Ιούλιος «Αλωνάρης» - Αφιέρωμα στο θερισμό και το αλώνισμα

 Του Νίκου Κωνσταντακόπουλου  Όταν ψώμωναν για τα καλά τα σιτάρια, οι κάτοικοι του χωριού εκτός από τα γερόντια, κίναγαν για το θέρο. ...

 Του Νίκου Κωνσταντακόπουλου 
Όταν ψώμωναν για τα καλά τα σιτάρια, οι κάτοικοι του χωριού εκτός από τα γερόντια, κίναγαν για το θέρο. Έπαιρναν τα τσουμπλέκια τους, όλα τα τσόλια τους και μετακόμιζαν στο βουνό όπου και λημεριάζανε.

Ηλιοψημένοι θεριστάδες, λυγερόκορμες και αεράτες χωριατοπούλες που το μάγουλό τους έσταζε αίμα και κεφάτοι λεβεντονιοί με κορμί αγγελικό θέριζαν με τα δρεπάνια τους, τους κόπους της σποράς και τραγουδούσαν. Κόβανε τα αθέριστα και γερασμένα στάχυα που λεπτές και καχεκτικές καλαμιές τα βάσταγαν όρθια. Είχαν φούρια και θέριζαν μέρα – νύχτα. Θέριζαν ολονυχτίς με το λαμπρό και ολόγεμο φεγγάρι, και την ημέρα, ακόμη και «ντάλα μεσημέρι» μέσα στο λιοπύρι που ο τόπος έκαιγε. Παίρνανε τον καρπό και άφηναν την καλαμιά, την Έρα, τις κολλιτσίδες και την αγριόβρομη. Ακρίδες με πράσινα φτερά και μακριές κεραίες ξεπετάγονταν ανάμεσα στα πόδια τους.

Ο ουρανός έχυνε φωτιά, ο ήλιος τσουρούφλιζε και η τυραγνία τους ήταν μεγάλη σαν είχε φούρια. Όσο τους τήραγε ο καυτερός ήλιος, τόσο αυτοί θέριζαν στη σειρά, ακολουθάγανε τις αράδες. Και ο «θέρος» συνεχιζόταν με πιο γρήγορο ρυθμό το κοντόβραδο, όταν τ΄αγέρι τσάκιζε την κάψα του μεσημεριού και η δροσερή ανάσα ανακούφιζε τα «πλεμόνια» τους.

Ο νοικοκύρης μάζωνε τα χερόβολα και τα έδενε δεμάτια με τα δεματικά από το ίδιο στάρι. Τα παιδιά κουβάλαγαν νερό με τη στάμνα για να σβήσουν τη δίψα των θεριστάδων που ξανάσαναν όταν παίρνανε τα απόσκια. Ο κουβαλητής, άφταστος στο φόρτωμα με τις τριχιές, μετέφερε τα δεμάτια στ΄αλώνι, αφού πρώτα είχε φορέσει στις μουσούδες των μουλαριών τροβάδες για να μην τρώνε τα στάχυα…

Και έβλεπες τις θυμωνιές να ορθώνονται πλάι – πλάι σε αυτά εδώ τα αλώνια. Θρίαμβος της χρονιάς, θρίαμβος του μόχθου.

Και έφτανε το αλώνισμα! Τα «ζα», συνταιριαγμένα, γύριζαν γύρω από το στύλο αργά – αργά στην αρχή γιατί τ’ αλώνι «ήταν ψηλά», ήταν βαρύ! Ο βαλμάς τα ζόριζε όλο και περισσότερο χτυπώντας με τη βίτσα πότε στον αέρα και πότε στα καπούλια τους. Αντιλαλούσε το σαλάγημα του βαλμά. Κι εμείς τα παιδιά, άλλα μεγαλούτσικα κι άλλα βυζανιάρικα, χορεύαμε στ’ αλώνι, βουλιάζαμε και χανόμασταν μέσα στο βουνό από καλαμιές, φουσκώναμε από το τρέξιμο και κατακοκκίνιζαν οι φατσούλες μας από τον καυτό ήλιο.

Στην ποδιά τ΄αλωνιού στέκονταν όλοι οι υπόλοιποι, και με τα δικράνια και τα σαρώματα στα χέρια, έπαιρναν το στάρι. Ο ήλιος είχε θρονιάσει στο κέντρο του ουρανού, λες και δεν ήθελε να το κουνήσει από κει, και οι καυτές αχτίνες του γιόμιζαν ανθρώπους και «ζα» με χοντρές στάλες ιδρώτα.

Όμως το αλώνισμα προχώραγε!

Πρώτο δικράνι, δεύτερο, τρίτο και το γιόμα έφτανε. Οι αλωνιστάδες, στρωμένοι καταγής, σταυροπόδι, και κάτω από τον ίσκιο της χαμοκέλας που τους δρόσιζε.

Άπλωναν ραχάτικα τα πόδια και απολάμβαναν το νόστιμο και ειδικά για την περίπτωση διαλεχτό και άφθονο φαγητό (κρέας με φασολάκια και τα πρώτα αγγούρια από κερτεζίτικο μποστάνι), που η ακούραστη νοικοκυρά είχε εξασφαλίσει εκείνη την ημέρα, την ημέρα τ’ αλωνίσματος.

Ρούφαγαν σα νεράκι το κρασί από την τσότρα και φουμέρνανε το στριφτό τσιγάρο τους. Τράβαγαν τον καπνό και τον φυσάγανε με δύναμη. Και πάλι στ’ αλώνι!

Γύρω στ’ απομεσήμερο, και όταν ο ήλιος κόντευε να πέσει, το αλώνισμα έφτανε στο τέλος. Μάζωναν τ’ άχυρα και τον καρπό γύρω από το στύλο, έτριβαν τη βασανισμένη πλάτη των μουλαριών με άχυρα και τα οδηγούσαν για πότισμα σε τούτη δω τη βρύση (κερτεζίτικη βρύση στ΄αλώνια), κάτω από τον ίσκιο του πλάτανου και της μοσχοϊτιάς. Είχαν σκάσει από τη δίψα τα ζωντανά. Το βράδυ, οι «ξωμάχοι εργάτες» ξάπλωναν πάνω στ’ άχυρα του αλωνιού, και με σύντροφο το τριζόνι, μετράγανε τα λαμπερά αστέρια του ουρανού. Για αρκετή ώρα άκουγες ζωηρό κουβεντολόι, γέλια και σιγοτράγουδα. Σιγά – σιγά οι κουβέντες αραίωναν και αδυνάτιζαν, γιατί τα βλέφαρα κλείνανε από την κούραση της ημέρας. Πέφτανε αποσταμένοι να κοιμηθούν. Μόνον ο γκιώνης, τούτο το νυχτοπούλι, έμενε άγρυπνος και τους νανούριζε.

Το λίχνισμα και το κουβαλητό! Οι λιχνιστάδες, με τα δικράνια στα χέρια, περίμεναν γύρω στ΄αλώνια πότε θα φυσήξει, πότε θ’ ανασάνει ο αέρας για να λιχνίσουν. Και σαν έφτασε ο ούριος άνεμος, όλοι κεφάτοι και γρήγορα – γρήγορα λες και κάποιος τους πίεζε φορτικά, με μαλλιά ανεμοσκόρπιστα, πέταγαν ψηλά τα άχυρα με τον καρπό και το σιτάρι ξεχώριζε κι έπεφτε μπροστά στα πόδια τους. Έφευγε το τσεμπέρι από το κεφάλι της αγρότισσας μάνας, γιόμιζαν τα μαλλιά όλων άχυρα και τα αγάνια έμπαιναν στα μάτια τους. Και από κοντά τα τσιροπούλια, οι αδύναμες σιταρήθρες πασχίζουνε να πάρουν από τον καρπό. Για όλα τα πλάσματα έχει φροντίσει η φύση!!

Το σιτάρι, απαλλαγμένο από τα σκύβαλα, μέσα σε σακιά, και το άχυρο πατηκωμένο στα έργατα, μεταφέρονταν στο σπίτι. Τα κασόνια γέμιζαν καρπό και η χαμοκέλα άχυρο. Έβλεπες τους κουβαλητάδες που από την κούραση λιποψύχαγαν, να πηγαινοέρχονται με τα μουλάρια παραφορτωμένα και να πειράζονται μεταξύ τους με διάφορα αστεία και λογοπαίγνια απλά αλλά ζουμερά, με ουσία και νόημα, που μόνον η αγροτιά ξέρει να αυτοσχεδιάζει και να μολογάει!!!

Με το πρώτο κουβαλητό πήγαιναν κι ένα φόρτωμα γέννημα στο νερόμυλο που τις ημέρες εκείνες «δούλευε» συνέχεια. Άλεθε αλεύρι για ψωμί αλλά και για ζυμαρικά. Έπρεπε η νοικοκυρά να φτιάσει χυλοπίτες και τραχανά για να «βγάλει πέρα» η οικογένεια το χειμώνα!!! Ο φούρνος έκαιγε και η ζεστή και αφράτη κουλούρα, προϊόντα της καινούριας σοδειάς, ανάδινε ευχάριστη μυρουδιά στη γειτονιά!!

Και σήμερα!!!

Αγρίεψαν τα χωράφια, ρημαγμένα, γιόμισαν πουρνάρια κι αγγορτσιές οι πλευρές και τα ισιώματα, γκρεμίστηκαν τα πεζούλια και ξεφτίσανε οι πλάκες στα πετράλωνα. Ερειπωμένα είναι τα καλύβια και οι χαμοκέλες.

Ετούτα εδώ τα αλώνια, τα πέτρινα που είναι έργα τέχνης, οφείλουμε να τα διατηρήσουμε και για τις επόμενες γενιές.

Καλώ λοιπόν όλους τους φορείς, την Περιφέρεια, το Δήμο Καλαβρύτων και όλους τους ιδιοκτήτες, όλοι μαζί μπορούμε να τα διατηρήσουμε για τα παιδιά μας και τα εγγόνια μας. Οφείλουμε να παραδώσουμε την κληρονομιά όπως την παραλάβαμε.

 Νίκος Κωνσταντακόπουλος
                 Κέρτεζη 

Ενημέρωση για όλες τις ειδήσεις των Καλαβρύτων και της ορεινής Αχαΐας με ένα στη σελίδα του kalavrytanews.com.