Τα Παρασκήνια και το Ναυάγιο των Διαπραγματεύσεων (;) για την τύχη των Γερμανών Αιχμαλώτων (7)

Ο Ταγματάρχης Γιόχαν Λάνγκε που στις 13.12.1943.έδωσε από το Ξενοδοχείο Αναστασοβήτη με φωτοβολίδες την εντολή της εκτέλεσης ΜΝΗΜΟΝΙΚΟ ...

Ο Ταγματάρχης Γιόχαν Λάνγκε που στις 13.12.1943.έδωσε από το Ξενοδοχείο Αναστασοβήτη με φωτοβολίδες την εντολή της εκτέλεσης

ΜΝΗΜΟΝΙΚΟ ΜΑΓΝΗΤΟΦΩΝΗΜΕΝΟ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟ No 89

(Ελληνικά Ντοκουμέντα. Εκκλησιαστική Πλευρά.  
Απόψεις του Μητροπολίτου κ. Κωνστάντιου (Χρόνη) -Πάνου Νικολαΐδη - 
Κριτικά Συμπεράσματα του

Μητροπολίτη Καλαβρύτων - Αιγιαλείας κ. Αμβροσίου

για την ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΚΑΛΑΒΡΥΤΑ)

(ΜΕΡΟΣ 7ο)

τα κείμενα και οι φωτογραφίες διέπονται από τη Νομοθεσία περί Πνευματικών Δικαίωμάτων
copyright Ιστορικό Αρχείο Κανελλόπουλου

Φως στα ντοκουμέντα του Ιστορικού Αρχείου του Δημ.Κανελλόπουλου για το Καλαβρυτινό Ολοκαύτωμα

-14-

ΟΙ ΓΕΡΜΑΝΟΙ ΠΑΛΙ ΣΤΑ ΚΑΛΑΒΡΥΤΑ …

Περάσαμε τη μεγάλη Σαρακοστή καλά. Το Πάσχα λέω ας πάω να ξεκουραστώ κι εγώ λιγάκι. Ήμουνα μαζί με το Δεσπότη, οπότε έρχεται ένας, μου λέει οι Γερμανοί πήγαν από προχθές πάλι στα Καλάβρυτα και έπιασαν όσους βρήκαν, τους έχουν σε κάτι αποθήκες και τους σιδηροδρομικούς σταθμούς. Έχασα την όψη μου. Λέει ο Δεσπότης, τί συμβαίνει. Λέω αυτό κι αυτό, τί θα γίνει πάτερ; Πηγαίνω στον σιδηροδρομικό σταθμό και παίρνω τηλέφωνο τον εκπρόσωπο του Σουηδικού Ερυθρού Σταυρού τον Χανς Ερνεστρόλε. Λέει τρέξε αμέσως στα Καλάβρυτα. Βρε σκοτώνουνε, λέω, πώς να πάω, έτσι λένε ότι τους πιάσαν και σκοτώνουνε όποιο βρούνε. Λέει εσένα δεν θα σε πειράξουνε. Άκου να σου πω, λέω, κύριε Ερνεστρόλε, αν θέλεις έλα κι εσύ με τη γλώσσα σου με την ιδιότητα τους κ.λπ. να φροντίσουμε να τα βολέψουμε να πάμε εκεί. Ετοιμάστε το τραίνο, σε μία ώρα θά'μαι στο Διακοφτό, μου είπε.

Τηλεφωνώ, να βάλουνε φωτιά στον Μουντζούρη γιατί ήθελε δύο ώρες να βγάλει αυτό ατμό και εγώ τρέχω με τα πόδια στο Φρουραρχείο.  Δεν είναι όπως τα λέτε τα πράγματα, δεν έκαναν τίποτα οι Γερμανοί, μου είπαν. Τότε να πάω για τρόφιμα. Έτσι φτάνω στα Καλάβρυτα στο σούρουπο. Ήσαν δύο νυχτοφύλακες εκεί Γερμανοί, με πιάνουν και με πάνε στο Διοικητή. Ήταν ο Συνταγματάρχης, ο φίλος μου αυτός που μου έδωσε την άδεια για το τραίνο. Έκανε κάτι νοήματα, τους είπε κείνο. Συζητούσαν, όσο νά'ρθει ένας διερμηνέας. Λέω ότι, τέλος πάντων, ήρθα να σας δω, κ.λπ.

(Α.): Ήταν Μεγάλη Παρασκευή το πρωί (1944).

(Κ.): Την Μεγάλη Παρασκευή φύγανε το πρωί και δεν πρόκαναν να κάνουν αποκαθήλωση. Αυτά εγένοντο την Δευτέρα του Πάσχα. Πήγαμε και κατεβάσαμε τους εσταυρωμένους, από τις εκκλησίες όπως είχαν μείνει την Μεγάλη Παρασκευή. Δημιουργήθηκε όμως πρόβλημα με την τροφοδοσία. Οι Γερμανοί είχαν πληροφορίες ότι τα τρόφιμα τα έπαιρναν οι αντάρτες. Έτσι απαγόρεψαν την κυκλοφορία του τραίνου. Ξαναπάω στον Συνταγματάρχη.

- Κύριε Συνταγματάρχα, του είπα με τη διερμηνέα, πρέπει να ζήσουν οι χήρες και τα ορφανά. Πρέπει να κινηθεί το τραίνο. Να τροφοδοτηθούν τα Καλάβρυτα.

-     Μα, λέει, τα παίρνουνε οι αντάρτες.

-     Αν, λέω, πεισθείτε ότι δεν τα παίρνουν οι αντάρτες, αφήνετε;

-     Βεβαίως, λέει.

-     Λοιπόν, θα σας πείσω εγώ.

 Αντί να πηγαίνω τα τρόφιμα κάτω, βάζω τις γυναίκες κάτω, να τους δίνουμε τρόφιμα στο Διακοφτό, να τρώνε κει καλά και να τους δίνουν και κάνα κομμάτι ψωμί ξέρω 'γω να μην έρχονται κάθε ημέρα, θα πάνε να τους το πάρουνε ένα κομμάτι ψωμί που θα τους δώσετε; Να 'ρχονται κάθε δύο-τρεις ημέρες, κ.λπ. Λέω αυτό δέχομαι να γίνει. Ο Δεσπότης επειδή είπαν ότι δεν θα ξανατροφοδοτηθούν τα Καλάβρυτα πάει και μας παίρνει τα τρόφιμα που 'χαμέ στην αποθήκη του Διακοφτού. Τελικά, άρχισε η τροφοδοσία των Καλαβρύτων, οι χήρες πηγαινορχόντουσαν στο Διακοφτό.

(Α.): Ηταν τα ίδια πρόσωπα;

(Κ.): Ναι, τα ίδια πρόσωπα.

(Α.): Για να τους δώσετε τρόφιμα, έκαναν αυτήν την διαδρομή;

Ο Λοχαγός Γιόχαν Σόμπερ διοικητής του 5/749 Jager Regimend ο Λόχος του οποίου αιχμαλωτίστηκε από το Ανεξάρτητο Τάγμα ΕΛΑΣ Καλαβρύτων (16-17.10.1943) και δολοφονήθηκε μαζί με τους άλλους 82 αιχμαλώτους.

  

ΑΓΩΝΑΣ ΝΑ ΣΩΘΕΙ ΤΟ ΤΡΑΙΝΟ

(Κ.): Ναι. Πέρασε λίγο και έρχεται μια διαταγή να χαλάσει το τραίνο από τα Καλάβρυτα μέχρι το Διακοφτό. Τ'άκουσα 'γω, τρέχω αμέσως στους αντάρτες. Πρώτη φορά οι αντάρτες μου φέρθηκαν με σεβασμό. Ερχονται οι σαμποτέρ ν'αρχίσουν τη δουλειά τους. Σταθείτε τους λέω τίνος είναι η διαταγή; Της Ταξιαρχίας. Δεν θα πειράξει κανένας τίποτα μέχρις ότου γυρίσω από την Ταξιαρχία, τους είπα.

(Α.): Να σας διακόψω.

(Κ.): Ναι.

 (Α.): Την διαταγή για να καταστραφεί το τραίνο, ποιος την έβγαλε οι Γερμανοί ή οι αντάρτες;

(Κ.): Οι Αντάρτες.

(Α.): Οι Αντάρτες.

(Κ.): Η Ταξιαρχία των Ανταρτών.

(Α.): Κάνοντας σαμποτάζ, δηλαδή αποφάσισαν να καταστρέψουν το τραίνο.

(Κ.): Στην Στρέζοβα, μου λένε η Ταξιαρχία είναι στα Τρόπαια της Γορτυνίας. Πήρα ένα γαϊδουράκι το θυμάμαι σαν να το βλέπω τώρα με ένα γέρο.

-     Πως περνάτε με τα παλικάρια εδώ γέρο.

-     Δόξα σοι ο Θεός παππούλη, δόξα σοι ο Θεός.

Βρε του λέω μη φοβάσαι εγώ είμαι πνευματικός, είμαι ιεροκήρυκας, κ.λπ., κ.λπ., μη φοβάσαι από μένα πες μου όλη την αλήθεια. Έφτασα στα Τρόπαια. Βρήκα κάποιον αρμόδιο. Του λέω ποιος είμαι και ότι ήρθα για το τραίνο των Καλαβρύτων. Είναι οριστική η απόφασις για την καταστροφή των Καλαβρύτων γιατί επίκεινται γεγονότα. Ζήτησα να δω τον Αρχηγό.

- Δεν μπορείς να τον δεις, μου είπε, έχει πολύ δουλειά, πνίγεται. Είναι αδύνατον. Πες σε μένα τι θέλεις.

 Οπότε με πιάνουν και μένα τα μπουρίκια που λένε, βάζω τις φωνές.

- Δεν υπάρχει κουτότερη διαταγή τι σας πειράζει μωρέ το τραίνο των Καλαβρύτων.

Ήρθα 35 ώρες δρόμο ας του δω για δύο λεπτά, θα με ρωτάνε τη φάτσα του, τί φάτσα έχει, κ.λπ. τι θα λέω;

ο Λοχίας των S.D. Dohnert (Τένερ) (θεολόγος), Φρούραρχος Αιγίου. Συμμετείχε στην Επιχείρηση Καλάβρυτα, διενήργησε τις ανακρίσεις για την μάχη Ρογών Κερπινής και συμμετείχε στην διατύπωση των όρων των Γερμανών για την δήθεν απελευθέρωση των αιχμαλώτων  

ΣΤΟ ΑΡΧΗΓΕΙΟ ΤΟΥ ΑΡΗ ΒΕΛΟΥΧΙΩΤΗ …

Τα'κουγε όλα σαστισμένος, πάει τάχα σου υπαρχηγός, τον περιμένω να γυρίσει, μου είπε. Περιμένουμε πέντε λεπτά, δέκα λεπτά, έρχεται κάθιδρος ο άνθρωπος εκεί. Λέει:

- Θα σε οδηγήσουμε κατ'ευθείας στον αρχηγό, τον Αρη Βελουχιώτη. - Βρε, ο αρχηγός είναι 'δω και δεν μου το λέτε, είπα εγώ.

Λέω ήρθε η ευκαιρία που περίμενα αλλά τέλος πάντων. Είναι ο αρχηγός εδώ και δεν μου τα λέτε;

(Ν.): Οι μαυροσκούφηδες είχαν σχηματίσει αδιαπέραστο κλοιό γύρω από τον Αρη.

(Κ.): Βέβαια έτσι είναι. Επέμενα όμως και ο διάλογος έγινε έντονος. Ετσι πιθανώς να αντελήφθη το επεισόδιο ο Αρχηγός, οπότε κάποια στιγμή άνοιξε την πόρτα του γραφείου του, σε μία γωνία του σπιτιού. Σηκώνεται και μου δίνει το χέρι, και έκανε και υπόκλιση. Πήρα θάρρος.

-     Έμαθα το σκοπό για τον οποίο ήρθατε είναι 12 παρά 10, Αρχηγέ, του λέω, φαγωμένοι, ποδεμένοι, θα εργαστούμε πολύ γι'αυτό το μεγάλο σκοπό. Έχω τόσο αλεύρι, τόσα τρόφιμα και χίλια κομμάτια ρούχα. Είπα θα αγωνιστούμε καλύτερα

-     Συμφωνώ, απάντησε ο Αρης, αλλά δεν μπορούμε να αφήσουμε μία αμαξοστοιχία με 25 βαγόνια να κυκλοφορεί ελεύθερα γιατί τότε θα ανεβάσουν 500 Γερμανούς στα Καλάβρυτα και τότε τι γίνεται, πες θα μπορέσουμε εμείς να τους αντιμετωπίσουμε.

Α! παίρνω κι εγώ θάρρος και του λέω:

- Αμ, εγώ γι'αυτό έκανα 35 ώρες δρόμο από το Διακοφτό, διότι η φήμη του Αρχηγού έχει ξεπεράσει και τα όρια της Ελλάδος. Αλλά όταν βγήκε η διαταγή λέω κάποια παρεξήγηση έγινε, δεν μπορούσε ο αρχηγός να βγάλει τέτοια διαταγή.

Και η παρεξήγηση είναι αυτή: Δεν πρόκειται περί αμαξοστοιχία με 25 βαγόνια, για να μας περάσουν 500 άντρες οι Γερμανοί. Περί του οδοντωτού πρόκειται, πού σούρνει ένα βαγονάκι ούτε 20 άντρες μπορούν να μπουν, θα φοβηθούμε 20 άντρες; Δώστε μου εμένα δύο χειροβομβίδες και σας δίδω τον λόγο μου ότι ούτε αντάρτης θ'απασχοληθεί αν τολμήσουν από κει να πετάξουν. Εγώ απ'τη χαράδρα θα τους ανατινάξω στον αέρα. Στάθηκε μια στιγμή, πατάει ένα κουμπί που είχε και ζήτησε νά'ρθει ένας από τα Καλάβρυτα. Έρχεται ένας και του λέει:

-    Πόσα βαγόνια παίρνει ο συρμός των Καλαβρύτων;

-    Ε!, ένα βαγονάκι Αρχηγέ.

 Ποιος είδε το Θεό και δεν φοβήθηκε;

-     Γιατί δεν μου το είπατε και με εξεθέσατε και έγινε αυτό πράγμα και έβγαλα τέτοια διαταγή.

-     Αρχηγέ, αυτή είναι η αλήθεια. Οι χήρες και τα ορφανά κάνουν αγώνα ύπαρξης και το σταμάτημα του τραίνου είναι θάνατος για τα ερειπωμένα Καλάβρυτα. Σας παρακαλώ να μπορέσουμε να τους συγκρατήσουμε να μην κάνουν την καταστροφή. Αμέσως παίρνει το καρβουτιστήρι, το τηλέφωνο με το αγκαθωτό σύρμα, ήταν τα Καλάβρυτα και έδωσε ρητή διαταγή να αφήσουν την κυκλοφορία του οδοντωτού ελεύθερη να μεταφέρει τρόφιμα για τις χήρες και τα ορφανά. Τον άκουσαν αμέσως.

- Αναιρώ την υπ'αριθμόν διαταγήν κ.λπ., αναιρώ την υπ'αριθμόν διαταγήν τους είπε για την καταστροφή του σιδηροδρόμου.

Σηκώθηκα να φύγω, του λέω:

- Αρχηγέ ήθελα να καθίσω μαζί σας απόψε πρέπει όμως το πρωί να βρεθώ στα Καλάβρυτα να μην γίνει αντιληπτή η απουσία μου κ.λπ., κ.λπ., κ.λπ., κ.λπ.

Οπότε αυτός διατάσσει γλυκό καφέ να πιούμε όλοι.

Αρχισε να μου μιλά για τον αγώνα που κάνει, πως ξεκίνησε από την Λαμία για να απελευθερωθεί ο Λαός από τον φασίστα κατακτητή. Εγώ προβληματίστηκα Σκέφθηκα αν ήταν ο Αρης να αποφασίσει για τους αιχμαλώτους τότε τα πράγματα θα ήταν διαφορετικά, ίσως οι Καλαβρυτινοί να ζούσαν τώρα Προβληματισμένος έφυγα ...

 (Α.): Πάντως το τραινάκι σώθηκε από σας.

(Κ.): Το τραινάκι σώθηκε από πατέρα Κωνστάντιο.

(Α.): Για πέστε μου εσάς σας κατεδίκασαν καμμία φορά σε θάνατο;

(Κ.): Τρεις φορές. Περισσότερες από δύο φορές. Εγώ παρουσιαζόμουνα τι θέλετε ορίστε λέω. Ο καπετάν Χελιώτης, όταν ήρθε μετά 15 ημέρες να συλλυπηθεί στα Καλάβρυτα, με κάλεσε και λέει:

- Σε δικάσαμε σε θάνατο, το ξέρεις; Διότι αυτό που μας έκανες εσύ δεν μας το έκανε κανένας άλλος να καλέστε 5.000 κόσμο και να τους λέτε ότι τα Καλάβρυτα τα πρόδωσαν οι Αντάρτες, κ.λπ., κ.λπ. Ξεσηκώσατε το Αίγιο και κατηγορήσατε τον ΕΛΑΣ σαν υπεύθυνο της σφαγής των Καλαβρύτων, ζητήσατε να παραδοθούν στους Γερμανούς τα πτώματα των ανταρτών, κ.λπ., κ.λπ. Του είπα:

- Αρχηγέ, εγώ δεν μετανοώ γι'αυτό το πράγμα, διότι δεν το έκανα από κακή πρόθεση, το Αίγιο ήθελα να σώσω. Ρωτήστε το Ε A.M. αν δεν πήγα και τους ζήτησα να μου δώσουν 15 ονόματα να πάω να τα δώσω στον Τένερ εγώ και να τους τα φτιάξω τα σπίτια. Επομένως δεν το ήθελα να γίνουμε προδότες. Αλλά μακάρι να τόκανα αυτό και για τα Καλάβρυτα, λέω. Ο Δεσπότης έλεγε σταμάτα. Έχω κι άλλα να πω, απάντησα και ο Καπετάν Χελιώτης έφυγε. Αλλά και οι Ιταλοί πήγαιναν, να με δικάσουν αλλά αυτοί είχαν δίκιο. Ήταν τότε πήγα στο στρατόπεδο συγκέντρωσης στα Καλάβρυτα

 ΣΥΝΕΧΊΖΕΤΑΙ (κάθε εβδομάδα από Δευτέρα έως και Πέμπτη)