Τα Παρασκήνια και το Ναυάγιο των Διαπραγματεύσεων (;) για την τύχη των Γερμανών Αιχμαλώτων (9)

Ο Άρης Βελουχιώτης με το επιτελείο του στην Πελοπόννησο Απρίλιος 1944. Το όνομα του Άρη Βελουχιώτη συσχετίζεται από ορισμένες εκδόσεις του...

Ο Άρης Βελουχιώτης με το επιτελείο του στην Πελοπόννησο Απρίλιος 1944. Το όνομα του Άρη Βελουχιώτη συσχετίζεται από ορισμένες εκδόσεις του Δ.Μουσ.Καλαβρ.Ολοκαυτ. και διάφορους άλλους παράγοντες με το Καλαβρυτινό Ολοκαύτωμα. Ο Άρης Βελουχιώτης όπως προκύπτει ουδεμία σχέση δεν είχε με το Καλαβρυτινό Ολοκαύτωμα. Να σημειώσουμε ότι κατά την κάθοδό του στην Πελοπόννησο τον Φεβρουάριο του 44 αναζήτησε τις ευθύνες του Αρχηγείου του ΕΛΑΣ Β.Δ.Πελοποννήσου για το Καλαβρυτινό Ολοκαύτωμα και έλαβε διοικητικά μέτρα για τους υπευθύνους. 

ΜΝΗΜΟΝΙΚΟ ΜΑΓΝΗΤΟΦΩΝΗΜΕΝΟ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟ No 89

(Ελληνικά Ντοκουμέντα. Εκκλησιαστική Πλευρά.  
Απόψεις του Μητροπολίτου κ. Κωνστάντιου (Χρόνη) -Πάνου Νικολαΐδη - 
Κριτικά Συμπεράσματα του

Μητροπολίτη Καλαβρύτων - Αιγιαλείας κ. Αμβροσίου

για την ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΚΑΛΑΒΡΥΤΑ)

(ΜΕΡΟΣ 9ο)

τα κείμενα και οι φωτογραφίες διέπονται από τη Νομοθεσία περί Πνευματικών Δικαίωμάτων
copyright Ιστορικό Αρχείο Κανελλόπουλου

Φως στα ντοκουμέντα του Ιστορικού Αρχείου του Δημ.Κανελλόπουλου για το Καλαβρυτινό Ολοκαύτωμα

-16-

ΤΕΝΕΡ: ΕΧΕΤΕ ΤΟ ΛΟΓΟ ΤΗΣ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗΣ ΜΟΥ ΤΙΜΗΣ …

ΔΕΝ ΘΑ ΕΚΤΕΛΕΣΤΕΙΤΕ …

(Νικολαΐδης.): θα σας πω Σεβασμιότατε τι πιστεύω εγώ επάνω σ'αυτό και ποια είναι η αφορμή κατά τη φτωχή μου γνώμη για την καταστροφή των Καλαβρύτων. Ας ολοκληρώσουμε εδώ πέρα. Μεταξύ των καθηγητών υπήρχε ο αείμνηστος Αθανασιάδης Κωνσταντίνος καθηγητής της γαλλικής, καταγόμενος από την Κωνσταντινούπολη πολύ-πολύ βαθιά μορφωμένος, με το γέλιο πάντοτε στο στόμα Τα κτήνη οι Γερμανοί τη μάνα του παράλυτη σχεδόν που ήτανε στο σπίτι, την έβαλαν σ'ένα καροτσάκι λάσπης, ίσως για να δείξουν ότι η ψυχή τους ήταν από λάσπη και την οδήγησαν και αυτή στο Δημοτικό Σχολείο. Μπροστά σ'αυτή την σύγχυση και την αβεβαιότητα ο Καθηγητής Δημόπουλος ρώτησε τον επί κεφαλής των Γερμανών στη Ράχη του Καππή τον αδίστακτο Λοχία των SD Τένερ:

Αθανασιάδης: Μπορείτε να μας πείτε γιατί γίνονται αυτά; Πού μας πηγαίνετε; Ποια είναι η τύχη των γυναικόπαιδων και των Καλαβρύτων; Ζητάμε εξηγήσεις. Είμαστε άνθρωποι, δεν είμαστε ζώα. θέλουμε να μας πείτε τί απόφαση έχετε, θα μας εκτελέσετε;

 Τένερ: Μην ανησυχείτε. Έχετε τον λόγο της στρατιωτικής μου τιμής ότι δεν πρόκειται να πάθουν τίποτα τα γυναικόπαιδα κα εσείς. Βέβαια, θα καούν τα σπίτια σας γιατί αντισταθήκατε κατά του Γερμανικού Στρατού. Έχετε τον λόγο της στρατιωτικής μου τιμής, δεν θα πάθετε τίποτα. Δεν θα γίνει εκτέλεση. Θα μεταφέρουμε ολόκληρο τον πληθυσμό σε άλλη περιοχή Ολόκληρη η περιφέρεια κατά μήκος της σιδηροδρομικής γραμμής Πατρών - Αθηνών το τρίγωνο Αιγίου - Καλαβρύτων, θα ισοπεδωθεί γιατί είναι το κέντρο του Κομμουνισμού. Αυτά είπε ο Τένερ στον Δημόπουλο μιλώντας μαζί του στην γαλλική γλώσσα.

Καλαβρυτινοί Πρωτομαγιά 1932 στην στάση Κερπινής

ΑΠΕΛΠΙΣΜΕΝΟ ΣΧΕΔΙΟ ΣΩΤΗΡΙΑΣ…

Κατά τις 11 η ώρα ποτέ δεν μπορεί κανένας να υπολογίσει ακριβώς γιατί δεν είχα δει τι ώρα ήτανε έρχεται ένας γερμανός από το Διοικητήριο και ζητά τους διευθυντάς των Τραπεζών, τον μακαρίτη τον Σαμψαρέλο που ήταν της Εθνικής Τράπεζας, τον Πάνο τον Μπράτσικα που ήτανε υπάλληλος στην Τράπεζα Αθηνών, επειδή c Διευθυντής της Τραπέζης Αθηνών έλειπε, τους ταμειακούς τους εζήτησαν να κατεβούνε κάτω από τον τόπο της εκτελέσεως. Όταν κατέβηκαν κάτω έπειτα από κάμποση ώρα τρία τέταρτα μια ώρα δεν ξέρω πόση και γιατί, δεν υπολογίζονταν αυτοί οι χρόνοι επέστρεψαν Επιστρέφοντας αυτοί, ερωτήθησαν από μας ε! πώς τα είδατε; Γιατί τους είδαμε πελιδνούς, με τρεμάμενη φωνή λένε μας ήθελαν να τους ανοίξουμε τα χρηματοκιβώτια, να πάρουνε ότι υπάρχει μέσα Αλλά μας πήραν και τα δαχτυλίδια και τα ρολόγια. Τότε καταλάβαμε και λέμε "ουκ εστί χρεία μαρτύρων πλέον". Τότε καταλάβαμε ότι όλα ήσαν παραπλανητικά και τι τύχη μας περίμενε. Μεταξύ αυτών που είμαστε εκεί πάνω ήτανε και ο Εύελπις Κακκιός, υπάλληλος του Πρωτοδικείου, έφεδρος υπολοχαγός. Ένας έφεδρος υπίλαρχος από την Καλαμάτα Παπαπολυχρονίου. Λέμε τώρα μια που θα γίνει αυτό που θα γίνει, αν και τίποτα δεν θα κατορθώσουμε. Εμείς λέμε να κάνουμε το εξής πράγμα, ο Παπαπολυχρονίου και ο Κακκιός θα στραφείτε προς το κέντρο και προς το δεξιό μέρος της χαράδρας που μένετε εγώ προς το αριστερό να αποπροσανατολίσουμε τον πληθυσμό να κάνει μια εξόρμηση να πάρουμε το μυδράλιο. Ένα μυδράλιο εφαίνετο μπροστά καμιά πενηνταριά μέτρα, πιο μπροστά από μας πίσω από το οποίο καθότανε ο πυράρχης ο Τένερ, κρατώντας στο χέρι του μια καλλιτεχνικά σκαλισμένη ρόκα που ποιος ξέρει από ποιο χωριό στις εξορμήσεις του την είχε αρπάξει αυτή τη ρόκα. Μασουλούσε καρύδια και ταυτοχρόνως κοιτάζοντας ανήσυχα προς τις γύρω κορυφές γιατί εφαντάζετο ίσως ότι οι άνθρωποι με τα μακριά γένια, με συγχωρείτε δεν εννοώ του ιερέως αλλά εκείνοι του ΕΛΑΣ.

Καλαβρυτινοί Αντάρτες (Καλοκαίρι 1943)

ΖΩΝΤΑΝΟΣ ΜΕΤΑ ΤΟ ΜΑΚΕΛΕΙΟ

(Αμβρόσιος.): Οι αντάρτες; Τους αντάρτες εννοείτε;

(Ν.): Ναι και το σκουφί το ρώσικο. Εκείνοι που τραγουδούσαν και μας έδειξαν ποιοι ήσαν όταν τραγουδούσαν το Δημητρώφ και τον Ποπώφ που ξέραμε τί ήταν ο Δημητρώφ και τί ήταν ο Ποπώφ και όταν είπαν εδώ κάτω όπως λέει ο Σεβασμιότατος ότι ταξικό αγώνα κάνουν.  Το ίδιο είχανε πει και στον έφεδρο ανθυπολοχαγό Θανόπουλο, ότι εμείς κάνουμε ταξικό αγώνα, δεν κάνουμε αγώνα εναντίον των Γερμανών. Είχε δώσει λοιπόν ο Τένερ το λόγο της στρατιωτικής τιμής του δεν θα μας σκοτώσει. Κινήσαμε εμείς και ενώ εγώ πήγαινα προς τα αριστερά, προς τη ράχη Γαϊδουροράχη. Αυτή η ράχη, και είχα φτάσει μετά από κει που είναι τώρα το μπετόν αρμέ υπάρχει μια χαραδρούλα αν προσέξετε, αν προσέξει κανένας από σας.

(Α.): Όπως κοιτάζεις αριστερά λέτε.

(Ν.): Ναι, όπως κοιτάζεις αριστερά και σε κείνη τη χαραδρούλα άκουσα ένα μπαμ, γυρίζω αμέσως προς τα κάτω και βλέπω μια πράσινη φωτοβολίδα την οποία είχαν ρίξει από το Διοικητήριο. Το Διοικητήριο ήτανε εκεί που είχαν το Κέντρο ανεφοδιασμού στο ξενοδοχείο του Αναστασοβίτη σήμερα ο ΜΕΓΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ.

(Α.): Ναι. Συνεχίστε...

(Ν.): Τότε δεν ήταν ξενοδοχείο κάθονταν ο Διευθυντής της Αγροτικής Τραπέζης. Δεν πρόλαβα να δω καλά-καλά αυτό και αμέσως πέφτει η δεύτερη φωτοβολίδα, αυτή τη φορά ερυθρά. Όταν έπεσε και η φωτοβολίδα αυτή τη ερυθρά, πήδησε ο Τένερ από μπροστά που ήταν στο μυδράλιο πίσω και αμέσως άρχισε αυτό το μυδράλιο και ορισμένα που το είχαμε δει εμείς να βάλουν σταυρωτά, κάναν και σημάδι φαίνεται δεν ξέρω τι γίνεται. Χτυπήθηκα ξαφνικά εδώ μεταξύ μηρού και λεκάνης. Κοίταζα προς τα κάτω και έλεγα πως εχτυπήθηκα, αφού το μυδράλιο ήσαν μπροστά θα 'πρεπε να χτυπηθώ κάπου μπροστά. Όταν αργότερα έγιναν καλά τα τραύματα μου και μπόρεσα να περπατήσω λίγο, το ένα μου βλήμα μου τό'βγαλε ο μακαρίτης ο Φούρας από τα από ...

 (Α.): Τρεχλού;

(Ν.): Απ' την Τρεχλού. Ο Φούρας απ' την Τρεχλού χωρίς να κάνει και αναισθητική ένεση γιατί δεν υπήρχε τίποτα, αλλά μου κρατούσε τα πόδια ο Ερμείδης ο Ηλίας και λιποθύμησε σαν είδε ότι εγώ κοίταζα πως έβγαζαν το βλήμα εκεί πέρα. Με πιάνει η Πατσουράκη μου κρατεί τα πόδια, το ίδιο κι αυτή και ο Φούρας μαζί με το Βασίλη τον Κανελλόπουλο άνοιγαν το τραύμα για να μπορέσουν να βρούνε και να βγάλουνε.

Στη Γαϊδουροράχη υπήρχε άλλο μυδράλιο και το εξακρίβωσα κατόπιν όταν έγινα καλά όταν ανέβηκα επάνω και βρήκαμε κάλυκες, κάλυκες, επάνω στο σημείο αυτό. Χτυπημένος τώρα έτυχε να πέσω μέσα στην χαράδρα και έβαλα το πόδι μου το τραυματισμένο το κόλλησα προς τα κάτω, ήμουνα προς τον τοίχο. Σ'εκείνη τη χαράδρα είχαν πετάξει αγκάθια και σκεπάστηκα με αυτά. Δεν μου έδωσαν χαριστική βολή.

(Α.): Δεν σας είδανε;

(Ν.): Δεν με είδανε. Το μυδράλιο θα διήρκησε δέκα λεφτά τις ριπές του δεν ξέρω πόσο είπαμε ο χρόνος δεν υπολογίζεται αυτές τις στιγμές. Όλα τα υψώματα τα είχανε καταλάβει με δύναμη γιατί πριν κάνουν την εκτέλεση οι Γερμανοί είχαν ορισμένα συνεργεία τακτοποιήσεως. Πρώτα-πρώτα το συνεργείο της λεηλασίας, το συνεργείο της μεταφοράς των λεηλατουμένων.

(Α.): Ναι. Είχαν πρόγραμμα;...

(Ν.): Το συνεργείο της πυρπολήσεως, το συνεργείο της εκτελέσεως, το συνεργείο της φρουράς, μήπως τα παλικάρια οι Αντιστασιακοί επιτεθούν να αντιμετωπιστούν. Υπήρχε πλήρες σχέδιο της Επιχειρήσεως με προκαθορισμένες όλες τις λεπτομέρειες με τάξη και ακρίβεια. Λοιπόν ακούω απ'όλες τις πλευρές να κατεβαίνουν οι Γερμανοί και άρχισαν κατόπιν με τα πιστόλια, με τα όπλα τους, να δίνουν την χαριστική βολή σε κάθε Καλαβρυτινό. Χρησιμοποίησαν ακόμη τις ξιφολόγχες και τσεκούρια ακόμη. Έσπαζαν κεφάλια, χυνόντουσαν τα μυαλά στο χώμα. Σώματα και χώμα ανακατεύτηκαν με το αίμα και έγιναν μια άμορφη μάζα. Η περιγραφή της εκτέλεσης είναι δύσκολο πράγμα. Γιατί σ'αυτές τις ώρες επικρατεί το αίσθημα της αυτοσυντήρησης, η προσοχή σου είναι στραμμένη πως θα σωθείς. Δεν βλέπεις γύρω σου τι γίνεται. Ζεις σε έναν διαφορετικό κόσμο. Μόνο όταν ηρεμήσεις μπορείς να συνθέσεις όλα τα γεγονότα.

(Α.): Αυτό είναι σωστό, προσπαθείστε όμως να μεταφέρετε μια ολοκληρωμένη εικόνα.

(Ν.): Η εκτέλεση ήταν σατανικά σχεδιασμένη. Τα μυδράλια ήταν καμουφλαρισμένα, πρέπει να ήταν μέχρι δώδεκα. Το εκτελεστικό απόσπασμα εκαλύπτετο από άλλη φρουρά και γενικά μπορώ να πω ότι πρέπει να είχε προηγηθεί δοκιμή και επιτελικός σχεδιασμός.

(Α.): Δηλαδή ήταν προμελετημένο το έγκλημα;

(Ν.): Βεβαιότατα. Όταν άρχισαν οι ριπές των μυδραλιοβόλων ακούστηκαν πρώτα οι άκακες παιδικές φωνές. Οι φωνές των δεκατεσσάρων και δεκαεπτάριδων. Απορούσαν τα Καλαβρυτινόπουλα γιατί άρχισε αυτό το μυδράλιο. Μετά ακούστηκε η φωνή του δικηγόρου Πάνου Γεωργαντά.

 - Αδέλφια, ζήτω η Ελλάς. Των πολλών ο θάνατος ουκ εστίν θάνατος.

Επηκολούθησαν τα πρώτα βογκητά και κλαθμοί.

-     Παιδάκια μου.

-     Γυναικούλα μου.

-     Γιατί μας σκοτώνετε, είμαστε αθώοι.

Μετά επηκολούθησε μία τραγική σκηνή.

ΦΤΟΥΣΟΥ ΓΑΪΔΟΥΡΙ ΤΕΝΕΡ …

Ο Καθηγητής Αθανασιάδης, όρθιος όρμησε προς τον Τένερ ουρλιάζοντας:

- Φτούσου, γαϊδούρι, Τένερ, πού είναι ο λόγος της στρατιωτικής του τιμής; Φτούσου γουρούνι.

Δεν πρόλαβε να αποτελειώσει και σωριάστηκε κάτω νεκρός. Τα μυδράλια της ντροπής δεν τον άφησαν να συνεχίσει το κατηγορητήριο. Ο Τένερ φρόντισε και γι'αυτό. Επηκολούθησε η ολοκλήρωση της εκτέλεσης με σταυρωτές ριπές και αμέσως άρχισε η χαριστική βολή. Μετά ο Τένερ και η παρέα του εγκατέλειψαν τη Ράχη του Καππή τραγουδώντας, ευχαριστημένοι για την θεάρεστη πράξη τους.  Όταν κατάλαβα ότι φύγανε από τα τραγούδια δεν υπήρχε ούτε βήματα ούτε τίποτα, τσιμουδιά, πήγα να σηκωθώ αλλά πονούσε πάρα πολύ το πόδι μου. Κατόρθωσα τέλος πάντων να σηκωθώ και δίπλα μου είχε σωθεί ο Παναγιώτης Σαρανταυγάς. Τον οποίο εσκότωσαν το 1948, στο δεύτερο αντάρτικο όταν ξανακατάλαβαν τα Καλάβρυτα, οι αντάρτες.

(Παπαλεξίου): Οι αντάρτες;

(Ν.): Ναι, τον σκότωσαν οι αντάρτες τον Σαρανταυγά. Είχα δύο τσιγάρα μου λέει θέλω ένα τσιγάρο του λέω σπίρτα δεν έχω και του 'δωσα ένα τσιγάρο του το άναψα εγώ ένα και το βάλε στα πόδια γιατί δεν είχε τραυματισθεί καθόλου. Ήρθανε κατόπιν με πήρανε. Μαζί με τα τρόφιμα της μιας ημέρας είχα πάρει και μια μπουκαλίτσα με κρασάκι εδώ πέρα εκεί στα Καλάβρυτα, το πίνουμε και λίγο εδώ που τα λέμε, Σεβασμιότατε.

(Α.): Μάλιστα

(Ν.): Και με κείνο το κρασάκι και με την πετσέτα που είχα τυλίξει το ψωμί έκανα την απολύμανση του.

(Α.): Του τραύματος;

(Ν.): Του τραύματος. Από κει ήρθαν οι γυναίκες με πήραν με πήγανε κάτω μου διέφυγαν όμως δύο σπουδαία πράγματα να πω. Πρώτα ότι εις την ίδια χαράδρα ήταν κι ένα δωδεκάχρονο παιδί του μακαρίτη του καθηγητού του Αντώνη του Δημόπουλου του οποίου έσπασαν τα νεύρα από το μακελιό που γινότανε. Πετάχτηκε κάποια στιγμή επάνω, σηκώθηκε και άρχισε να φωνάζει:

- Μην με σκοτώνετε, τι έκανα εγώ, είμαι μαθητής του Γυμνασίου.

Ένα μπαμ και εξετέλεσαν το παιδί. Ένα σκληρό αποδεικτικό της βαρβαρότητος των Γερμανών. Το άλλο, όταν ήρθανε οι γυναίκες καταλαβαίνεται τώρα να ψάχνουν μέσα στα τόσα που είχαμε γίνει μπουλούκι όλοι ένας σωρός γιατί εκείνοι που ήσαν κάτω όταν έδωσε το μυδράλιο αμέσως μετά συνειδήσεως πήγαν να σηκωθούνε να σωθούνε. Οι άλλοι που σαν όρθιοι πάλι για να φυλαχθούν έπεφταν κάτω και γίναμε όλοι ένα μπουλούκι. Ήρθαν κατόπιν και αυτοί και τραβούσανε απ'τα πόδια απ'τα χέρια για να δώσουνε τη χαριστική βολή και καταλαβαίνετε τι αιματωμένο τόπο και σωρούς νεκρούς βρήκαν οι γυναίκες που 'ρθανε. Μεταξύ των γυναικών αυτών ήτανε και η γυναίκα του Σουσάντα από το Μάνεσι του Πάνου του Μπράτσικα πού 'τανε διευθυντής, αυτός υπάλληλος στην Τράπεζα Αθηνών και ενώ έψαχνε βρήκε τον άντρα της, σκοτωμένο και φαίνεται της έστριψε άρχισε να φωνάζει.

- "Πάνο, Πάνο, Πάνο, βρε Πάνο πού είσαι, έλα να δεις, τους σκότωσαν τους άντρες μας".

Ευτυχώς βρέθηκε κάποια ψύχραιμη γυναίκα, την κούνησε και συνήλθε και δεν έπαθε τέλειο εγκεφαλικό. Έτσι εσώθηκα. Τώρα ίσως να μου πείτε όπως και πολλοί που ρωτάνε, γιατί έγινε αυτό...