"Μνημόνιο διαρκείας και ξεπούλημα της δημόσιας περιουσίας"

του Νότη Μαριά (καθηγητής τμήματος οικονομικών επιστημών Πανεπιστημίου Κρήτης) από το περιοδικό "ΕΠΙΚΑΙΡΑ" Οι αποφάσεις των αρχηγώ...

του Νότη Μαριά (καθηγητής τμήματος οικονομικών επιστημών Πανεπιστημίου Κρήτης) από το περιοδικό "ΕΠΙΚΑΙΡΑ"

Οι αποφάσεις των αρχηγών της Ευρωζώνης της 11ης Μαρτίου 2011 είναι ιδιαίτερα σημαντικές για το μέλλον της Ευρώπης αλλά και της χώρας μας. Κι αυτό γιατί δρομολογούν μια νέα Ευρώπη· την Ευρώπη των δανειστών και του γαλλογερμανικού άξονα.

Μέρκελ και Σαρκοζί, για άλλη μια φορά, επέβαλαν τη θέλησή τους στις υπόλοιπες χώρες της Ευρωζώνης, προδιαγράφοντας ένα πανευρωπαϊκό Μνημόνιο διαρκείας, θεσμοθετώντας ταυτόχρονα την ελεγχόμενη πτώχευση. Δεν απομένει παρά η τυπική απόφαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στις 24 και 25 Μαρτίου 2011, προκειμένου να ολοκληρωθεί η πρώτη φάση της οικοδόμησης της Ευρώπης των δανειστών. Και ενώ ο Γιώργος Παπανδρέου παρουσιάστηκε ιδιαίτερα ικανοποιημένος από τα αποτελέσματα της Συνόδου των ηγετών της Ευρωζώνης, στη Γαλλία ακόμη και η επικεφαλής του Σοσιαλιστικού Κόμματος Μαρτίν Ομπρί επισήμανε με έμφαση ότι οι αποφάσεις της 11ης Μαρτίου στην ουσία ανοίγουν το δρόμο για μια μαζική λιτότητα (Le Journal du Dimanche, 13/3/2011, σελ. 12).

Ιδιωτικοποιήσεις και ξεπούλημα δημόσιας περιουσίας ύψους 50 δις ευρώ

Όπως είχαμε ήδη επισημάνει στην εισαγωγή της ειδικής έκδοσης των «Επικαίρων» για το Μνημόνιο 4, παρότι το Μνημόνιο 4 «αναφέρεται πλέον σε έσοδα από ιδιωτικοποιήσεις και δημόσια περιουσία ύψους 15 δις ευρώ», εντούτοις «η Ευρωπαϊκή Επιτροπή “καρφώνει” την κυβέρνηση και επισημαίνει ότι τα αναμενόμενα έσοδα από τις ιδιωτικοποιήσεις και την ακίνητη δημόσια περιουσία θα πρέπει να ανέλθουν στο ποσό των 50 δις ευρώ, προκειμένου να μειωθεί ο δείκτης χρέους προς ΑΕΠ» (βλ. Έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Βρυξέλλες 24/2/2011, σελ. 24-25). Δεν πέρασαν παρά ελάχιστες ημέρες, και η απόφαση των ηγετών της Ευρωζώνης ήρθε να επιβεβαιώσει με τον πιο πανηγυρικό τρόπο τις παραπάνω επισημάνσεις μας. Έτσι, στα συμπεράσματα των αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων της Ζώνης του Ευρώ της 11ης Μαρτίου 2011 αναφέρεται ότι οι ηγέτες της Ευρωζώνης εκφράζουν την ικανοποίησή τους «για την πρόοδο που έχει σημειωθεί στην εφαρμογή των εκτελούμενων προγραμμάτων ΔΝΤ - ΕΕ στην Ελλάδα και την Ιρλανδία, καθώς και για τις ισχυρές δεσμεύσεις της Ελλάδας να συνεχίσει αποφασιστικά τις διαρ θρωτικές μεταρρυθμίσεις, να αυξήσει τη δημιουρ γία ικανοτήτων για την εφαρμογή τους, να ολοκληρώσει πλήρως και ταχέως το πρόγραμμα ιδιωτικοποιή σεων και αξιοποίησης της ακίνητης περιουσίας του Δημοσίου ύψους 50 δις ευρώ, που έχει αναγγείλει, και να εισαγάγει ένα αυστηρό και σταθερό δημοσιονομικό πλαίσιο με την ισχυρότερη δυνατή νομική βάση, που θα πρέπει να αποφασιστεί από την ελληνική κυβέρνηση».

Αυτό σημαίνει ανάληψη υποχρέωσης εκ μέρους της κυβέρνησης να προχωρήσει στην άμεση θεσμοθέτηση ενός «φρένου χρέους» και μιας μόνιμης λιτότητας τουλάχιστον υπερνομοθετικής ισχύος και συνταγματικής ισχύος στο μέλλον.

Ταυτόχρονα, ενώ στο Μνημόνιο 4 αναφέρεται ότι «ο ρυθμός αποκρατικοποιήσεων και αξιοποίησης της ακίνητης περιουσίας αναμένεται να επιταχυνθεί περαιτέρω τα επόμενα χρόνια» (βλ. Μνημόνιο 4, σελ. 20), στην παραπάνω απόφαση της 11ης Μαρτίου επισημαίνεται ότι οι ιδιωτικοποιήσεις και το ξεπούλημα της δημόσιας περιουσίας θα πρέπει να ολοκληρωθεί «πλήρως και ταχέως». Τέλος, ενώ η ανεπίσημη ελληνική μετάφραση του Μνημονίου 4 αναφέρεται σε «αποκρατικοποιήσεις», η απόφαση της 11ης Μαρτίου αποκαθιστά πλήρως την τάξη των πραγμάτων και κάνει λόγο για «ιδιωτικοποιήσεις».

Επιμήκυνση του δανείου της Ευρωζώνης

Η απόφαση της 11ης Μαρτίου για επιμήκυνση του δανείου της Ευρωζώνης και μείωση του επιτοκίου κατά 1% παρουσιάστηκε ως μεγάλη νίκη του Γιώργου Παπανδρέου στις Βρυξέλλες. Είναι, όμως, πράγματι έτσι;

Τα σενάρια για επιμήκυνση της αποπληρωμής του ελληνικού χρέους άρχισαν να κυκλοφορούν λίγο πριν από τις πρόσφατες περιφερειακές εκλογές.

Στο πλαίσιο αυτό, προτάθηκε η τροποποίηση της δανειακής σύμβασης Ελλάδας - χωρών Ευρωζώνης, με επιμήκυνση τόσο της περιόδου αποπληρωμής του δανείου όσο και της περιόδου χάριτος (Η Καθημερινή, 21/9/2010, σελ. 23).

Έτσι, με αφορμή την ιρλανδική κρίση χρέους και τις αποφάσεις για τη διάσωση των τραπεζών στην Ιρλανδία, τέθηκε επί τάπητος το ζήτημα της επιμήκυνσης αποπληρωμής και του δανείου των 80 δις ευρώ προς την Ελλάδα, που χορηγήθηκε από την Ευρωζώνη τον περασμένο Μάιο.

Η διάρκεια αποπληρωμής του δανείου της Ευρωζώνης είναι πέντε έτη και τρία έτη περίοδος χάριτος (5 + 3) = 8.

Σε σχέση με την Ιρλανδία, αποφασίστηκε η διάρκεια αποπληρωμής του δανείου της από τον ευρωπαϊκό μηχανισμό «στήριξης» να είναι επτά χρόνια συν τέσσερα χρόνια περίοδο χάριτος (7 + 4) = 11.

Καθώς, λοιπόν, η Ιρλανδία πέτυχε ευνοϊκότερους όρους δανεισμού σε σχέση με την Ελλάδα, αποφασίστηκε από το Eurogroup, στις 28/11/2010, να εξεταστεί η επιμήκυνση της διάρκειας αποπληρωμής του δανείου της Ευρωζώνης προς την Ελλάδα κατά το ιρλανδικό πρότυπο.

Με την απόφαση της 11ης Μαρτίου στην ουσία υλοποιείται η παραπάνω απόφαση του Eurogroup και μάλιστα μειωμένη κατά έξι μήνες. Έτσι, στην απόφαση των ηγετών της Ευρωζώνης αναφέρεται ότι «η ωρίμανση όλων των δανείων που έχουν χορηγηθεί στην Ελλάδα, στο πλαίσιο του προγράμματος προσαρμογής της, θα αυξηθεί στα εφτάμισι χρόνια σε συμφωνία με το ΔΝΤ». Επομένως, τροποποιείται πλέον κατά τα παραπάνω η δανειακή σύμβαση Ελλάδας - κρατών Ευρωζώνης και το νέο σχήμα που προκύπτει είναι (7,5 + 3) = 10,5.

Μάλιστα, ενώ η εν λόγω απόφαση του Eurogroup της 28ης Νοεμβρίου 2010 είχε ληφθεί χωρίς την επιβολή πρόσθετων μέτρων για τη χώρα μας, η απόφαση της 11ης Μαρτίου 2011 συναρτάται πλέον με τη λήψη σκληρών μέτρων που προβλέπει το «Σύμφωνο για το Ευρώ», η «ελεγχόμενη πτώχευση», η δέσμευση για ιδιωτικοποιήσεις και ξεπούλημα δημόσιας περιουσίας ύψους 50 δις ευρώ αλλά και η επιβολή Μνημονίου διαρκείας.

Πέραν των άλλων, βέβαια, με την επιμήκυνση της διάρκειας του δανείου της Ευρωζώνης «επιμηκύνεται» αντίστοιχα και η καταβολή επιπλέον ετήσιων τόκων.

Μείωση (;) του επιτοκίου

Σύμφωνα με την απόφαση της 11ης Μαρτίου, ενόψει της μικρής μείωσης της τιμολόγησης των δανείων του EFSF και «δεδομένων των δεσμεύσεων που έχει αναλάβει η Ελλάδα στο πλαίσιο του προγράμματος προσαρμογής της, το επιτόκιο των δανείων της χώρας αυτής θα προσαρμοστεί κατά 100 μονάδες βάσης». Η παραπάνω απόφαση, κατά τον Γ. Παπανδρέου, οδηγεί σε μείωση καταβολής τόκων κατά 6 δις ευρώ. Είναι, όμως, πράγματι έτσι;

Καταρχάς, θα πρέπει να επισημανθεί ότι η εν λόγω απόφαση είναι ιδιαίτερα αόριστη. Παρότι το υπονοεί, εντούτοις δεν αναφέρει ρητά ότι το επιτόκιο θα μειωθεί, αλλά αναφέρει ότι το επιτόκιο «θα προσαρμοστεί» κατά 100 μονάδες βάσης. Επίσης, δεν προσδιορίζει εάν αφορά στο σταθερό ή στο κυμαινόμενο επιτόκιο. Προφανώς, αφορά στο ισχύον επιτόκιο.

Επισημαίνεται ότι το επιτόκιο που προβλέπει η δανειακή σύμβαση Ελλάδας - κρατών Ευρωζώνης είναι το επιτόκιο euribor τριών μηνών συν επιτόκιο 3% συν 0,5% επιβάρυνση εξυπηρέτησης, ήτοι είναι euribor τριών μηνών συν 3,5%, ενώ για ποσά που θα εξοφληθούν μετά την τριετία το επιτόκιο είναι euribor τριών μηνών συν επιτόκιο 4% συν 0,5% κόστος εξυπηρέτησης, ήτοι euribor τριών μηνών συν 4,5%.

Επομένως, με βάση τα ισχύοντα, ακόμη κι αν δεχτούμε ότι η σχετική απόφαση θα πρέπει να εκληφθεί ως «μείωση» του ισχύοντος επιτοκίου κατά 100 μονάδες βάσης, ενόψει της προδιαγεγραμμένης απόφασης της ΕΚΤ να προχωρήσει σε άμεση αύξηση των επιτοκίων, η εν λόγω μείωση θα εξανεμιστεί στους επόμενους μήνες.

Κέρδος, λοιπόν, με βάση τα παραπάνω, θα υπήρχε μόνο εάν η δανειακή σύμβαση προέβλεπε τη δυνατότητα χορήγησης των σχετικών τμηματικών δανείων, εναλλακτικά είτε με σταθερό είτε με κυμαινόμενο επιτόκιο, όπως προέβλεπαν οι αρχικές αποφάσεις της Ευρωζώνης της 25ης Μαρτίου 2010 και της 11ης Απριλίου 2010.

Όμως, στη δανειακή σύμβαση, σύμφωνα με τα παραπάνω, προβλέπεται η χορήγηση δανείων μόνο με κυμαινόμενο επιτόκιο!

Παραμένουν σε ισχύ οι όροι εθνικής μειοδοσίας

Τέλος, θα πρέπει να επισημανθεί ότι παραμένουν σε ισχύ οι όροι εθνικής μειοδοσίας που περιλαμβάνονται στη δανειακή σύμβαση Ελλάδας - κρατών Ευρωζώνης, δηλαδή η παραίτηση από την ασυλία λόγω εθνικής κυριαρχίας, που εκλαμβάνεται ως ασυλία δικαιοδοσίας και ως ασυλία εκτελέσεως.

Υπενθυμίζεται ότι, σύμφωνα με το άρθρο 14.5 της δανειακής σύμβασης Ελλάδας - κρατών Ευρωζώνης, «ο Δανειολήπτης αμετάκλητα και άνευ όρων παραιτείται από κάθε ασυλία που έχει ή πρόκειται να αποκτήσει, όσον αφορά στον ίδιο ή στα περιουσιακά του στοιχεία από νομικές δια δικασίες σε σχέση με την παρούσα Σύμβαση, περιλαμβανομένων, χωρίς περιορισμούς, της ασυλίας όσον αφορά στην άσκηση αγωγής, δικαστική απόφαση ή άλλη διαταγή, κατάσχεση, αναστολή εκτέλεσης δικαστικής απόφασης ή προσωρινή διαταγή και όσον αφορά στην εκτέλεση και επιβολή κατά των περιουσιακών στοιχείων του, στο βαθμό που δεν το απαγορεύει αναγκαστικός νόμος». Επίσης, σύμφωνα με το σημείο 10 του υποδείγματος της νομικής γνωμοδότησης, που αποτελεί παράρτημα της δανειακής σύμβασης, «ούτε ο Δανειολήπτης ούτε τα περιουσιακά του στοιχεία έχουν ασυλία λόγω εθνικής κυριαρχίας ή, διαφορετικά, λόγω της δικαιοδοσίας, κατάσχεσης –συντηρητικής ή αναγκαστικής– ή αναγκαστικής εκτέλεσης σε σχέση με οποιαδήποτε ενέργεια ή διαδικασία σχετικά με τη Σύμβαση».

Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό "Επίκαιρα" στις 17/3/11
φωτομοντάζ:  το ΓΡΕΚΙ