Οι πρώτες Απόκριες του χωριού μας!..

του Άγγελου Σακκέτου  Μια μικρή κατάθεση ψυχής από τις πρώτες Αποκριές, που γιορτάζαμε στα χωριά μας, όπου κανείς … απολάμβανε μεγαλοπρεπώ...

του Άγγελου Σακκέτου 

Μια μικρή κατάθεση ψυχής από τις πρώτες Αποκριές, που γιορτάζαμε στα χωριά μας, όπου κανείς … απολάμβανε μεγαλοπρεπώς το … σφαγμένο χοιρινό, που ήταν κρεμασμένο στη μέση των σπιτιού μας και οι χωρικοί εύχονταν σε όλους τους «νοικοκύρηδες «καλοφάγωτο», ενώ έξω οι πίπιζες και τα νταούλια είχαν στήσει το δικό τους ξέφρενο πανηγύρι!...

ΧΑΡΑΣ ευαγγέλια για μας τα μικρά παιδιά η όλη τελετουργία … σφαγής του χοίρου (γουρουνιού), που είχαμε στο σπίτι μας, αφού το «χοιρινό» αποτελούσε για όλες τις οικογένειες του χωριού ο … στυλοβάτης του στομάχου και της οικογένειας για όλο το χρόνο! 

Για να καταλάβετε, από ένα σφαγμένο χοιρινό η οικογένεια κέρδιζε: α) το παστό κρέας μέχρι το Πάσχα και πολλές φορές μέχρι το Καλοκαίρι, β) το λίπος, που πολλές φορές το πωλούσαν «είδος με είδος» σε λαδέμπορους για να πάρουν ένα τενεκέ λάδι, γ) το κεφάλι, που έκαναν πατσά, δ) το δέρμα που έκαναν γουρουνοτσάρουχα, ε) τα σπλάχνα, που έκαναν λουκάνικα και ωματιά (ένα είδος παραδοσιακού φαγητού με κρέας, σιτάρι, σταφίδες και φέτες πορτοκαλιού), στ) τσιγαρίδες (τα υπολείμματα από το βράσιμο του κρέατος, που όταν τις έτρωγες με αυγά στο τηγάνι γινόντουσαν … λουκούμι), ζ) σαπούνι και …

-- … τη φούσκα του γουρουνιού, μάνα, αυτή τη φορά θα τη δώσεις σε μένα, για να παίξω!.

-- Ναι, παιδάκι μου! Εσύ θα την πάρεις τη φούσκα!.. Εσύ!.. Μόνο να τη τρίψεις πολλές φορές στη στάχτη να καθαρίσει!...

Τι ήταν η φούσκα; Αφήστε τη καλύτερα για το τέλος, διότι προηγείται η τελετουργία της σφαγής του χοίρου:

Από το πρωί η μάνα μου άναβε έξω στην αυλή μια μεγάλη φωτιά και έβαζε επάνω το μεγάλο λεβέτι (καζάνι) για να βράσει το κρέας όταν θα σφάζαμε το «χοιρινό» (τον χοίρο δηλαδή, το γουρούνι, για να καταλαβαινόμαστε καλύτερα).Κι όχι μόνο!..

Ήδη είχε πάει στη βρύση για να πάρει καθαρό νερό, είχε πάει στην καλύτερη πηγή για να βρει κάτι ειδικά λουλούδια για τον ξύλινο σταυρό στον αγιασμό, που προηγείτο κάθε σφαγής χοίρου, έστρωνε με τα καλύτερα τραπεζομάντηλα (φτωχικά μεν, αλλά καθαρά και πλυμένα στην εντέλεια) το τραπέζι, που θα καθόντουσαν οι καλεσμένοι, τα σερβίτσια (πολλές φορές ξύλινα μαχαιρο-κουταλο-πίρουνα), μια νταμιζάνα κρασί από το βαγένι, όπου ο μούστος είχε φτιάξει ένα κρασί σαν κόκκινο πετράδι, και ό,τι άλλο χρειάζονταν σε ένα φτωχικό για να γίνει το φαγοπότι και στη συνέχεια το γλέντι με τις πίπιζες και τα νταούλια, που θα «αχολογούσαν» σ’ ολόκληρο το χωριό!

--Ωχ, ήρθε ο παπάς!.. Γρήγορα το θυμιατήρι!..

--Μάνα, πίσω έρχονται κι οι ξένοι!..

--Χρόνια πολλά νοικοκυραίοι!....

Αγκαλιές, φιλιά, χαιρετίσματα, ευχές από όλους («καλοφάγωτο να είναι, Κανέλλα, το χοιρινό σου») και όλα όσα κάνουν ένα χωριό να χαίρεται ο ένας το γλέντι του άλλου!

Από κει και πέρα άρχιζαν τα δύσκολα!

Οι μεγαλόσωμοι άνδρες έπρεπε να καταφέρουν να πιάσουν το γουρούνι με τα χέρια τους, που πολλές φορές ήταν πολύ μεγάλο, αδάμαστο και ασήκωτο, να το δέσουν πάνω σε ειδικά ξύλα, που είχαν ετοιμάσει οι ειδικοί, ή να το κρεμάσουν με ένα τσιγκέλι στον πλάτανο της αυλής, εν μέσω κραυγών του γουρουνιού, αλλά και των ανθρώπων που ήθελαν να του «γονατίσουν» την ψυχολογία και στο τέλος…

-- .. Γουρουνάκι μου!.. Τι σού΄μελε να πάθεις γουρουνάκι μου!..., έλεγε η μανούλα μου και έβαζε τα κλάματα καθώς έβλεπε το γουρούνι να «σκούζει» την ώρα που το λεπίδι βυθιζόταν στο λαιμό του!..

-- Μην κάνεις έτσι, ρε μάνα!.. Εμείς περιμέναμε πώς και πώς αυτή την ημέρα, έλεγαν όλα τα αδέλφια μου που ήσαν εκεί για να βοηθήσουν. (Τα λέγαμε αυτά για να δώσουμε θάρρος στη μάνα μας, αλλά εμείς την ίδια στιγμή κρυβόμασταν από φόβο στις μάντρες και τις μεσάντρες του σπιτιού, για να μη βλέπουμε τη σκηνή)… Να!.. βγήκε ο καρύτζαφλος (το «καρύδι» του λαιμού του χοίρου) και το ρίχνουν στα κάρβουνα!.. Αυτό ήταν!.. Άκου τον παπά που ψέλνει!.. Άκου τον!...

--«Ευλογητός ο Θεός ημών πάντοτε νυν και αεί και εις τους αιώνας των αιώνων», άρχισε ο παπάς την τελετουργία, σταυρώνοντας δεξιά κι αριστερά με το θυμιατήρι του σπιτιού όπου έβγαινε πολύ αρωματικό λιβάνι και λέγοντας σε όλους «καλοφάγωτο» και «χρόνια πολλά»! 

-- «Αμήν!...», είπαν όλοι με μια φωνή και οι ειδικοί άρχισαν να κόβουν το γουρούνι στα χίλια κομμάτια…

--Δόξα σοι, ο Θεός, παιδάκι μου!.., έλεγε και ξανάλεγε η μανούλα μου κάνοντας το σταυρό της!. Τήρα (=βλέπε) να πάρεις εσύ τη φούσκα!.. Μόνο να προσέχεις: Να τη καθαρίσεις πολλές φορές στη στάχτη!... Πολλές φορές!...

-- Εντάξει, μάνα!..

Κάποια στιγμή ακούω τον «πρωτομάστορα» (τον αρχι-εκδορέα, δηλαδή) να φωνάζει:

--Ποιος θα πάρει τη φούσκα του γουρουνιού, να την κάνει μπαλόνι; Απόκριες έχουμε!...

--Εγώ!..

--Καλά, πάρτην, αλλά να την τρίψεις καλά στη στάχτη, για να καθαρίσει!...Άντε και χρόνια πολλά!.. Και του χρόνου!..

--Ευχαριστώ!.., είπα και παίρνοντας τη φούσκα τού φίλησα το χέρι από χαρά!..

Τι ήταν η φούσκα; Αφήστε τη καλύτερα για το τέλος, αφού έπρεπε ν’ αρχίσει η άλλη … τελετουργία:

Πήρα, που λέτε, τη φούσκα, τη έβαλα μέσα στη στάχτη και άρχισα να την τρίβω… να την τρίβω… να την τρίβω… να την τρίβω… να την τρίβω… να την τρίβω… μέχρι που έγινε κάτασπρη και γυαλιστερή σαν μπαλόνι! 

Μα τι ωραία η θέα της!... Έφτιαχνα από μόνος μου μια παράσταση στο μυαλό μου: Την έβλεπα να φουσκώνει… να φουσκώνει… να φουσκώνει… να φουσκώνει… μέχρι που να μην παίρνει άλλο και να παίζω με τα άλλα παιδιά στο «αλωνάκι», στο προαύλιο της εκκλησίας, φωνάζοντας από χαρά: 

-- «Νάτοοοο!..», «Πέτα το σε μένααα!..», «Όχι, πολύ ψηλάαα!...», «Ήρθεεεεε!...», «Πιάστην, αν μπορείς, φιλαράκοοοοοο!..», «Εδώ είναι»!..

Όταν ήρθε η ώρα να φουσκώσω τη φούσκα, η καρδιά μου άρχισε να χτυπάει σαν τρελή από συγκίνηση, περισσότερο κι από τα νταούλια που έπαιζαν έξω στην αυλή για ν’ αρχίσει το δικό τους πανηγύρι, καθώς το γουρούνι έβραζε στο λεβέτι και τα κάρβουνα έψηναν συνέχεια τις μπριζόλες του χοιρινού και οι πίπιζες είχαν στήσει το δικό τους τρελό πανηγύρι!

--Αγγελάκο, την έτριψες τη φούσκα; Μου λέει η θειά μου η Πατρίνα (Κλεοπάτρα, το πραγματικό της όνομα), που με κοίταζε από το ψηλό σπίτι, που ήταν πιο πάνω από το δικό μας.

--Την έτριψα, θεία-Πατρίνα, κι έγινε αστραφτερή - αστραφτερή!... Τώρα θα τη φουσκώσω, με όση δύναμη έχει το πλεμόνι (=πνευμόνι) μου!...

--Ναι, αλλά ξέρεις τι δουλειά κάνει αυτή φούσκα στην κοιλιά του γουρουνιού;

-- Τι δουλειά κάνει, ρε θείτσα; Ρωτάω!

--Ό,τι δουλίτσα κάνεις και συ όταν πηγαίνει στο μέρος για το… ψιλό σου!!

Τι ήταν να μου το πει!... Πάνε και τα όνειρα, πάνε και οι «φαντασιώσεις», πάνε και όλα όσα σκεπτόμουν να κάνω με το δικό μου μπαλόνι, που το έριξα κατ’ ευθείαν στη φωτιά, για να καεί, αφού δεν ήταν τίποτε άλλο παρά μονάχα μία σκέτη φούσκα!.. Μια σκέτη φούσκα, που άλλες χρονιές έπαιζαν μαζί της όλα τα παιδιά του χωριού!..

Δάκρυσα. Και πόνεσα πολύ. Αλλά δεν πειράζει… Γλίτωσα απ’ αυτό που πήγα να πάθω, ενώ τα νταούλια βάραγαν… βάραγαν… βάραγαν…

Και οι πίπιζες τα ίδια!...

---------------------------------------------

Ο Άγγελος Παν. Σακκέτος γεννήθηκε το έτος 1950 στο χωριό Βεσίνι Καλαβρύτων. Σπούδασε δημοσιογραφία, δημοσιολογία και κοινωνικές επιστήμες. Συνέχισε τις σπουδές του στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, ενώ παράλληλα αρθρογραφούσε σε διάφορες εφημερίδες και περιοδικά γνωστών δημοσιογραφικών οργανισμών και συγκροτημάτων, την ίδια στιγμή, που συνεργαζόταν με διάφορες εφημερίδες και περιοδικά του επαρχιακού Τύπου. http://www.sakketosaggelos.gr/