Αρχείο Καλαβρυτινού Ολοκαυτώματος– ΕΑΜική πλευρά και Γερμανικά Αρχεία (Μέρος 1)

Άνδρες της ΑΑ/16 Μάχιμης μονάδας Αναγνωρίσεως της Β έρμαχτ με επιταγμένους άνδρες του Παγκρατίου επισκευάζουν τον δρόμο προς τα Μαζέικ...

Άνδρες της ΑΑ/16 Μάχιμης μονάδας Αναγνωρίσεως της Βέρμαχτ με επιταγμένους άνδρες του Παγκρατίου επισκευάζουν τον δρόμο προς τα Μαζέικα μετά από σαμποτάζ του ΕΛΑΣ 6.12.1943 (φώτο Γερμανικών Αρχείων)

τα κείμενα και οι φωτογραφίες διέπονται από τη Νομοθεσία περί Πνευματικών Δικαίωμάτων
copyright Ιστορικό Αρχείο Κανελλόπουλου

Φως στα ντοκουμέντα του Ιστορικού Αρχείου του Δημ.Κανελλόπουλου για το Καλαβρυτινό Ολοκαύτωμα

-30-

ΜΝΗΜΟΝΙΚΟ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟ Νο 180

Ελληνικά Ντοκουμέντα – ΕΑΜική πλευρά – Γερμανικά Αρχεία
Αναζητώντας τους Γερμανούς αιχμαλώτους της μάχης Ρωγών-Κερπινής [16-17.10.1943] από την Α.Α. 116 μάχιμη μονάδα Ανα­γνωρίσεων της Βέρμαχτ. Αναμνήσεις των Αντώνη Πουλόπουλου – Δημήτρη Αποστολόπουλου (Τσιντάνη) και Ηρακλή Μητρόπουλου (Αφρίγκανου), από τα Μαζέικα Καλαβρύτων. Η έκθεση της Α.Α. 116 Μάχιμης Μονάδας της Βέρμαχτ για την αναζήτηση των γερμανών αιχμαλώτων – Πληροφοριακά δελτία από τα Γερμανικά Αρχεία.

* * * * * *

Εισαγωγικό σημείωμα ιστορικού ερευνητή Δημήτρη Κανελλόπουλου

Από 05-15 Δεκεμβρίου 1943 η Ναζιστική Βέρμαχτ οργάνωσε και πραγματοποίησε μια από τις πιο απάνθρωπες και αιματηρές επιχειρήσεις κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου σε ολόκληρη την Επαρχία Καλαβρύτων κατά του άμαχου πληθυσμού. Σκοπός της ονομαζομένης UNTERNEHMEN KALAVRITA [ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΚΑΛΑΒΡΥΤΑ] ήταν η ισοπέδωση του Αντιστασιακού Επαναστατικού Κέντρου Καλαβρύτων. Αφορμή απετέλεσε η τραγική γκάφα του ΕΛΑΣ Πελοποννήσου με την αιχμαλωσία του 5/749, Jager Regiment στην Κερπινή-Ρωγούς Καλαβρύτων [16-17.10.1943] και η ασυλλόγιστη δολοφονία των ογδόντα δύο (82) αιχμαλώτων στο Χελμό [Μαγείρου – Γερμανογκρέμι] στις 07.12.1943.

Αποτέλεσμα της UNTERNEHMEN KALAVRITA ήταν να καταγραφούν τα Καλάβρυτα, τα χωριά Ρωγοί – Κερπινή, Άνω Ζαχλωρού – Κάτω Ζαχλωρού – Παγκράτι – Μαζέικα – Βυσωκά – Φτέρη – Πλατανιώτισσα – Πυργάκι – Βάλτσα – Λαπαναγοί – Μορόχοβα – Δερβένι – Πλανητέρου, οι συνοικισμοί Στάση Κερπινής – Αυλές – Βραχνί – Σούβαρδο – Αγία Κυριακή – Μάζι – Βάλτος – Γλάστρα και τα Μοναστήρια Μεγάλου Σπηλαίου, Αγίας Λαύρας και Ομπλού. Συνολικά δολοφονήθηκαν από την Βέρμαχτ οκτακόσιοι [800] άμαχοι Έλληνες πατριώτες, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του Εθνικού Ελληνικού Γραφείου Εγκλημάτων Πολέμου που κατατέθηκαν στο Στρατιωτικό Δικαστήριο της Νυρεμβέργης [1947].

Το μέγεθος από τις ανθρωποσφαγές και τις καταστροφές δεν είναι ακόμα επαρκώς γνωστό στο Ελληνικό και Διεθνές Κοινό. Η διαπίστωση αυτή, έστω εβδομήντα χρόνια μετά το Καλαβρυτινό Ολοκαύτωμα θα πρέπει να αποκατασταθεί λαμβάνοντας το Καλαβρυτινό Ολοκαύτωμα τις πραγματικές ιστορικές διαστάσεις. Δυστυχώς τόσο ο Δήμος Καλαβρύτων, όσο και το Δημοτικό Μουσείο Καλαβρυτινού Ολοκαυτώματος στο σημείο αυτό έχουν αδρανήσει προκλητικά. Ειδικότερα το Δημοτικό Μουσείο Καλαβρυτινού Ολοκαυτώματος παρότι ο σχεδιασμός των εκθεσιακών του χώρων προβλέπει την ανάδειξη του Ολοκαυτώματος σε όλες του τις διαστάσεις, σκόπιμα αδρανεί και συντελεί έτσι ανεπίτρεπτα μονομερούς προβολής του Ολοκαυτώματος ναρκοθετώντας την ολοκληρωμένη και επιβεβλημένη ανάδειξη του συνολικού μεγέθους του Καλαβρυτινού Ολοκαυτώματος.

Τον Απρίλιο του 1997 το Υπουργείο Εσωτερικών συγκρότησε μια Επιτροπή προκειμένου να καταγράψει όλες τις μαρτυρικές πόλεις, χωριά και συνοικισμούς της Ελλάδας στις οποίες εκδηλώθηκε η άνανδρη και πρωτοφανής οργή της Ναζιστικής Βέρμαχτ δολοφονώντας πάνω από 70.000 Έλληνες άμαχους πατριώτες. Στην Επιτροπή αυτή συμμετείχε και ο τότε Δήμαρχος Καλαβρύτων αείμνηστος Πάνος Πόλκας. Από τον πίνακα των μαρτυρικών πόλεων, χωριών και συνοικισμών της Ελλάδας δεν συμπεριλήφθησαν τα είκοσι τρία (23) χωριά, συνοικισμοί και τα τρία Μοναστήρια [Αγίας Λαύρας, Μεγάλου Σπηλαίου και Ομπλού], τα οποία πλήρωσαν την οργή των πολυβόλων της ντροπής των Ναζιστικών στρατευμάτων κατοχής. Σε ερώτησή μου στον Δήμαρχο Πάνο Πόλκα γιατί σημειώθηκε η απαράδεκτη αυτή παράλειψη (;) έλαβα την απάντηση ότι (…) δεν είχε στοιχεία (…). Και όμως στοιχεία υπήρχαν στο Δήμο Καλαβρύτων και στο υπό σύσταση, τότε, Δημοτικό Μουσείο Καλαβρύτων Ολοκαυτώματος, τα οποία αγνοήθηκαν.

Δυστυχώς τόσο στην Ελλάδα όσο και στο Εξωτερικό λίγοι γνωρίζουν το τι συνέβη στην πολυτάραχη εκείνη εποχή στα Μαζέικα, Κερπινή, Παγκράτι, Ρωγούς, Ζαχλωρού, Βραχνί, Σούβαρδο αλλά στο Φίλια, Πριόλιθο, Βάλτσα, Αγία Λαύρα, Μέγα Σπήλαιο, Ομπλού, Λαπαναγούς, Δερβένι, Λεόντιο, Κερταγή, Κούταλη, Νάσια, Σκούπι, Λαπάτες, Σουδενά, Σιγούνι, Πετράκους κ.λπ. Η Ιστορική Έρευνα αναζήτησε και κατέγραψε, κατά το δυνατόν, πηγές και γεγονότα πέραν των δραματικών γεγονότων που συνέβησαν στην Επαρχία Καλαβρύτων [05-15.12.1943]. Η προσπάθεια αυτή είναι ημιτελής.

Θα πρέπει, λοιπόν, οι Πρόεδροι των Τοπικών Κοινοτήτων, οι Πολιτιστικοί Σύλλογοι των χωριών και συνοικισμών που αναφέρονται ανωτέρω, αλλά και οι γνώστες των παρασκηνίων του συνολικού μεγέθους του Ολοκαυτώματος με την ευκαιρία που μας δίνουν τα ΚΑΛΑΒΡΥΤΑ-NEWS να αποστείλουν για δημοσιοποίηση τις μνήμες τους και τις τραγικές εμπειρίες από την Επιχείρηση Καλάβρυτα, αλλά και φωτογραφίες κ.λπ. στοιχεία που στοιχειοθετούν την πραγματική διάσταση του Ολοκαυτώματος. Ειδικότερα η Παγκαλαβρυτινή Ένωση θα πρέπει επιτέλους να ασχοληθεί σοβαρά με το Καλαβρυτινό Ολοκαύτωμα αναλαμβάνοντας αυτονόητες και επιβεβλημένες πρωτοβουλίες για την ολοκληρωμένη ανάδειξη του Ολοκαυτώματος στις πραγματικές πολυσήμαντες διαστάσεις.

Τέλος καταχωρούμε αυτούσια την έκθεση της Α.Α. 116 Μάχιμης Μονάδας Αναγνωρίσεων της Βέρμαχτ για να τα γεγονότα που διαδραματίστηκαν στην περιοχή από 07-15.12.1943 [από Γερμανικά Αρχεία].

Ιστορικός ερευνητής Δημήτρης Κανελλόπουλος 

 

Στο μνημονικό αυτό πρωτόκολλο καταγράφονται συνοπτικά τα όσα συνέβησαν στο χώρο των Μαζέικων, Μάζι, Πλανητέρου και διαφωτίζουν τις πτυχές της δολοφονίας των γερμανών αιχμαλώτων. Ειδικότερα:

Η Α.Α. 116 ΜΑΧΙΜΗ ΜΟΝΑΔΑ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΕΩΝ ΤΗΣ ΒΕΡΜΑΧΤ ΜΠΑΙΝΕΙ ΣΤΑ ΜΑΖΕΙΚΑ [07.12.1943]

● ΠΟΥΛΟΠΟΥΛΟΣ ΑΝΤΩΝΙΟΣ, συνταξιούχος Διευθυντής των ΕΛΤΑ, τ. Πρόεδρος του Συλλόγου Κλειτορίων Αττικής, διατυπώνει τις αναμνήσεις του όπως τις έζησε έφηβος στα Μαζέικα και το Μάζι στις 07-15 Δεκεμβρίου 1943. Θυμάται, λοιπόν, ο Αντώνης Πουλόπουλος:

Σχετικά με γεγονότα που έλαβαν χώρα κατά τις αρχές του τραγικού Δεκεμβρίου 1943 στην Κλειτορία [Μαζέικα] ας μου επιτραπεί να καταθέσω την ταπεινή μου άμεση και πραγματική μνήμη και γνώση. Κατ’ αρχήν πρέπει να μεταφερθούμε στο πνεύμα και στο κλίμα της εποχής εκείνης. Επικρατούσε η σκέψη να «σώσουμε το χωριό», καθώς και ότι οι ναζί δεν πειράζουν κανένα παρά μόνο τους Κομμουνιστές – αντάρτες.

Την Κυριακή 5 Δεκεμβρίου 1943, αρχίζει η οργανωμένη επιδρομή των στρατευμάτων κατοχής κατά της επαρχίας Καλαβρύτων από πολλά σημεία (Πάτρα – Τρίπολη – Πύργο – Αίγιο – Διακοφτό), συγκλίνοντας προς την επαρχία Καλαβρύτων με περίπου 3.500 στρατό και πολλά οχήματα, ζώα και βαρύ οπλισμό. Επισκευάζουν τους δρόμους από τα υποτυπώδη σαμποταρισμένα τμήματα από τον ΕΛΑΣ και την Τρίτη 7 Δεκεμβρίου 1943 απόγευμα [17.00] φθάνουν στην Κλειτορία [Μαζέικα]. Μερικές άστοχες και δουλικές προσπάθειες του κοινοτάρχη και κατοίκων της κωμόπολης [γιατρού Γ. Καρκούλια, προέδρου Μαζέικων, Φ. Κατσίνη, Γκλαβά κ.λπ.], να εξευμενίσουν τους κατακτητές προϋπαντίζοντάς τους με λευκές σημαίες (λευκά σεντόνια στα μπαλκόνια των σπιτιών, γλυκίσματα και ποτά) απέβηκαν άκαρπες καθόσον οι ναζί ενατενίζοντάς τους σκωπτικά και με βλέμμα οχιάς, παγεροί και θηριώδεις, πέρασαν και κατέκλυσαν την πλατεία Κλειτορίας και άρχισαν να κλωτσάνε τις πόρτες για να εγκατασταθούν με οχήματα δίκυκλα μεταγωγικά πυροβόλα. Οι άγριοι μποτοφόροι φασίστες κυριαρχούσαν παντού. Τα πάντα δε έσκιαζε η φοβέρα, ο φόβος, η αγωνία.

Με την άφιξή τους αμέσως ζήτησαν να πληροφορηθούν πού είναι το παραθεριστικό χωριό «ΜΑΖΙ». Προφανώς γνώριζαν καλά ότι την προ-προηγού­μενη ημέρα Κυριακή 05.12.1943 είχαν οι αντάρτες οδηγήσει τους 85 αιχμαλώτους – Γερμανούς στο χωριό Πλανηντέρου και τις πρωινές ώρες της Τρίτης 7.12.1943. Στο σπίτι του Ελληνοαμερικανού Μπράουν ή Βγενόπουλου διέμενε Αγγλική αποστολή υπό τον Ταγματάρχη Άντριους. Το απόγευμα 7-12-1943 και την ώρα [17.00] που οι Γερμανοί έμπαιναν στα Μαζέικα η πενταμελής φρουρά των Άγγλων μαζί με τη φρουρά των αιχμαλώτων τους οδηγήσαν στις απόκρημνες πλευρές του Χελμού Ανατολικά του Μαζίου στη θέση Μαγέρου όπου τους εκτέλεσαν δια τουφεκισμού. Καθ’ οδόν εστασίασαν οι αιχμάλωτοι και κυρίως ο πληθωρικός λοχαγός Σόμπερ. Λέγεται μετ’ επιτάσεως ότι την εντολή εκτέλεσης έδωσε η Αγγλική αποστολή.

Περί ώρα 11.30 βραδυνή της 07.12.1943 ανεχώρησε ένας λόχος της Α.Α. 116 μάχιμης μονάδας Αναγνώρισης της Βέρμαχτ, με αρκετά μεταγωγικά οπλισμό και πυροβόλα για το  Μάζι έχοντας οδηγούς τρεις ντόπιους [Αποστολόπουλος – Σμυρνής – Καραθάνος] στους οποίους είπαν καθ’ οδόν να μην αναφέρουν την λέξη ΜΑΖΙ. Η διαδρομή ήταν λίαν ανώμαλη και δύσβατη περισσότερο δε που είχε κατεβάσει ο Χείμαρρος «Κλεισούρα». Κατά χρονικά διαστήματα ή σε τρία τμήματα χωρισμένη φάλαγγα σταμάταγε για ανάπαυση. Στις 3.30 έφτασαν στον Πλανηντέρου όπου και παρέμειναν αρκετό χρονικό διάστημα. Τέλος το πρωί της Τετάρτης 08.12.1943 η κουστωδία έφτασε στο Μάζι. Το πανδαιμόνιο θορύβων ποδοβολη­τών και μεγάλης βρονταριάς, ξύπνησε τους πολλούς κοιμωμένους μακαρίως που οι περισσότεροι –συμβάλλοντος και του τοπίου– μόλις κατάφεραν να ξεφύγουν από τον κλοιό των ακροβολισθέντων Ναζί, καθώς βέβαια και η Αγγλική αποστολή. Συνέλαβαν τρεις άνδρες δύο από το χωριό Πλανηντέρο και τον αντάρτη Κωστάκη. Τους έδειραν αλύπητα, τους έδεσαν στα πλατάνια, το δε Κωστάκη τον μαχαίρωσαν στο πρόσωπο – Τα γυναικόπαιδα συγκέντρωσαν στο αλώνι του Παπαγεωργίου [300 περίπου άτομα] τα οποία έθεσαν υπό φρούρηση. Μια γερμανική ομάδα με άλλο ντόπιο οδηγό κατευθύνθηκαν προς τις Ανατολικές πλευρές του Χελμού προφανώς σε αναζήτηση ανταρτών και των αιχμαλώτων αλλά η προσπάθεια απέβηκε άκαρπη. Ακολούθησαν οι εμπρηστικές βολές πυρπολισμού των οικημάτων, πυρά διάφορα παντού φωτιά, χαλασμός, πάταγος από τα σπίτια που γκρεμίζονταν, καπνός που κάλυψε ασφυκτικά την ατμόσφαιρα, ο τρόμος στο αποκορύφωμα.

Έφηβος τότε, βρέθηκα την τραγική εκείνη ημέρα Τρίτη 07.12.1943 στην Κλειτορία. Στη Μουργιά της Κοκόνας άκουσα Γερμανούς να ομιλούν Ελληνικά να ζητούνται και να δίνονται πληροφορίες για το Μάζι. Είχα πιστέψει κι εγώ τους ταγούς της Κωμόπολης ότι δεν υπήρχε κίνδυνος από τα ναζιστικά στρα­τεύματα «και θα γλιτώναμε το χωριό». 

Φωτογραφική απεικόνιση
περιοχής Πλανητέρου – Μάζι – Μαγείρου

Δορυφορική άποψη της περιοχής που διαδραματίστηκαν τα τραγικά γεγονότα στις

06-07-08-09-10.12.1943

Τα όσα πολλά άτοπα, λυπηρά, τραγικά και επικίνδυνα, εν πολλοίς προδοτικά, διαπίστωσα στην πλατεία των Μαζέικων, με ανάγκασαν περί ώρα 11^η βράδυ να αναχωρήσω για το Μάζι από τον δρόμο Αρπουνέικο – Κάμπο – Κιαμάρα – Πλανηντέρου Μάζι. Έφτασα βαθιά νύχτα στο Μάζι [πρωινές ώρες της Τετάρτης 08.12.1943] και κατέφυγα στο κατώγι του πρώτου σπιτιού όπου σαν παιδί κοιμήθηκα μακαρίως. Το πανδαιμόνιο της άφιξης των ναζί που έφτασαν πρωί-πρωί [08.12.1943] με ξύπνησαν, παράλληλα δε άκουσα τις μπότες να φτάνουν προς εμέ και με μια κλωτσιά άνοιξαν την πόρτα. Κρύφτηκα πίσω από την στίβα ξύλων και δεν έγινα αντιληπτός. Αργότερα δε με πολλή προσοχή έφτασα σούρνοντας στο λαγκάδι βρύσης Καλπάκι και κρύφτηκα. Έζησα τα φρικτά γεγονότα της ημέρας, την αντάρα, τη φωτιά, τους καπνούς. Οδήγησαν ανά δύο τους τέσσερες άνδρες στο χείλος της μάντρας (πέντε μέτρα από εμέ) βλέποντας ελάχιστα τη θωριά τους δυο πυροβολισμοί ακούστηκαν μια άναρθρη κραυγή πόνου και έπεφταν κάτω με γδούπο σαν τσουβάλια οι σωροί τους. Τέλος οδήγησαν προς εκτέλεση και τον Ηρακλή Μητρόπουλο, οδηγό από το Μάζι. Αλλά καθώς τον έστησαν στην άκρη της μάνδρας πήδησε κάτω, πάτησε στα πτώματα και παρότι έπεσαν καταιγιστικά πυρά και ακούστηκαν κραυγές ΑΛΤ-ΑΛΤ, γλίτωσε και απέδειξε περίτρανα ότι το θάρρος σώζει. Στη συνέχεια, μετά τον όλεθρο, άκουσα τα ποδοβολητά προς την αναχώρηση επί αρκετή ώρα και μόλις ακούγοντάς τα αχνά και αντελήφθηκα τους συμπατριώτες να κυκλοφορούν βγήκα πτώμα από την κρύπτη μου. Εκείνη τη στιγμή [11.00 της 08.12.1943] έφτασε ένας Γερμανός αιχμάλωτος αιματωμένος, που προφανώς ξέφυγε από την εκτέλεση, αντελήφθηκε ότι κάπου κοντά ήσαν οι Ναζί, πήγε στο βράχο και φώναξε δυνατά. Οι άλλοι τρεις αιχμάλωτοι που διασώθηκαν από τη δολοφονία, δολοφονήθηκαν από ντόπιους αντάρτες. Ο δεύτερος διασωθείς αιχμάλωτος ενσωματώθηκε με τους Γερμανούς το πρωί [08.00 της 08.12.1943] στο Βράχο κοντά στην Γλάστρα Μαζέικων.

Άστεγοι πλέον με θλίψη και πόνο βλέποντας τα καπνίζοντα ερείπια και την πένθιμη εικόνα της ερήμωσης καθώς και τις νεκρές σωρούς των τεσσάρων εκτελεσθέντων, τρυπώσαμε κάποιοι στο ξωκλήσι του Αη-Λιά και υπό το αχνό φως ενός αποκεριού και μοιράζοντας λίγο ψωμί και κάποιο τσιγάρο κλάψαμε την μοίρα μας σε ολονύκτια συζήτηση. Έφτασαν εκεί και δύο ντόπιοι αντάρτες που συμμετείχαν στην εκτέλεση των αιχμαλώτων [Ασημακόπουλος – Ανδρούτσος] που τότε και σε ανύποπτο χρόνο μίλησαν πώς, πού και πότε, έγινε η εκτέλεση των αιχμαλώτων στου Μαγείρου [17.00 της 07.12.1943 επί παρουσία Άγγλων συνδέσμων]. Ασκήθηκε κριτική δια την φυγή του αιχμαλώτου που διέφυγε καθώς και γιατί δεν είχαν τοποθετηθεί σκοποί. Εδόθη απάντηση ότι δεν γνώριζαν την άφιξη των Γερμανών στην Κλειτορία και σε περίπτωση που θα έφταναν δεν ανέμεναν ολονυκτίς να ερχόσουν στο Μάζι που εθεωρείτο απόρθητο. Την επομένη (Πέμπτη 09.12.1943) ακολούθησε θρήνος και οδύνη καθόσον οι συγγενείς των δυο εκτελεσθέντων από το Πλανηντέρου παρέλαβαν τις σωρούς τους.

Τα όσα παραπάνω επιγραμματικά εκθέτω αποτελούν οδυνηρά βιώματα μιας βδομάδας παθών τα οποία έζησα εγώ ο ίδιος –και άλλοι βέβαια– στιγμή προς στιγμή και έχουν μείνει ανεξίτηλα τα σημάδια στην ψυχή μου. Άλλα τα γνωρίζω μερικά πολύ καλά από τις τότε διηγήσεις σε ανύποπτο χρόνο. Εν κατακλείδι οι αιχμάλωτοι εκτελέστηκαν το βράδυ της Τρίτης 7 Δεκεμβρίου 1943. Το Μάζι κάηκε στις 08.12.1943 καθόσον αυτά είναι γεγονότα πραγματικά. Άλλωστε πού θα είχαν φυλακίσει τους αιχμαλώτους και πώς θα πυροβολούσαν για την εκτέλεσή τους και δε θα το αντιλαμβάνονταν οι Ναζί; Ο αιχμάλωτος πράγματι διέφυγε καθόσον τον είδα προσωπικά (άλλωστε φυσιογνωμικά ήταν γνωστός από την 40 ημερών διαμονή του στα Μαζέικα) που κυκλοφορούσε ελεύθερα ανάμεσά μας. Σκοποί δεν υπήρχαν στο βράχο γιατί εγώ πέρασα νύκτα χωρίς ενόχληση. Επιπλέον είναι ανυπόστατο ότι παραπλάνησαν τους ανύπαρκτους σκοπούς καθόσον από το βράχο αγναντεύοντας υπάρχει ορατότητα χιλιόμετρα κι έτσι ούτε τον πλέον βλάκα δεν θα παραπλανούσαν γιατί η μεγάλη ναζιστική φάλαγγα ήταν λίαν κατάδηλη. Σκοποί δεν τοποθετήθηκαν ούτε στο Πλανηντέρου κατοικημένο χωριό και παραλίγο να συλλάβουν αιχμάλωτους 30 άτομα μαζί με αντάρτες στο σχολείο. Λίαν γνωστοί ήσαν οι τέσσεροι εκτελεσθέντες στο Μάζι από τους Ναζί, δηλ. δύο από το Πλανηντέρου, 1 από το Φενεό σύνδεσμος, που και οι τρεις συνελήφθησαν καθ’ οδόν από το Πλανηντέρου προς Μάζι και ο 4^ος αντάρτης Κωστάκης, που τον συνέλαβαν στο πάνω μέρος του Μάζι καθώς γύριζε από την εκτέλεση των αιχμαλώτων που συμμετείχε. Εκθέτω τα παραπάνω χωρίς διάθεση αντιπαλότητας και φρονώ ότι είναι ανεπίτρεπτο να προσάπτουμε ψόγο και υστεροβουλία στον Αλβανό Ροζέ Βαλτέρ διασωθέντα αιχμάλωτο ότι είναι ένας προπαγανδιστής που προσπαθεί να διαστρεβλώσει την αλήθεια, σήμερα που τα πάντα έχουν ξεχαστεί. Επίσης είναι άτοπο το να απαξιώνει κανείς τις πληροφορίες του ζωντανού σήμερα οδηγού των ναζί από Κλειτορία προς Μάζι.

Καταθέτω ταπεινά τις μνήμες μου μιας ζωντανής ακόμη ιστορίας.

Ο Ιατρός Γεώργιος Καρκούλιας πρόεδρος της κοινότητας Μαζείκων στέλεχος της ομάδας Καραχάλιου (αντικομουνιστικής σταυροφορίας)

ΣΥΝΕΧΊΖΕΤΑΙ...ΕΠΟΜΕΝΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ:…ΟΔΗΓΩΝΤΑΣ ΤΟΥΣ ΓΕΡΜΑΝΟΥΣ ΣΤΟ ΜΑΖΙ