσσηνία, την Ηλεία και την Κορινθία. Ίδρυσε το χωριό Τσερνωτά (ή Τσορωτά σημ. Λευκάσιο) στην Αχαΐα και τα χωριά Τσορωτά και Φίλια στην Μεσσηνία και ανοικοδόμησε όπως προαναφέρθηκε την Μονή Ταξιαρχών της Βοστίτσας.

Επίσης από τον πύργο που έκτισε αυτός ή ο απόγονός του (Γεώργιος;) σε έναν λόφο της Ηλείας πήρε το όνομά του ο μετέπειτα οικισμός και σήμερα πόλη του Πύργου. Στο χωριό Σκούρα Ηλείας υπάρχει πηγάδι που σύμφωνα με την παράδοση έχει το όνομά του. Φέρεται να έχει χτίσει πολλά κοινοφελή έργα, μεταξύ των οποίων αρκετά σωζόνται μέχρι και σήμερα γεφύρια. Ισως ίδρυσε ή ευεργέτησε και την Μονή Αγίου Γεωργίου στου Φονιά (Φενεό), όπου κατά μία άλλη εκδοχή και ετάφη.

Στο χρονικό του Γαλαξειδίου , αναφέρεται ο Ιωάννης Τσερνοτάμπεης (εγγονός του Τσερνοτάμπεη), ο οποίος, με αφορμή την ναυμαχία της Ναυπάκτου το 1571 πήρε μέρος σε επαναστατική κίνηση κατά των Οθωμανών, στη βόρεια Πελοπόννησο και τη Ρούμελη, με αποτέλεσμα όμως να συλληφθεί και να εξελεπιστεί (γδαρθεί ζωντανός). Έκτοτε η οικογένεια έπεσε σε δυσμένεια και κάποια μέλη της ίσως πέρασαν στα Επτάνησα.

Η πρωτοβουλία της εξέγερσης μετά τη ναυμαχία της Ναυπάκτου στα 1571-2 ανήκει στους Πατρινούς που με επικεφαλής τον μητροπολίτη τους, Παλαιών Πατρών Γερμανό (1561-1572) και πέντε προκρίτους πανηγύρισαν με δοξολογίες και εκδηλώσεις την τουρκική καταστροφή. Ταυτόχρονα ετοιμάζονταν για εξέγερση ερχόμενοι σε επαφές με κατοίκους των γειτονικών μερών του Κορινθιακού. Οι κάτοικοι των ακτών συστηματικά καταδίωκαν και έσφαζαν ανελέητα τους διασωθέντες Οθωμανούς της ναυμαχίας, με τα τουρκικά έγγραφα να αναφέρουν τεράστιες απώλειες ανδρών από τα διασωθέντα πληρώματα ιδιαίτερα εκ μέρους των κατοίκων του Αιτωλικού και της νοτιοδυτικής Ακαρνανίας. Αλλά και σε άλλα μέρη εκδηλώθηκαν γενικευμένες αντιτουκρικές ενέργειες: πυρπολήσεις τζαμιών, απείθεια προς τις οθωμανικές αρχές, ανοικτή ανταρσία και βιαιοπραγίες εναντίον Τούρκων και Εβραίων. Η κατάσταση ξέφυγε από τα χέρια των Τούρκων ειδικά στα ορεινά χωριά της Αχρίδος, του Αργυροκάστρου, της Παραμυθιάς, της Άρτας και της Πρέβεζας, της δυτικής Μακεδονίας και της βορειοδυτικής και νότιας Πελοποννήσου. Ακόμα και σε αστικά κέντρα έγιναν σοβαρές αντιτουρκικές ενέργειες όπως στη Θεσσαλονίκη και τις Σέρρες. Επίσης αναβρασμός και πειρατικές επιδρομές ξέσπασαν παντού στα νησιά και τις ακτές του Αιγαίου. Όπως είναι γνωστό η σταδιακή διάλυση της δυτικής αντιτουρκικής συμμαχίας άφησε έκθετους για μια ακόμα φορά τους χριστιανούς κατοίκους της Ελλάδας στην τουρκική εκδίκηση.

Οι βασικοί συνωμότες στις ακτές του Κορινθιακού ήταν οι πρόκριτοι της Πάτρας Δημήτριος (ανιψιός του μητροπλίτη Γερμανού), Σοφιανός, Σταμάτης και Καραγιάνης με κατοίκους της Βοστίτζας τον ηγούμενο της Μονής Αρχαγγέλου Μιχαήλ Ισαάκ και τον πλούσιο τιμαριούχο της περιοχής Ιωάννη Τσερνοτάμπεη. Το χρονικό του Γαλαξιδίου αναφέρει για τις συνεννοήσεις τους με τους Γαλαξιδιώτες, Λιδωρικιώτες και Βιτρινιτσιώτες. (Κλικ για μεγέθυνση.)

Τελικά μετά την προδοσία κάποιου Βοστιτσάνου, οι 3000 Ρουμελιώτες που ξεκίνησαν κατά των Σαλώνων διαλύθηκαν. Ο Οθωμανός μπέης των Σαλώνων φαινομενικά του συγχώρεσε, αλλά μόλις τους έβαλε στο χέρι τους εκτέλεσε. Τα ίδια συνέβησαν και στην Αχαΐα όλοι οι πρωτεργάτες της εξέγερσης εκτελέσθησαν με βασανιστήρια. Εκατοντάδες αιχμάλωτοι από τα μέρη αυτά αλλά και από το Μυστρά και τη Μονεμβασιά που δεν πρόφτασαν να βρουν καταφύγιο στη Μάνη, στάλθηκαν σιδηροδέσμιοι στην Κωνσταντινούπολη και ανασκολοπίστηκαν.

Στην συνέχεια ακολουθεί το χειρόγραφο της Μονής Διονυσίου του Αγ. Ορους, "Βραχύ Χρονικό" της εποχής από της άλωσης της ΚΠολης από τους Φράγκους ως τον θάνατο του "ευσεβεστάτου άρχοντος κυρ Ιωάννη του Τζερνοτά". Οι πρωτότυπες ημερομηνίες στο χειρόγραφο είναι "από κτίσεως κόσμου" κατά τους μοναχούς της εποχής εκείνης. (Κλικ για μεγέθυνση.)

Πηγές:

- Ιστορία του Νέου Ελληνισμού, τ. 2 & .3, Απ. Βακαλόπουλος

- Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τ. 10, Εκδ. Αθηνών, 1974

- Βραχέα Χρονικά, Σπ. Λάμπρου, Μνημεία της Ελληνικής Ιστορίας, Τόμος Α’, Τεύχος 1, Εν Αθήναις 1932

- Χρονικό Ανέκδοτον Γαλαξειδίου, Κ.Σάθα, 1874

- el.wikipedia.org

- en.wikipedia.org

πηγή: http://lykawn.blogspot.com