Αρχείο Καλαβρυτινού Ολοκαυτώματος - ΕΑΜική πηγή (Μέρος 4)

η ομάδα ΑΑ116 στη θέση "Διάσελο κυνηγού" με τον επικεφαλής Ίλαρχο Γκνας προς αναζήτηση των Γερμανών αιχμαλώτων τα κείμενα κα...

η ομάδα ΑΑ116 στη θέση "Διάσελο κυνηγού" με τον επικεφαλής Ίλαρχο Γκνας προς αναζήτηση των Γερμανών αιχμαλώτων

τα κείμενα και οι φωτογραφίες διέπονται από τη Νομοθεσία περί Πνευματικών Δικαίωμάτων
copyright Ιστορικό Αρχείο Κανελλόπουλου

Φως στα ντοκουμέντα του Ιστορικού Αρχείου του Δημ.Κανελλόπουλου για το Καλαβρυτινό Ολοκαύτωμα

-23-

Ο Λοχαγός του 6/749 jager Regiment Κάρχορφερ (19.10.43) στο ύψωμα 3Δέντρα Κερπινής εποπτεύει τα Καλάβρυτα μετά την μάχη της Κερπινής με την βοήθεια δύο Ελλήνων ευζώνων. Ο Κάρχοφερ ζήτησε άδεια εισβολής στα Καλάβρυτα για την απελευθέρωση των αιχμαλώτων από τον Ενφερμπέργκερ και αντί αυτού λαμβάνει την εντολή να επιστρέψει στην βάση και να μην ασχοληθεί με τους αιχμαλώτους (τις αποκαλύψεις αυτές τις κατέθεσε γραπτώς στον ιστορικό ερευνητή Δημήτρη Κανελλόπουλο)

ΕΛΑΣ ΚΑΙ ΑΙΧΜΑΛΩΤΟΙ - ΑΓΓΛΟΙ ΚΑΙ ΕΛΑΣ

Η αφήγηση των Ανδρέα Παπαδημητρίου ή Καπετάν - Θαλασσινού και Ανδρέα Μαγκλάρα, συνεχίζεται στις 23 Ιουλίου 1989, στο σπίτι του Ανδρέα Παπαδημητρίου, στο Αίγιο. Θέμα συζήτησης η πολιτική του ΕΛΑΣ απέναντι στους Γερμανούς αιχμαλώτους.

***

(Δ.K.): Συνεχίζουμε λοιπόν, Καπετάν-Θαλασσινέ και φίλε Ανδρέα Μαγκλάρα, την ανταλλαγή απόψεων και τη συζήτηση για τα παρασκήνια της "Επιχείρησης Καλάβρυτα". Θα ήθελα να επιμείνω στο θέμα των αιχμαλώτων, Ιταλών και Γερμανών και να ρωτήσω τον Ανδρέα Παπαδημητρίου, ποια ήταν η γενική πολιτική του ΕΛΑΣ στο θέμα αυτό.

(Α.Π): Πρώτοι οι Ιταλοί παρεσπόνδισαν στο θέμα των αιχμαλώτων. Μετά τη μάχη της Ρικιάς που έπιασε ο ΕΛΑΣ τους εννέα αιχμαλώτους και έστειλε τον υπολοχαγό (το γράφει ο Θωμάς στο βιβλίο του) στην Άμφισσα να κάνει τις διαπραγματεύσεις ως συγγενής του διοικητή του ιταλικού τάγματος που ήταν στην Άμφισσα. Για να δεχτούν οι Ιταλοί τις διαπραγματεύσεις για να αφήσουν και αυτοί εκείνους που είχαν πιάσει μεταξύ των οποίων ήταν και ο πατέρας του Νικηφόρου. Αιχμάλωτος των Ιταλών στις φυλακές Αμφίσσης.

Δ.K.: Tου Πολυκράτη του Νικηφόρου;

Α.Π.: Του Νικηφόρου του Δημητρίου. Οι Ιταλοί πρώτα και οι Γερμανοί δεύτερα παρεσπόνδισαν στο θέμα της ανταλλαγής αιχμαλώτων με τον ΕΛΑΣ, γιατί δεν τον αναγνώριζαν. Τότε βγήκε η διαταγή -ήταν μάλιστα που τότε πρόσφατα ανέβηκε ο Σαράφης στη Ρούμελη- Γερμανοί αιχμάλωτοι δεν υπάρχουν πλέον (Άνοιξη 1943). Τέλος. Οι Γερμανοί δεν δεχόντουσαν με καμία περίπτωση να 'ρθουν σε διαπραγματεύσεις με την αντίσταση όχι μόνο στην Ελλάδα, παντού σε όλη την Ευρώπη. Σε όλη την κατεχόμενη Ευρώπη τα ίδια κάνανε.

Δ.K.: Δεν  τους αναγνώριζαν;

 Α.Π.: Όχι. Διότι σου λέει, άμα έρθουμε σε διαπραγματεύσεις θα πει ότι τους αναγνωρίζουμε.

Δ.K.: (Στο σημείο αυτό κρίνουμε σκόπιμο να παραθέσουμε τις αυθεντικές θέσεις του Γενικού Στρατηγείου ΕΛΑΣ για την τύχη των Γερμανών koι λοιπών αιχμαλώτων που έπεφταν στα χέρια των μονάδων του ΕΛΑΣ. Πρώτη θέση είναι εκείνη του στρατηγού ΣΤΕΦΑΝΟΥ ΣΑΡΑΦΗ, Αρχηγού του ΕΛΑΣ, ο οποίος στο βιβλίο του Ο ΕΛΑΣ-Τόμος Α σελ. 155 γράφει:(........ ) Το πρωί στις 13 Ιούλη (1943) με τον Άρη (Βελουχιώτη) και τον έφιππο ουλαμό φύγαμε και κατά τις 9 φτάσαμε στα Δολιανά, όπου επιθεωρήσαμε το νοσοκομείο Θεσσαλίας, που ετοιμάζονταν να μετασταθμεύσει στο Περτούλι. Διατάξαμε να συνεννοηθεί με τη διοίκηση του και να εγκατασταθεί στο Νεραϊδοχώρι (Βετερνίκο), όπου το κλίμα ήταν ξηρότερο και επί πλέον ήταν ασφαλέστερο γιατί δεν πήγαιναν αυτοκίνητα. Εκεί ακούσαμε πυροβολισμούς, μάθαμε πως τουφεκίστηκαν 78 Γερμανοί που είχαν συλληφθεί αιχμάλωτοι στα Χάσια. Πάντα προσπαθήσαμε να πεισθούν οι Γερμανοί να σταματήσουν την εκτέλεση ομήρων και ανταρτών, αλλά επειδή δεν δέχονταν τους δηλώσαμε ότι σε αντίποινα θα τουφεκίζαμε όλους τους αιχμαλώτους, έτοιμοι να εφαρμόσουμε τις διεθνείς συμβάσεις μόλις οι Γερμανοί δεχτούν να κάμουν το ίδιο. Το ίδιο μέτρο εφαρμόζονταν και για τους Ιταλούς. Μονάχα τους αυτόμολους, που κατέφευγαν στις γραμμές μας, συγκεντρώναμε σε στρατόπεδα και εφόσον έδειχναν καλή διαγωγή τους χρησιμοποιούσαμε σε βοηθητικές υπηρεσίες (…)

Δεύτερη θέση είναι η συζήτηση και η απόφαση για την τύχη των Γερμανών αιχμαλώτων μεταξύ της ηγεσίας του Αρχηγείου του ΕΛΑΣ όπως την παραθέτει ο ΦΟΙΒΟΣ Ν. ΓΕΩΡΓΙΑΔΗΣ στο βιβλίο του ΓΕΡΜΑΝΟΙ-ΚΑΤΟΧΗ-ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΣ, Τόμος 6ος σελ. 481-482. Γράφει, λοιπόν, ο Φοίβος Γεωργιάδης (.......). Η αλήθεια όμως είναι ότι σ'αυτόν τουλάχιστον τον "πρωτογονισμό", στην μεταχείριση των Γερμανών-μόνο των Γερμανών, όχι και των Ιταλών -οι αντάρτες της Βοιωτίας δεν αποτελούν εξαίρεση. Από τις 5 Μαρτίου 1943, ο Σιάντος, Σαράφης και Άρης, σε ειδική σύσκεψη στελεχών του ΕΛΑΣ σ'ένα σπίτι στη συνοικία Αγίου Παύλου (Αθήνα) καθορίζουν την τύχη των αιχμαλώτων;

-  Ιταλοί: Οι στρατιώτες θα κρατούνται, σε στρατόπεδα, εκτός αν αποδεδειγμένα εγκλημάτισαν.

-  Καραμπινιέροι: Θα διαχωρίζονται με αυστηρή επιλογή.

-  Αξιωματικοί: Ακόμη αυστηρότερη, αυστηρότατη επιλογή. Μόνο όσοι δέχονταν να προσφέρουν αποδεδειγμένα υπηρεσίες, θα διασώζουν τη ζωή τους.

—  Μελανοχίτωνες: Θάνατος!

—  Γερμανοί: Θάνατος για όλους!

—    ΑΡΗΣ ΒΕΛΟΥΧΙΩΤΗΣ: Όλους;

—    ΣΙΑΝΤΟΣ: Όλους!

—    ΣΑΡΑΦΗΣ: Όλους, όλους! [Η απόφαση αυτή κυκλοφόρησε σε όλες τις μονάδες του ΕΛΑΣ σαν ρητή διαταγή για αυστηρή εφαρμογή.]

Εδώ βρίσκεται η πράγματικότης, συνεχίζει ο Φοίβος Γεωργιάδης. Ό,τι διαφορετικό έχει γραφεί δεν έχει σχέση με την ιστορία. Η εντολή για τους Γερμανούς εφαρμόζεται. Με σπάνιες, σπανιότατες εξαιρέσεις, δεν  υπάρχει οίκτος και έλεος για τον Γερμανό. Όπως δεν έχει κι αυτός για τον αντάρτη. Οφθαλμόν αντί οφθαλμού και σιαγόνα αντί οδόντος. Γιατί να λυπηθεί ο εκτός διεθνούς νόμου πολεμιστής τον κανίβαλο επιδρομέα και κατακτητή της πατρίδας του;.....

Δ.K.: Λένε το εξής οι Γερμανοί. Αφού εσείς σαν Έλληνες συνθηκολογήσατε να παραδώσετε τα όπλα δεν έχετε κανένα δικαίωμα να στρέφετε όπλα κατά του στρατού κατοχής.

Α.Π.: Ο λαός δεν συνθηκολόγησε. Προδότες αξιωματικοί συνθηκολόγησαν.

Δ.K.: Αυτό μπορούμε να το συσχετίσουμε;

Α.Π.: Στο 'χω πει και άλλη μια φορά. Για μένα δεν έχουν δικαίωμα να μιλάνε οι Έλληνες αξιωματικοί. Τελείωσε. Τι έπρεπε να κάνουμε; Εγώ είχα τη μούρλια και είχα το πρώτο ραδιόφωνο στη Πελοπόννησο. Στο έχω πει. Μου το έδωσε ο πατέρας του Παναγόπουλου του αρχηγού του Γ.Ε.Σ. Ο συχωρεμένος ο Πάνος ο Παναγόπουλος. Πήγα τη νύχτα στις εντεκάμισυ και απαγορευόταν η κυκλοφορία μετά τη δύση του ηλίου.

Δ.K.: Αυτό έγινε το 1942;

Α.Π.: To 1942, ναι. Και αρχίσαμε και βγάζαμε... To 1941. Από το μήνα Δεκέμβρη του 1941 βγάζαμε δελτία ειδήσεων...

Δ.K.: Πληροφοριακά δελτία;

Α.Π.: ...οι Έλληνες αξιωματικοί παίζοντας τάβλι στην μπύρα και οι διευθυντές των Τραπεζών να τους πω τι είπε το Λονδίνο. Κάθε βράδυ γκάριζαν! Αντισταθείτε, κάντε σαμποτάζ, πάρτε τα όπλα, θα σας κάψουν τα χωριά σας, τα σπίτια σας, εμείς θα σας τα φτιάξουμε. Λοιπόν ποιοί ήταν οι παράνομοι; Εμείς ή οι Έλληνες αξιωματικοί; Που προτιμούσαν το μπλουγούρι και το τάβλι στα καφενεία και όχι να πάνε εκεί που ήταν η θέση τους.

Δ.K.: Και να πάρουν και τις ευθύνες τους...

Α.Π.: Εκείνοι ήταν. Τι ζητάνε ύστερα ευθύνες από τα χωριά τα άγια. Που βρέθηκε να ξέρει τον Μαρξ ή τον Λένιν το τσοπανόπουλο που ακολούθησε κοντά το γερο-Μίχο ή τους άλλους τέλος πάντων τιμημένους αξιωματικούς; Που ξεραν αυτοί από Κουμμουνισμό και τρίχες. Αλλά για να καλύψουν τη προδοσία τους και τη γερμανική στολή που φόρεσαν στη συνέχεια και που δεν ντρέπονται ακόμη, όσοι ζουν, λένε αυτά που λένε, και κάμαν τα εγκλήματα που κάμαν. Τι να κάνει ο ελληνικός λαός; Να μην ακούσει την φωνή την Ελληνική; Αλλά και τους συμμάχους τους Άγγλους που φωνάζανε κάθε βράδυ από το Λονδίνο; Εγώ όταν έφτιαχνα τα δελτία μαζί με τον συχωρεμένο τον Κωστάκη το Ρόζο, τον Κατοπινό Βύρωνα, που σκοτώθηκε στο Βαλτέτσι. Όλη νύχτα καθόμασταν στα γραφεία της Ένωσης, μοιράζαμε ορισμένα στο Αίγιο και τα υπόλοιπα τα πηγαίναμε στην Πάτρα. Δεν  υπήρχε ούτε στην Πάτρα ραδιόφωνο.

Α.ΜΑΓΚΛΑΡΑΣ (A.M.): Για το θέμα των αξιωματικών και τον Άντονυ, όλες τις προσπάθειες του Άντονυ να οργανώσει τους αξιωματικούς, τι γνωρίζεις;

Α.Π.: Ο Άντονυ! Η δουλειά του από την πρώτη στιγμή που ήρθε εδώ ήταν αυτή: Να στρέψει τους αξιωματικούς κατά του ΕΛΑΣ, να μπορέσει να κάνει στην πράξη το "διαίρει και βασίλευε". Πρώτα — πρώτα δεν θέλαν αντάρτικα αυτοί...

Δ.K.: Αντικειμενικός σκοπός των Εγγλέζων ποιος ήτανε;

Α.Π.: Ξεκαθαρισμένα πώς θα εξασφαλίσουν τα συμφέροντα τα δικά τους, μέσω της ατίμου οικογενείας των Γλυξεμβούργων. Αυτοί ήταν οι τοποτηρητές τους. Και δεν αποκλείεται να μας τους ξανακουβαλήσουν. Αυτά ήταν. Ο πόλεμος που κάναν οι Εγγλέζοι και ειδικά μετά το '43 το Μάιο, ξεκαθάρισε η υπόθεση ότι ήταν συνεργάτες των Γερμανών, θαβόμασταν περισσότερο τους Εγγλέζους παρά τους Γερμανούς. Γιατί δεν βγήκαν αυτοί στο βουνό και άφησαν εμένα να βγω. Εγώ τους παρακάλαγα. Και ξέρεις τι μου λέει ο Τζεραβίνης μια μέρα στου Μεντζελόπουλου το μαγαζί; "Ανδρέα εμείς έχουμε οικογένειες, έχουμε παιδιά έχουμε υποχρεώσεις. Είστε εσείς (και μάλιστα μου το έλεγε ο μπάρμπας σου ο Μίχος) τρελοί και θα τρελαθούμε κι εμείς κοντά σε σας;". Και ύστερα ζήτησαν ευθύνες από τον υπέροχο αυτό άνθρωπο, που για μένα ήταν ένα μεγάλο, υπέροχο παιδί αυτή η ψυχή.

Δ.K.: Τι ευθύνες ζήτησαν;

Α.Π.: Ήρθαν στου Παπασπύρου και μας ζήτησαν να τους παραδώσουμε το στρατό γιατί είναι οι φυσικοί ηγέτες του. "Πού είσαστε;", Όπως πολύ σωστά του είπε του Οικονόμου ο γερο-Μίχος. "Χύθηκε αίμα για να τον φτιάξουμε εμείς αυτό το στρατό. Γιατί να σας τον παραδώσουμε;". Και κάναμε τις διαπραγματεύσεις και δείξανε άλλη μια φορά την προδοσία τους. Ό,τι ζητήσανε τους το δώσαμε.

Δ.K.: Συναντηθήκατε για να κάνετε πλαισίωση του ΕΛΑΣ με τους Οικονόμου, Τζεραβίνη κτλ.;

Α.Π.: Ο,τι μας ζητήσανε τους το δώσαμε. Δεν θα έχετε καπετάνιους - δεν θα έχετε καπετάνιους. Δεν  θα έχετε πολιτικούς Καθοδηγητές - δεν θα τους έχετε. Όχι, τους Καπετάνιους το επιμείναμε. Γιατί αποδείχθηκε εκ των υστέρων ότι οι Καπετάνιοι κάναν το πόλεμο και όχι οι αξιωματικοί. Γιατί ο Καπετάνιος ερχότανε σε επαφή με όλους τους αντάρτες. Ή πέντε ήταν ή χίλιοι ο Καπετάνιος ερχόταν σε επαφή και τους εμψύχωνε και τους έδινε τις οδηγίες τι θα κάνουν.

A.M.: Και ήξερε και τα μέρη.

Α.Π.: Καλά τα μέρη τα ήξερε, γιατί υποχρεωτικά όπου πηγαίναμε είμασταν υποχρεωμένοι να βρούμε συνδέσμους.

A.M.: Ναι αλλά λέω ότι ο καπετάνιος τα είχε ζήσει τα μέρη ενώ οι στρατιωτικοί...

Α.Π.: Όχι. Κι εγώ καπετάνιος ήμουνα δεν ήξερα τίποτα, που να τα ξέρω εγώ τα μέρη; Απλώς όμως ήσουνα πρώτος μεταξύ ίσων. Είχες όλες τις ευθύνες πάνω σου, για κάθε αποτυχία ήσουν εσύ υπεύθυνος, ενώ οι άλλοι ήταν αμέτοχοι. Είχα ζήσει λίγο στη Ρούμελη και ήξερα ότι δεν υπάρχουν Γερμανοί αιχμάλωτοι. Πάει τελείωσε. Ήταν  λάθος. Διότι αν τους είχαμε εκτελέσει (εγώ δεν ήμουν βάρβαρος να το θέλω, τους λυπόμουν αλλά αφού μας επέβαλαν αυτό το πόλεμο οι εχθροί γιατί ζητάγανε ύστερα επιείκεια από μας;) μετά τη μάχη Ρωγών-Κερπινής δε θα μπαίναμε σε τέτοιες περιπέτειες και δεν θα παγιδευόταν ο ΕΛΑΣ με τις διαπραγματεύσεις του Κωνστάντιου. Τι να κάναμε εμείς; Οι Εγγλέζοι θα φωνάζανε το βράδυ από το Κάιρο και το Λονδίνο: "Να ποιοι είναι, αφήνουν τους αιχμαλώτους για να μας πολεμήσουν". Τι να πρωτοκάνουμε; Που να πάμε εμείς; Εμείς είμαστε το αυγό...

Δ.K.: Εσείς τι πιστεύετε, περίμενε Κάποιο αποτέλεσμα ο Κωνστάντιος από τις διαπραγματεύσεις;

Α.Π.: Για μένα δεν περίμεναν, γιατί τα είχαμε συζητήσει και το ξέρανε ότι δεν μπορούσανε να αφήσουμε τους αιχμαλώτους.

Δ.K.: Τότε γιατί τις κάνατε αυτές τις διαπραγματεύσεις;

Α.Π.: Το τι ήθελε να πουλήσει ο Κωνστάντιος δεν ξέρω. Για εμένα ήταν τόσο σκοτεινό το πρόσωπα του και έδειξε μετά τι ήταν που τον έκανε η Χούντα Μητροπολίτη στην Αλεξανδρούπολη, Καταλαβαίνεις τι έγινε;

Δ.K.: Ο Κωνστάντιος υποστηρίζει ότι οι Γερμανοί ανέβαιναν στα Καλάβρυτα για να προσκυνήσουν στο Μέγα Σπήλαιο...

Α.Π.: Ήταν  τόσα θεοσεβούμενοι οι Γερμανοί; δεν  ντρέπεται μονάχα; Ήταν τόσο θεοσεβούμενοι, και πήγαιναν να προσκυνήσουν τη στιγμή που ήξεραν ότι όλα τα βουνά, κάθε πέτρα έκρυβε κάποιο μουρλό Έλληνα πίσω της; Είναι ντροπή! Αλλά άνθρωποι ένοχοι πρέπει να βρουν μια δικαιολογία.

Δ.K.: H δική σας εξήγηση μετά από τόσα χρόνια ποια είναι; Ποιος έδωσε τις εντολές.

Α.Π.: Είναι ξεκαθαρισμένη η υπόθεση. Ήταν  από τα μέσα χτύπημα της αντίστασης. Για να πουν εκείνο που για 4-5 μέρες το είχαν πει. Η ευθύνη του Θεόκλητου και του Κωνστάντιου είναι μεγάλη.

Δ.K.: Δηλαδή συμφωνείτε με το επιχείρημα ότι ήταν ένα προπαρασκευασμένο σχέδιο αυτό το πράγμα;

Α.Π.: Όλο τα σχέδιο είχε προπαρασκευαστεί, να μην πούμε από μήνες, τουλάχιστον από πολλές δεκάδες μέρες νωρίτερα. Ήταν  ένα χτύπημα από τα μέσα. Το σχεδίασαν με μαστοριά οι Εγγλέζοι. και το πέτυχαν. Όταν εγώ ντυμένος πλέον μαυραγορίτης ξαναπέρασα από τα αχνάρια των Γερμανών και μου έλεγαν οι γυναικούλες: "Παιδάκι μου όλοι αυτοί μιλάγανε ελληνικά".

Δ.K.: Δηλαδή οι Γερμανοί στρατιώτες;

Α.Π.: Ναι. Μιλάγανε όλοι ελληνικά και είναι γεγονός. Δεν  μπορεί να το αμφισβητήσει κανείς πλέον. Και μου τόπανε όταν ήμουν στρατοπεδάρχης στον Άραξο, ήρθαν οι ίδιοι και μου το πάνε, για να μπορέσουν να με εξευμενίσουν κάπως, και μου τα 'παν καθαρά και ξάστερα. Ότι "εμείς εδώ μέσα που μας έχεις κρατούμενους, είμασταν όλοι στα Καλάβρυτα".

Δ.K.: Ήταν  ωμή η παρέμβαση των Άγγλων να σωθούν αυτοί, όλος ο κόσμος από τον Άραξο;

Α.Π.: Η παρέμβαση των, Άγγλων ήταν ωμή, απροκάλυπτη. Τότε ήταν η προδοσία της ηγεσίας. Τελείωσε. Οι Εγγλέζοι δεν τους λογαριάζανε. Εμείς είπαμε ο ένας αντάρτης άξιζε για 50 Εγγλέζους. Δεν  τους λογαριάζαμε. Αλλά ήταν η προδοσία της ηγεσίας. Αλλά τώρα θα μου πεις: Είσαι υπέρ της αιχμαλωσίας; Όχι. Δεν  μ'άρεσε. Αλλά εδώ σε θέλω ότι στο τέλος, βρεθήκαμε να μας τουφεκάνε σαν τσιροπούλια. Ποιοι; Οι Γερμανοντυμέvoι. Εκείνοι που είχαμε στον Άραξο αιχμαλώτους.

Δ.K.: Ποια ήταν η θέση των Άγγλων για τους Έλληνες αξιωματικούς;

Α.Π.: Τρώγαμε σ'ένα βουναλάκι από πάνω από τα Καλύβια στη Ρακίτα (Απρίλιος 1943). Μας είχανε φέρει λαγό από την Αράχωβα. Ο γερο-Μίχος, ο Αντονυ, εγώ και ο Νικηφόρος ο ασυρματιστής του, τον οποίο βάφτισε ο γερο-Μίχος Νικηφόρο. Αφού φάγαμε (ο Αντονυ μιλούσε άπταιστα τα ελληνικά) και του είπα: "τι θα κάνουμε με τους Έλληνες αξιωματικούς; Γιατί δεν κάνουν κι αυτοί αυτό που έκανα εγώ και κάνει κι αυτός ο γεράκος;" Η απάντηση του ήταν που βέβαια δεν με εξέπληξε αλλά τη θυμάμαι. Ότι: "σου απαγορεύω και την καλημέρα με τους Έλληνες αξιωματικούς γιατί είναι όλοι τους προδότες". Και ύστερα έστειλε το πρώτο του γράμμα στον Θεόκλητο  και πήγε μεταμφιεσμένος στου Γιώργη του Οικονόμου, στου ταγματάρχη στο σπίτι στη Ροδοδάφνη και του είπε ότι θα φτιάξουνε τα Τάγματα Ασφαλείας και η θέση σας είναι εκεί.

A.M.: Και ο Οικονόμου έγινε ταγματασφαλίτης;

Δ.K.: Έγινε. Πήγε στην Κόρινθο.

A.M.: Είχε δηλαδή πάει εκεί για να καλυφθεί ή ανέλαβε ενεργό δράση;

Α.Π.: Ενεργό δράση· Διοικητής των τμημάτων Ασφαλείας στην Κόρινθο και ο Ασημακίδης και όλοι. Ο Ασημακίδης ήταν από τα Σελιανίτικα. Οι Έλληνες αξιωματικοί που ήταν στο Αίγιο δεν έμεινε κανένας στην Πάτρα. Πήγαν όλοι Αθήνα, Κόρινθο.

Δ.K.: Εντάχθηκαν σε δράση όλοι;

Α.Π.: Όταν πλέον σταμάτησαν οι συζητήσεις πάνω στου Παπασπύρου, είμασταν ο γερο—Μίχος, ο Παπούας κι εγώ. Και αυτοί ήταν ο Φάνης ο Μουρίκης, ο Σπυρόπουλος, ο Επιθεωρητής Τελωνείου και ο Οικονόμου. Φεύγοντας λέει ο Οικονόμου: "Εσείς πιάστε τα βουνά, εμείς θα πιάσουμε τις πόλεις". Και κατεβαίνοντας στο Αίγιο έφυγαν αξιωματικοί και χωροφυλακή από το Αίγιο και, πήγαν στην Πάτρα. Έκαναν αυτά που κάναν στην συνέχεια.

A.M.: Ο Φάνης Μουρίκης δεν ανακατεύτηκε;

Α.Π.: Ο Φάνης; Τι ήταν ο Φάνης για να ανακατευθεί; Το μόνο που θυμάμαι είναι ότι όταν του τα 'σουρνε ο γερο-Μίχος άρχισε κι έκλαιγε. Και του λέει: "Παιδάκι μου γιατί κλαις; Έτσι κλαίνε οι κοπελιές που χάνουν την παρθενιά τους". Ήταν  ωραίος ο γέρος. Και μήπως στη μάχη στο Πυργάκι τον Μπαφιόλη αυτοί δεν τον είχαν βάλει στις γραμμές μας; Αλλά ο Κ. Μπαφιόλης, πήρε εβδομήντα αντάρτες που είχε και άφησε το γέρο-Μίχο με δεκαπέντε μπροστά και κατέβηκε στα Μελίσσια και δώθε πάνε οι άλλοι, με την ελπίδα ότι οι Ιταλοί θα κάνουν επάνω. Είναι εκατό, θα τους φάμε και κατόπι θα φάμε και το γερο-Μίχο, τελείωσε η υπόθεση. Μετά κάναμε τη σύσκεψη για τον απολογισμό.

Δ.K.: Δηλαδή συνειδητά μπήκε για παγίδα στον ΕΛΑΣ ο Μπαφιόλης;

Α.Π.: Βέβαια, ξεκαθάρισε αυτό. Δεν  φτάνουν λοιπόν όλα αυτά. δεν  ήξερα τίποτα εγώ. Και έρχεται ο Τζεραβίνης και μου λέει: "Ανδρέα ξέρεις πρέπει να φύγετε από το τρίγωνο του Παναχαϊκού γιατί προσβάλλεται εύκολα. Θα τραβήξετε κάτω για τον Ευρύμανθο". Αλλά εμείς αντί να φύγουμε από το τρίγωνα κατεβήκαμε ακόμη πια Κάτω και ήρθαμε εδώ στα κτήμα του Κίμωνα του Σπηλιόπουλου. Και εκεί κάναμε τη δίκη του Μπαφιόλη.

Δ.K.: Έγινε δίκη του Μπαφιόλη;

Α.Π.: Η πρώτη κουβέντα του γέρο-Μίχου ήταν: "Παιδί μου, Δάφνη....

Δ.K.: Ήταν  εκεί ο Μπαφιόλης;

Α.Π.: Αμέ. Γιατί τον είχε βαπτίσει ο γερο-Μίχος και του είχε βάλει το ψευδώνυμο "Δάφνης".

-   "Γιατί το έκανες αυτό; Στην στρατιωτική πως λέγεται αυτό που έκανες;

-  Λέει: "Εγκατάλειψις θέσεως ενώπιον του εχθρού".

-  "Μήπως μπορείς να μου πεις ποια είναι η ποινή;".

-  "Θάνατος".

-  "Γιατί το 'κάνες παιδάκι μου;", του λέει.

- "Πρώτη φορά ήρθα σε επαφή με τον εχθρό και φοβήθηκα".

Τον δικάζουν εις θάνατον και, με επιμονή του γέρο-Mίxoυ, εις θάνατον με αναστολή. Ύστερα το γύρισε στη μουρλή και τον απαρατήσανε και γύριζε εδώ επάνω μέχρι στο τέλος που μπήκε στο Αίγιο γιατί έκανε πλέον βόλτες μαζί με τους Γερμανούς αξιωματικούς στη πλατεία του Αιγίου. Ο Κύριος Μπαφιόλης (Κώστας Αποστολόπουλος), που τον έχουνε και στο νεκροταφείο! Τι του γράφουνε μωρέ; Του γράφουνε...

Δ.K.: Α, του 'χουνε εδώ τον τάφο του;

Α.Π.: Ναι, δίπλα στο Λενή είναι ο τάφος του, υπόδειγμα αρετής! Υπόδειγμα αρετής! Όλους τους αξιωματικούς τους σκοτώνουν από πίσω. Δηλαδή δεν πήγε από βόλι του Δημοκρατικού Στρατού, πήγε από τους Αμερικανούς και από τους ταγματασφαλίτες που είχε πίσω του. Γιατί ήξερε πολλά ο Μπαφιόλης. Όταν τον έβγαλε ο Ηλιόπουλος από τούτες τις Καλύβες που καθότανε εδώ κάτω και έγινε το δικαστήριο απάνω που είναι n Εθνική Τράπεζα, είχαμε γραφεία του Ε.Α.Μ. στου Γιώργη του Παναγόπουλου, και ήρθε επάνω με δύο χειροβομβίδες, μ'ένα πιστόλι και ένα μαχαίρι και λέει: "Αυτά που έκανα με έβαλαν αυτοί και τα έκανα και τώρα, λέει, με βγάλαν έξω από το σπίτι γιατί δεν έχω να πληρώσω το ενοίκιο στον Ηλιόπουλο". Αυτός ήταν ο Μπαφιόλης. Το υπόδειγμα αρετής! Αφού δεν ντρέπονται τι να τους πεις. Αλλά τι να τα λέμε. δεν  σώνονται Δημήτρη μου. Είναι τόσα πολλά.

A.M.: Ο Μίχος σε συνεννόηση με τον Άντονυ Άντριους κάλεσε με ιδιαίτερη πρόσκληση τους αξιωματικούς που έμεναν στην επαρχία Καλαβρύτων σε σύσκεψη στην Κούτελη, στην οποία θα έπαιρναν απόφαση για πλαισίωμα του αντάρτικου. Ο Αντονυ Αντριους πίστευε ότι έτσι θα μπορούσε να ελέγχει τον ΕΛΑΣ από τα μέσα. Η σύσκεψη έγινε στην Κούτελη (τέλη Ιουλίου 1943). Πήγαν οι τοπικοί αξιωματικοί...

 Δ.K.: Επειδή θίγει ο Ανδρέας ένα πολύ σημαντικό θέμα, δηλαδή αυτό που θίγει είναι η προσπάθεια που κάνει ο γερο—Μίχος να πλαισιώσει την αντίσταση με μόνιμους αξιωματικούς για να της δώσει και οντότητα και σωστή Κατεύθυνση και γίνεται αυτή η συνάντηση στην Κουτέλη...

A.M.: Ε Κάτι ανάλογα είναι αυτό που λέμε.

Δ.K.: Συγνώμη, γίνεται η σύσκεψη της Κούτελης και γίνεται τέλος Ιουλίου του 1943. Έτσι λοιπόν την όλη κατεύθυνση της συζήτησης των εθνικοφρόνων αξιωματικών την κάνει ο συνταγματάρχης ο Αντώνης Κολλιόπουλος από τα Καλάβρυτα. Έχεις ακουστά περί Αντώνη Κολλιόπουλου τίποτα; Ο Αντώνης Κολλιόπουλας ο οποίος βρίσκεται σε επαφή με την οργάνωση Γρίβα στην Αθήνα και τον μετέπειτα στρατηγό, τον Σπηλιωτόπουλο;

Α.Π.: Θυμάσαι το όνομα Καγιάφας Ανδρέας που σου είχα πει;

Δ.K.: Το βρήκα, θα σου πω: Αλεξόπουλοι, Φελούκηδες, Ηλιόπουλος από την Λυκουριά και όλοι αυτοί γιατί δεν εντάσσονται στον ΕΛΑΣ;

Α.Π.: Πήραν Κατεύθυνση από τους Άγγλους και τον Σπηλιωτόπουλο από την Αθήνα. Θυμάμαι χαρακτηριστικά τι μου είπε ακόμα ένας αξιωματικός στην μάχη της Γλόγοβας "Μη με σκοτώνετε αδέλφια". Με την στολή του λοχαγού, αξιωματικού και πρέπει να λεγόταν Αλεξόπουλος και ίσως — ίσως να ήταν από το Κακό Χωριό.

Δ.K.: Από το ΚαΚό Χωριό ή από το Λαγοβούνι;

Α.Π.: Δεν ξέρω. Πάντως ένας είπε "Μη με σκοτώνετε αδέλφια". Ήταν  τραυματίας.

Δ.K.: Με γερμανική στολή;

Α.Π.: Ασφαλώς. Με τι ήθελες να είναι;

***

Η συζήτηση με τον Ανδρέα Παπαδημητρίου (Καπετάν Θαλασσινό) για την πολιτική του ΕΛΑΣ γύρω από την τύχη των Γερμανών αιχμαλώτων κ.τ.λ-, καθώς επίσης για τη σχέση ΕΛΑΣ -Αξιωματικοί - Άγγλοι πράκτορες, συνεχίστηκε επ' αρκετό με αναφορά σε διάφορα περιστατικά και γεγονότα γενικότερου ενδιαφέροντος. Καταχωρήσαμε ανωτέρω όσα συσχετίζονται άμεσα με το θέμα των διαπραγματεύσεων του Κωνστάντιου και την "Επιχείρηση Καλάβρυτα '43".

Μίμης Κατσίνης (δικηγόρος) και Μέλιος Νίκας, μέλη του Ανεξαρτήτου Τάγματος ΕΛΑΣ Καλαβρύτων

ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ τη Δευτέρα με το κεφάλαιο: "οι ευθύνες του Πελοποννησιακού γραφείου (Κ.Κ.Ε.) για τα Καλάβρυτα"