Ο Αύγουστος στη λαογραφία

Αύγουστο ς ήταν ο έκτος μήνας του ρωμαϊκού ημερολογίου. Η λέξη παράγεται από τη λατινική Augeο, που σημαίνει Αύξω: αυξάνω. Στη διάρκεια του ...

Αύγουστος ήταν ο έκτος μήνας του ρωμαϊκού ημερολογίου. Η λέξη παράγεται από τη λατινική Augeο, που σημαίνει Αύξω: αυξάνω. Στη διάρκεια του αυξάνουν και ωριμάζουν οι καρποί: τα σταφύλια και τα σύκα. Το 27 π.Χ. η ρωμαϊκή Σύγκλητος, για να τιμήσει τον Οκταβιανό που «αύξησε τα εδάφη» της αυτοκρατορίας σε Ανατολή και Δύση, τον ονόμασε Αύγουστο. Μετά τη θεοποίηση του Οκταβιανού-Αύγουστου η Augustus άρχισε να σημαίνει ακόμα σεβαστός, σεπτός, ιερότατος. Στην Αττική ο μήνας, πριν από την υιοθέτηση του ρωμαϊκού ημερολογίου, ονομάζονταν Μεταγειτνιών, διότι στα τέλη του, μετά τις 15, γίνονταν οι μετακομίσεις απ' τη μια γειτονιά του Αστεως στην άλλη. Τότε εορτάζονταν τα «Μεταγείτνια» (εορτή των γειτόνων) ή «Μετοίκια». Ο πάτρωνας Μπόσ-ης και αφέντης του κόσμου, φτυστός Μπους, ο αυτοκράτωρ Αύγουστος, αφού υπέταξε τα έθνη της οροσειράς των Αλπεων, τη Δαλματία με ολόκληρο το Ιλλυρικό και άλλα πολλά, αφού ανέλαβε το αξίωμα και του Μέγιστου Αρχιερέα, σκέφτηκε λίγο πριν την Αποθέωσή του να ονομάσει τον όγδοο μήνα... Αύγουστο, για να τον τιμούν οι θνητοί. Ετσι Augustus στα λατινικά άρχισε να σημαίνει σεβαστός, σεπτός, ιερότατος, μεγαλείος. Η λέξη παράγεται απ' το Augeo, που σημαίνει Αύξω: αυξάνω. Οι Ρωμαίοι (και οι τότε «Φιλιππινέζες» τους: Ευρωπαίοι, Ασιάτες και Ρωμιοί), για να τιμήσουν τον αυτοκράτορα, άρχισαν να αποκαλούν αυτό το μήνα Αύγουστο. Ο Αύγουστος, εκτός απ' τις κτήσεις, αυξάνει και ωριμάζει τους καρπούς: -τα σταφύλια- και τα σύκα· γι' αυτό τον λένε Σταφυλά και Συκολόγο. Με τη φράση μάλιστα «ο τάδε έχει πάντα Αύγουστο» εννοούν πως ο τάδε ευτυχεί διαρκώς. Για τους Αθηναίους όμως, που τα πράγματα είναι πιο πεζά, ο μην ονομάζεται Μεταγειτνιών, διότι στα τέλη του, μετά τις 15, γίνονται οι μετακομίσεις απ' τη μια γειτονιά του Αστεως στην άλλη. Τότε εορτάζονται τα «Μεταγείτνια» (η εορτή των γειτόνων) ή «Μετοίκια», όπως στις μέρες μας.

Ετυμολογία: Το 27 π.Χ. η ρωμαϊκή Σύγκλητος, για να τιμήσει τον Οκταβιανό που είχε απλώσει την αυτοκρατορία σε Ανατολή και Δύση, τον ονόμασε Αύγουστο απ' το Augeο, που σημαίνει Αύξω: αυξάνω. Με την ίδια λέξη Αύγουστο απεκάλεσαν στο ρωμαϊκό ημερολόγιο -που υιοθετήσαμε- τον έκτο μήνα τους, επειδή στη διάρκειά του αυξάνουν και ωριμάζουν οι καρποί: τα σταφύλια και τα σύκα. Στην Αττική όμως ο μην ονομάζεται Μεταγειτνιών, διότι στα τέλη του, μετά τις 15, γίνονται οι μετακομίσεις απ' τη μια γειτονιά του Αστεως στην άλλη. Τότε εορτάζονται τα «Μεταγείτνια» (η εορτή των γειτόνων) ή «Μετοίκια», όπως στις μέρες μας.

Γιορτές: Της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος (6 Αυγούστου). Κομίζονται στο ναό μεγάλα κοφίνια με τις Απαρχές των σταφυλιών για ευχολόγηση, ώστε να ωριμάσουν και τα υπόλοιπα στους αμπελώνες. Της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος και του θεού Διονύσου των αμπελιών (6 Αυγούστου). Κομίζονται στο ναό μεγάλα κοφίνια με τις Απαρχές των σταφυλιών για ευχολόγηση, ώστε να ωριμάσουν και τα υπόλοιπα στους αμπελώνες. 15 Αυγούστου, Κοίμηση της Θεοτόκου. Τη Θεοτόκο, εκτός από την Τήνο, τη γιορτάζουμε σ' όλη την Ελλάδα ως Ελεούσα, Βρεφοκρατούσα, Χιλιάρμενη, Πορταΐτισσα, Στρατηλάτισσα. Του Αγίου Φανουρίου (27 Αυγούστου), που η παρήχηση του ονόματός του με το φαίνω: φανερώνω τον έκανε εξαιρετικά δημοφιλή για τη φανέρωση χαμένων ανθρώπων, ζώων ή πραγμάτων. 29 Αυγούστου, Αποκεφαλισμός του Αγίου Ιωάννου από την Ηρωδιάδα. «Το ανοσιούργημα της Ηρωδιάδος -γράφει ο Μέγας- έγινε αιτία μεγάλου κακού διά την ανθρωπότητα. Τότε έρχονται οι κακοήθεις πυρετοί της ελονοσίας, που μαστίζουν τον κόσμο με τα τρομερά των ρίγη και τους οξείς παροξυσμούς» (Γ. Μέγας, Ελληνικαί Εορταί, σ. 231). Γι' αυτό ο Αγιος ονομάζεται Θερμολόγος, Ριγολόγος, Παροξυσμός, Κρυαδίτης και η μνήμη του τιμάται με απόλυτη νηστεία.

Προγνώσεις: «Μερομήνια» και «Αύγουστος επάτησε άκρα του χειμώνα». Από την 1η έως τη 12η Αυγούστου καταρτίζονται από πρακτικούς μετεωρολόγους τα «μερομήνια» (ημέρα + μήνας): «οι καιρικές συνθήκες που θα επικρατήσουν στη διάρκεια του χρόνου», μαζί με τα «νερο-μήνια» (: τα θυμωμένα νερά. Μήνις = Θυμός) που θα πέσουν ως... υετοί ανά μήνα! Αυτά και καλό μήνα.

Προγνώσεις: Απ' την 1η Αυγούστου αρχίζουν τα «Μερομήνια» για την πρόγνωση του καιρού. «Μερομήνια» και «Αύγουστος επάτησε άκρα του χειμώνα». Αυτά και καλό μήνα να έχουμε.

Αύγουστος Από τον ΧΡΗΣΤΟ ΜΙΧΑΗΛΙΔΗ

Ο όγδοος μήνας του ισχύοντος Γρηγοριανού ημερολογίου, με διάρκεια 31 ημέρες.

Ιστορία

* Κατά τους αρχαίους ρωμαϊκούς χρόνους ονομαζόταν «Σεξτίλις», δηλαδή έκτος, επειδή κατείχε την έκτη θέση στο δεκάμηνο ρωμαϊκό ημερολόγιο.

* Την ονομασία αυτή διατήρησε και αργότερα, όταν προστέθηκαν δύο ακόμη μήνες, ο Ιανουάριος και ο Φεβρουάριος, και ο «Σεξτίλις» κατείχε την όγδοη θέση στο δωδεκάμηνο πλέον ρωμαϊκό ημερολόγιο.

* Το 8 π.Χ. ο «Σεξτίλις» μετονομάστηκε σε «Αουγκούστους» (σεβαστός) από την τιμητική προσφώνηση στον αυτοκράτορα Οκταβιανό Αύγουστο, στον οποίο αφιερώθηκε, επειδή τον μήνα αυτόν ο Οκταβιανός ανήλθε για πρώτη φορά στα υψηλά αξιώματα και σημείωσε μεγάλες επιτυχίες σε πολιτικό και στρατιωτικό επίπεδο (τερματισμός εμφυλίου πολέμου, κατάληψη της Αιγύπτου κ.ά.)

* Το 4ο π.Χ. ο Οκταβιανός προσέθεσε αυθαίρετα μία επιπλέον ημέρα στον Αύγουστο, που ώς τότε είχε τριάντα ημέρες, την οποία απέσπασε από τον Φεβρουάριο, ώστε να μην υστερεί σε διάρκεια από τον Ιούλιο, που ήταν αφιερωμένος στον Ιούλιο Καίσαρα.

* Στο αρχαίο Αττικό ημερολόγιο ο Αύγουστος αντιστοιχούσε στο δεύτερο δεκαπενθήμερο του μήνα Εκατομβαιώνα και στο πρώτο δεκαπενθήμερο του Μεταγειτνιώνα. Η Αθήνα ήταν στο πόδι για τον εορτασμό των Παναθηναίων, τη μεγαλύτερη γιορτή της πόλης προς τιμήν της θεάς Αθηνάς.

* Ολόκληρος ο Αύγουστος είναι αφιερωμένος στην Παναγία, με τις παρακλήσεις, τη νηστεία, την Κοίμησή της, τα Μεθεόρτια, τα

Εννιάμερα και με την κατάθεση της Αγίας Ζώνης στις 31 Αυγούστου, οπότε τελειώνει το εκκλησιαστικό έτος. Με τον Δεκαπενταύγουστο συνδέεται και ο τορπιλισμός του καταδρομικού «Ελλη» στο λιμάνι της Τήνου (15/8/1940) από το ιταλικό υποβρύχιο «Ντελφίνο», που αποτέλεσε το προανάκρουσμα της επίθεσης της φασιστικής Ιταλίας κατά της χώρας μας στις 28 Οκτωβρίου 1940.

* Οι παροιμίες του μήνα: «Από Αύγουστο χειμώνα και από Μάρτη καλοκαίρι», επειδή ο λαός θεωρεί τον Αύγουστο αρχή του χειμώνα και τον Μάρτιο αρχή του καλοκαιριού. «Αύγουστε καλέ μου μήνα να 'σουν δυο φορές τον χρόνο», λόγω της αφθονίας καρπών και φρούτων.

* Εκ του λόγου αυτού ο Αύγουστος έχει τις λαϊκές ονομασίες: Συκολόγος (λόγω της

συγκομιδής των σύκων), Πεντεφάς (επειδή τρώνε πέντε φορές την ημέρα), Τραπεζοφόρος, Διπλοχέστης (ίσως επειδή η μεγάλη κατανάλωση φρούτων προκαλεί αυξημένες ανάγκες) και Δριμάρης από τις «δρίμες» ή «δρίματα», όπως ονομάζονται οι έξι πρώτες ημέρες του μήνα. Τις μέρες αυτές, σύμφωνα με τις λαϊκές δοξασίες, επενεργούν ανεξιχνίαστες δυνάμεις και όποιος κάνει μπάνιο στη θάλασσα κινδυνεύει να πάθει μεγάλο κακό (ίσως να συνδέεται με τα μπουρίνια και τα μελτέμια), ενώ όποιος ή όποια πλένει ρούχα αυτά κινδυνεύουν να καταστραφούν. Μόνο αν ρίξει ένα καρφί στο νερό μπορεί να «καρφώσει» τις δρίμες και να τις εξουδετερώσει.

* Οι 12 πρώτες μέρες του Αυγούστου λέγονται και μερομήνια, επειδή προαναγγέλλουν τον καιρό για κάθε μήνα του έτους («Η πέμπτη του Αυγούστου άνεφος και ο Μάης άβρεχος»).

από: users.sch.gr