Αρχείο Καλαβρυτινού Ολοκαυτώματος - ΕΑΜική πηγή (Μέρος 8)

Ο Σμήναρχος Μίχος τα κείμενα και οι φωτογραφίες διέπονται από τη Νομοθεσία περί Πνευματικών Δικαίωμάτων copyright Ιστορικό Αρχείο Καν...

Ο Σμήναρχος Μίχος

τα κείμενα και οι φωτογραφίες διέπονται από τη Νομοθεσία περί Πνευματικών Δικαίωμάτων
copyright Ιστορικό Αρχείο Κανελλόπουλου

Φως στα ντοκουμέντα του Ιστορικού Αρχείου του Δημ.Κανελλόπουλου για το Καλαβρυτινό Ολοκαύτωμα

-27-

ΜΙΧΟΣ: ΠΕΣ ΣTON ΘΕΟΚΛΗΤΟ:

ΝΑ ΦΥΛΑΕΙ ΤΗ ΜΙΤΡΑ ΤΟΥ… ΕΔΩ ΓΙΝΕΤΑΙ ΠΟΛΕΜΟΣ…

Κ.Σ.: Ένα θέλω να σου πω. Αυτό το πράγμα πάτε έγινε στη Βυσωκά;

Δ.K.: Έγινε στις  6, 7 και 8 Νοεμβρίου 1943.

Α.Π.: Με το γερο-Μίχο, ενώ n σφαγή έγινε στις 13 Δεκέμβρη.

Κ.Σ.: Άρα υπήρχε ένα μεγάλο διάστημα που μπορούσαν πολλά να γίνουν.

Δ.K.: Ταυτόχρονα είχε ανέβει και ο Κωνστάντιος επάνω.

Α.Π.: Είχε προηγηθεί ο Κωνστάντιος.

Δ.K.: Είχε προηγηθεί με άλλη επιστολή του Θεόκλητου, με επιτροπή με Μεντζελόπουλο, με Ευθυμίου κ.τ.λ.

Α.Π.: "Πες του φίλου μου του Θεόκλητου να φυλάει τη μίτρα του να μη τη χάσει. Εδώ γίνεται πόλεμος. Δεν παίζουμε τις Κουμπάρες". Αυτή ήταν η απάντηση του Γέρου. Και έφυγα από εκεί, ανέβηκα στη Βυσωκά επάνω και έπεσα πίσω εδώ στα Δίγελα. Κόντεψα να σκοτωθώ.

Δ.K.: Και από εκεί το θέμα πήγε στο Πελοποννησιακό Γραφείο;

Α.Π.: Και μετά τελείωσε η υπόθεση. Το Πελοποννησιακά Γραφείο (Γαμβέτας) το έκλεισε οριστικά το θέμα. Πλήρης αμέλεια και αδράνεια. Γιατί; Αυτά δεν τα ξέρουμε. Γιατί αν το θέταμε τότε πλέον σα γραμμή, ασφαλώς κάτι θα γινόταν.

Κ.Σ.: Είχε γίνει ο βομβαρδισμός της Βυσωκάς;

Α.Π.: Όχι, ύστερα από πολλές μέρες.

Δ.Κ: Ύστερα από 20 μέρες.

Α.Π.: Όλα είχαν τελειώσει και τράβαγαν προς το μοιραίο τέλος.

Δ.K.: Εσύ πως τα έζησες τα γεγονότα Κίμωνα εκεί; Ήσουν στο στάδιο των διαπραγματεύσεων επάνω; Έπεσε τίποτα στην αντίληψη σου;

Κ.Σ.: Όχι. Το γράμμα που κουβάλαγες και το έδωσες στο γερο-Mlxo ήξερες το περιεχόμενο;

Α.Π.: Δεν  το διάβασα έκανα την βλακεία αλλά κατάλαβα από ό,τι μου είπε μετά ο γέρος ότι "Πες του Θεόκλητου εδώ πόλεμος γίνεται, να φυλάει τη μίτρα του".

Δ.K.: Τώρα για να χαρακτηρίσουμε αυτή την ευθύνη και να κριτικάρουμε τη στάση των Καλαβρυτινών. Ανδρέα από νομικής πλευράς εσύ πώς το τοποθετείς;

Α.Π.: Θα μου επιτρέψεις Ανδρέα να πω κάτι. Ότι η ευθύνη βαρύνει κατά 70%, μη πω παραπάνω, τους Εγγλέζους. Γιατί οι Εγγλέζοι 'φάγαν το Σάντο, ο οποίος κρατούσε την Πελοπόννησο για τσιφλίκι του. Ξέρεις ότι η Πελοπόννησος δεν ανήκε στο Γενικό Αρχηγείο του ΕΛΑΣ. Την είχε κρατήσει ο Σάντος και ο Ιωαννίδης, οι δύο δολοφόνοι, για πάρτη τους. Γι'αυτό ρίχνω εγώ όλη την ευθύνη σε αυτούς. Διότι εμείς αν είχαμε ό,τι τους ζητήσαμε, θα τους πετσοκόβαμε. Δε γλίτωνε ένας.

Δ.K.: Της Αγγλικής Αποστολής τις ευθύνες, τις έχουμε αναλύσει. Να πούμε και για τις Καλαβρυτινές ευθύνες.

A.M.: Εμένα πάντως η άποψη μου είναι ότι μέσα οι Καλαβρυτινοί, δεν έχουν, δεν τους καταλογίζονται ευθύνες. Και αυτό το στηρίζω στο εξής: Ότι σε μία στιγμή υποχώρησαν κ.τ.λ.

Δ.K.: Πείστηκαν δηλαδή καλοπροαίρετα;

A.M.: Ναι, πείστηκαν. Και σου λέει δεν θα μας σκοτώσουν κ.τ.λ. Ούτε αυτοί που είπαν "μείνετε", τους το είπαν για να σκοτωθούν. Εγώ δύο πράγματα θα ήθελα να τονίσω. Tο ένα είναι το εξής, πάλι εκεί γύρω στον Ανδρέα. Εάν έχουμε συζήτηση και ενδεχομένως διάσταση και εν πάση περιπτώσει διαφορετικές απόψεις ανάμεσα στο Πελοποννησιακό Γραφείο και τον ΕΛΑΣ και τους στρατιωτικούς...

Δ.K.: Ο Ανδρέας λέει ότι το θέμα, αφού έφθασε στον ΕΛΑΣ, στο γερο-Mίχo, μετά μεταβιβάστηκε στο Πελοποννησιακό Γραφείο. Έτσι δεν είναι;

A.M.: Όχι με συγχωρείς. Είχαμε το σχέδιο το στρατιωτικό. Το θέμα είναι άλλο. Ότι και οι στρατιωτικοί δεν ήταν άσχετοι, ενέπνεαν και κάποια εμπιστοσύνη στο Πελοποννησιακό Γραφείο. Θα τους είπαν ότι η άποψη μας είναι ότι ή πρέπει να πάψουμε τον πόλεμο ή να τους χτυπήσουμε. Διότι ξέρεις που το πάω; Ότι στο Πελοποννησιακό Γραφείο υπερίσχυσε η στρατιωτική άποψη και να πουν ότι οι στρατιωτικοί είχαν την άποψη ότι όπως ήρθαν τα πράγματα, δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα.

Δ.K.: Όχι. Ο ΕΛΑΣ είχε οργανώσει, είχε καταστρώσει σχέδια άμυνας. Ήταν  έτοιμοι να πολεμήσουν, παρά το ότι δεν είχαν μέσα. Αυτό είναι γεγονός. Ο ΕΛΑΣ Ανδρέα, αναγκάστηκε να αποχωρήσει από τα Καλάβρυτα. Τώρα αν πήρε εντολή από το Πελοποννησιακό Γραφείο, δεν ξέρω. Αυτό θα μας το πει ο Ανδρέας.

A.M.: Αλλά τι θα κάνει ο άμαχος πληθυσμός;

Δ.K.: Ναι ο ΕΛΑΣ αν ακολουθεί σαν υπεύθυνος φορέας.

A.M.: To θέμα είναι το εξής: Ότι από την στιγμή από την οποία ξεκινάνε οι Γερμανοί και ανεβαίνουν προς τα πάνω, νομίζω ότι το σχέδιο δεν προέβλεπε υπεράσπιση.

Δ.K.: Προέβλεπε και υπεράσπιση των Καλαβρύτων. Είναι τέσσερις σελίδες σχέδιο με κάθε λεπτομέρεια. Το θέμα είναι ότι στις 7 Δεκεμβρίου ο ΕΛΑΣ αναγκάζεται να εγκαταλείψει τον Καλαβρυτινό χώρο. Τα Πελοποννησιακό Γραφείο Ανδρέα, αυτή είναι μία λεπτομέρεια που δεν την έχουμε συζητήσει ακόμα, συναίνεσε σ'αυτό το πράγμα; Έδωσε εντολή να φύγει ο ΕΛΑΣ;

Α.Π.: Ο ΕΛΑΣ έμεινε ξεκρέμαστος.

Δ.K.: Δηλαδή το Πελοποννησιακό Γραφείο σιώπησε;...

 Α.Π.: Πλήρης η σιγή.

Δ.K.: Άφησε τους τρελούς να βγάλουνε τα κάστανα από τη φωτιά; Δηλαδή ο γερο-Μίχος και ο Καπετάν Θαλασσινός να βγάλουν τα κάστανα από τη φωτιά. Eκεί είναι, το θέμα. Έχουμε τα απομνημονεύματα του γερο-Μίχου, που βάζουν ορισμένους προβληματισμούς και έχουμε τη ζωντανή ιστορία που υπάρχει εδώ πλέον η δική σου ευθύνη Ανδρέα, η οποία είναι αυξημένη, την αναγνωρίζουμε. Που λες τα πράγματα όπως ακριβώς είναι. Το θέμα είναι: Το Πελοποννησιακό Γραφείο, πάλι το ρωτάω, δεν έπρεπε να κάνει μία κίνηση για να το συσχετίσουμε μ'αυτά που είπες προηγουμένως και να δώσει εντολές; Γιατί δεν δρα ανεξάρτητα ο ΕΛΑΣ από το Πελοποννησιακό Γραφείο; Τι γίνεται; Έγιναν συσκέψεις; Έγιναν αναθεωρήσεις; Έγιναν συζητήσεις τέτοιες;

Α.Π.: Άφησαν το ένοπλο τμήμα, το οποίο είχαν για μένα την ατιμία να κουμαντάρουν, χωρίς καμία εντολή, χωρίς καμία βοήθεια, χωρίς τίποτα, απολύτως τίποτα.

Α.Μ.: Όχι Ανδρέα μου, εγώ το πάω πιο συγκεκριμένα. Ότι το Πελοποννησιακό Γραφείο είπε στον ΕΛΑΣ: Αποσυρθείτε;

Α.Π.: Δεν  αναλάμβαναν τέτοιες ευθύνες. Σε αφήνουν εσένα και σου λένε: Θες να πηδήξεις από το βράχο κάτω; Ευθύνη σου. Θες να μη πηδήξεις; Αν μας ζημιώσεις θα σε ρίξουμε εμείς.

A.M.: Άφησαν δηλαδή στην κρίση των στρατιωτικών.

Α.Π.: Το αφήσανε. Αφού δεν είχαμε πλέον τέτοιες δυνατότητες να πολεμήσουμε, πώς να το κάνουμε;

Δ.K.: Είχε υποχρέωση όμως να δώσει κατεύθυνση;

Α.Π.: Είχαν, αλλά αυτοί τράβηξαν την ουρούλα τους απέξω.

Δ.K.: Για ένα τέτοιο σοβαρό θέμα ζωής ή θανάτου; Έχει ξεκαθαριστεί το θέμα. Τώρα βοηθάς πιο πέρα να ξεκαθαρίσουμε την ιστορία στα συλλογικά, τις συλλογικές ευθύνες.

A.M.: To θέμα είναι το εξής: Ότι εξετάζουμε τις σχέσεις Πελοποννησιακού γραφείου και ΕΛΑΣ.

Δ.K.: Αποδίδεις εσύ τη στιγμή αυτή, με το χέρι στην καρδιά, ευθύνη για συγγνωστή πλάνη, ενδεχόμενο δόλο όταν πάλι για δεύτερη φορά δε δίνει την εντολή στον ΕΛΑΣ, δεν δίνει την κατεύθυνση που έχει υποχρέωση, αυτό το τοποθετείς στην ίδια γραμμή;

Α.Π.: Ναι. Αποδίδω ευθύνες στο Πελοποννησιακό γραφείο, στο Κόμμα. Υπήρξε τότε η εποχή στην οποία μόνος του αυτός ο ωραίος αγωνιστής και άνθρωπος, ο Γαμβέτας, αναγκαζόταν να παίρνει αποφάσεις. Διότι δυστυχώς οι άλλοι κύριοι που ανέβηκαν επάνω στο βουνό, ήταν για μένα κουραμπιέδες. Απλώς λέγαν ότι πίστευαν ότι είναι κομμουνιστές. Είναι μεγάλη η τιμή του τίτλου αυτού, άλλο αν την έχουν κάνει κουρέλι σήμερα. Λοιπόν την ευθύνη εγώ τη ρίχνω ξεκαθαρισμένα σ'αυτούς, ότι θα είχαμε λιγότερα θύματα. Δεν  μπορούσε να γίνει διαφορετικά. Τέλος ο ΕΛΑΣ αν μας δίναν, δεν είχαμε τις δυνατότητες, είχαμε πέντε-έξι φυσίγγια το κάθε όπλο.

A.M.: Επομένως δηλαδή η απάντηση, για να την συνοψίσω, είναι ότι το Πελοποννησιακό Γραφεία, δεν πήρε θέση γι'αυτό το ζήτημα.

Α.Π.: Τίποτα. Αδράνησαν κάτω για κάτω.

A.M.: Άφησε τον ΕΛΑΣ. Ο ΕΛΑΣ δικαίως φυσικά εξετίμησε ότι δεν μπορεί να κάνει τίποτα.

Α.Π.: Δεν  μπορούσαμε να κάνουμε τίποτα.

A.M.: Εγώ θα βάλω και ένα άλλο ερώτημα τώρα και έτσι είναι ακριβώς το συμπέρασμα που βγάζεις. Το καυτό ερώτημα που έχω υποχρέωση να ρωτήσω: Επεδίωξε το Πελοποννησιακό Γραφείο αυτό το κομφούζιο; Το εξυπηρετούσε;

Α.Π.: Ήταν  τότε που στη Πελοπόννησο, γινόταν άρτζι-μπούρτζι και λουλάς. Κανείς δεν ήξερε, αν παρουσιαζόταν ένας άγνωστος και έλεγε: "εγώ είμαι ο Αρχηγός", άει βρες την άκρη.

Δ.K.: Ναι σε συσχετισμό με εκείνο που σου είπε ο Γαμβέτας, το βαρυσήμαντο, ότι: "Οι Γερμανοί έκαναν στα Καλάβρυτα εκείνο που θα είμαστε αναγκασμένοι να κάνουμε εμείς"...

Α.Π.: Αυτό είναι αναπάντητο ερώτημα τα οποίο το έχω στη συνείδηση μου και στον τάφο θα τον ρωτάω το βλάκα τον Ανδρέα...

Δ.K.: Δεν μπορούμε να το ξεκαθαρίσουμε;

Α.Π.: Δεν μπορούμε.

Δ.K.: Άρα με δεδομένο αυτό, βγαίνει το συμπέρασμα ότι το Πελοποννησιακό Γραφείο, επιδίωξε να φθάσουμε στο αποτέλεσμα αυτό;

Α.Π.: Αν δεν το επιδίωξε, με τη στάση του δυστυχώς, είναι μεγάλη κουβέντα, βοήθησε να γίνει το κακό... Γιατί αν δεν με άφηναν μόνο μου θα είχαμε λιγότερα θύματα, δεν  γινόταν τίποτα. Το συζητήσαμε πλέον από όλες τις πλευρές.

Δ.K.: Ναι, αλλά θα πρέπει να το συσχετίσουμε πάντοτε με αυτό που είπε ο Γαμβέτας, έχει συσχετισμό και είναι δική του...

Α.Π.: Δική του. Δεν ξέρω συσχετισμό. Εγώ πάνω στο ίδιο θέμα κάποτε συζήτησα και με τον Άρη γύρω από πολλά θέματα και γιατί ταίριαζαν οι μούρλιες μας και βλέπω...

ο Σμήναρχος Μίχος στα Καλάβρυτα (απελευθέρωση από του Ιταλούς 10.09.1943)

ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ ΤΗΝ ΔΕΥΤΕΡΑ 25.2: "APHΣ ΒΕΛΟΥΧΙΩΤΗΣ: EYΘYNEΣTE, ΔEIΛIAΣATE"...