Γιατί στο εορταστικό τραπέζι είναι ο βακαλάος - Συνταγή

Το εθνικό μας φαγητό σε εορταστικές εκδηλώσεις (όπως 25 Μαρίου και 28η Οκτωβρίου) είναι ο μπακαλιάρος υγράλατος με σκορδαλιά. Πως, όμως, ...

Το εθνικό μας φαγητό σε εορταστικές εκδηλώσεις (όπως 25 Μαρίου και 28η Οκτωβρίου) είναι ο μπακαλιάρος υγράλατος με σκορδαλιά. Πως, όμως, καθιερώθηκε αυτό το έθιμο και πως ενσωματώθηκε στις διατροφικές μας συνήθειες ο μπακαλιάρος ή αλλιώς βακαλάος;

Η ιστορία του μπακαλιάρου ξεκινά με την εποχή των Βίκινγκς, όπου πρωτοεμφανίστηκε σαν εμπορικό προϊόν περί το 800 μ.Χ..

Μάλιστα, λέγεται ότι κυνηγώντας βακαλάους οι Βίκινγκς ανακάλυψαν κατά λάθος τον «νέο κόσμο». Τη σκυτάλη από αυτούς πήραν οι Βάσκοι ψαράδες, οι οποίοι ξεκίνησαν το εμπόριο του μπακαλιάρου από το Μεσαίωνα και οδηγήθηκαν στο πάστωμα του, μέσα από το οποίο πέτυχαν πρώτον, να έχουν φαγητό που διατηρείται στα μακρινά τους ταξίδια και δεύτερον, βρήκαν μια τροφή νηστίσιμη, αλλά και φθηνή για το λαό της Ισπανίας.

Οι Βάσκοι, μάλιστα, επειδή ο βακαλάος κάλυπτε μεγάλο μέρος της διατροφής των κατοίκων της Ενδοχώρας που δε μπορούσαν να πηγαίνουν συχνά στα παράλια για να προμηθεύονται φρέσκα ψάρια, ονόμασαν τον παστό μπακαλιάρο «ψάρι του βουνού».

Ο βακαλάος, αυτό το τόσο νόστιμο και θρεπτικό ψάρι μπήκε στο τραπέζι μας τον 15ο αιώνα και κατάφερε να διεκδικήσει επιτυχώς τη δική του θέση στο εθνικό μας εδεσματολόγιο.

Πως, όμως, σχετίζεται με την 25η Μαρτίου και γιατί είναι το «πιάτο» της ημέρας;

Απλούστατα και σύμφωνα με την κοινή λογική, κατά τη διάρκεια της σαρακοστιανής νηστείας η Εκκλησία επιτρέπει μόνο δύο φορές την κατανάλωση ψαριού, ήτοι την ημέρα του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου και την Κυριακή των Βαΐων. Με εξαίρεση τα νησιά, όπου το φρέσκο ψάρι δεν ήταν ποτέ πολυτέλεια, οπουδήποτε αλλού στην Ελλάδα ο παστός μπακαλιάρος εκείνες τις εποχές αποτέλεσε την εύκολη λύση, καθώς ήταν πιο εύκολο να τον προμηθευτεί κανείς και επιπλέον, μπορούσε να διατηρηθεί εκτός ψυγείου, οπότε πέρασε στην παράδοση και κατά συνέπεια έγινε το εθνικό φαγητό της 25ης Μαρτίου.

Τέλος, αξίζει να σημειώσουμε ότι στις μέρες μας, την παγκόσμια πρωτιά σε κατανάλωση μπακαλιάρου κατέχει η Πορτογαλία, διότι οι Πορτογάλοι έχουν δημιουργήσει εκατοντάδες διαφορετικές συνταγές για την αξιοποίησή του στην εθνική τους διατροφή, ενώ κατά παράδοση τον αποκαλούν «πιστό φίλο».

της Ευλαμπίας Ρέβη protothema.gr

Η συνταγή βακαλάου-σκορδαλιά

Υλικά για 6 μερίδες:

1 κιλό φιλέτο μπακαλιάρος παστός

Σπορέλαιο για το τηγάνι

Για το κουρκούτι:

3 φλυτζάνια αλεύρι για όλες τις χρήσεις

1 ½ φλυτζάνι μπύρα

½ φλυτζάνι νερό

1 αυγό

1 μικρό κρεμμύδι

Αλάτι και πιπέρι

Για την σκορδαλιά πατάτας:

5-6 μέτριες πατάτες

3-4 σκελίδες σκόρδο (ή περισσότερο ανάλογα με το γούστο σας)

Ελαιόλαδο και ξύδι

Αλάτι και πιπέρι

Από τo προηγούμενo βράδυ κόβουμε τον μπακαλιάρο σε μικρά κομμάτια, τον ξεπλένουμε και τον βάζουμε σε μεγάλο μπολ με μπόλικο κρύο νερό. Μέχρι να τον μαγειρέψουμε αλλάζουμε το νερό 3-4 φορές, ώστε να ξαλμυρίσει αλλά όχι περισσότερο γιατί γίνεται άνοστος.Την επόμενη μέρα φτιάχνουμε το κουρκούτι ανακατεύοντας τη μπύρα, το νερό, αλάτι και πιπέρι, το κρεμμύδι λιωμένο και το αυγό ελαφρά χτυπημένο.Προσθέτουμε σταδιακά το αλεύρι ανακατεύοντας καλά, μέχρι να πετύχουμε ένα σχετικά πηχτό χυλό.Στραγγίζουμε καλά τον μπακαλιάρο, τον προσθέτουμε στο κουρκούτι να καλυφθεί καλά, καλύπτουμε με μεμβράνη και αφήνουμε στο ψυγείο για 1-2 ώρες. Σε μεγάλη κατσαρόλα βάζουμε αρκετό νερό να βράσει, καθαρίζουμε τις πατάτες, τις κόβουμε σε χοντρά κομμάτια και τις ρίχνουμε να βράσουν. Μόλις μαλακώσουν αρκετά αποσύρουμε απο τη φωτιά, στραγγίζουμε, αφήνουμε να κρυώσουν και τις λιώνουμε με το πηρούνι. Σε γουδί ρίχνουμε το σκόρδο με λίγο αλάτι και το χτυπάμε καλά μέχρι να λιώσει. Το ρίχνουμε στις πατάτες, προσθέτουμε αλάτι και πιπέρι και λίγο-λίγο το λάδι και το ξύδι ανακατεύοντας διαρκώς. Εδώ για το λαδόξυδο επικρατεί η λογική του "όσο πάρει" που σημαίνει ότι προσθέτουμε μέχρι να πετύχουμε μια σκορδαλιά μαλακή και ομοιογενή. Σε βαθύ τηγάνι ζεσταίνουμε καλά το λάδι και τηγανίζουμε τα κομμάτια του ψαριού λίγα-λίγα μέχρι να ροδίσουν καλά από όλες τις πλευρές.Σερβίρουμε με τη σκορδαλιά και σαλάτα της αρεσκείας μας, χωριάτικη ή πράσινη ή ακόμα καλύτερα με πατζάρια βραστά.