Αρχείο Καλαβρυτινού Ολοκαυτώματος - ΕΑΜική πηγή (Μέρος 2)

Ο Κίμωνας Σπηλιόπουλος (καπετάν Κανάρης) με άντρες του Ανεξαρτήτου Τάγματος ΕΛΑΣ Αιγίου τα κείμενα και οι φωτογραφίες διέπονται από τ...

Ο Κίμωνας Σπηλιόπουλος (καπετάν Κανάρης) με άντρες του Ανεξαρτήτου Τάγματος ΕΛΑΣ Αιγίου

τα κείμενα και οι φωτογραφίες διέπονται από τη Νομοθεσία περί Πνευματικών Δικαίωμάτων
copyright Ιστορικό Αρχείο Κανελλόπουλου

Φως στα ντοκουμέντα του Ιστορικού Αρχείου του Δημ.Κανελλόπουλου για το Καλαβρυτινό Ολοκαύτωμα

-21-

ΜΝΗΜΟΝΙΚΟ ΜΑΓΝΗΤΟΦΩΝΗΜΕΝΟ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟ No 85
(Ελληνικά ντοκουμέντα - ΕΑΜική πηγή)
Συνέντευξη: Ανδρέα Παπαδημητρίου – Ανδρέα Μαγκλάρα – Κίμωνα Σπηλιόπουλου

Το παρασκήνιο των διαπραγματεύσεων, οι Άγγλοι πράκτορες και η καταστροφή των Καλαβρύτων, το Πελοποννησιακό Γραφείο (ΚΚΕ) αποφασίζει, Γιατί δεν έφυγαν οι Καλαβρυτινοί ΕΛΑΣ και Αιχμάλωτοι. Άγγλοι και ΕΛΑΣ, Η ευθύνη του Πελοποννησιακού Γραφείου [Κ.Κ.Ε.] για τα Καλάβρυτα, Γαμβέτας: Οι Γερμανοί κάνανε στα Καλάβρυτα εκείνο που είμαστε υποχρεωμένοι να κάνουμε εμείς [ΚΚΕ] κάποια ημέρα, Ο ενδεχόμενος δόλος του Πελοποννησιακού Γραφείου [ΚΚΕ], Μίχος : Πες στον Θεόκλητο να φυλάει την μήτρα του … Εδώ γίνεται πόλεμος…, Άρης Βελουχιώτης: Ευθύνεστε, Δειλιάσατε, Αντιδράσεις Καλαβρυτινών παραγόντων στις αποκαλύψεις Παπαδημητρίου.

Ο Γραμματέας του Πελοποννησιακού γραφείου Κ.Κ.Ε. Κώστας Γαμβέτας (Νίκος) ο οποίος αποφάσισε την δολοφονία των Γερμανών αιχμαλώτων στην σύσκεψη του Πελοποννησιακού γραφείου στην Πουρναριά Αρκαδίας (25.11.1943)

ΤΟ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΙΑΚΟ ΓΡΑΦΕΙΟ [Κ.Κ.Ε.] ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ

Δ.K.: Πως μεταφέρθηκε το θέμα στο Πελοποννησιακό γραφείο; Έφυγε από τον ΕΛΑΣ και πήγε στο Πελοποννησιακό γραφείο, έτσι δεν είναι;

Α.Π.: Το θέμα των αιχμαλώτων, το χειρίστηκε το Πελοποννησιακό με τον συχωρεμένο τον Γαμβέτα, τον ωραίο αυτόν άνδρα. Η ίδια απόφαση πάρθηκε και εκεί. Ότι δεν μπορούμε να κάνουμε διαφορετικά. Εάν μεν δεχτούν οι Γερμανοί την ανταλλαγή -οι Γερμανοί δεν δεχόντουσαν τέτοιο πράγμα γιατί σου λέει ότι θα αναγνωρίσουμε ότι αυτοί είναι στρατός και εμείς δε το δεχόμαστε. Λοιπόν εμείς τι έπρεπε να κάνουμε τότε; Δεν  υπήρχε τότε λόγος να κάνουμε αντίσταση. Για ποιο λόγο να κάνουμε αντίσταση;

Δ.K.: Είχε δημιουργηθεί και τα προηγούμενο που στο Μονοδένδρι, είχαν εκτελέσει τους εκατόν δέκα οκτώ...

Α.Π.: Ήτανε και εκείνο, αλλά εδώ δεν είχε σχέση αυτό. Ήτανε ξεκαθαρισμένη η υπόθεση. Για τα Καλάβρυτα ειδικά ήταν ξεκαθαρισμένο ότι αυτοί ήθελαν ένα χτύπημα. Να δώσουν ένα χτύπημα από τα μέσα. Τώρα θα χτυπάγανε στο κενό, θα χτυπάγανε στο ψαχνό, αυτό ήταν δική τους δουλειά. Απέτυχαν όσον αφορά το Αρχηγείο που ήταν στη Βυσωκά, το οποίο νόμισαν ότι θα προλάβουν να το μπλοκάρουν. Αλλά ευτυχώς, είχαμε και εμείς κάτι ανθρωπάκους, Γερμανούς δυστυχώς και όχι Έλληνες, και ξέραμε τα σχέδια τους και γι'αυτό χτύπησαν στο κενό.

Δ.K.: Πως εκμεταλλεύτηκαν έπειτα την σφαγή των Καλαβρυτινών οι Εγγλέζοι, τι προπαγάνδα κράτησε μέχρι σήμερα;

Α.Π.: Οι Έλληνες δυστυχώς είπαν "να ποιοι είναι" και "δεν έριξαν μια τουφεκιά". Τι τουφεκιά να ρίξουμε; Όταν ξεκινήσανε γύρω στις επτά - επτάμιση χιλιάδες προδότες Έλληνες και σχεδόν εξακόσιοι επτακόσιοι Γερμανοί, που να ρίξουμε εμείς τουφεκιά; Που να τη ρίξουμε την τουφεκιά που τότε στην περιοχή αυτή Αιγιαλείας και Καλαβρύτων ήταν το Αρχηγείο και κάτι ανεξάρτητες μονάδες που κυκλοφορούσαν ειδικά στην ορεινή Αιγιαλεία; Είχαμε όλες τις δυνατότητες και την διάθεση να πολεμήσουμε και να σκοτωθούμε. Αλλά δυστυχώς οι σύμμαχοι, μας δεν δέχτηκαν να μας βοηθήσουν. Θα μου πεις τι θα κάναμε. Θα το πληρώναμε με πολύ αίμα και οι Γερμανοί, οι λίγοι Γερμανοί, αλλά ειδικά θα το πληρώνανε και οι γερμανοντυμένοι Έλληνες με πολύ αίμα. Επειδή όπως σου είπα ένας αντάρτης άξιζε για εκατό από δαύτους. Γιατί ο αντάρτης πολεμούσε για ιδανικά και ιδεώδη ενώ αυτοί πολεμούσαν μονάχα για την κοιλιά τους.

Δ.K.: Για τη σωτηρία του Αιγίου, ο Κωνστάντιος ζήτησε από την Οργάνωση του ΕΑΜ Αιγίου να του καταδώσει δεκαπέντε αντιστασιακούς, να τους καούν τα σπίτια και να σωθεί το Αίγιο;...

Α.Π.: Αυτό είναι ψέματα κάτω για κάτω...

Δ.K.: Και ότι θα τους ξανάχτιζε μαρμάρινα τα σπίτια ο Κωνστάντιος; Πως το κρίνετε πρώτα-πρώτα σαν πρόταση αυτό το πράγμα;

Α.Π.: Γελοίο. Είναι γελοίο επειδή είναι ψέματα κάτω για κάτω γιατί ήμουνα εις θέση τότε να τα ξέρω όλα.

Δ.K.: Για το θέμα του Αιγίου, πως έγιναν τα γεγονότα; Ποια είναι η πραγματική τους διάσταση;

Α.Π.: Για το Αίγιο και τα Καλάβρυτα είχαμε την πληροφορία, μπορώ να σου πω και είκοσι πέντε μέρες νωρίτερα, ότι ετοιμάζουν οι Γερμανοί Κάποιο μεγάλο χτύπημα και θέλουν να χτυπήσουν πλέον αφού δεν μπορούν να χτυπήσουν την αντίσταση κατάφατσα. Όπου και να πήγαιναν μας έβρισκαν σαν διαβόλους μπροστά τους. Να δώσουν ένα χτύπημα χωρίς να πληρώσουν αυτοί ούτε με μια σταγόνα αίμα. Είχαν βρει τη λύση ότι πρέπει να Κάψουν και τα Καλάβρυτα και το Αίγιο επειδή από το Αίγιο ξεκίνησε η αντίσταση στην Πελοπόννησο. Όλα αυτά που λένε σήμερα είναι ψέματα κάτω για κάτω. Δεν υπάρχει καμμία πρόταση τέτοια του Κωνστάντιου. Γιατί εάν γινότανε θα ερχότανε σε εμένα πρώτα. Όπου και να την έστελνε θα ερχότανε σε μένα.

Δ.K.: Αφήνει να εννοηθεί έμμεσα ότι αντέδρασες εσύ και ο Παπα-Θόδωρος. Ότι εσείς οι δυο εμποδίσατε το Θεόκλητο  να...

Α.Π.: Το Θεόκλητο  καθόλου. Ο Θεόκλητος νόμιζε ότι αυτό που έκανε ήταν σωστό, ενώ ήταν κάτω για κάτω άτοπα. Δεν  το 'βλεπε καθόλου σαν Έλληνας. Ο Θεόκλητος είχε διαφοροποιηθεί πλέον. δεν  ήταν ο Θεόκλητος του '41 και του '42. Είχε διαφοροποιηθεί και κοίταγε πρώτα τα ατομικό του συμφέρον και τα άλλα ερχόντουσαν μετά και το έδειξε η εν γένει μετά πολιτεία του. Είναι ξεκαθαρισμένο δεν χρειάζεται να μπαίνουμε σε λεπτομέρειες για πεθαμένους.

Δ.K.: Γενικά όμως. Μια γενική τοποθέτηση...

Α.Π.: Ο Παπα-Θόδωρος ο φουκαράς τι ήθελες να κάνει; Ήξερε και αυτός ποιες ήταν οι θέσεις και οι εντολές του Γενικού Στρατηγείου του ΕΛΑΣ. Τι μπορούσαμε να κάνουμε εμείς; Και εγώ σου λέω ήμουνα εναντίον κάθε εκτέλεσης, είτε προδότη, που να είναι αποδεδειγμένα προδότης. Εγώ έκανα ότι μπορούσα για να μπορέσω να σώσω ανθρώπους.

Δ.K.: Σας κάλεσε εσάς ο Θεόκλητος να κάνετε μία σύσκεψη έτσι πατριωτική, καλοπροαίρετη; Για το τι θα κάνετε; Βρισκόταν σ'αυτό το δίλημμα, έτσι να το συζητήσει μαζί σας να πάρει κι αυτός τις απόψεις σας; Ενεργούσε αυτόβουλα, τελεσιγραφικά;

Α.Π.: Τελεσιγραφικά. Κατόπιν συνεννοήσεων με τους Εγγλέζους και τους Γερμανούς. Γιατί τότε ήταν κοινή η προσπάθεια των Εγγλέζων, Γερμανών και Ελλήνων προδοτών, ήταν κοινή η προσπάθεια και η συμμαχία τους εναντίον της Ελληνικής Εθνικής Αντίστασης. Εναντίον του ελληνικού λαού. Τελείωσε. Αυτή ήταν η θέση του Θεόκλητου.

Δ.K.: Τώρα τι αντίκτυπο είχε στην αντίσταση αυτό το θέμα των Καλαβρύτων και γενικά τα τραγικά αυτά γεγονότα;

Α.Π.: Τις πρώτες μέρες βρεθήκαμε και εμείς σε ένα δίλημμα γιατί και τι έγινε. Κάπου το συζητήσαμε. Είδαμε ότι δεν μπορούσαμε να Κάνουμε αλλιώς. Ο Κόσμος τις πρώτες μέρες δεν ήθελε να μας βλέπει και είχαμε πιστέψει πλέον ότι πέτυχαν οι Εγγλέζοι, οι Γερμανοί και οι Έλληνες προδότες το σκοπό τους. Αλλά ο ίδιος ο λαός τα είδε και μας αγκάλιασε περισσότερο και φούντωσε πολύ περισσότερο η αντίσταση στην Πελοπόννησο. Αυτό το έδειξαν το μετέπειτα γεγονότα.

Δ.K.: Δηλαδή δεν επέδρασε αρνητικά στο φρόνημα;

Α.Π.: Τις πρώτες μέρες, τα πρώτα εικοσιτετράωρα επέδρασε. Όχι στον ΕΛΑΣ. Ο ΕΛΑΣ απλώς χαλυβδώθηκε και είδε πλέον με ποιους είχε να κάνει.

Δ.K.: Τώρα επάνω σ'αυτή τη προπαγάνδα που έγινε εναντίον της αντίστασης, ότι ηθικός αυτουργός για τη σφαγή των Καλαβρυτινών και για όλα αυτά τα γεγονότα είναι ο ΕΛΑΣ δεν  θα έπρεπε Κατά τη γνώμη σου, να ληφθεί κάποια μέριμνα στα τέλη Δεκεμβρίου 1943 και τον Ιανουάριο 1944 που συνήλθε η Κεντρική Επιτροπή του Κουμμουνιστικού Κόμματος, ώστε να βγάλει μία ενημερωτική ανακοίνωση, να καταγγείλει τις συνεργασίες αυτές και να πει στον ελληνικό λαό ότι, κύριοι τα Καλάβρυτα τα κατέστρεψαν οι Άγγλοι, οι Γερμανοί και οι ταγματασφαλίτες. Γιατί δεν το έκανε αυτό το πράγμα;

Α.Π.: Δεν το έκανε επίσημα αλλά το έκανε μέσω και του τελευταίου αντάρτη. Άρχισε από την ομάδα...

Δ.K.: Τι έπρεπε να κάνει η ηγεσία;...

Α.Π.: Η ηγεσία τότε βρέθηκε μεταξύ πολλών αντιξοοτήτων και εν τω μεταξύ είχε πιαστεί ο Γαμβέτας, δεν υπήρχε πια, ήτανε ακέφαλο το Πελοποννησιακό γραφείο και χάθηκε και ο δεύτερος γραμματέας και ο τρίτος, εκτελέστηκαν.

Δ.K.: Δηλαδή δεν υπήρξε μία υπεύθυνη εισήγηση ατό σοβαρό αυτό θέμα;

Α.Π.: Και ο τελευταίος αντάρτης, Δημήτρη μου, είχε συναίσθηση του τι Κάνει. Δεν υπήρχε περίπτωση να καταφύγουμε ούτε σε Πελοποννησιακά γραφεία ούτε σε κανέναν. Εκαθόσουν και μιλούσες με τον ανταρτάκο και ενώ ήταν αγράμματος έπαιρνε θέσεις τις οποίες δεν μπορούσαν να πιάσουν ακόμα και οι μορφωμένοι, που τους έλεγαν επίσης καθοδηγητάς και όμως ο τσοπανάκος και ο αγροτάκος, που ύστερα τους βάφτισαν όλους Κουμμουνιστές, γιατί τότε είναι προς τιμή των κουμμουνιστών αφού αυτοί ήταν μόνο Έλληνες, τότε τι ζητάτε εσείς κύριοι; Προδότες είστε. Τελείωσε, δεν  υπάρχει συζήτηση μαζί σας.

Δ.K.: Κατά την άποψη σου τι σφάλματα τακτικής κάνανε πάνω στο θέμα αντιμετώπισης της τραγικής κατάστασης οι προύχοντες των Καλαβρύτων;

Α.Π.: Εγώ δεν είχα συχνές επαφές λόγω της ιδιότητος και της δουλειάς που έκανα. Εκείνο που ξέρω είχα γνωριμίες πολλές, συγγενείς πολλούς, μου έκανε εντύπωση η στάση τους όταν εγώ πήγα με το γράμμα του Θεόκλητου στη τσέπη, πηγαίνοντας για το Σκεπαστό, πέρασα πρώτα από τα Καλάβρυτα και συζητήσαμε απέξω και λίγο πιο πάνω από την Εθνική Τράπεζα τότε. Ήτανε καμμιά εικοσαριά, και τους είπα, Κύριοι η κατάσταση είναι αυτή. Εμείς κάνουμε αντάρτικο πόλεμο, ανορθόδοξο πόλεμο. Αν μας δώσουν αυτοί οι κύριοι σύμμαχοι τα μέσα, θα μπορέσουμε εμείς να χτυπήσουμε που να μην τολμήσουν ποτέ να ξανακάνουν τον ανήφορο. Δεν  μας δίνουν τίποτα και εμείς τι να κάνουμε; Φύγετε, δεν έφυγαν. Η συνέχεια είναι γνωστή.

Δ.K.: Πιστεύετε ότι αυτό το κάνανε επειδή είχανε ας πούμε άγνοια ή παρασύρθηκαν;

Α.Π.: Παρασύρθηκαν και από το φιλοτομαρισμό. Φοβηθήκανε μήπως βραχούνε μία νύχτα ή μήπως γίνει τίποτα, να είναι κοντά στις περιουσίες τους και εκεί την πάτησαν.

Δ.K.: Μέτρησε όμως και η συμβουλή των Άγγλων ότι εσάς δεν πρόκειται να σας πειράξουν;

Α.Π.: Ασφαλώς. Ποιος τους είπε το "να φύγετε εσείς" για να μου το μεταφέρουν έτσι με φωνή μεγάλη; Ποιος τους το 'πε; Από μένα προηγήθηκε ο Κωνστάντιος.

Δ.K.: Εννοείς να φύγει ο ΕΛΑΣ;

Α.Π.: Ναι. Ο Κωνστάντιος πήγε Παρασκευή επάνω, εγώ Κυριακή. Ο Κωνστάντιος πήγε με τρόπο που έπρεπε να φάει πολύ ξύλα από το γερο-Μίχα. Εν πάση περιπτώσει δεν το έκανε αυτό ο Γέρος. Επειδή έπρεπε να σεβαστεί την ηλικία του, το βαθμό ταυ, μα ακόμα την ηρωική πράξη που έκανε αυτός ο γέρος άνθρωπος, ήταν πλούσιος, πληρωνόταν πολύ καλά, εγκατέλειψε όλες τις ανέσεις του και κίνησε και πήγε στο βουνό για εκείνο που λέτε όλοι εσείς οι πατριώτες, έντιμοι προδότες, πατρίδα και Ελλάδα. Εσείς γιατί; Τι κάνετε εσείς; δεν  έπρεπε και εσείς Κάτι να κάνετε; Προτιμήσατε να ντυθείτε γερμανικά και να σας πιάσω εγώ και να σας πάω στον Άραξο, να σας έχω κρατούμενους για να σας εκτελέσω.

Δ.K.: Συνοψίζοντας τώρα με ένα, δυο, τρία συμπεράσματα: Κατά τη γνώμη σου, όλη αυτή η τραγωδία, τα Καλάβρυτα και τα γεγονότα του Αιγίου που οφείλονται; Ποιες είναι οι βασικές αιτίες;

Α.Π.: Οι αιτίες και το αποτέλεσμα ήταν αγγλικά συμφέροντα. Τέλος. Οι Εγγλέζοι όπως σου έχω πει και άλλοτε όταν κουβέντιαζα με τον Κάμπελ, τον ελληνομαθέστατο αυτό, στο Μικρόνι, συζητάγαμε πολλά. Έλεγε να πάμε στα σπίτια μας. Σε ποια σπίτια να πάω; Που σπίτι. Που να βρω εγώ τα σπίτι μου; Δεv υπάρχει. Μου το λεηλάτησαν και μου το κατέστρεψαν οι γερμανοντυμένοι Έλληνες. Που να πάω; Τη στιγμή που θα πάω εγώ στο Αίγιο θα με τουφεκίσουν. Που να πάω; Το τέλος αυτής της συζήτησης δεν πρόκειται να τα ξεχάσω. "Λέτε ότι είσαστε πολιτικοί αλλά δεν έχετε πολιτικότητα. Εμείς τον θέλουμε και θα τον φέρουμε...".

Δ.K.: To Βασιλιά;

Α.Π.: Αμέ. Αυτό ήταν όλος ο πόλεμος των Εγγλέζων στην Ελλάδα και σε όλη την Ευρώπη. Πάρε τα απομνημονεύματα του Φίλμπυ, του αρχηγού της Ιντέλιτζενς Σέρβις, που κατέφυγε στη Μόσχα. Αν τα έχεις διαβάσει θα έχεις δει τι είπε. "Ότι εγώ δεν είμαι προδότης- Σιχάθηκα την πατρίδα μου γιατί καθόλη τη διάρκεια του Β' παγκοσμίου πολέμου δε κάναμε τίποτε άλλο παρά να ενισχύουμε διεφθαρμένες οργανώσεις και διεφθαρμένα άτομα για να επαναφέρουμε τους λαούς της Ευρώπης στο προπολεμικό καθεστώς", δηλαδή οι λαοί έπρεπε να επανέλθουν κάτω από τη μπότα, όχι τώρα του Χίτλερ αλλά του κάθε Τσώρτσιλ και του κάθε Εγγλέζου. Αυτό ήταν.

ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ.......

Γιάννης Κατσικόπουλος η Βελιάς (δικηγόρος) Στέλεχος του Ανεξαρτήτου Τάγματος ΕΛΑΣ Καλαβρύτων