Μας απαντά ο συμπατριώτης μας dr Ανδρέας Σκαρπέλος* Μετράω την πίεσή μου μόνος μου και την βρίσκω πότε 12, πότε 16. Τι να κάνω; Επ...
Μετράω την πίεσή μου μόνος μου και την βρίσκω πότε 12, πότε 16. Τι να κάνω;
Επειδή τόσο σε φυσιολογικά, όσο και σε υπερτασικά άτομα, η αρτηριακή πίεση παρουσιάζει μεγάλη μεταβλητότητα, για τη διάγνωση της υπέρτασης πρέπει να προσδιοριστεί η συνήθης αρτηριακή πίεση του ατόμου, πράγμα που απαιτεί την τήρηση ορισμένων κανόνων. Ο γιατρός σας γνωρίζει τους κανόνες αυτούς και μπορεί να σας τους εξηγήσει, ώστε να μετράτε μόνοι σας την πίεσή σας σωστά. Ενδεικτικά αναφέρουμε μερικές σημαντικές παραμέτρους:
· Δεν έχει αξία να μετράμε την πίεσή μας όταν είμαστε εκνευρισμένοι ή κουρασμένοι. Είναι λάθος να την μετράμε αμέσως μετά από μια κουραστική δραστηριότητα (π.χ. μετά από έντονο περπάτημα ή ανέβασμα σκαλιών).
· Ο εξεταζόμενος πρέπει να κάθεται ήρεμος για μερικά λεπτά, με τον βραχίονά του να στηρίζεται σε σταθερό σημείο, περίπου στο ύψος της καρδιάς.
· Το πιεσόμετρο (υδραργυρικό, μεταλλικό ή ηλεκτρονικό) πρέπει να είναι αξιόπιστο και να ελέγχεται τακτικά με βάση αυτό που χρησιμοποιεί ο γιατρός σας.
· Πρέπει να γίνονται 2-3 μετρήσεις με μεσοδιάστημα 1-2 λεπτών. Η πρώτη μέτρηση συνήθως δεν είναι η πιο αξιόπιστη.
Τι είδους πιεσόμετρο να χρησιμοποιώ;
Τα ηλεκτρονικά πιεσόμετρα είναι πιο εύκολα στη χρήση, αλλά και λιγότερο αξιόπιστα από τα μηχανικά. Αν δεν καταφέρουμε να εξοικειωθούμε με τη χρήση ενός κλασσικού πιεσόμετρου (με ακουστικά), πρέπει να επιλέξουμε ένα ηλεκτρονικό αξιόπιστης εταιρείας, το οποίο πρέπει τακτικά να ελέγχουμε με το πιεσόμετρο του γιατρού μας. Κατά κανόνα, τα ηλεκτρονικά πιεσόμετρα που εφαρμόζονται στον καρπό δεν είναι αξιόπιστα.
Ποια είναι η φυσιολογική πίεση;
Στους υγιείς ενήλικες η αρτηριακή πίεση πρέπει να είναι κάτω από 140 χιλιοστά στήλης υδραργύρου (mmHg) η συστολική, και κάτω από 90 η διαστολική (δηλαδή κάτω από 14 με 9). Εάν συνυπάρχουν χρόνια προβλήματα υγείας (καρδιοπάθειες, σακχαρώδης διαβήτης, νεφροπάθειες), οι φυσιολογικές τιμές είναι πιο χαμηλές.
Ο παππούς έχει πίεση 16 με 8, αλλά είναι 80 ετών! Δεν είναι η πίεσή του φυσιολογική;
Όχι. Τα όρια των φυσιολογικών τιμών είναι τα ίδια, για όλους τους ενήλικες. Απλά στους υπερήλικες χωρίς σημαντικά προβλήματα υγείας είμαστε κάπως πιο «ελαστικοί» στην ρύθμιση της πίεσης.
Είναι η υψηλή «μικρή» πίεση (ή πίεση «της καρδιάς») η πιο επικίνδυνη;
Όχι. Η «μικρή» πίεση ονομάζεται διαστολική και είναι εξίσου επικίνδυνη με την συστολική (ή «μεγάλη»). Οποιαδήποτε από τις δύο ξεφεύγει από τα φυσιολογικά όρια, πρέπει να αντιμετωπίζεται με τη σωστή θεραπεία. Ο όρος «πίεση της καρδιάς» είναι συχνά παραπλανητικός και καλό είναι να μην τον χρησιμοποιούμε. Έχει να κάνει με τις επιπτώσεις της πολύ χαμηλής διαστολικής πίεσης στην καρδιά, και όχι με την υπέρταση.
Τι είναι η «Υπέρταση της Λευκής Μπλούζας»;
Τα άτομα που εμφανίζουν «Υπέρταση της Λευκής Μπλούζας» έχουν αυξημένη πίεση στο ιατρείο, ενώ εκτός ιατρείου η πίεσή τους είναι φυσιολογική (αυτό βέβαια υπό την προϋπόθεση ότι οι μετρήσεις εκτός ιατρείου γίνονται σωστά). Τα άτομα με υπέρταση λευκής μπλούζας συνήθως δεν χρειάζονται θεραπεία.
Μου ανέβηκε η πίεση 19! Μήπως θα πάθω εγκεφαλικό;
Οι περιπτώσεις στις οποίες χρειάζεται επείγουσα παρέμβαση για την ελάττωση της αρτηριακής πίεσης είναι σπάνιες. Πρόκειται για περιπτώσεις μεγάλης αύξησης της αρτηριακής πίεσης σε συνδυασμό με οξεία βλάβη κάποιου οργάνου (έμφραγμα μυοκαρδίου, πνευμονικό οίδημα, αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, ρήξη διαχωριστικού ανευρύσματος αορτής, κρανιοεγκεφαλική κάκωση, εκλαμψία, κακοήθης υπέρταση, υπερτασική εγκεφαλοπάθεια).
Στις συνήθεις περιπτώσεις ανόδου της αρτηριακής πίεσης (ονομάζονται «Αιχμές Υπέρτασης»), η επείγουσα παρέμβαση για τη μείωση της πίεσης δεν έχει νόημα. Αντίθετα, είναι δυνητικά επικίνδυνη, επειδή η μεγάλη και απότομη μείωση της πίεσης μπορεί να προκαλέσει ισχαιμικό εγκεφαλικό ή καρδιακό επεισόδιο λόγω απότομης ελάττωσης της αιμάτωσης των αντίστοιχων οργάνων. Με την έννοια αυτή ο όρος "υπερτασική κρίση" έχει καταργηθεί. Η πρακτική της υπογλώσσιας χορήγησης φαρμάκων σε άτομα με Αιχμές Υπέρτασης είναι λανθασμένη και επικίνδυνη. Αυτό που χρειάζεται είναι η ψύχραιμη προσπάθεια μακροχρόνιας ρύθμισης της αρτηριακής πίεσης.
Ποιες βλάβες προκαλεί η υπέρταση στον οργανισμό;
Οι επιπτώσεις της Υπέρτασης είναι μακροχρόνιες και όχι άμεσες. Χρειάζονται δηλαδή κάποια χρόνια με αρρύθμιστη πίεση, πριν προκληθούν βλάβες στα αγγεία του οργανισμού (αρτηρίες του εγκεφάλου, των νεφρών, της καρδιάς, των κάτω άκρων κ.λπ.). Ειδικά για τα αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια, που στην πλειοψηφία τους είναι ισχαιμικά, προκαλούνται από απότομες πτώσεις της πίεσης σε εγκεφαλικά αγγεία που, λόγω μακροχρόνιας αρρύθμιστης υπέρτασης, έχουν γίνει σαθρά.
Όταν έχω πίεση το καταλαβαίνω από τον πονοκέφαλο ή τη ζαλάδα. Γιατί; Μήπως κινδυνεύει ο εγκέφαλός μου;
Πρόκειται για πολύ δημοφιλή μύθο. Η αυξημένη αρτηριακή πίεση δεν γίνεται αισθητή ούτε προκαλεί συμπτώματα. Αν υπάρξουν συμπτώματα που σχετίζονται με την υπέρταση, οφείλονται στις επιπλοκές της που συνήθως επέρχονται μετά από πολλά χρόνια. Η αυξημένη πίεση που μετράμε όταν έχουμε πονοκέφαλο είναι αποτέλεσμα και όχι αιτία του πονοκεφάλου! Γενικά, όταν ο οργανισμός μας αντιμετωπίζει κάποιο πρόβλημα (π.χ. άγχος, αϋπνία, κρυολόγημα, πυρετό, σωματική καταπόνηση) είναι συχνό να εμφανίζει αυξημένη αρτηριακή πίεση. Η διάγνωση όμως της Υπέρτασης ως νόσου που χρειάζεται θεραπεία γίνεται μόνο με μετρήσεις της πίεσης όταν ο άνθρωπος είναι σε συνηθισμένες συνθήκες ξεκούρασης και ηρεμίας.
Υποφέρω από «υπόταση». Η πίεσή μου είναι συνεχώς 10 με 11. Τι να κάνω;
Τα όρια διάγνωσης της Υπότασης δεν είναι πολύ σαφή, επειδή η Υπόταση δεν θεωρείται παθολογική κατάσταση, εκτός από τις περιπτώσεις που οφείλεται σε παθολογικά αίτια, όπως αναιμία, αιμορραγία, shock οποιασδήποτε αιτιολογίας, αφυδάτωση, ορισμένες καρδιακές παθήσεις, ορισμένες ενδοκρινολογικές ανωμαλίες, πνευμονικές παθήσεις, τοξική δράση φαρμάκων, νευροπάθεια. Γενικά μιλάμε για Υπόταση όταν η συστολική αρτηριακή πίεση ευρίσκεται σε επίπεδα κάτω του 10 (100 mmHg), οπότε πίεση 10 με 11 δεν θεωρείται Υπόταση.
Αντίθετα με την Υπέρταση, η Υπόταση μπορεί να προκαλεί συμπτώματα, όπως ζάλη, ατονία, δύσπνοια, αίσθημα παλμών. Ορισμένα άτομα έχουν ιδιοσυγκρασιακώς χαμηλές πιέσεις, φαινόμενο που συνήθως είναι αθώο. Στις περιπτώσεις αυτές η εμφάνιση συμπτωμάτων από την χαμηλή πίεση δεν είναι συχνή ούτε πολύ ενοχλητική. Επίμονα, ασυνήθιστα και ενοχλητικά συμπτώματα πρέπει να ελέγχονται από το γιατρό σας, όπως και η πτώση της πίεσης σε όρθια θέση (η λεγόμενη Ορθοστατική Υπόταση), καθώς μπορεί να υποκρύπτουν ασθένειες.
Χθες μάτωσε η μύτη μου. Μήπως πάσχω από Υπέρταση;
Όχι. Πρόκειται για άλλον ένα δημοφιλή μύθο. Η ρινορραγία (αιμορραγία από τη μύτη) προέρχεται κατά 99% από φλέβες της μύτης, οι οποίες δεν έχουν καμμία σχέση με την αρτηριακή πίεση, όση κι αν είναι αυτή (γι’ αυτό και ονομάζουμε την πίεση «αρτηριακή»: εμφανίζεται και μετράται μόνο στις αρτηρίες και όχι στις φλέβες). Συχνά συμβαίνει να εμφανίζεται ρινορραγία παράλληλα με αυξημένη αρτηριακή πίεση, αλλά αυτό οφείλεται στο stress του οργανισμού από την αιμορραγία (και πάλι, δηλαδή, η υπέρταση δεν είναι η αιτία, αλλά το αποτέλεσμα).
Εκνευρίστηκα και μου ανέβηκε η πίεση. Τι να κάνω;
Αυτό ισχύει σε πολλούς ανθρώπους. Ωστόσο στις περισσότερες περιπτώσεις οι άνθρωποι αυτοί δεν χρειάζονται θεραπεία για Υπέρταση. Προτιμότερο είναι να συμβουλευτούν το γιατρό τους για την αντιμετώπιση του άγχους.
Πάσχω από «νευροπίεση». Τι να κάνω;
Ο όρος «νευροπίεση» δεν έχει καμία σχέση με την ιατρική και κατά μεγάλο ποσοστό αποτελεί έναν ακόμα μύθο. Η περιστασιακή άνοδος της πίεσης ως αποτέλεσμα εκνευρισμού είναι ένα φυσιολογικό φαινόμενο. Αν βέβαια κάποιος εμφανίζει συχνές Αιχμές Υπέρτασης επειδή είναι υπερβολικά ευάλωτος στα ερεθίσματα άγχους, καλό είναι να συμβουλευτεί το γιατρό του για τη συνολική αντιμετώπιση του προβλήματος.
Είμαι υπερτασικός. Δεν πίνω ποτέ πορτοκαλάδα, γιατί ανεβάζει την πίεση.
Άλλος ένας δημοφιλής μύθος. Η χορήγηση οποιουδήποτε υγρού μπορεί να ανεβάσει την πίεση σε έναν αφυδατωμένο ασθενή. Σε φυσιολογικές συνθήκες όμως, ο φρέσκος χυμός πορτοκαλιού μόνο καλό μπορεί να κάνει σε όλους, και στους υπερτασικούς ασθενείς, χωρίς να ανεβάσει την πίεση.
Είμαι υπερτασικός. Χρησιμοποιώ ελάχιστο αλάτι στο φαγητό μου, γιατί ανεβάζει την πίεση.
Αυτό είναι σωστό (αν και όχι σε όλους τους ανθρώπους). Ο περιορισμός της κατανάλωσης νατρίου (που περιέχεται στο αλάτι) συμπεριλαμβάνεται στα πρώτα μέτρα αντιμετώπισης ή πρόληψης της Υπέρτασης, μαζί με την συστηματική ελαφρά άσκηση, την υγιεινή διατροφή, τη μέτρια απώλεια βάρους και τη διακοπή του καπνίσματος.
Ξεκίνησα χθες το φάρμακο που μου έγραψε ο γιατρός, αλλά η πίεση έπεσε πολύ λίγο. Τι να κάνω;
Η ρύθμιση της Υπέρτασης είναι μια διαδικασία που απαιτεί χρόνο και υπομονή. Τα περισσότερα φάρμακα για την αντιμετώπιση της Υπέρτασης χρειάζονται αρκετές ημέρες για να φέρουν το μέγιστο αποτέλεσμά τους. Μερικά μάλιστα πολύ καλά φάρμακα μπορεί την πρώτη ημέρα λήψης να μην έχουν κανένα αποτέλεσμα! Εξάλλου η ρύθμιση της Υπέρτασης πρέπει να γίνεται σταδιακά, για να αποφεύγονται οι απότομες πτώσεις της πίεσης αλλά και οι ενδεχόμενες παρενέργειες των φαρμάκων. Ο γιατρός σας είναι αρμόδιος και για να σας εξηγήσει τι να περιμένετε από κάθε φάρμακο, αλλά και για την όλη διαδικασία ρύθμισης, η οποία δεν τελειώνει ποτέ, αφού είναι βέβαιο ότι κάποια στιγμή η οποιαδήποτε θεραπεία θα χρειαστεί τροποποίηση. Γι’ αυτό πρέπει να ζητάτε τη συμβουλή του σε οποιαδήποτε απορία και να τον επισκέπτεστε συχνά για τον έλεγχο της θεραπείας.
* ο Ανδρέας Σκαρπέλος (από το Λεχούρι Καλαβρύτων) είναι Ειδικός Ιατρός Γενικής / Οικογενειακής Ιατρικής Πιστοποιημένος στους Υπερήχους-Επίκουρος Συντονιστής Εκπαίδευσης Γενικής Ιατρικής - Μέλος EURACT, IPCRG, ESPCG.
