Γεώργιος Νίκας - Ο μεγάλος επιστήμονας και ο μεγάλος άνθρωπος

Του Τρύφωνα Μαντά Υπερπλήρης ημερών, διανύοντας το 103ο έτος της ηλικίας του, έφυγε πριν λίγες μέρες από τη ζωή ο γνωστός μανεσιώτης γι...

Του Τρύφωνα Μαντά

Υπερπλήρης ημερών, διανύοντας το 103ο έτος της ηλικίας του, έφυγε πριν λίγες μέρες από τη ζωή ο γνωστός μανεσιώτης γιατρός Γεώργιος Νίκας, ο γηραιότερος γιατρός της Πάτρας. Η ταφή του πραγματοποιήθηκε στο γενέθλιο τόπο του, το αγαπημένο του Μάνεσι Καλαβρύτων ενώ η νεκρώσιμος ακολουθία έλαβε χώρα στον Ιερό Ναό της Παντανάσσης στην Πάτρα, όπου τακτικά εκκλησιαζόταν μέχρι τα βαθιά του γεράματα.

Οι ρίζες της οικογένειας του Γεωργίου Νίκα εντοπίζονται στη Χειμάρα της Βορείου Ηπείρου. Κάποιος από τους προπάτορές του εκεί, επειδή σκότωσε έναν Τούρκο, αναγκάστηκε να φύγει από τα πάτρια εδάφη του και να καταφύγει στην Αρτοτίνα Δωρίδος, όπου γεννήθηκε ο προπάππος του, Νικόλαος Νίκας, που ήταν και ο πρώτος γιατρός του γενεαλογικού του δέντρου. Είχε σπουδάσει Ιατρική στο Ιάσιο της Μολδοβλαχίας, σταλμένος από το Μητροπολίτη αδελφό του πατέρα του κι εκεί τον βρήκε ο ξεσηκωμός του Γένους, ενώ μόλις εξερράγη το κίνημα του Υψηλάντη, έσπευσε να καταταγεί στον Ιερό Λόχο. Αργότερα, αφού συγκρότησε σώμα 1.000 ανδρών και ονομάστηκε χιλίαρχος, έλαβε μέρος στις μάχες Μεσολογγίου, Πατρών, Ακράτας και Μακελλαριάς, όπου ο Ιμπραήμ υπέστη πανωλεθρία. Μετά την απελευθέρωση, εγκαταστάθηκε στο Μάνεσι των Καλαβρύτων. Τρία παιδιά του έγιναν νομικοί, ενώ το τέταρτο, ο παππούς του Γεωργίου Νίκα, παίρνοντας μαθήματα από τον πατέρα του, έγινε πρακτικός γιατρός, κατόπιν εξελέγη δε και Δήμαρχος Λαπαθών. Το "μικρόβιο" της Ιατρικής εξακολούθησε να κυκλοφορεί στο αίμα της οικογένειας. Έτσι, αυτό τον κλάδο ακολούθησε και ο πατέρας του Γεώργιου Νίκα.

Ο Γεώργιος Νίκας γεννήθηκε στο Μάνεσι Καλαβρύτων το 1910. Τελείωσε εκεί το Δημοτικό και το τότε Ελληνικό Σχολείο ή Σχολαρχείο. Ακολούθως φοίτησε στο (τετρατάξιο) Γυμνάσιο Καλαβρύτων και έδωσε επιτυχείς εξετάσεις στην Ιατρική Σχολή Αθηνών. Πήρε το "βάπτισμα του πυρός" το 1934, όταν και λαμβάνει το δίπλωμά του και προσλαμβάνεται στο Λαϊκό Νοσοκομείο, που μόλις είχε ιδρυθεί, υπό τη διεύθυνση ενός ιερού τέρατος της Ιατρικής, του καθηγητή και ακαδημαϊκού Μαρίνου Γερουλάνου. Την επόμενη χρονιά νιώθει για πρώτη φορά την καυτή ανάσα της πολιτικής να αγγίζει τη σταδιοδρομία του. Τι είχε συμβεί; Το κίνημα του Πλαστήρα είχε οδηγηθεί σε αποτυχία και η τότε Δεξιά, υπό τη μορφή του Λαϊκού Κόμματος, έπαιρνε το αίμα της πίσω. Έτσι "παύτηκαν» τότε πολλοί βενιζελικοί καθηγητές και στη θέση τους διορίστηκαν οπαδοί του Λαϊκού Κόμματος, μεταξύ των οποίων και ο Πέτρος Κόκκαλης, ο πατέρας του Σωκράτη Κόκκαλη. Ο Κόκκαλης προσέλαβε τον Γεώργιο Νίκα ως βοηθό του Εργαστηρίου Εγχειρητικής και Τοπογραφικής Ανατομικής, αλλά και ως βοηθό στην Γ΄ Χειρουργική Κλινική του "Ευαγγελισμού", τη διεύθυνση της οποίας είχε αναλάβει. Ο νεαρός γιατρός παραμένει εκεί ως το 1939, οπότε ο καθηγητής Πέτρος Κόκκαλης διορίζεται διευθυντής του Αρεταίειου Νοσοκομείου, όπου στεγαζόταν η Β΄ Χειρουργική Κλινική του Πανεπιστημίου.

Την ίδια εποχή, επί δύο χρόνια ο Γεώργιος Νίκας παρακολουθεί μαθήματα Παθολογίας και επί έξι μήνες μαθήματα Νευρολογίας, ώσπου το 1939 επιστρατεύεται μέχρι τις αρχές του '40, ως αγύμναστος. Με την έκρηξη του πολέμου, αναλαμβάνει καθήκοντα στο Κρατικό Νοσοκομείο Κιλκίς, όπου παραμένει καθ' όλη τη διάρκειά του, θεραπεύοντας τους τραυματίες και χειρουργώντας τους πολίτες. Μετά την ήττα από τους Γερμανούς, ο Κόκκαλης τον τοποθετεί ως επιμελητή του στον "Ευαγγελισμό», μέχρι τις αρχές του 1943. Στο μεταξύ, ο νεαρός επιστήμονας είχε ετοιμάσει διατριβή επί διδακτορία (με θέμα "οσφυική συμπαθεκτομή για τη θεραπεία της γάγγραινας των κάτω άκρων"), που εγκρίθηκε με άριστα από την Ιατρική Σχολή Αθηνών.

Κι όμως, ενώ φαινόταν πως θα άνοιγαν διάπλατα γι' αυτόν οι πόρτες του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, όπου όλα έδειχναν ότι θα διοριζόταν καθηγητής, η πορεία του ανακόπτεται απότομα. Κι αυτό διότι ο Πέτρος Κόκκαλης, ο άλλοτε ευνοούμενος της Δεξιάς, εγγράφεται το 1943 στο ΚΚΕ και το 1947 αναλαμβάνει Υπουργός Υγιεινής και Παιδείας στη λεγόμενη "κυβέρνηση του βουνού", που σχημάτισαν οι αντάρτες κατά τον Εμφύλιο πόλεμο, υπό την προεδρία του Μάρκου Βαφειάδη. Έτσι, όπως ήταν φυσικό για τα δεδομένα της εποχής, η... μπόρα παίρνει και τον Γεώργιο Νίκα, που ήδη από το 1943 απολύεται από τον "Ευαγγελισμό" και καταφεύγει στο χωριό του, στο Μάνεσι Καλαβρύτων.

Δεν έφτανε, όμως, που διέκοψε μια πολλά υποσχόμενη καριέρα, θεωρούμενος -λανθασμένα- ως οπαδός της κομμουνιστικής ιδεολογίας, βρέθηκε στο στόχαστρο και των κομμουνιστών. Για ένα διάστημα, μάλιστα, βρέθηκε σε πολύ δύσκολη θέση, όταν ένας πολιτικός καθοδηγητής του ΕΑΜ τον πίεζε να γραφτεί στο ΚΚΕ. Επειδή, όμως, αυτός αρνιόταν, αποφασίστηκε από τη διοίκηση της μεραρχίας των ανταρτών να εκτελεστεί μαζί με το γιατρό Φούρα (θείο του τέως δημάρχου Πατρέων Ανδρέα Φούρα).

Αλλά η τύχη τού χαμογέλασε. Διότι, για να γίνει η σύλληψή του, έπρεπε πρώτα να δώσει την άδειά του ο αρμόδιος για την περιφέρεια του Δήμου Λαπαθών πολιτικός επίτροπος, Αθανάσιος Σελέκος. Αυτός, όμως, έτυχε να είναι γνωστός του και τον ειδοποίησε να φύγει αμέσως από το Μάνεσι. Έτσι, πηγαίνει στα Δεμέστιχα, όπου αρχίατρος των ανταρτών ήταν ο φίλος του Αντώνης Πετραλιάς, από την Αμαλιάδα (πατέρας του πρώην βουλευτή Ηλείας του ΠΑΣΟΚ Ρένου Πετραλιά). Ο Γ. Νίκας, προκειμένου ν' αποφύγει τις πιέσεις των κομμουνιστών για εγγραφή του στο κόμμα, σκαρφίζεται τότε το εξής τέχνασμα: ζητάει από τον Πετραλιά να τον επιστρατεύσει. Πράγματι, αυτός τού υποδεικνύει να πάρει μαζί του 20 τραυματίες, που φιλοξενούνταν σε σπίτι του χωριού και να τους μεταφέρει σ' ένα ξενοδοχείο στον οικισμό Μίχα, αφού πρώτα το μετατρέψει σε νοσοκομείο. Μάλιστα ενόσω βρισκόταν ακόμη στα Δεμέστιχα, έμελλε να συναντηθεί με μια θρυλική μορφή των ανταρτών και δη με τον αρχικαπετάνιο του ΕΛΑΣ, Άρη Βελουχιώτη, που βρέθηκε εκεί με 65 άντρες του, ερχόμενος από την Αιτωλοακαρνανία. Μάλιστα, σε μάχη που δόθηκε στην περιοχή μ' ένα τάγμα Ιταλών, οι αντάρτες κατόρθωσαν να θριαμβεύσουν, συλλαμβάνοντας αιχμαλώτους το διοικητή του καθώς και 125 στρατιώτες.

Το 1944 βρήκε τον Γεώργιο Νίκα στην Πάτρα. Την εποχή εκείνηέτυχε να χηρεύσει η θέση του διευθυντή της Χειρουργικής Κλινικής του Παλαιού Δημοτικού Νοσοκομείου. Προκηρύχθηκε, λοιπόν, διαγωνισμός για την κάλυψή της, στον οποίο έλαβε μέρος. Η επιτροπή (αποτελούμενη από καθηγητές του Πανεπιστημίου Αθηνών) επέλεξε τρεις γιατρούς: ένα διάσημο χειρουργό από την Αθήνα, τον Σπύρο Μιχάλη, έναν Πετρόπουλο και τον Γ. Νίκα. Η επιλογή του, όμως, προκάλεσε θύελλα αντιδράσεων στους ντόπιους γιατρούς, οι οποίοι, ανακινώντας και το ζήτημα των ανταρτών, δεν άφηναν το Δήμαρχο να τον διορίσει. Η περιπέτεια του αυτή κράτησε μέχρι το 1948, οπότε ο τότε δήμαρχος, Θεόδωρος Ζαφειρόπουλος, επιτέλους, τον όρκισε, προσλαμβάνοντάς τον στη συγκεκριμένη θέση.

Όσο περιπετειώδης, όμως, ήταν η τοποθέτησή του άλλο τόσο επεισοδιακή υπήρξε και η απομάκρυνσή του, ύστερα από σχεδόν 20 χρόνια. Ήταν μια μέρα που η Κλινική του Νοσοκομείου εφημέρευε και ο ίδιος χειρουργούσε από τις 9 το πρωί μέχρι τις 6 το απόγευμα. Εκείνη την ώρα, κατάκοπος, φεύγει για το σπίτι του, να φάει και ν' αναπαυθεί. Σε λίγο χτυπάει το τηλέφωνο. Ένας στρατιωτικός γιατρός από το Νοσοκομείο ζητούσε επειγόντως να σπεύσει εκεί, διότι είχε μεταφερθεί ένας τραυματίας. Επρόκειτο για το φρούραρχο Μαλικούρτη, ο οποίος είχε χτυπηθεί θανάσιμα στο γραφείο του από κάποιο λοχαγό. Οι μεταφορείς του, βλέποντας τους μύες του να συσπώνται, νόμιζαν ότι ζούσε, μη έχοντας αντιληφθεί ότι όλα αυτά ήταν απλώς μεταθανάτιοι σπασμοί. Μόλις ο Γεώργιος Νίκας καταφθάνει στο Νοσοκομείο, μαζί με τον αναισθησιολόγο, βρίσκει τον αξιωματικό νεκρό. Κατηγορείται, όμως, ότι ο θάνατος οφείλεται σε δική του καθυστέρηση, οι κατηγορίες φτάνουν στ' αφτιά του στρατηγού Μαλικούρτη, αδελφού του νεκρού, ο οποίος καταφεύγει στη Δικαιοσύνη και μια δικαστική μάχη ξεκινά. Το εδώ πολιτικό δικαστήριο αθωώνει τον Γεώργιο Νίκα, αλλά ο στρατηγός στέλνει την υπόθεση στο Στρατοδικείο Τριπόλεως. Η απόφαση είναι και πάλι απαλλακτική. Όμως, οι γερές προσβάσεις που είχε ο στρατηγός φέρνουν αποτελέσματα και η κυβέρνηση τον παύει. Από τότε αφοσιώθηκε ολοκληρωτικά στη δική του κλινική, που είχε ιδρύσει το 1957 και η οποία στεγαζόταν στα Ψηλαλώνια (εκεί όπου αργότερα εγκαταστάθηκε το Κέντρο Ψυχικής Υγιεινής). Τελευταία φορά που πιάνει το νυστέρι είναι το 1983, οπότε, θεωρώντας ότι, λόγω ηλικίας, δεν έπρεπε πια να χειρουργεί, αποσύρεται, ύστερα από ενεργό ιατρική υπηρεσία 49 χρόνων.

Έχοντας χάσει δύο αδελφούς του στα 26 τους χρόνια κι έναν ακόμη στα 22 του, ο οποίος σκοτώθηκε στο μέτωπο, ο Γεώργιος Νίκας έδειχνε να παίρνει το... αίμα της οικογένειας πίσω, ζώντας την κάθε στιγμή με μεγάλο κουράγιο, ενεργητικότητα και ανεξάντλητη αισιοδοξία. Έτσι κάποτε όταν ρωτήθηκε αν του έφταναν 100 χρόνια ζωής, η αυθόρμητη και ζωηρή απάντησή του ήταν: "Και γιατί όχι 120;". Λίγα χρόνια πριν πεθάνει, ο Γεώργιος Νίκας, παρότι αντιμετώπιζε σοβαρότατο πρόβλημα με τον αμφιβληστροειδή του εξακολουθούσε να κυκλοφορεί μόνος του και να συναντά τους φίλους του, στα Ψηλαλώνια ή σε άλλα μερη της Πάτρας. Όσοι από αυτούς είχαν απομείνει, μαζί μ' εκείνους που γεύτηκαν την ιατρική του δεινότητα και που εκτίμησαν το μακρόσυρτο πέρασμά του από τη ζωή, Πατρινού και Μανεσιώτες, τον συνόδευαν στην τελευταία του κατοικία και ψιθύρισαν λίγα λόγια συμπάθειας και παρηγοριάς στη σύζυγό του, Σοφία, καθώς και στα παιδιά του, την Αγγέλα, τον Νίκο και τη Γιάννα.

Τρύφωνας Μαντάς

Ο Τρύφωνας Μαντάς γεννήθηκε τον Ιούλιο του 1973 στο Μάνεσι Καλαβρύτων. Μαθήτευσε στο Γυμνάσιο και Λύκειο Καλαβρύτων. Σπούδασε οικονομικά στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών (Α.Σ.Ο.Ε.Ε. – Τμήμα : Διεθνών Ευρωπαϊκών Οικονομικών Σπουδών). Το 2004 πήρε το δίπλωμά του αποφοιτώντας από την Δημοσιογραφική Σχολή του Κέντρου Αθλητικού Ρεπορτάζ, ικανοποιώντας έτσι το αστείρευτο δημοσιογραφικό μεράκι του. Έκτοτε ασχολήθηκε με το Ραδιόφωνο (ΣΠΟΡFM ΑΘΗΝΑΣ 94,6 – ΣΠΟΡFM ΠΑΤΡΑΣ 96,3) και τον γραπτό τύπο (ΕΦΗΜΕΡΙΔΕΣ : SPORTDAY, ΣΗΜΕΡΙΝΗ, SPORTWEEK κ.α.). Από τον Ιανουάριο του 2011 είναι μέλος της Ένωσης Συντακτών Αθηναϊκού Τύπου (Ε.Σ.Α.Τ) και συνεργάζεται με έντυπα, εφημερίδες και ενημερωτικές ιστοσελίδες των Πατρών και των Καλαβρύτων.

Ενημέρωση για όλες τις ειδήσεις των Καλαβρύτων και της ορεινής Αχαΐας με ένα στη σελίδα του kalavrytanews.com.