Του Νίκου Τζένου Η φράση “Η βία είναι η μαμή της ιστορίας” αποδίδεται στον Φ. Έγκελς. Αναφέρεται προφανώς στη βία των μαζών ενάντια στο ...
Η φράση “Η βία είναι η μαμή της ιστορίας” αποδίδεται στον Φ. Έγκελς. Αναφέρεται προφανώς στη βία των μαζών ενάντια στο αστικό κράτος και τους μηχανισμούς του που θα γεννήσει μια νέα μορφή εργατικής διακυβέρνησης, τη Δικτατορία του Προλεταριάτου.
Αν ο Ένγκελς ζούσε καμιά πενηνταριά χρόνια ακόμα, υποθέτω πως δε θα ήταν ιδιαίτερα ευτυχής από το πρωτότοκο που ξεγέννησε η μαμή και πήρε το όνομα ΕΣΣΔ, αλλά ούτε από το όργιο βίας που χαρακτήρισε την “πολιτιστική επανάσταση” στη δευτερότοκο Κίνα. Σίγουρα θα έπεφτε σε βαριά κατάθλιψη αν ζούσε την εποχή που κάποια παραστρατημένα παιδιά του μετέτρεψαν την Καμπότζη σε νεκροταφείο (κόκκινοι Χμερ) και η μαρξιστική οργάνωση “φωτεινό μονοπάτι” στο Περού μετεξελίχτηκε σε σώμα προστασίας των βαρόνων της κοκαΐνης.
Το εκλογικό ποσοστό της Χρυσής Αυγής αναλύθηκε από πολλούς ως προϊόν μιας “επιπόλαιας” επιλογής διαμαρτυρίας και αγανάκτησης. Υπέθεσαν ότι όταν η Χρυσή Αυγή δείξει το πραγματικό της πρόσωπο θα ξεφουσκώσει. Γελάστηκαν. Μετά την επίθεση του Κασσιδιάρη στη Λιάνα Κανέλλη τα μηνύματα που έφταναν στα Μ.Μ.Ε και τα σχόλια στην μπλογκόσφαιρα (σε βάρος της Κανέλλη) προκάλεσαν σοκ. Κάθε φορά που η Χ.Α επιλέγει ένα στόχο,( παραεμπόριο, βλάσφημη τέχνη κ.λ.π) τα ποσοστά της ανεβαίνουν με ρυθμούς ΣΥΡΙΖΑ. Η συνήθης απάντηση στο ερώτημα που οφείλεται η άνοδος της Χρυσής Αυγής συνοψίζεται ως εξής: Η Χρυσή Αυγή είναι προϊόν της οικονομικής κρίσης και των συνεπειών της, της αναξιοπιστίας του παραδοσιακού πολιτικού προσωπικού και της αδυναμίας των “συστημικών” κομμάτων να δώσουν σχέδιο, όραμα και προοπτική εξόδου από την οικονομική κρίση. Η ερμηνεία αυτή δεν είναι πειστική. Είναι μονοσήμαντη και επιδερμική. Βλέπει μόνο την κορυφή του παγόβουνου. Οι ρίζες του φαινομένου είναι πιο βαθιές.
Ουσιώδη συστατικά του φασισμού είναι η βία και η μηδενική ανοχή στη Διαφορά. Τυπικά χαρακτηριστικά του πρωτοφασισμού(κατά τον Ουμπέρτο Έκο) είναι η λατρεία στην παράδοση, η δράση για τη δράση, ο επιλεκτικός λαΐκισμός, η παραδοχή ότι η ταυτότητα του έθνους είναι οι εχθροί του, ότι ο ειρηνισμός είναι συναλλαγή με τον εχθρό.
• Στην κουλτούρα της μεταπολίτευσης συνυπάρχουν (άλλοτε λιγότερο, άλλοτε περισσότερο) όλα αυτά τα χαρακτηριστικά. Νομιμοποιήθηκε η “επαναστατική” βία και κυριάρχησε το δόγμα “ δεν δικαιούσαι να ομιλείς”, δηλωτικό της πρόθεσης αποκλεισμού του διαφορετικού, του άλλου. Το εξοργιστικό είναι ότι αυτή η κουλτούρα καλλιεργήθηκε προτίστως μέσα στα “πνευματικά” ιδρύματα. Τα χρόνια των δικών μου σπουδών αν ήσουν Δαπίτης και έβγαινες στο βήμα της γενικής συνέλευσης, δύσκολα γλίτωνες το γιαούρτι. Αμέτρητες φορές εργαστήρια, βιβλιοθήκες, πανάκριβος τεχνολογικός εξοπλισμός, καταστράφηκαν στα πλαίσια μιας “αγωνιστικής κινητοποίησης”. Συνέδρια, ημερίδες, διαλέξεις διαλύθηκαν βίαια, επειδή η θεματολογία, οι διοργανωτές, οι συμμετέχοντες δεν είχαν την αναγκαια “πιστοποίηση” από τα όργανα του φοιτητικού κινήματος. Συνεδριάσεις οργάνων διαλύθηκαν, καθηγητές “χτίστηκαν”, το Πολυτεχνείο Ζει, αλλά έχει καεί τρεις τέσσερις φορές μέσα σε λίγα χρόνια.
• Στη βία των μεταπολιτευτικών χρόνων εξέχουσα θέση κατέχει η τρομοκρατία. Η δράση της 17 Νοέμβρη είχε εξασφαλίσει τη σιωπηρή συναίνεση ενός μεγάλου μέρους της κοινωνίας όταν εκτελούσε βασανιστές της Χούντας, αμερικανούς σταθμάρχες της ΣΙΑ, βιομηχάνους και άλλους κακούς. Αυτή η συναίνεση ανακλήθηκε (υποθέτω) όταν ένας απλός πολίτης (Θάνος Αξαρλιάν) υπήρξε “παράπλευρη απώλεια” της επίθεσης κατά του τότε Υπουργού Οικονομικών Ιωάννη Παλαιοκρασά.
• Το προνομιακό πεδίο “δράσης” της Χρυσής Αυγής είναι οι μετανάστες, που παίρνουν τις δουλειές των Ελλήνων, νοθεύουν την ταυτότητα της φυλής κ.λ.π. Αλλά η βία κατά των μεταναστών δε γεννήθηκε στον Άγιο Παντελεήμονα στις απαρχές της οικονομικής κρίσης. Ο μετανάστης “υπάνθρωπος” δεν είναι εφεύρημα της Ζαρούλια.Κατασκευάστηκε στην ελληνική κοινωνία, σε περίοδο όχι κρίσης, αλλά ευμάρειας και νεοπλουτισμού. Οι πρώτοι θύτες, στυγνοί και ανελέητοι εργοδότες ήταν “η μικρομεσαία αγροτιά”. Τη δεκαετία 1990-2000 η αγροτική οικονομία λειτουργούσε με εργασιακές συνθήκες “Νέας Μανωλάδας”. Έχουν καταγραφεί 30 περίπου περιστατικά δολοφονίας μεταναστών για ασήμαντες συνήθως αφορμές (μικροκλοπές στο μποστάνι ή στο κοτέτσι). Τοπικοί άρχοντες απαγόρευαν με το έτσι θέλω την κυκλοφορία μεταναστών μετά τη δύση του ήλιου. Τέλος, χιλιάδες γυναίκες από τις χώρες του πρώην ανατολικού μπλοκ οδηγήθηκαν σε αναγκαστική πορνεία από κυκλώματα που δρούσαν με την κάλυψη και τη συνεργασία διεφθαρμένων αστυνομικών διευθυντών και κρατικών αξιωματούχων. Ο Κασσιδιάρης και η παρέα του πατάνε σ’ένα στέρεο υπόστρωμα ρατσισμού, βίας και εκμετάλευσης που “όλοι μαζί” δημιουργήσαμε ή έστω ανεχτήκαμε. Μια διαπίστωση. Αν ψάξει κανείς τα αρχεία του Κ.Κ.Ε και του Ριζοσπάστη την πρώτη πενταετία εισροής μεταναστών από τις ανατολικές χώρες δε θα βρει ούτε ένα κείμενο που να αναφέρεται στα προβλήματα αυτών των ανθρώπων, που ήταν και το πιο αδικημένο κομμάτι της εργατικής τάξης. Η εξήγηση είναι απλή. Οι άνθρωποι αυτοί θεωρήθηκαν ως αντικομμουνιστές και συνυπαίτιοι για την κατάρρευση του υπαρκτού σοσιαλισμού.
Συνοψίζω. Από τη μεταπολίτευση ως τις μέρες μας, σ’ αυτόν τo τόπο σωρεύτηκε μια τεράστια ποσότητα βίας. Η ελληνική κοινωνία έπαθε Μιθριδατισμό, ανοσία στη βία.
Ιδιαίτερα την περίοδο της αγανάκτησης, η βία ξεχείλισε. Πενήντα «μνημονιακοί»βουλευτές προπηλακίστηκαν ,η Λιάνα Κανέλλη τη γλίτωσε “εκ της παρεμβάσεως των ψυχραιμότερων”, ο συνετός Κ. Χατζηδάκης πήγε στο ΚΑΤ. Διαλύθηκαν συνεδριάσεις Δημοτικών Συμβουλίων, εργατικών Κέντρων, πολιτικών κομμάτων.
Η Αθήνα κάηκε δυο φορές. Η έκρηξη που ακολούθησε τη δολοφονία Γρηγορόπουλου, μπορεί να εξηγηθεί μόνο ως προϊόν μαζικής παράνοιας. Όταν δολοφονείται το παιδί μου, δεν καίω το σπίτι μου. Οι εργαζόμενοι στη Marfin ήταν τα τραγικά θύματα αυτής της παράνοιας.
Ιδιαίτερα συμβολική είναι η περίπτωση της Ρόδου στον περσινό εορτασμό-επέτειο της ενσωμάτωσης της Δωδεκανήσου στην Ελλάδα .
Τι έγινε εκεί. Ομάδα από 250 “αγανακτισμένους” όρμησε στην εξέδρα και έτρεψε σε άτακτη φυγή τους κακούς πολιτικούς. Όλοι αιρετοί. Περιφερειάρχης, δήμαρχοι, βουλευτές. Οι μόνοι που έμειναν απτόητοι ήταν οι στρατηγοί και οι παπάδες. Αφού οι αγανακτισμένοι εκτέλεσαν το επαναστατικό τους καθήκον συνεχίστηκε η παρέλαση. Οι μαθητές της Ρόδου παρέλασαν ενώπιον των “υγειών δυνάμεων του έθνους” απαλλαγμένοι από την παρουσία των κακών πολιτικών. Ο λαός της Ρόδου παρέμεινε και αποδέχτηκε ως “φυσική του ηγεσία” ένστολους και ρασοφόρους.
Πριν λίγες μέρες, κάποιες δεκάδες “βαρεμένοι” θρησκόληπτοι συνεπικουρούμενοι απ’ τα παλικάρια της Χρυσής Αυγής ματαίωσαν θεατρική παράσταση στο “Χυτήριο” επειδή κατά τη γνώμη τους το περιεχόμενο του corpus christi ήταν βλάσφημο.
Αναφέρθηκα στην κουλτούρα της μεταπολίτευσης και οφείλω να θυμήσω, σε όσους έχουν επιλεκτική σχέση με τη βία (ανάλογα ποιος την ασκεί και που τη στρέφει) κάποια παρεμφερή γεγονότα.
Το 1984 δυνάμεις της ΚΝΕ με τις ευλογίες της αριστερής διανόησης και του ριζοσπαστικού πατριωτισμού ματαίωσαν την προβολή της ταινίας ΕΛΕΝΗ (από το ομώνυμο βιβλίο του Nickolas Gage) επειδή το περιεχόμενό της κρίθηκε βλάσφημο για τα ιερά και όσια της αριστεράς. Είχε προηγηθεί η απόφαση του “σοσιαλπατριωτικού” ΠΑΣΟΚ να απαγορεύσει τα γυρίσματα της ταινίας στην Ήπειρο. Η ταινία γυρίστηκε εξ’ ολοκλήρου στην Ισπανία.
Στις 02-06-2009 η συμμορία της Χ.Α με επικεφαλής τον Παναγιώταρο εισέβαλε στην αίθουσα ανταποκριτών ξένου τύπου (εδώ) και διέλυσε εκδήλωση, παρουσίαση του βιβλίου “μακεδονικό λεξικό” του πολιτικού πρόσφυγα (γεννήκε σ’ ένα χωριό της Καστοριάς) Βάσκο Καραντζά. Πού ήταν τότε η αριστερή διανόηση, οι αντιφασίστες πολίτες και τα Μ.Μ.Ε. Ήταν απόντες. Θεώρησαν ότι το γεγονός δεν τους αφορούσε. Αφορούσε κάποιους “καταραμένους” που επιμένουν να μιλάνε και να διδάσκονται τη γλώσσα τους. Εδώ οφείλω να θυμίσω την αφήγηση- εμπειρία του γερμανού προτεστάντη κληρικού Martin Niemoller που έζησε όλη την περίοδο του ναζισμού σε στρατόπεδο συγκέντρωσης.
“Όταν οι ΝΑΖΙ ήρθαν για τους κομμουνιστές εγώ δε μίλησα, γιατί δεν ήμουν κομμουνιστής.
Όταν ήρθαν για τους συνδικαλιστές, εγώ δε μίλησα γιατί δεν ήμουν συνδικαλιστής.
Όταν ήρθαν για τους Εβραίους, εγώ δε μίλησα, γιατί δεν ήμουν Εβραίος.
Όταν αποφάσισα να μιλήσω, ήρθαν σε μένα. Αλλά τότε πια δεν υπήρχε κανείς να μιλήσει για μένα”.
Στις 10-06-2011 οπαδοί της “καλής” βίας στη Λάρισα διέλυδαν εκδήλωση-παρουσίαση βιβλίου του βουλευτή της Νέας Δημοκρατίας, Μάξιμου Χαρακόπουλου. Οι παριστάμενοι προπηλακίστηκαν και τράπηκαν σε φυγή. Μεταξύ αυτών η γνωστή δημοσιογράφος Μαριάννα Πυργιώτη. Η αντίδραση των Μ.Μ.Ε και της ριζοσπαστικής αριστεράς ήταν η γνωστή. Τι να κάνουμε; Ο κόσμος πεινάει........κ.τ.λ.
Μετά την κατάρρευση της κυβέρνησης Παπανδρέου, το σχηματισμό κυβέρνησης ειδικού σκοπού, τη φιλομνημονιακή στροφή Σαμαρά, η βία της αγανάκτησης καταλάγιασε. Για το πώς έγινε αυτό υποθέσεις μόνο μπορώ να κάνω. Η κοινωνία βρέθηκε διχασμένη. Οι μισοί Έλληνες φοβούνταν το μνημόνιο και οι άλλοι μισοί τη χρεοκοπία. Οι πολίτες ψύχραιμα αποφάσισαν αντί της αδιέξοδης διαμαρτυρίας, να αναζητήσουν κοινοβουλευτική λύση στο πρόβλημα. Άλλοι τη βρίκαν στον Τσίπρα, άλλοι στο Σαμαρά.
Ωστόσο μένει ένα ερώτημα. Τι έγινε αυτή η απίστευτη ποσότητα βίας που σωρρεύτηκε σ’ αυτόν τον τόπο σε όλη τη μεταπολιτευτική περίοδο;
Εξαϋλώθηκε; Όχι. Μετουσιώθηκε, επενδύθηκε. Η φουσκωμένη κοιλιά της αγανάκτησης ξεφούσκωσε. Η βία ως μαμή της ιστορίας ξεγέννησε το τερατάκι, που λέγεται Χ.Α. Να μας ζήσει!
Και τώρα τι γίνεται; Πως αντιμετωπίζει κανείς το τερατάκι πριν γίνει τερας-τιο.
Η άποψη να τεθεί η Χ.Α εκτός νόμου είναι από ανόητη ως επικίνδυνη. Η Χ.Α. δεν είναι πλέον μια ομαδούλα γραφικών. Πέραν του εκλογικού ποσοστού και της ιδεολογικής επιρροής που ασκεί σε ευρύτερα στρώματα της κοινωνίας (σοκάρει η περίπτωση Γαϊτάνου) αποκτά στέρεα και αποτελεσματική οργανωτική συγκρώτηση. Μεγαλώνει. Η άποψη αυτή είναι και ανιστόρητη. Ας θυμηθούμε τι έγινε σε κάποιες μουσουλμανικές χώρες όταν η κοσμική εξουσία έθεσε εκτός νόμου ισλαμικά κόμματα (π.χ Αλγερία).
Ο επαναστατικός τσαμπουκάς και η μετωπική σύγκρουση με τις δυνάμεις της Χ.Α που επιχειρούν διάφοροι (αντιεξουσιαστές κυρίως) δεν είναι λύση. Απλά αναπαράγει το φαύλο κύκλο της βίας.
Οι συναισθηματικές εκρήξεις και φραστικές επιθέσεις (περίπτωση Τατσόπουλου) είναι άσφαιρα πυρά. Αν πει κανείς τον Κασσιδιάρη φασίστα, ρατσιστή, κυνικό, απάνθρωπο απλά “του έχει κάνει τα μούτρα κρέας”.
Τι πρέπει να γίνει.
Αν συμφωνήσουμε ότι η Χ.Α είναι (μεταξύ άλλων παραμέτρων που δεν υποτιμώ) προϊόν ανοσίας στη βία και μηδενικής ανοχής στη διαφορά, το πολιτικό σύστημα οφείλει να απαλλαγεί απ’ την κουλτούρα της μεταπολίτευσης και να υιοθετήσει μια νέα κουλτούρα μη βίας, διαλόγου, συνθέσεων, συνεργασιών, σεβασμό στο λόγο του αντιπάλου. Μακριά απ’ το γήπεδο της Χ.Α. Όποιος παίξει σ’αυτό θα χάσει.
Η αρχή της μη βίας θα πρέπει να γίνει καταστατική αρχή κάθε πολιτικού κόμματος. Πρέπει ν’αλλάξει εδώ και τώρα ο τρόπος εκφοράς του πολιτικού λόγου , ο τρόπος που οργανώνεται στα Μ.Μ.Ε και στη Βουλή ο δημόσιος διάλογος. Πρέπει να τελειώνουμε με τον “πολεμικό λόγο”. Η “πολεμική” (όπως την ορίζει ο Φουκώ ) είναι η πιο συνήθης και ύπουλη μορφή βίας.
«Εκείνος που ασκεί πολεμική προχωρεί εφοδιασμένος με προνόμια τα οποία κατέχει εκ των προτέρων και τα οποία δε θα θελήσει ποτέ να συζητήσει. Εξαρχής κατέχει δικαιώματα που του επιτρέπουν να κηρύττει πόλεμο και να κάνει αυτό τον αγώνα δίκαιο εγχείρημα. Το πρόσωπο με το οποίο έρχεται αντιμέτωπος δεν είναι ένας συνα.ιτερος στην αναζήτηση της αλήθειας, αλλά ένας αντίπαλος, ένας εχθρός που έχει άδικο, που είναι επιζήμιος και που η ίδια η ύπαρξή του αποτελεί μια απειλή. Γι’ αυτόν λοιπόν, το παιχνίδι δε συνίσταται στο να αναγνωρίσει αυτό το πρόσωπο ως ένα υποκείμενο που έχει το δικαίωμα να μιλήσει, αλλά στο να τον καταργήσει ως συνολιλητή, να τον αποκλείσει από κάθε πιθανό διάλογο. Και ο τελικός σκοπός του δεν είναι να πλησιάσει όσο το δυνατόν περισσότερο μια δύσκολη αλήθεια, αλλά να προκαλέσει το θρίαμβο της δίκαιης υπόθεσης την οποία προφανώς υποστηρίζει από την αρχή. Αυτός που ασκεί πολεμική στηρίζεται σε μια νομιμότητα την οποία στερείται εξ ορισμού ο αντίπαλός του».
Ωστόσο η “πολεμική” ζει, και βασιλεύει. Ποιος την έχει ανάγκη;
Πολιτικές δυνάμεις που έχουν αναγάγει την πολεμική σε ιδεολογία τρέφονται απ’αυτήν, μεγαλώνουν.
Τα Μ.Μ.Ε που συντηρούνται απ’ την πολεμική. Υποθέτω ότι για τον Παπαδάκη η 07-06-2012 ήταν η ευτυχέστερη μέρα της δημοσιογραφικής του ζωής.
Είναι νομίζω σαφές ότι τα μυνήματά μου έχουν ως κύριο αποδέκτη τις δυνάμεις της ριζοσπαστικής αριστεράς. Και τούτο γιατί οι δυνάμεις της επιμένουν σε μονοσήμαντες και επιδερμικές εκτιμήσεις για το φαινόμενο Χ.Α. Επιμένουν στη στείρα πολεμική. Υιοθετούν την αντίληψη ότι ο ειρηνισμός (όπως τον εννοεί ο Έκο) είναι συμβιβασμός με τον αντίπαλο.
Στις 22-10-2012 ο Αλέξης Τσίπρας έκανε μια δήλωση που σοκάρει:
“Πρόκειται για τζάμπα μάγκες. Χτυπάνε τους ανυπεράσπιστους και τους αδύναμους. Δεν είδα κανένα από τα παλικάρια της Χ.Α να ενοχλήσει αυτούς που έχουν βγάλει τα λεφτά τους έξω ή κερδίζουν εκατομμύρια πάνω στον πόνο του ελληνικού λαού”.
Δηλαδή Αλέξη, αν τα παλικάρια της Χ.Α την “έπεφταν” στους φοροφυγάδες θα ήταν σωστοί μάγκες;
Μην εκπλαγείς αν το κάνουν, έχοντας μάλιστα τη μαζική συναίνεση του φιλοθεάμονος κοινού που διψάει για αίμα φοροφυγάδων, μεγαλοκαταθετών, κλεφτών, πολιτικών. Μην απορήσεις αν αύριο τα τάγματα εφόδου μπουν στα γραφεία μιας πολυεθνικής κραυγάζοντας «κάτω τα μολύβια ρε!». Μην εκπλαγείς αν η κομμώτρια που έχει καταθέσεις στην Ελβετία, κουρευτεί με την “ψιλή”.
Η ριζοσπαστική αριστερά δεν νιώθει ότι απειλείται απ’ την Χ.Α όσο βλέπει τα ποσοστά της να φουντώνουν, συντηρώντας την αντιμνημονιακή παράνοια και την ακραία πολεμική. Κάνουν λάθος. Παίζουν στο γήπεδο της Χ.Α. Ένα τέτοιο παιχνίδι ενέχει κινδύνους. Για τους κινδύνους αυτούς παραθέτω μια εμπειρία.
Πριν λίγα χρόνια επισκέφτηκα το μουσείο γερμανικής αντίστασης στο Βερολίνο. Εκεί εκτίθενται (δίπλα δίπλα) δύο φωτογραφίες, στην ίδια πόλη (νομίζω Ανόβερο) στον ίδιο δρόμο. Έχουν τραβηχτεί από τον ίδιο φωτογράφο, απ’ την ίδια οπτική γωνία, με διαφορά λίγων ετών. Στην πρώτη σε όλες τις πολυκατοικίες, σε όλα τα μπαλκόνια είναι αναρτημένη η σημαία του KPD (μετεξέλιξη των σπαρτακιστών). Στην δεύτερη, στις ίδιες πολυκατοικίες, στα ίδια μπαλκόνια είναι αναρτημένη η σβάστιγκα.
Στη σημερινή Ελλάδα που τείνει να γίνει (όπως η δημοκρατία της Βαϊμάρης) μια δημοκρατία χωρίς δημοκράτες, όλα είναι πιθανά.
*Ο Νίκος Τζένος είναι δικηγόρος, πρώην Δημοτικός Σύμβουλος και Αντιδήμαρχος του Δήμου Καλαβρύτων και μέλος του Πανελλαδικού Συμβουλίου των Οικολόγων Πρασίνων.
