Πολλά ήταν τα σποραδικά γεγονότα σε όλη την επαρχία Καλαβρύτων, πριν την επίσημη κήρυξη της επανάστασης του 1821, ένα εκ των οποίων και...
Πολλά ήταν τα σποραδικά γεγονότα σε όλη την επαρχία Καλαβρύτων, πριν την επίσημη κήρυξη της επανάστασης του 1821, ένα εκ των οποίων και στο Λειβάρτζι: η εκτέλεση δύο τούρκων εισπρακτόρων του χαρατσίου από τον ΞαντάκηΤομαρά, στο Αϊ- Γιαννίτικο Καταράχι. Ας δούμε όμως εν συντομία και το γενικότερο ρόλο των Λειβαρτζινών στον αγώνα.
Γυρνάμε αρκετά χρόνια πριν, στο 1814, όπου σύμφωνα με το Φωτάκο* οι έμποροι που δραστηριοποιούνταν στην Οδησσό της Ρωσίας, αδελφοί Γεώργιος, Κωνσταντίνος και Δημήτριος Γιαννόπουλοι, Λειβαρτινοί στην καταγωγή, στρατολογήθηκαν στη Φιλική Εταιρία. Έπειτα παρακολούθησαν τον Υψηλάντη στη Βλαχία, κατατάχθηκαν στον Ιερό Λόχο και πολέμησαν στο Δραγατσάνι με άλλους Καλαβρυτινούς, όπως τον Αντώνη Τσούνη και τον Ιωάννη Αμβροσιάδη από το Δροβολοβό. Όλοι αυτοί ανέλαβαν με εντολή του Υψηλάντη «εμπνευστικές αποστολές» για την Επανάσταση και αργότερα έρχονται στην Πελοπόννησο, όπου συνέχισαν να υπηρετούν την Πατρίδα.
Πλησιάζοντας η μεγάλη μέρα του 1821, υπήρχε από τουρκικής πλευράς μεγάλη καχυποψία για τις κινήσεις των Ελλήνων και ο ΜεχμέτΣαλήχ κάλεσε δόλια στην Τρίπολη πρόκριτους και αρχιερείς της Πελοποννήσου, τάχα για λήψη αποφάσεων. Όσους ανταποκρίθηκαν τους φυλάκισε για να ματαιωθεί η εξέγερση και πολλοί πέθαναν από τις κακουχίες, μεταξύ των οποίων και ο επίσκοπος Ωλένης και Λειβαρτζίου Φιλόθεος.
Οι πρόκριτοι των Καλαβρύτων κατευθύνονται προς την Τρίπολη 9 του Μάρτη του 1821 για να μην κινήσουν υποψίες, στην πραγματικότητα όμως επιστρέφουν στην Αγία Λαύρα, ύστερα από υπόδειξη του Ασημάκη Φωτήλα, για να διασκορπιστούν με κάθε μυστικότητα σε όλη την επαρχία και να στρατολογήσουν άνδρες. Σαν Μία από τις πρώτες ενέργειές τους ήταννα εκτελούν τούρκους εισπράκτορες του χαρατσίου.
Στις 14 του Μάρτη του 1821 δύο τούρκοι χαρατσήδεςπου κατηφόριζαν το Αϊ-Γιαννίτικο καταράχι, ερχόμενοι από τα πίσω χωριά, καλούσαν με δυνατές φωνές, προσβλητικές εκφράσεις και απειλές τους Λειβαρτζινούς να πληρώσουν τους φόρους. Τότε ο ΞαντάκηςΤομαράς πυροβόλησε από τον πύργο του και οι χαρατσήδες έπεσαν νεκροί.
Ο Ξαντάκης ανήκε στην πολυμελή οικογένεια των Τομαραίων, που η καταγωγή τους ήταν από τον Τόμαρο της Ηπείρου, όπως δηλώνει και το όνομά του. Είχε κάποια σωματική αναπηρία και ήταν λίγο κουτσός, γι’ αυτό τον έλεγαν και Κουτσοξαντάκη.
Εν τω μεταξύ, ο Ασημάκης Φωτήλας είχε αναλάβει τη διοίκηση του Λειβαρτζίου και των γύρω χωριών, με αποτέλεσμα να επηρεάσει θετικά ορισμένους Λειβαρτζινούς να συγκροτήσουν ομάδες, που ήταν και το πρώτο επαναστατικό σώμα του Λειβαρτζίου, το οποίο αργότερα τέθηκε υπό τις διαταγές του Αναγνώστη Λεχουρίτη. Οι Λειβαρτζινοί αυτοί ήσαν: Ο Παναγιώτης Παπαδόπουλος, ο Γεώργιος Τομαράς, ο ΓιαννάκοςΚαπετάνος, ο Αγγελάκης Οικονομόπουλος, ο Στάθης Πλιάκας. Έτσι, ο Φωτήλας είχε συγκεντρώσει περί τους 100 άνδρες από τα χωριά Λειβάρτζι, Λεχούρι, Κερέσοβα και Χόβολη.Άλλος Λειβαρτζινός, ο Δημητράκης Ινταρές, συγκρότησε δική του, ανεξάρτητη ομάδα, που, μεταξύ άλλων, έκαψε τον πύργο του Λιμάζαγα στη Μοστενίτσα.
Στη δεκαετία του 1970 ο Σύλλογος, Λειβαρτζινών της Αθήνας ανήγειρε μνημείο – μάρτυρα του γεγονότος στο Αϊ-Γιαννίτικο Καταράχι, με τη γαλανόλευκη δίπλα να κυματίζει. Λίγα χρόνια αργότερα αυτό καταστράφηκε και Σύλλογος τοποθέτησε νέο στη δεκαετία του 1990.
Στο χάλασμα του πύργου του Τομαρά στους Περιτσαίους, ο αείμνηστος Θεόδωρος (Λάκης) Κωνσταντίνου έχει τοποθετήσει μαρμάρινη στην οποία αναγράφεται το γεγονός.
---------------------------------------
* Να σημειώσουμε ότι το βιβλίο του Φωτάκου «Βίοι Επιφανών Πελοποννησίων Ανδρών» εκδόθηκε με χορηγία του Λειβαρτζινού Αρεοπαγίτη Σταύρου Ανδρόπουλου, το 1888.
Επιμέλεια: Νίκος Χρ. Παπακωνσταντόπουλος
(με πηγές τα βιβλία: «ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΚΩΜΟΠΟΛΕΩΣ ΛΕΙΒΑΡΖΙΟΥ ΤΩΝ ΚΑΛΑΒΡΥΤΩΝ» του Περικλή Π. Δουδούμη, «ΙΣΤΟΡΙΑ ΑΡΧΑΙΑΣ ΨΩΦΙΔΟΣ ΚΑΙ ΛΕΙΒΑΡΖΙΟΥ» του Αθανασίου Θ. Λέλου και «ΒΙΟΙ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΙΩΝ ΑΝΔΡΩΝ» του Φωτάκου).
φωτογραφίες: Λευτέρης Αβραμίδης
Νίκος Παπακωνσταντόπουλος
