Τα πτώματα των δολοφονηθέντων τριών Γερμανών αιχμαλώτων από την ΟΠΛΑ Καλαβρύτων στη θέση Ξυδιά (Οκτώβριος 1943) Φωτογραφία από το αρχείο ...
 |
| Τα πτώματα των δολοφονηθέντων τριών Γερμανών αιχμαλώτων από την ΟΠΛΑ Καλαβρύτων στη θέση Ξυδιά (Οκτώβριος 1943) Φωτογραφία από το αρχείο του Σμηνάρχου Μίχου |
ΜΝΗΜΟΝΙΚΟ ΜΑΓΝΗΤΟΦΩΝΗΜΕΝΟ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟ No 89
(Ελληνικά Ντοκουμέντα. Εκκλησιαστική Πλευρά. Απόψεις του Μητροπολίτου κ. Κωνστάντιου (Χρόνη) -
Πάνου Νικολαΐδη - Κριτικά Συμπεράσματα του
Μητροπολίτη Καλαβρύτων - Αιγιαλείας κ. Αμβροσίου
για την ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΚΑΛΑΒΡΥΤΑ).
ΜΕΡΟΣ 2ο
ΜΕΡΟΣ 2ο
τα κείμενα και οι φωτογραφίες διέπονται από τη Νομοθεσία περί Πνευματικών Δικαίωμάτων
copyright Ιστορικό Αρχείο Κανελλόπουλου
Φως στα ντοκουμέντα του Ιστορικού Αρχείου του Δημ.Κανελλόπουλου για το Καλαβρυτινό Ολοκαύτωμα
-9-
Διαβάστε το Εισαγωγικό Σημείωμα ΕΔΩ
* * *
ΟΙ ΑΠΟΨΕΙΣ ΤΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΟΥ …
 |
| Ο Αρχιμανδρίτης της Ιεράς Μητρόπολης Καλαβρύτων και Αιγιαλείας Κωνστάντιος Χρόνης, μετέπειτα Μητροπολίτης Αλεξανδρουπόλεως. Επικεφαλής των διαπραγματεύσεων για την τύχη των Γερμανών αιχμαλώτων. |
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΟΣ (Κ.): Να σας πω, Σεβασμιότατε, κι εγώ εξ αφορμής των όσων ελέχθησαν και εγράφησαν επ' ευκαιρία του μνημόσυνου της τεσσαροκονταετούς επετείου και επειδή τολμώ να πω ότι ήμουνα από τους επιζώντας από τους ζήσαντας μάλλον τα πράγματα αυτά και ιδίως τα της προ της καταστροφής γεγονότα, ήθελα πάντα να ειπώ για να μάθουν όλοι τα παρασκήνια της Μεγάλης Σφαγής. Έτσι θα πληροφορηθούν και όσοι, εκείνη την ημέρα ήταν μικρά παιδιά και γλίτωσαν από την καταστροφή, αλλά και όλοι οι Έλληνες, την αλήθεια πώς φτάσαμε στις 13 Δεκεμβρίου 1943. Είναι κάτι που το επιβάλλει η ιστορία και το καθήκον.
Αν θυμούμαι καλώς την Παρασκευή δεν θυμάμαι την ημερομηνία πάντως ήταν προ της Κυριακής της αιμορροούσης ή της συλληπούσης με κάλεσε ο Μητροπολίτης ο μακαρίτης θεόκλητος στην Μητρόπολη και με παρεκάλεσε να ηγηθώ μιας επιτροπής, που θα πήγαινε στο Αρχηγείο του ΕΛΑΣ να μεσολαβήσει για την απελευθέρωση των γερμανών αιχμαλώτων της Μάχης Ρωγών-Κερπινής (16-17.10.1943). Ο Σεβασμιότατος μου είπε ότι οι Γερμανοί του έδειξαν μια διαταγή ότι δια τους 80 αιχμαλώτους θα σκοτώσουν 50 Έλληνες για τον καθένα, θα σκοτώσουν περίπου 4.000-5.000 άτομα. Ο καημένος ο Δεσπότης βέβαια δεν ήξερε κι από που θα σκοτώσουν, θα σκοτώσουν από το Αίγιο, από τα Καλάβρυτα.
Α.: Θα σας διακόψω, τι ήσανε αυτοί οι 80 αιχμάλωτοι;
Κ.: Αυτοί οι αιχμάλωτοι ήταν από την Μάχη Ρωγών - Κερπινής. Εγώ είχα την εντύπωση ότι τότε επήγαινε ένας λόχος Γερμανών προς το Μέγα Σπήλαιο μάλλον για προσκύνημα. Τους είχε πάρει είδηση ο ΕΛΑΣ εκεί σε μια χαράδρα που ήταν μεταξύ Κερπινής - Ρωγών. Λίγοι αντάρτες πρέπει να ήσαντε κρυμμένοι. Βέβαια αυτοί έρριξαν μερικές ντουφεκιές εσκότωσαν 3-4 πέσαν κάτω, οι άλλοι σήκωσαν τα χέρια και τους έπιασαν αιχμαλώτους. Μάλιστα είχα ακούσει τότε ότι πήραν και τα ρούχα τους κ.λπ., κ.λπ., και τους γύρισαν και από την Κερπινή, τους Ρωγούς ίσως και από την Βυσωκά και δυστυχώς δεν φέρθηκαν καλά όλοι αυτοί οι χωρικοί στους Γερμανούς αιχμαλώτους.
Ο ΘΕΟΚΛΗΤΟΣ ΔΕΙΛΙΑΖΕΙ…
 |
| Ο Μητροπολίτης Καλαβρύτων και Αιγιαλείας (1931-1944) Θεόκλητος (Παναγιωτόπουλος) |
Κ.: Τους έφτυναν, χειροκροτούσαν τους αντάρτες και ένα σωρό πράγματα τους έκαναν. Μου είχαν πει ότι, πότε όμως έγινε δεν ξέρω, τους φόρεσαν και φουστάνια ακόμα και τους πήραν τα πράγματα τους και τα ρούχα. Εν πάση περιπτώσει, οι Γερμανοί ανησυχούσαν για τους αιχμαλώτους και ζήτησαν από τον θεόκλητο την απελευθέρωση τους. Είπα τότε του Θεόκλητου:
- Εγώ αν ήμουνα στη θέση σου θα έκανα ένα τηλεσίγραφο, ένα τηλεσίγραφο στον Μίχο και θα του έλεγα ή μου στέλνεις τους 80 αιχμαλώτους ή έρχομαι εναντίον σου με το λαό όλο.
- Ε, μου λέει ο Θεόκλητος, να μην εκθέσουμε τα πράγματα να μην εξωθήσουμε τα πράγματα, να πας εσύ γιατί δεν θέλει κανένας να πάει.
Θυμάμαι δεν ήθελε κανένας να πάει επάνω. Δέχθηκα να πάω εγώ, ο Αντιδήμαρχος, Κοζάνης, ένας Μεντζελόπουλος συμβολαιογράφος, και ένας άλλος Μεντζελόπουλος Πάνος δικηγόρος και ο πρόεδρος ή αντιπρόεδρος του Εργατικού Κέντρου. Αυτό έγινε γιατί ο θεόκλητος αρνήθηκε επίμονα να ηγηθεί αυτός, όπως είχε καθήκον, της Επιτροπής παρά τις πιεστικές προτάσεις και συστάσεις μας. Ο θεόκλητος μάλλον φοβήθηκε και ανέθεσε σε μένα αυτό το βαρύ καθήκον, την δύσκολη αποστολή.
ΣΤΟ ΑΡΧΗΓΕΙΟ ΤΟΥ ΕΛΑΣ……
 |
| Ο Αρχηγός του ΕΛΑΣ Πελοποννήσου Σμήναρχος Δημήτριος Μίχος (από Λαπαναγούς Καλαβρύτων) |
Επήγαμε πάνω στα Καλάβρυτα (6.11.1943), ακολουθώντας τον δρόμο από Κουνινά. Στο δρόμο μας έλεγαν θα πιάσουν και σας εκεί πέρα κ.λπ. Μου έκανε εντύπωση ότι είχανε μάθει ότι πήγαινε τέτοια επιτροπή για τους αιχμαλώτους. Φτάσαμε στα Καλάβρυτα και μάθαμε ότι ήσανε στο Σκεπαστό. Ηταν μάλιστα το αρχηγείο του ΕΛΑΣ στο σπίτι του θείου μου του Χριστοδούλου. Πήγαμε εκεί και τους μετέφερα αυτά τα οποία είπε ο Δεσπότης (Σαββάτο Κυριακή 07.11.1943).
- Τους λέω αυτά κι αυτά. Ο Δεσπότης την είδε την διαταγή και θα σκοτώσουν 5-4.000 κόσμο. Γι' αυτό πρέπει να τους απολύσωμε, ν' αφήσουμε τους αιχμαλώτους ελεύθερους.
- Όχι, θα πιάσουμε κι άλλους, ξέρω γω, πετάγεται ένας.
- Καλά εσείς, λέω, έχετε το καταφύγιο να πάτε στο Χελμό, ο κόσμος τι θα γίνει;
- Μας απειλείς, μου λέει ένας Παπαθεοδώρου γιατρός από το Αίγιο.
- Όχι, δεν σας απειλώ αλλά σας λέω αυτό το πράγμα εσείς θα φύγετε, αλλά ο κόσμος τι θα γίνει;
Έρχεται ο Μίχος και με πιάνει από τα χέρια πίσω και μου λέει,
- Μη φοβάσαι αύριο μετά την εκκλησία (Κυριακή 7.11.1943) θα βρούμε μια λύση, μια λύση να τακτοποιηθεί το ζήτημα. Μετά την Εκκλησία πήγαμε πάλι στο Αρχηγείο. Τα είπαμε από δω, από κει κ.λπ. οπότε μένει να προτείνουμε ανταλλαγή των αιχμαλώτων.
- Ε! αυτό είναι έντιμο πράγμα και θα προσπαθήσουμε να το πετύχουμε.
Αλλά εάν αυτή τη φορά δεν δεχθούν οι Γερμανοί να τους απολύσετε, διότι είναι βγαλμένη η διαταγή, υπογεγραμμένη από τον αρχιστράτηγο, θα γίνει το κακό αυτό. θα γίνει μεγάλο κακό.
Κατά τη διάρκεια της συζήτησης, δύο από τα μέλη της Επιτροπής συντάχθηκαν με τις θέσεις του ΕΛΑΣ και αποχώρησαν κατά την διάρκεια της συζητήσεως, από την Επιτροπή. Μετά την έντονη αυτή πρώτη συζήτηση κατέβηκα, ακολουθώντας την ίδια διαδρομή, στο Αίγιο και μετέφερα τις απόψεις του ΕΛΑΣ στους Γερμανούς, στον τότε Φρούραρχο του Αιγίου, τον Τένερ. Τους είπα:
- Επήγαμε στα Καλάβρυτα. Βρήκαμε τους αντάρτες, βρήκαμε και τους αιχμαλώτους. Καλά είναι λέω... καλά είναι... αλλά ε! όσο και νάναι στενοχωριούνται και καλά είναι να φύγουν ... Γι'αυτό, ο ΕΛΑΣ πρότεινε να γίνει μια ανταλλαγή. Εσείς απολύσατε τόσους και τόσους που είχανε οι Ιταλοί στα στρατόπεδα αν απολύσετε ακόμη και 80 τι πειράζει;
- Θα σε παρακαλέσουμε να μας φέρεις μια απάντηση ακόμα, μου είπανε οι Γερμανοί.
- Ευχαρίστως, λέω.
Γράφουνε λοιπόν μια επιστολή, δεν ξέρω ποιος την έγραψε, οι Αντάρτες ενόμισαν ότι την έγραψα εγώ αλλά, ενώπιον του θεού, σας διαβεβαιώνω ότι δεν την έγραψα εγώ. (Σημείωση Ιστορικής Ερευνας: Η επιστολή γράφτηκε από τον Τένερ, μεταφράστηκε από τον Αλέκο Φιλιππόπουλο και δακτυλογραφήθηκε στην Χαρτοποιία Αιγίου από την Λουίζα Κακούρη). Την είδα μόλις την πήγαμε εκεί, την ανοίξαμε κι έλεγε: (…)
Προς τον αξιότιμον
Αρχηγόν τωv Ανταρτών κύριο Μίχο,
Ελάβαμε τις προταθείς σας και καταρχήν συμφωνούμε αλλά ηθέλαμε να σας ρωτήσουμε και να μας απαντήσετε στο εξής: Εμείς όλους τους εθνικόφρονας Έλληνας τους απολύσαμε, κρατούμε μερικούς τα κακοποιά στοιχεία στις φυλακές (εννοούσανε τους κομμουνιστές). Έχουμε μάθει βέβαια ότι στις τάξεις σας, έχετε και μερικούς κακοποιούς. Θα ηθέλατε να απολύσουμε αυτούς να τους πάρετε και τότε ποιαν ωφέλεια θα προσφέρετε στην Πατρίδα σας; (…)
Ο ΕΛΑΣ απήντησε την άλλη μέρα. Είπε τα συνηθισμένα που έλεγαν τότε:
- Ότι εμείς όλοι μαζί ενωμένοι, εθνικόφρονες και άλλοι πολεμάμε για την απελευθέρωση της Πατρίδος μας, κ.λπ., κ.λπ., κ.λπ.
Οι Γερμανοί όταν τους έφερα και αυτήν την επιστολήν μου λένε:
- Αφού θέλετε ευχαρίστως να το κάνουμε αυτό τώρα, να ξαναπάτε την απάντηση μας.
Γράψανε που θέλετε να γίνει η συνάντηση ποιους να απολύσουμε κ.λπ.
ΤΟ ΝΑΥΑΓΙΟ ΤΩΝ ΔΙΑΠΡΑΓΜΑΤΕΥΣΕΩΝ …
Α.: Είχατε φθάσει δηλαδή στις λεπτομέρειες πλέον …
Κ.: Στις λεπτομέρειες.
Α.: Το πως θα γίνει η ανταλλαγή ...
Κ.: Ναι...
Α.: των αιχμαλώτων ...
Κ.: Ναι. Φτάσαμε στις λεπτομέρειες, πως θα γίνει η ανταλλαγή των αιχμαλώτων. Επήρα την επιστολή κι επήγαινα πάλι προς το Αρχηγείο του ΕΛΑΣ στην Βυσωκά. Όταν έφτασα στην Κουνινά είχε γίνει κάποια συμπλοκή.
Μου πήρε την επιστολή ένας καπετάνιος με το ψευδώνυμο Καραϊσκάκης (Σπύρος Μαντέλης).
Μου λέει:
- Έχει γίνει συμπλοκή. Δεν μπορείτε να βαδίσετε προς το Αρχηγείο, θα δώσω εγώ την επιστολή και θα πάρετε απάντηση στο Αίγιο πώς θα γίνει η ανταλλαγή κ.λπ., κ.λπ.
Έτσι γύρισα πάλι στο Αίγιο, χωρίς να προσπαθήσω να έχω άμεση επαφή με το Αρχηγείο του ΕΛΑΣ. Δεν έκανα άλλη προσπάθεια. Πράγματι, έφεραν μετά μία - δύο ημέρες, δεν ενθυμούμαι, την επιστολή η οποία δεν ήρθε στα χέρια μου αλλά την πήγανε απ'ευθείες, την έστειλαν στους Γερμανούς στην Κομαντατούρα. Ποια ήταν η απάντηση τους δεν γνωρίζω. Πάντως υπήρχε μια σύγχυση, μάλλον ο ΕΛΑΣ υπαναχωρούσε. Τελικά οι διαπραγματεύσεις ναυάγησαν.
Ο ΑΓΩΝΑΣ ΘΕΛΕΙ ΘΥΣΙΕΣ …
Κατά την πρώτη ανάβαση μου στο Αρχηγείο του ΕΛΑΣ (07.11.1943) συνάντησα και τον Καλαβρυτινό δικηγόρο Τάκη Κατσικόπουλο (Καπετάν Λαύρα), ο οποίος ήταν στο προαύλιο της εκκλησίας στην Βυσωκά.
- Τάκη, του λέω, εσύ είσαι μορφωμένος άνθρωπος, αυτοί εδώ στο Αρχηγείο δεν έχουν μυαλό. Δεν καταλαβαίνετε. Έχει βγει διαταγή από την Καγκελαρία, έχει την υπογραφή του Αρχιστρατήγου, θα σκοτώσουν 4.000 άτομα θα καταστραφούν τα Καλάβρυτα, θα πάρετε στο λαιμό τους συμπατριώτες μας ...
- Σώπα, μου λέει ο Κατσικόπουλος, μην λες τέτοια θα πιάσουμε και άλλους αιχμαλώτους. Ο αγώνας θέλει και θυσίες.
- Ρε Τάκη, πρόσεξε ... Μας ήλθε διαταγή, η οποία βάζει σαν προϋπόθεση την απελευθέρωση των 80 αιχμαλώτων γιατί διαφορετικά θα εκτελεστούν 4.000-5.000 Έλληνες. θα καταστραφούν τα Καλάβρυτα.
Ο Τάκης Κατσικόπουλος επέμενε ότι δεν πρέπει να γίνουν δεκτοί οι όροι των Γερμανών, θα πρέπει να αναγνωριστεί η Αντίσταση και άλλα τέτοια. Οι αντάρτες ζητούσαν να ανταλλαγούν οι αιχμάλωτοι με δικά τους κομματικά στελέχη, που βρίσκοντο στις φυλακές και ορισμένοι στην Γερμανία όπως ο Μάρκος Βαφειάδης και άλλους. Αυτό δεν ήταν δυνατό να γίνει βέβαια. Τότε εξαγριώθησαν οι Γερμανοί και ίσως την ίδια ημέρα (29.11.1943) έστειλαν και βομβάρδισαν την Βυσωκά. Τώρα ίσως θα έχω φταίξει κι εγώ διότι είχα πει ότι τους συνάντησα στο Σκεπαστό και έστειλαν αεροπλάνα να βομβαρδίσουν νομίζοντες ότι είναι ακόμα εκεί στην Βυσωκά το Αρχηγείο του ΕΛΑΣ. Εν τω μεταξύ είχαν φύγει οι αντάρτες από το Σκεπαστό.
Α.: Συναντήσατε τους αντάρτες στο Σκεπαστό;
Κ.: Ναι, το Αρχηγείο, τους αντάρτες και τους αιχμαλώτους.
Α.: Γνώριζαν οι Γερμανοί ότι το Αρχηγείο είναι στη Βυσσωκά;
Κ.: Είπα στους Γερμανούς ότι στη Βυσσωκά είναι το Αρχηγείο και οι αιχμάλωτοι. Είναι καλά, κ.λπ., κ.λπ. Έτσι με τα λεγόμενα μου οι Γερμανοί εντόπισαν το Αρχηγείο του ΕΛΑΣ στην Βυσωκά. Έτσι, όταν ο ΕΛΑΣ τους έστειλε την δεύτερη απάντηση την οποία δεν ξέρω, δεν μπόρεσα να μάθω τι έλεγαν, φαίνεται εξαγριώθηκαν οι Γερμανοί και αμέσως έστειλαν και βομβάρδισαν την Βυσωκά με 17 θύματα.
Α.: Αργότερα είπαν για 50 θύματα.
Κ.: Εγώ έχω ακούσει ότι 17 σκοτώθηκαν και ότι έριξαν 78 βόμβες. Σκοτώθηκαν 18-17 άνθρωποι.
Ο ΑΡΧΗΓΟΣ ΤΟΥ ΕΛΑΣ…
Α.: Να σας διακόψω, Σεβασμιώτατε. Μας είπατε για το Μίχο. ΟΜίχος ήταν ο Αρχιστράτηγος του ΕΛΑΣ.
Κ.: Ο αρχηγός των ανταρτών, του ΕΛΑΣ.
Α.: Μάλιστα.
Κ.: Ο οποίος ήταν και φίλος, Αξιωματικός της αεροπορίας ήταν. Καλός άνθρωπος φαινόταν. Πώς πήγε στον ΕΛΑΣ δεν μπορούσα να το καταλάβω.
Α.: Επειδή είναι ο κύριος Νικολαίδης κοντά μας, να μας πει κάτι που θέλει για τους αιχμαλώτους.
ΝΙΚΟΛΑΙΔΗΣ (Ν.): Ως προς τον Μίχο, έχω να πω το εξής. Πράγματι, την εποχή κείνη αϊ τότε κυβερνήσεις επειδή είχαμε την μεγάλη πείνα που θέριζε το λαό είχαν επιβάλει μια φορολογία σε όλα τα χωριά και για όλα τα προϊόντα της δεκάτης. Είχε αποστείλει στα διάφορα χωριά διαφόρους αξιωματικούς, υπαλλήλους κ.λπ. για να κάνουν την συγκέντρωση αυτή της δεκάτης. Στην περιοχή του Μανεσίου, Κερπινής, κ,λπ., ως επόπτη συγκεντρώσεως είχαν τον Μίχο. Τον Μίχο δεν ξεύρω για ποιο λόγο οι Ιταλοί είχαν σκοπό να τον συλλάβουν. Τα Καλάβρυτα τότε ήταν Επαρχείο. Έπαρχος ήτο ο μακαρίτης ο Δαούλης, έφεδρος λοχαγός από την Κομοτηνή και γραμματικό είχε έναν από το χωριό Πριόλιθο, τον Θανόπουλο του Κώστα ο οποίος και εξετελέσθη αργότερα από τους Γερμανούς. Ο Δαούλης ειδοποίησε μέσω των οργάνων του τον Μίχο ότι είχαν σκοπό να τον συλλάβουν και γι'αυτό το λόγο ο Μίχος βγήκε στο βουνό και έκανε εθνικιστική στην αρχή ομάδα.
Α.: Μάλιστα.
Η ΜΑΧΗ ΤΟΝ ΡΩΓΩΝ – ΚΕΡΠΙΝΗΣ …
 |
| Ο Υπολοχαγός του 30ου Συντάγματος Ευζώνων Παναγιώτης Νικολαΐδης διασωθείς από την σφαγή των Καλαβρύτων (13.12.1943) |
Ως προς την μάχη της Κερπινής ένα τμήμα Γερμανών ανέβαινε προς τα Καλάβρυτα Οι Καλαβρυτινοί σαν γνήσιοι απόγονοι των ηρώων του '21 χωρίς καμμία διάκριση ξεσηκώθηκαν για να τους αντιμετωπίσουν. Πήγα και εγώ στο Μύλο του Γούλα στην Κερπινή μαζί με τον Βασίλη τον Κατσικόπουλο, τον Πρωτοδίκη Σιγαλό και άλλους για να αντιμετωπίσουμε τους Γερμανούς. Ολόκληρος ο Καλαβρυτινός κόσμος ξεσηκώθηκε με μία θέληση να διατηρήσει την ελευθερία του Καλαβρυτινού χώρου. Οι Γερμανοί ανέβαιναν από την Μαμουσιά προς Ρωγούς με κατεύθυνση προς τα Καλάβρυτα. Το Φρουραρχείο είχε ασφαλείς πληροφορίες από την Αγγλική Αποστολή, η οποία και έδωσε εντολή να χτυπηθούν οι Γερμανοί.
Αρχηγός του Ανεξάρτητος Τάγματος ΕΛΑΣ Καλαβρύτων ήταν ο Καπετάν Σφακιανός, ο Γιώργος Αρετάκης από την Κρήτη. Στο λόχο του, ο Αρετάκης είχε μεταξύ των άλλων έναν Νικολόπουλο, ο οποίος ήταν από τα Σουδενά και αυτός ήτο αρχηγός της ΕΠΟ.Ν. Εστειλε πρώτα τον Νικολόπουλο και εχτύπησαν τους Γερμανούς οι οποίοι ήδη είχαν κατέβει από τους Ρωγούς στο Μύλο του Γούλα. Επλησίαζε να νυχτώσει. Ενθυμούμαι το εξής χαρακτηριστικό, ότι κάποια στιγμή το οπλοπολυβόλο που 'χαμέ και είχε καμμιά δεκαριά φυσίγγια όλα, όλα έριξαν κάνα δύο και οι Γερμανοί από ένα βράχο, που καμμιά φορά θα σας τον δείξω, οι Γερμανοί άρχισαν να ρίχνουν τροχοδεικτικές. Λέω:
- Παιδιά σταματήστε, θα πάω εγώ να δω τι γίνεται για να τους κυκλώσουμε, μη ρίχνετε τίποτα και πήγα για να δω τι γίνεται.
Όταν επέστρεψα δεν βρήκα κανέναν. Όλοι είχανε πάει και είχαν ενωθεί με τη δύναμη του Νικολοπούλου. Κατά το βράδυ έφτασε και η άλλη δύναμις με διοικητή του τμήματος τον Μουτούση. Ο Μουτούσης ήτανε μόνιμος υπολοχαγός, ανηψιός του Σωτήρη του Μουτούση ο οποίος ήτο υπουργός των Συγκοινωνιών στην Κατοχική Κυβέρνηση. Αυτός προηγουμένως ανήκε σε μία εθνικιστική ομάδα, η οποία έδρευε στο Παναχαϊκό, στην ομάδα του μακαρίτη του Χρήστου του Δροσόπουλου. Ηταν ένα καλοπαίδι που τον είχα δευτεροετή στην Σχολή που πήγα, εγώ ήμουν πρωτοετής. Ηταν όλο γέλιο, είχε κλείσει την Ελλάδα μέσα στη ψυχή του και ένοιωθε το μεγαλείο της Ελλάδος. Ανέβηκε με τις δυνάμεις του Ζέρβα, ως Ζερβικός επάνω στον Παναχαϊκό. Ο ΕΛΑΣ όμως διέλυσε αυτή την ομάδα. Τους Αξιωματικούς τους έφερε στα Μελίσσια, εδώ στο Αίγιο. Έκαναν ανταρτοδικείο. Οι Δροσόπουλος, ο Ντεγιάννης, Σκαρτσίλας δεν εδέχθησαν να ενταχθούν όπως τους προέτειναν εις τον ΕΛΑΣ και τους εξετέλεσαν στα Μελίσσια. Ο Μουτούσης μαζί με τον Καρπόζηλο δέχθηκαν να ενταχθούν στον ΕΛΑΣ και δεν εκτελέστηκαν. Ο Καρπόζηλος και ο Μουτούσης ήταν άνθρωποι των Άγγλων, του Άντονυ και του Στήβενς. Ε, λοιπόν ο καπετάν Σφακιανός τώρα μαζί με τον Μουτούση, που είχε και τον βαρύ οπλισμό ανέβηκε πάνω και έγινε η μάχη της Κερπινής. Στη μάχη αυτή δεν ξέρω τι εσκοτώθησαν ή τι έγινε επάνω γιατί και εγώ όπως είπα όταν είδα και δεν υπήρχε κανένας εγύρισα πίσω. Βρήκα τον Καπετάν-Βελιά, ο οποίος ήσανε στην Αγία Λαύρα.
(Α.): Ο Γιάννης Κατσικόπουλος;
(Κ.): Ναι, ο οποίος ήτο πραγματικά κομμουνιστής εν αντιθέσει με τον Τάκη ο οποίος δεν ήταν κομμουνιστής. Στον οποίο μπορώ να πω ότι οφείλω τη ζωή μου κι εγώ και η Μουστάκα και η Μανδιλοπούλου. Γιατί αργότερα οι κομμουνιστές Σουδεναίοι ήθελαν να πάρουνε όταν έγινε η καταστροφή τα τρόφιμα, κάτι που είχαμε στου Αναστασοβίτη το σπίτι και σήκωσαν την μαγγούρα να μας ξεκάνουν. Επενέβη ο μακαρίτης ο Τάκης Κατσικόπουλος και έσωσε εμάς και τα εφόδια
(Α.): Ποια εφόδια;
(Κ.): Τα εφόδια τα οποία έφερνε ο Ερυθρός Σταυρός και η Πανελλήνιος ελεημοσύνη που έστειλαν στα Καλάβρυτα.
ΟΙ ΓΕΡΜΑΝΟΙ ΑΙΧΜΑΛΩΤΟΙ ΣΤΑ ΚΑΛΑΒΡΥΤΑ …
Εκείνο που ξέρω είναι ότι συνελλήφθησαν 81 Γερμανοί αιχμάλωτοι, τους οποίους εμέτρησα εγώ σαν αντιπρόεδρος του Ερυθρού Σταυρού αφενός και σαν Φρούραρχος από την άλλη μεριά. Τους έφεραν το βράδυ, τους πήγαμε στο σχολείο (Κυριακή 17.10.1943). Ο πληθυσμός εφέρθη όπως πρέπει σύμφωνα με τα Διεθνή νόμιμα. Εμάζεψε λίγο ψωμί, λίγο τυρί ότι τέλος πάντων είχε ο καθένας και τα εμοίρασα προσωπικώς εγώ το βράδυ που εξενύχτισαν στο Δημοτικό σχολείο. Μεταξύ των 81 αιχμαλώτων, οι τρεις (3) ήσαν τραυματίες. Την επομένη ημέρα οι τραυματίες είχανε μπει στο νοσοκομείο τη απαιτήσει των Καλαβρυτινών, με Πρόεδρο τότε το μακαρίτη τον Χρήστο τον Παπανδρέου. Του οποίου δυστυχώς ηνέχθησαν τα παιδιά του, να πούνε σε κάποια ομιλία ότι οι προύχοντες των Καλαβρύτων ήσαν υπεύθυνοι για την καταστροφή των Καλαβρύτων. Οι προύχοντες ήταν ο πατέρας τους, ο μακαρίτης ο Φεφές του Δημοτικού Συμβουλίου, ο μακαρίτης ο Τσαπάρας, ο Γυμνασιάρχης Οικονόμου, ο δικηγόρος Αναστάσιος Κατσίνης, ο γιατρός Χάμψας, δεν θυμάμαι ποιοί άλλοι ήσαντε. Τους τρεις (3) τραυματίες τους είχαμε πάει στο ξενοδοχείο Παράδεισος, που ήταν νοσοκομείο. Τους εθεράπευαν μαζί με τους αντάρτες και δύο ξαδέλφια γιατροί ο Κώστας και Αλέκος Καλαβρεντής. Την επομένη τους μεν άνδρας τους γερούς τους πήρανε για να τους πάνε στα χωριά για ζήτημα τροφοδοσίας. Ο πληθυσμός της πόλης των Καλαβρύτων, γι'αυτούς μιλάω εγώ, μόνο της πόλεως των Καλαβρύτων, τους εφέρθη κατά τον καλύτερο τρόπο. Έτσι όπως έπρεπε να φερθούν προς αιχμαλώτους κατά τα Διεθνή Νόμιμα πολιτισμένοι άνθρωποι της. Οι Καλαβρυτινοί ήταν μία κοινωνία από τις πιο καλές, η παλαιά Καλαβρυτινή κοινωνία. Τους πήραν, τους πήγαν, τους σκόρπισαν στα χωριά. Εν τω μεταξύ, έπειτα από λίγες ημέρες από την μάχη της Κερπινής (16-17.10.1943) άρχισαν οι προσπάθειες απελευθέρωσης των αιχμαλώτων.
Η ΔΟΛΟΦΟΝΙΑ ΤΩΝ ΤΡΑΥΜΑΤΙΩΝ ΑΙΧΜΑΛΩΤΩΝ …
(Α.): Οι διαπραγματεύσεις του Κωνστάντιου;
(Κ.): Ναι, οι διαπραγματεύσεις για την απελευθέρωση των αιχμαλώτων. Νωρίτερα όμως οι αντάρτες παρά τις παρακλήσεις των Καλαβρυτινών δολοφόνησαν τους τρεις (3) Γερμανούς αιχμαλώτους στο Πηγάδι των Λιγνιτωρυχείων Ξυδιάς.
(Α.): Τους τραυματίες αιχμαλώτους;
(Κ.): Ναι, τους τραυματίες, παρά την παράκληση του Πρόεδρου της Κοινότητος, του μακαρίτη του Χρήστου του Παπανδρέου, του μακαρίτη του Γυμνασιάρχη και όλης της κοινωνίας, τους πήραν και τους επήγανε προς τα μεταλλεία Ξύδια και εκεί τους εξετέλεσαν και τους πέταξαν σ' ένα πηγάδι. Όταν το έμαθε ο λαός αμέσως πήγε τους έβγαλε από κει και τους έθαψε κατά τον Χριστιανικό τρόπο στο νεκροταφείο. Αυτό έγινε πολύ πριν γίνει κατόπιν η εκτέλεση των υπολοίπων αιχμαλώτων, η οποία έγινε στις 7 του Δεκέμβρη 1943. Την ημερομηνία εκτέλεσης των 78 αιχμαλώτων παραποιούν ιδίως ένας Παπαστεργιόπουλος, ο οποίος ήτο περιφερειακός της Πελοποννήσου, ο Κομισάριος δεν ξέρω τους βαθμούς των. Έχει γράψει ένα βιβλίο "Ο Μωρίας στα Άρματα", σ'αυτό περιλαμβάνεται και ένα τμήμα για την καταστροφή των Καλαβρύτων. Το γράφει όπως συμφέρει αυτούς και τους σκοπούς τους οποίους επιδιώκουν. Αυτό θέλω να πω για την μάχη της Κερπινής.
(Α.): Να ρωτήσω, έχω ακούσει ότι είναι 4 οι Γερμανοί που εξετελέσθησαν.
(Ν.): Τρεις, τρεις ήσαντε.
(Κ.): Τρεις; Αυτούς που έριξαν στο πηγάδι ήσαντε τρεις.
(Α.): Μιλώ για τους τραυματίες. Ηταν λοιπόν τρεις ...
(Κ.): Αυτά όταν έγινε η μάχη, οι άλλοι σήκωσαν τα χέρια.
(Ν.): Ναι, οι άλλοι συνελήφθησαν, έγινε η μάχη. Όταν ήρθε κι ο Μουτούσης. Οι περισσότεροι ήσαντε από διάφορα κράτη και δεν είχανε όρεξη ούτε να πολεμήσουνε, ούτε τίποτα να κάνουνε. Πολλοί είχανε κρυφτεί και μέσα στο μεταλλείο του Σπυρόπουλου, που είναι κάτω από την Αγία Παρασκευή της Κερπινής. Εκεί τους πιάσανε, σήκωσαν τα χέρια και παραδόθηκαν οι άνθρωποι. Είπανε, αυτό δεν το είδα όμως εγώ, ότι ο λοχαγός των Γερμανών ηυτοκτόνησε.
(Α.): Άρα είναι ο τέταρτος.
(Ν.).: Ήταν Ναζιστής.
(Α.): Αυτός ήταν ο τέταρτος.
(Κ.): Ήταν ναζιστής, ο άλλος τραυματίστηκε, ήρθε κι άλλος ένας τραυματίας ο οποίος ξέφυγε και πήγε στην Κερπινή και αργότερα οι Κερπιναίοι τον παρέδωσαν στους Γερμανούς.
Παρ'όλα αυτά οι Γερμανοί, όταν ανέβηκαν, κατέστρεψαν και αυτήν την Κερπινή.
(Α.): Σεβασμιότατε, όταν εκάνατε εσείς τις διαπραγματεύσεις που πηγαίνατε τις επιστολές επάνω, κάτω τα έγγραφα κ.λπ. οι αιχμάλωτοι δεν είχαν σκοτωθεί ακόμη, τους τραυματίες δεν τους είχαν σκοτώσει;
(Κ.): Υποθέτω όχι.
(Α.): Δεν θυμάστε αυτή την λεπτομέρεια.
(Κ.): Γιατί εγώ ξέρω όταν έγιναν αυτά από κει και πέρα ότι άκουσα δεν είδα με τα μάτια μου.
(Α.): Μάλιστα.
ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ...........
Δεν υπάρχουν σχόλια
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.