Τα Παρασκήνια και το Ναυάγιο των Διαπραγματεύσεων (;) για την τύχη των Γερμανών Αιχμαλώτων (8)

Ο Αρχίατρος του ΕΛΑΣ Ανδρέας Παυλόπουλος ο οποίος κατηγορείται ως υπαίτιος της δολοφονίας των τριών Γερμανών (τραυματιών) αιχμαλώτων στη θ...

Ο Αρχίατρος του ΕΛΑΣ Ανδρέας Παυλόπουλος ο οποίος κατηγορείται ως υπαίτιος της δολοφονίας των τριών Γερμανών (τραυματιών) αιχμαλώτων στη θέση Ξυδιά Καλαβρύτων και ως κύριως υπεύθυνος της μεγάλης σφαγής.(Θα δημοσιευθούν οι απόψεις του - αντίκρουση κατηγοριών)

ΜΝΗΜΟΝΙΚΟ ΜΑΓΝΗΤΟΦΩΝΗΜΕΝΟ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟ No 89

(Ελληνικά Ντοκουμέντα. Εκκλησιαστική Πλευρά.  
Απόψεις του Μητροπολίτου κ. Κωνστάντιου (Χρόνη) -Πάνου Νικολαΐδη - 
Κριτικά Συμπεράσματα του

Μητροπολίτη Καλαβρύτων - Αιγιαλείας κ. Αμβροσίου

για την ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΚΑΛΑΒΡΥΤΑ)

(ΜΕΡΟΣ 8ο)

τα κείμενα και οι φωτογραφίες διέπονται από τη Νομοθεσία περί Πνευματικών Δικαίωμάτων
copyright Ιστορικό Αρχείο Κανελλόπουλου

Φως στα ντοκουμέντα του Ιστορικού Αρχείου του Δημ.Κανελλόπουλου για το Καλαβρυτινό Ολοκαύτωμα

-15-

ΤΟ ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΚΑΛΑΒΡΥΤΩΝ …

 (Αμβρόσιος.): Στο Δημοτικό Σχολείο Καλαβρύτων;

(Κ.): Ναι, στο Σχολείο το οποίο είχαν μετατρέψει σε στρατόπεδο πολιτικών κρατουμένων, πάνω στα Καλάβρυτα.

(Α.): θα μας το πείτε αυτό με δύο λόγια και θα είναι το τελευταίο μην σας κουράσω.

(Κ.): Ηταν το Δημοτικό Σχολείο Καλαβρύτων, ήταν το αυστηρότερο στρατόπεδο, Στρατηγοί, στρατιωτικοί, πολιτικοί είχαν συγκεντρωθεί;

(Α.): Στα Καλάβρυτα ήταν το στρατόπεδο;

(Κ.): Καθηγητές Πανεπιστημίου, στρατηγοί, επιστήμονες, κ.λπ., κ.λπ., αξιωματικοί. Δεν επιτρέπετο να μπει κανένας μέσα, ούτε συγγενείς, ούτε γράμμα, ούτε τίποτα, τίποτα, τίποτα. Εκείνοι τους τροφοδοτούσαν με οτιδήποτε.

(Α.): Πόσοι ήσαν στο στρατόπεδο;

(Κ.): Ήταν γεμάτο, δεν ξέρω, πόσοι ακριβώς, δεν θυμάμαι και μου λέει ο Ιταλός εσείς χριστιανοί είστε. Του πρότεινα να κάνω μία λειτουργία στους κρατουμένους. Ευχαρίστως λέει να τους κάνουμε αλλά να μην τους μιλήσετε, να μην χαιρετίσετε κανέναν και να μην έρθεις σε επαφή με κανέναν, κ.λπ., κλπ. Ευχαρίστως λέω όποτε θέλετε. Στρώνουν το τραπέζι εκείνοι και όταν έβαλα τα ιερά με τα σκεύη, κ.λπ., κ.λπ., να κάνω τη λειτουργία, έρχονται δύο διερμηνείς και κάθονται ένας εδώ σαν διάκος κι ένας εκεί στο τραπέζι. Εγώ τώρα έκανα τη λειτουργία με κοίταζαν δεν καταλάβαινα τα νοήματα τους. Εφτάσαμε στο να μοιράσουμε το αντίδωρο. Πως μου ήρθε εκείνη την ώρα αρπάζω έναν δικηγόρο, ήταν εκεί νεώτερος, και του λέω κάτσε βρε παιδί μου, κράτησε το δίσκο με το αντίδωρο εδώ πέρα, του βάνω μπροστά του τον δίσκο και άρχισα να μοιράζω αντίδωρο στους κρατουμένους.

(Α.): Διερμηνέας ήταν ο Δικηγόρος;

(Κ.): Ναι. Κάθεται μπροστά εκεί, το κρατούσε το αντίδωρο μπροστά και το αυτί του, το αυτί του ήτανε στο στόμα μου. Ευλογία Κυρίου και έλεος έλθει ημάς. Έγινε απόβαση στο Τομπρούκ. Ευλογία Κυρίου και έλεος έλθει ημάς. Ήρθαν οι τελευταίες τους ώρες. Κάνετε κουράγιο, κ.λ.π. Έτσι τους είπα όλα τα νέα. Είχα σκοπό να ξαναπάω μετά 10 ημέρες. Αλλά με φώναξε ο Διοικητής των Καλαβρύτων, και ήπιαμε καφέ μπροστά στον πλάτανο. Μου λέει:

- Ευλογία Κυρίου και έλεος έγινε απόβαση στο Τομπρούκ.

Εγώ έμεινα.

(Α.): Ο Διοικητής Χωροφυλακής;

(Κ.): Ο Διοικητής Χωροφυλακής, ο δικός μας.

(Α.): Ο δικός μας;

(Κ.): Ο δικός μας. Εγώ έμεινα εκεί. Μην φοβάσαι λέει δεν το ξέρει κανένας, μόνο εγώ. Απελύθη ένας από τους κρατουμένους και μας το έστειλαν εδώ για να τον προωθήσουμε στην περιφέρεια του. Εκείνος μας τα είπε, λέει τα νέα αυτά που τους είπατε.

 (Α.): Μάλιστα Σεβασμιώτατε…

(Κ.): Λέγε...

Ο Διοικητής του Ανεξάρτητου Τάγματος ΕΛΑΣ Καλαβρύτων που συμμετείχε στην μάχη Ρογών - Κερπινής, Ταγματάρχης Γεώργιος Αρετάκης η καπετάν Σφακιανός

 

Η ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΟΥ Ε.Ε.Σ. …

(Α.): θα ήθελα να ρωτήσω τον κύριο Νικολαΐδη, επειδή από τη σκοπιά του πλέον, έχει να μας πει κάτι.

(Ν.): Ναι.

(Α.): Κύριε Νικολαΐδη, ο πάτερ Κωνστάντιος όπως του λέγατε τότε που ήτανε σύμβολο για τα Καλάβρυτα, εργάστηκε, προσέφερε όσα προσέφερε, δίνοντας με την παρουσία του την προσφορά της εκκλησίας. Εσείς σαν Καλαβρυτινός που ζήσατε εκεί πως βλέπατε αυτήν την προσφορά; Πόσο χρήσιμη ήταν για τα Καλάβρυτα; Για πέστε μου.

(Ν.): Εγώ ήμουνα συνεργάτης του. Ο Πατήρ Κωνστάντιος ήταν ο πρόεδρος του Ερυθρού Σταυρού, εγώ ήμουνα αντιπρόεδρος και μέλη ήτανε η μακαρίτισσα η Πηνιώ Μουστάκα ενός Δικαστικού και η Κική η Μανδηλοπούλου, μια υπάλληλος του Πρωτοδικείου. Από ευγνωμοσύνη δεν μπορεί να λεχθεί τίποτε άλλο. Ευγνωμοσύνη που οφείλουμε στις ενεργείς του πατρός Κωνσταντίου. Γιατί, εγώ εδώ που τα λέμε, δεν κατέβαινα κάτω ούτε μπορούσα να κατεβώ, ο μόνος που έτρεχε ήταν ο πατήρ Κωνστάντιος.

(Κ.): Τα Καλάβρυτα κι εγώ χρωστάμε μεγάλη ευγνωμοσύνη στον Σουηδό εκπρόσωπο του Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού, Χανς Ερενστρόλε.

 Ο Σουηδός αυτός, ο οποίος πραγματικός εβοήθησε για τα Καλάβρυτα πολύ. Ετρεχε για τρόφιμα κανένας άλλος δεν επήρε τόσα τρόφιμα όσα πήραμε εμείς.

(Ν.): Εχει γράψει και βιβλίο, αλλά δυστυχώς δεν μπόρεσα να το βρω.

(Κ.): Δεν μπορώ και εγώ. Νομίζω έχει δώσει συνέντευξη στην εφημερίδα το ΒΗΜΑ.

(Ν.): Συζήτησα μαζί του, πρώτη φορά μίλησα για το δράμα των Καλαβρύτων.

(Α.): Ζει ακόμα;

(Κ.): Ζει, ζει, προ δύο ετών πήρα γράμμα του. (Α.): Εχει έρθει στα Καλάβρυτα τώρα τελευταία; (Ν.): Δεν ήρθε δυστυχώς.

(Α.): Είναι μία ωραία σκέψη να τον καλούσαμε κάποτε να έρθει στα Καλάβρυτα να τον τιμήσουμε.

(Ν.): Είναι μία καλή ιδέα, αυτό πρέπει να γίνει. (Α.): θα τον καλούσαμε, να τον τιμήσουμε.

(Κ.): Αυτό θα είναι καλό γιατί πρέπει να ξέρετε ότι χρωστάνε στα Καλάβρυτα σ'αυτόν πολλά.

(Α.): Χάνσεν Ερενστρόλλεν, Χάνσεν Ερνεστρόλλε. Ετσι δεν λεγόταν;

 (Κ.): Ήταν Σουηδός, ουδέτερος αντιπρόσωπος του Ερυθρού Σταυρού.

(Α.): Στην Πάτρα έχουμε οδό Ερνεστρόλλε. Στο όνομα του είναι.

(Κ.): Ίσως αυτός είναι.

(Α.): Σεβασμιότατε, ο πατήρ Παύλος, ο Παπαλεξίου ο Αρχιμανδρίτης;

(Α.): Είναι Αιγιώτης, ήταν μικρός τότε.

(Κ.): Μάλιστα, αλλά δεν ήτανε στην καταστροφή.

(Α.): Ναι, αλλά πάντως είναι από την νέα γενιά της εποχής εκείνης. Κάτι θέλει να ρωτήσει.

(Παπαλεξίου): Σεβασμιότατε, πόσα γυναικόπαιδα ήταν μετά την καταστροφή στην πόλη; Πού στεγαζόσαντε αυτοί οι άνθρωποι αφού η πόλις καταστράφηκε;

(Κ.): Φύγανε πολλοί για την Αθήνα. Φύγαν αρκετοί. Είχαν φτιάσει κάτι τσίγκους, καλύβες από πισόχαρτο. Άστα ήταν δράμα ο Θεός μόνο έσωσε τις χήρες και τα ορφανά.

(Ν.): Είχανε σωθεί και μερικά σπίτια

(Κ.): Ναι. Σώθηκαν και μερικά σπίτια. Ήταν μία τραγωδία, μία δραματική κατάσταση. Εγινε ένα θαύμα.

(Ν.): Πολλές οικογένειες είχανε πάει στα σπίτια αυτά.  Στα ερειπωμένα σπίτια, στους σκελετωμένους τοίχους έβαλαν και μία κουρελού, και έφτιασαν ένα πρόχειρο στέγαστρο. Εμείς, επί παραδείγματι, είμαστε στου Καλατζή το σπίτι. Πέντε-έξη οικογένειες μαζευτήκαμε στο σπίτι του Καλατζή. Εκεί μ'είχανε πάει τραυματία εμένα Μέσα σ'αυτά τα χαλάσματα, μέσα σε μία κατσαρόλα βάφτισαν το παιδί μου και του 'δωσαν οι Ερυθροσταυρίτες νονοί του, η Ντέντυ Γεροκωστοπούλου, η Δεληγιαννοπούλου, η Κρεμμύδα και η Λεπίδα, δύο ονόματα. Γιώργο και Μίμη, Γεωργο-Μίμη. Για έναν αδελφό που εξετελέσθη ο Γιώργης από τους Γερμανούς κι έναν άλλον Μίμη ο οποίος φονεύθη στην Βόρειο Ηπειρο.

(Α.): Τον Γιώργο-Μίμη, λοιπόν τον βάφτισαν μέσα στα ερείπια.

(Ν.): Οι τέσσερεις αδελφές και τον έβγαλαν Γιώργο-Μίμη. Δυστυχώς τον έχασα στην Κύπρο, ως υποπλοίαρχο του Πολεμικού Ναυτικού.

Έγγραφο Ντοκουμέντο από το Αρχείο του διασωθέντος Γερμανού αιχμαλώτου R.Walter με το οποίο επιβεβαιώνεται πέρα των άλλων η ημερομηνία δολοφονίας των Γερμανών αιχμαλώτων 7.12.1943 στη θέση Μαγείρου Γερμανογκρέμι

… ΚΑΙ ΔΙΗΓΩΝΤΑΣ ΤΑ ΝΑ ΚΛΑΙΣ …

(Π.): θα ήθελα να ρωτήσω τον κύριο Νικολαΐδη. Νομίζω ότι πουθενά σε όλη αυτήν την παρουσίαση που έχουμε δεν ελέχθη ότι είστε διασωθείς. Οδηγηθήκατε στο χωράφι του Καππή;

(Ν.): Ναι. Είχα αυτή την τύχη.

(Α.): Με δύο λόγια, κύριε Νικολαίδη, με δύο λόγια, περιγράψτε μας αυτές τις τραγικές στιγμές που ζήσατε στη Ράχη του Καππή.

(Ν.): Στις 13 Δεκεμβρίου 1943, ημέρα Δευτέρα χτυπάνε οι καμπάνες.

 Βγαίνουν οι Γερμανοί και φώναξαν να πάμε με τρόφιμα μιας ημέρας και δύο κουβέρτες προς το Δημοτικό Σχολείο. Επήγαμε στο Δημοτικό Σχολείο. Εκεί εχώριζαν τους άρρενος από τα θηλή και οι άρρενες από 12-14 χρονών και πάνω σε ορισμένο μέρος, από 12 χρονών και κάτω σε άλλο μέρος. Οι άντρες ήσανε στη βόρεια, η νότια πλευρά του Σχολείου. Οι γυναίκες σε δύο αίθουσες, στην βόρεια πλευρά του Σχολείου. Όταν εγέμιζε με άνδρες το σχολείο, τους έβγαζαν έξω στην αυλή κι από κει σε οδηγούσαν στον τόπο της εκτελέσεως. Από ένα δρομάκι, υπήρχε πίσω από το Δημοτικό Σχολείο μια μικρή πόρτα, από την πόρτα αυτή εκεί που το λιθόστρωτο τώρα που βγαίνει επάνω στου, όχι κει πάνω στο μεγάλο λιθόστρωτο αλλά εδώ πέρα στο πριν φτάσουμε στο Γυμνάσιο. Βγαίνει θα δείτε ένα λιθόστρωτο προς τα κάτω και υπήρχαν δεξιά και αριστερά υπήρχαν περιβόλια και ήταν συρματοπλέγματα και ήτο περίπου ένα μέτρο η χαράδρα αυτή που έτρεχε και νερό και δρόμος. Από κει με οδήγησαν προς τα επάνω, μπροστά στο νεκροταφείο δεν υπήρχε κενό εκεί όπως υπάρχει τώρα αλλά υπήρχε ένα σκοπευτήριο, πιστεύω να το θυμάται ο παππούλης, ένα σκοπευτήριο.

(Κ.): Ναι, ναι.

(Ν.): Δεξιότερα λίγο υπήρχε μονοπάτι από κείνο το μονοπάτι δεξιά και αριστερά υπήρχαν συρματοπλέγματα γιατί ήσαν χωράφια, έφτανε αυτό, ήτανε περίπου το πολύ πολύ ένα μέτρο το μονοπάτι, και έφτανε στον τόπο της εκτελέσεως. Εγώ έτυχε να πάω, να με πάνε με την τρίτη σειρά εκεί πάνω, έτυχε δε να πηγαίνω με τον αείμνηστο τον Παπακαλλό μπροστά. Του λέω, Παππούλη δεν πάμε καλά. Είχαμε και αμφιβολίες γιατί έκαναν πολλές παραπλανήσεις. Μία παραπλάνηση έκαψαν όλων των ανταρτών τα σπίτια. Αλλοι είπανε δεν θα χτυπήσουνε ήρθαν να χτυπήσουνε παρά μόνο τους αντάρτες, παραπλάνηση ήταν και η διαταγή, την ίδια μέρα πάρετε τρόφιμα και κουβέρτες ώστε να μας κάνουν να νομίζουμε ότι θα μας πάνε κάπου και όχι για εκτέλεση.

(Κ.): Και ξεγελάστηκαν και από τους Βυσωκιώτες που τους απέλυσαν.

(Ν.): Ναι, έτσι είναι, έτσι φαίνεται. Λοιπόν, όταν πήγαμε εκεί με το μακαρίτη, αείμνηστο ιερέα Παπακαλό τον λέγανε δε Πακαλαλό διότι είχε δεν ξέρω πόσα κορίτσια και μεγάλη οικογένεια. Αν του πήγαινε καμμιά φορά κανένα πρόσφορα κανένας, πήγαινε στη γυναίκα μου, κοίταξε ποιος πεινάει περισσότερο να το δώσουμε. Γι'αυτό τον ελέγαμε και Παπα-Καλό.

-    Θα πάμε ακοινώνητοι παππούλη.

-    Όχι, εγώ δεν θα πάω ακοινώνητος. Γιατί εκοινώνησα πρωί-πρωί στη διάρκεια του μυστηρίου και πάω έτοιμος τώρα προς τον Κύριο.

Φτάσαμε στον τόπο της εκτελέσεως. Μπροστά - μπροστά εκαθόταν ο αείμνηστος γυμνασιάρχης Οικονόμου. Ένας από τους λαμπρότερους επιστήμονες της κοινωνίας των Καλαβρύτων.

(Κ.): Ναι. Ήταν θαυμάσιος άνθρωπος και εκπαιδευτικός. Είχε και γιο αντάρτη.

(Ν): Από τους καλύτερους εκπαιδευτικούς, ο Δημόπουλος ήταν η κοινωνία των Καλαβρύτων μια λαμπρά κοινωνία, γεμάτη ευγένεια, καλοσύνη, αλληλοβοήθεια.

 (Κ.): Είχε ξακαθαρίσει η Ηρα απ'το Σιτάρι διότι εκείνοι που εφοβούντο φύγανε και μέναν όλοι οι επιστήμονες, υπάλληλοι, οι ήσυχοι Καλαβρυ­τινοί που δεν είχαν καμμία σχέση με το Αντάρτικο. Φιλήσυχοι, εθνικόφρονες, συντηρητικοί, νοικοκυραίοι άνθρωποι. Μία θαυμάσια κοινωνία, απλή, ανθρώπινη.

Το σφάλμα των Γερμανών είναι ότι δεν έκαναν μία εξαίρεση ποιοί είναι αντάρτες, ποιοί είναι αριστεροί, ποιοί είναι δεξιοί.
  ΣΥΝΕΧΊΖΕΤΑΙ (κάθε εβδομάδα από Δευτέρα έως και Πέμπτη)