Τα Παρασκήνια και το Ναυάγιο των Διαπραγματεύσεων (;)για την τύχη των Γερμανών Αιχμαλώτων (3)

Οι Γερμανοί αιχμάλωτοι στο Καρνέσι  καθ οδόν προς Μαζέικα Φωτογραφία από το αρχείο του Εφεδρικού ΑΛΑΣ Καλαβρύτων  ΜΝΗΜΟΝΙΚΟ ΜΑΓΝΗΤΟΦΩΝ...

Οι Γερμανοί αιχμάλωτοι στο Καρνέσι  καθ οδόν προς Μαζέικα
Φωτογραφία από το αρχείο του Εφεδρικού ΑΛΑΣ Καλαβρύτων 

ΜΝΗΜΟΝΙΚΟ ΜΑΓΝΗΤΟΦΩΝΗΜΕΝΟ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟ No 89

(Ελληνικά Ντοκουμέντα. Εκκλησιαστική Πλευρά. Απόψεις του Μητροπολίτου κ. Κωνστάντιου (Χρόνη) -

Πάνου Νικολαΐδη - Κριτικά Συμπεράσματα του

Μητροπολίτη Καλαβρύτων - Αιγιαλείας κ. Αμβροσίου

για την ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΚΑΛΑΒΡΥΤΑ)

(ΜΕΡΟΣ 3ο)

τα κείμενα και οι φωτογραφίες διέπονται από τη Νομοθεσία περί Πνευματικών Δικαίωμάτων

 copyright Ιστορικό Αρχείο Κανελλόπουλου

Φως στα ντοκουμέντα του Ιστορικού Αρχείου του Δημ.Κανελλόπουλου για το Καλαβρυτινό Ολοκαύτωμα

-9-

ΟΙ ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΤΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΟΥ …

(Κ.): Εγώ πηγαίνοντας στα Καλάβρυτα θυμάμαι συγκεντρώθηκαν μπροστά στην Εθνική Τράπεζα περίπου εκατόν πενήντα (150) Καλαβρυτινοί. Παρακολουθούσαν τα γεγονότα με αγωνία και είχαν το άγχος το τί θα γίνει. Μίλησα και είπα στους Καλαβρυτινούς:

- Πατριώτες, εάν ο ΕΛΑΣ δεν απελευθερώσει τους αιχμαλώτους θα γίνει μεγάλο κακό, εμείς στην περίπτωση αυτή τα Καλάβρυτα τάχουμε ξεγράψει. Υπάρχει διαταγή να ισοπεδωθούν τα Καλάβρυτα.

Μάλιστα, είχα στο μυαλό μου ένα σχέδιο. Να περάσουμε τους αιχμαλώτους από την Βυσσωκά, την Κερπινή και τους Ρωγούς. Να τους κάνουμε σε κάθε χωριό από ένα τραπέζι και να τους καλοπιάσουμε τους αιχμαλώτους. Έτσι θα εξευμενιστούν από τα φτυσίματα και τα γιουχαρίσματα, έτσι θα τους καλοπιάσουμε. Έτσι θα γλίτωναν τα Καλάβρυτα και τα χωριά Είπα στους Καλαβρυτινούς:

- Εάν δεν απολυθούν οι αιχμάλωτοι και δείτε αεροπλάνα ή ακούσετε ότι έρχονται οι Γερμανοί να κρυφτείτε γιατί θα σας σκοτώσουν.

Ένας αντάρτης απάντησε:

-    Κωνστάντιε, πανικοβάλεις τον κόσμο.

-    Εσείς, απάντησα, θα τραβηχτείτε στον Χελμό αλλά ο άμαχος πληθυσμός τί θα κάνει; Φύγετε από την περιοχή και θα τα βρούμε με τους Γερμανούς.

-    Καλά του τα'πες, καλά του τα'πες

μου είπε ο Αντωνάκης ο Ντελίσιας (Χρυσανθακόπουλος).

Δυστυχώς δεν έγινε τίποτα και τα Καλάβρυτα και οι Καλαβρυτινοί πλήρωσαν ακριβά.

(Α.): Μείναμε λοιπόν ότι μετά την αποτυχία των διαπραγματεύσεων εβομβάρδισαν το Σκεπαστό και εφονεύθησαν 11 απ'αυτό το βομβαρδισμό.

(Κ.): Ναι.

(Α.): Εκεί είχατε σταματήσει στη διήγηση που μας κάνατε.

 (Κ.): Εκεί σταμάτησα. Τώρα κατόπιν εγώ εγύριζα, δεν μ'αφήσαν να πάρω την τελευταία απάντηση οι αντάρτες αλλά …

(Α.): … την έστειλαν.

(Κ.): ... και μετά εμάθαμε τα γεγονότα. Μάθαμε ότι οι Γερμανοί εξέθαψαν τους τρεις δολοφονημένους τραυματίες αιχμαλώτους.

(Α.): Τους τρεις που πέταξαν στο πηγάδι του Ξύδια;

(Κ.): Τρεις, τους έκαναν νεκροψία, κ.λπ. γιατί ε, κάποιος προδότης θα πήγε και θα τους είπε τους βασάνισαν και τους ρίξαν στο πηγάδι, θα το είπαν. Υπήρχαν και τέτοιοι άνθρωποι. Τους ξέθαψαν, τους εκάνανε νεκροψία και τους έκαναν κηδεία Πήγαν όλοι οι Καλαβρυτινοί και κατέθεσαν στεφάνια, ε; θυμάσαι;

(Ν.): Ναι, πήγαν όλοι στο Νεκροταφείο.

Οι Γερμανοί αιχμάλωτοι στον Πριόλιθο, καθ οδόν προς Μαζέικα
Φωτογραφία από το αρχείο Φίλιππα Σαρδελιάμου, προέλευση από το αρχείο του Εφεδρικού ΕΛΑΣ Καλαβρύτων 

τα πτώματα των Γερμανών αιχμαλώτων στο Χελμό
(Μαγείρου γερμανογκρέμι 7.12.1943)
Στο Νεκροταφείο Αγίας Βαρβάρας Τρίπολης.
φωτογραφία 23.12.1943 από τα γερμανικά αρχεία 

Η ΑΦΟΡΜΗ TΗΣ ΣΦΑΓΗΣ

(Κ.): Όλοι επήγαν και κατέθεσαν στεφάνια και μείναν ευχαριστημένοι οι Γερμανοί. Έτσι είπαν κατόπιν, πούθε είναι οι Αντάρτες ... κι όταν έφυγαν αυτοί και πήγανε προς το Χελμό. Στο Χελμό πηγαίνοντας βρήκαν τους σκοτωμένους και γύρισαν πίσω. Άφησαν τους Αντάρτες και γύρισαν πίσω.

(Α.): Τους 78, 79 αιχμαλώτους.

(Ν.): Τους αιχμαλώτους της μάχης της Κερπινής.

 (Κ.): Ναι, 71, 72 δεν ξέρω.

(Α.): Πόσοι ήσαντε οι δολοφονημένοι αιχμάλωτοι;

(Ν.): Αυτοί ήσαντε 78.

(Κ.): Και εγύρισαν τότε οι Γερμανοί στα Καλάβρυτα, έφαγαν, μέθυσαν και το πρωί είπανε να κατεβούνε όλοι στην πλατεία. Γιατί όποιος δεν κατέβει κάτω θα του κάψουν το σπίτι. Κατέβηκαν όλοι κάτω. Α! προηγουμένως στις 9 του μηνός είχαν μαζέψει και τους Βυσωκιώτες.

(Ν.): Της Αγίας Αννας.

(Κ.): Απέναντι στην Αγία Λαύρα που έχουν φτιάξει την Αγία Άννα. Ενώ είχαν τα πολυβόλα γύρω-γύρω, σε μία στιγμή έρχεται μια μοτοσικλέτα, έφερε μήνυμα και η εκτέλεση των Βυσωκιωτών ματαιώθηκε.

(Ν.): Ναι, ναι, ναι, έτσι έγινε.

(Κ.): Τους λένε άστε φύγετε στα σπίτια σας και θα σας φωνάξουμε όταν σας θέλουμε. Αντε στο καλό πηγαίνετε στα σπίτια σας. Τώρα γιατί το έκαναν αυτό; Ισως σου λένε θα ακούσουν τώρα τους πυροβολισμούς, θα το μάθουν και θα φύγουν οι Καλαβρυτινοί και αυτοί μόνο 300 εμείς θέλουμε να βρούμε πολλούς, κ.λπ. Και επήγαν εκεί, όταν έγινε η καταστροφή των Καλαβρύτων, κάποιος είπε, θυμάσαι κει Παναγή ε! στους Ρωγούς. Κάποιος είπε να σηκωθούμε να πέσουνε τα πολυβόλα κι αυτά.

(Ν.): Ναι, έγινε μία προσπάθεια, σ'αυτό οφείλω κι εγώ τη σωτηρία μου.

 (Κ.): Θα μας κάνουνε, είπαν οι Καλαβρυτινοί, όπως το κάνανε και στους Βυσωκιώτες. θα μας απειλήσουν και την τελευταία στιγμή θα μας απολύσουν όπως έκαναν στην Αγία Άννα. Σε μία στιγμή πέφτει φωτοβολή και έγινε το κακό. Τις γυναίκες τις είχανε βάλει στο σχολείο. Εγώ αυτό δεν μπόρεσα, Παναγιώτη, να το εξιχνιάσω, έπιασε φωτιά το σχολείο;

(Ν.): Βάλανε φωτιά στο υπόγειο ...

(Κ.): Άλλοι είπανε ότι την βάλανε από κάτω προς τα πάνω και στο Χελμό.

Καλαβρυτινή Μάνα στα μνήματα λίγο μετά την Σφαγή

ΤΑ ΓΥΝΑΙΚΟΠΑΙΔΑ ΣΤΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ …

 (Ν.): Είχανε βάλει, όπως έκαψαν τον Χελμό που'ταν από τσιμέντο. Πετάγανε μία σκόνη αυτοί και ρίχνανε μία ντουφέκια και έτσι έπιανε φωτιά.

(Κ): Αυτό το Δημοτικό Σχολείο είναι αυτά του Αβέρωφ και από κάτω έχει υπόγειο.

(Ν.): Ναι, ήταν το σχέδιο του Συγγρού.

(Κ.): Είχε πάτωμα. Αν τους έβαναν από κάτω φωτιά θα το καίγαν όλο το σχολείο.

(Ν.): Εκάηκε το σχολείο.

(Κ.): Εκάηκε το σχολείο αλλά όταν κάποιος άνοιξε την πόρτα

 (Ν.): Λένε για κάποιο Αλσατό. Δεν το γνωρίζω. Γράψαμε το βιβλίο "Η πιο μαύρη μέρα της Κατοχής" μαζί με τον Καλδίρη τον Μίμη. Ο Μίμης έκανε κι αυτός έρευνα και απ'την Καλπούρου έμαθε ότι εκείνος που άνοιξε την πόρτα και που μιλήσανε Γαλλικά ήτανε Αλσατός στην αυτή. Εγώ δεν μπορώ αυτό να το επιβεβαιώσω, έχω μερικές αμφιβολίες.

(Κ.): Ναι, επικράτησε κάποιος θρύλος.

(Ν.): Έτσι λένε, εγώ δεν ήμουν εκεί κι αυτά δεν τα είδα, θρύλος είναι.

(Κ.): Άλλοι είπαν Ιταλός, άλλοι είπαν Ελληνας.

(Ν.): Ναι, είπαν κατ'αρχάς Ιταλός, ακούστηκε και το όνομα του Αρμπουνιώτη.

(Κ.): Άνοιξαν και ήταν μία γυναίκα μόνο που την πατήσανε.

(Ν.): Η δασκάλα, μάλιστα, η Κόντη. Η Αγλαΐα είχε πηδήσει από το παράθυρο, τα παράθυρα είχαν σύρμα δικτυωτό.

(Κ.): Ναι, έτσι ήταν.

(Ν.): Το'χε σπάσει και είχε πηδήσει και είχε σπάσει και το πόδι της. Και μάλιστα πατήσανε και μία γυναίκα γριά, την Κρίνα του Τσαβαλά.

(Κ.): Ναι. Ετσι έγινε.

(Ν.): Η οποία πέθανε στην προσπάθεια να γλιτώσουν τα γυναικόπαιδα.

(Κ.): Βγήκαν έξω αλαλάζοντας.

 (Ν.): Την πατήσανε αυτή την γυναίκα

Η ΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΕΛΑΣ …

 (Α.): Εδιάβασα χθες (12.12.1983) μία τοπική εφημερίδα των Πατρών, που με την ευκαιρία της επετείου, είχε ένα σχόλιο (ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ). Να σας το διαβάσω να μας το διευκρινίσετε (…).

"Προσκύνημα λοιπόν σήμερα από τους πιο πολλούς βέβαια νοερό στον λόφο του Καππή. Εκεί που πριν 40 χρόνια ο ναζισμός διέπραξε ένα από τα πιο φοβερά ομαδικά του εγκλήματα. Εκεί που τα γερμανικά μυδραλιοβόλα θέρισαν 1.000 τόσους Καλαβρυτινούς ανάμεσα στους οποίους και αμούστακα παιδιά που για τελευταία εικόνα πήραν μαζί τους τα φλεγόμενα σπίτια τους και τις οιμογές των γυναικοπαίδων. Πήραν όμως και κάτι άλλο μαζί τους δηλαδή το παράπονο ή την απορία γιατί έμειναν απροστάτευτοι όταν εκείνη την εποχή και σε κείνους τους ηρωικούς ιστορικούς χώρους είχε φυτρώσει για τα καλά η Αντίσταση. Πραγματικά εκείνες τις ημέρες η επαρχία Καλαβρύτων ήταν θέατρο επιχειρήσεων μεταξύ Ανταρτικών ομάδων και Γερμανών. Υπήρχαν δε, προηγούμενα ότι οι Ναζί εκτελούσαν τους ομήρους τους και έκαιγαν. Όσο για τους Παρτιζάνους είχαν λόγους να περιμένουν μια τέτοια φοβερή εξέλιξη και ο χρόνος που μεσολάβησε από τη μεταφορά των μυδραλιοβόλων ήταν ασφαλώς αρκετός και οπωσδήποτε ικανός για μια επιχείρηση σωτηρίας. Κάποτε λοιπόν, συνεχίζει η εφημερίδα, θα πρέπει να συγκεντρωθούν και σταθμιστούν όλα τα σχετικά στοιχεία για το πού βρίσκονταν και τι έκαναν οι πάρα πολύ αξιόλογες Ανταρτικές Ομάδες στην περιοχή εκείνη που λογικά θα μπορούσαν να είχαν επαφή με τους Γερμανούς οποιαδήποτε στιγμή ήθελαν. Το μεγαλείο της ίδιας της Αντίστασης επιβάλλει να πληροφορηθεί ο Ελληνικός λαός τους λόγους της αδρανοποίησής της σε μία τόσο κρίσιμη στιγμή. Γιατί η Αντίσταση στα μέτρα που τη θαυμάζουμε, που την γιορτάζουμε και την τραγουδάμε σήμερα δεν μπορεί να μην είχε μία παρόμοια δυνατότητα (…).

Και μάλιστα μου έκανε εντύπωση ότι και σεις, κύριε Νικολαΐδη, εχθές καθώς καταθέσατε το στεφάνι...

(Ν.): Τον κλάδο της ελιάς ... (Α.): Τον κλάδο της ελιάς ... (Ν.): Της Παναγιάς με το δάκρυ ...

(Α.): Ναι, εκεί στον τάφο των νεκρών μας, διαβάσατε ένα πολύ ωραίο κείμενο που αναφέρεστε και στο σημείο αυτό.

(Κ.): Δεν έπεσε κανένα ντουφέκι, τους έβλεπαν οι Ελασίτες που τους σκοτώνανε και δεν έκαναν καμμία κίνηση. Ήταν απλοί θεατές.

 (Α.): θα διαβάσω αυτά που είπατε χθες και θα φανεί και το σημείο που κάνει νύξη, τί εννοείτε να μας το πείτε.

"Σαράντα χρόνια μετά τη μαύρη μέρα της κατοχής 13η Δεκεμβρίου 1983. Σε σας τους συνεχιστάς των αγωνιστών του 1821 που ενεργητικά και παθητικά αντέξατε σε 3 στυγνούς ολοκληρωτισμούς που κατεπάτησαν τας υψηλάς ιδέας της Διεθνούς Ελευθερίας και Ανθρώπινης.