Περιζήτητα επαγγέλματα, τέχνες, ασχολίες που χάνονται - Ο πεταλωτής

Συνεχίζοντας το αφιέρωμά μας στα παραδοσιακά επαγγέλματα, αναφερόμαστε στον πεταλωτή, σαν συνέχεια του σιδερά, αφού εκείνος ήταν ο κατασ...

Συνεχίζοντας το αφιέρωμά μας στα παραδοσιακά επαγγέλματα, αναφερόμαστε στον πεταλωτή, σαν συνέχεια του σιδερά, αφού εκείνος ήταν ο κατασκευαστής του πέταλου και στις περισσότερες περιπτώσεις ο ίδιος έκανε και το πετάλωμα.

Γνωστό και σαν καλίγωμα των ζώων, έχει σαν σκοπό να ενισχύσει την οπλή τους για να πατάνε με περισσότερη σταθερότητα και ασφάλεια στους κακοτράχαλους δρόμους, στα ανώμαλα μονοπάτια, στα σοκάκια και στα καλντερίμια περιορίζοντας τις πιθανότητες τραυματισμού. Τα πέταλα ήταν τριών μεγεθών και μεγαλύτερη προτίμηση έδιναν στα άλογα, μετά στα μουλάρια και όσο για τα ταπεινά γαϊδουράκια που και που υπήρχε κάνα καλιγωμένο. Εξαιρετικά σπάνιο στον τόπο μας, ασυνήθιστο θα έλεγε κανείς, ήταν των βοδιών.

Ο πεταλωτής ήξερε καλά την τέχνη του, ενώ η ιδιαίτερη σχέση του ιδιοκτήτη με το ζώο του ήταν τέτοια, που εξασφάλιζε την απόλυτη συνεργασία του, χωρίς να χρειαστεί να το ακινητοποιήσουν. Σήκωναν και κρατούσαν λυγισμένο το πόδι του σε σχήμα «Γ» με την οπλή εκτεθειμένη και σε τέτοια θέση και ύψος που να διευκολύνει τον πεταλωτή. Αυτός με γρήγορες και ακριβείς κινήσεις, για να μην κουραστεί το ζώο, αφαιρούσε σε πρώτη φάση το παλιό πέταλο. Αμέσως μετά και με έντεχνους πάντα χειρισμούς, καθάριζε με τα εργαλεία του το πέλμα, εφάρμοζε το πέταλο και περνώντας τα πεταλόκαρφα μέσα από τις τρύπες, το κάρφωνε στο τμήμα εκείνο της οπλής που δεν έχει νευρικές απολήξεις και ο πόνος δεν γίνεται αισθητός. Στη συνέχεια έκοβε εξωτερικά τα πεταλόκαρφα, τα γύριζε προς τα κάτω και το πέταλο ήταν απόλυτα σταθεροποιημένο.

Η διαδικασία πεταλώματος των μπροστινών οπλών ήταν ευκολότερη, το ζώο περισσότερο συνεργάσιμο και τελείωνε σε σύντομο χρονικό διάστημα. Δεν συνέβαινε πάντα το ίδιο και με τα πίσω πόδια, γιατί το ζώο στηριζόταν λιγότερο και υπήρχε κίνδυνος να μετακινηθεί ή ακόμα και να κλωτσήσει, γι’ αυτό και ορισμένα που ήσαν ζωηρά τα πετάλωναν μόνο μπροστά, διαφορετικά τα ακινητοποιούσαν με ειδική τεχνική.

Ανυπόφορος ο πόνος, αν το καλιγωμένο ζώο πατήσει τον άνθρωπο στο πόδι την ώρα της εργασίας ή της φροντίδας, πολύ πιο επώδυνη όμως η κλωτσιά, που μπορεί να επιφέρει και το θάνατο, αν είναι σε καίριο σημείο.

Το πετάλωμα επαναλαμβανόταν σε τακτά χρονικά διαστήματα , ανάλογα με τις εργασίες που έκανε το ζώο, αλλά και με την ομαλότητα του εδάφους στο οποίο πάταγε. Η δουλειά των πεταλωτών σίγουρα ήταν αυξημένη πριν κάθε εποχιακή δραστηριότητα, π.χ. σπαρτός, αλώνισμα, δουλειές του καλοκαιριού κλπ, που και τα ζώα δούλευαν περισσότερο. Υπήρχε ακόμα και η ενδιάμεση συντηρητική εργασία, το λεγόμενο καγιάρι. Αξίζει να σημειωθεί πως τα πεταλωτήρια είχαν αρκετή δουλειά και πριν κάθε γάμο στα χωριά, αφού έπρεπε και τα ζώα να είναι προσεγμένα. Αντικείμενο θαυμασμού των κοριτσόπουλων και κάθε καλοντυμένος νέος, που δικαιολογημένα καμάρωνε πάνω στο ανάλογα για το γάμο στολισμένο άλογό του! Ο χαρακτηριστικός ήχος του πέταλου στον ελαφρύ και ρυθμικό καλπασμό στο δρόμο και τις πέτρες, προσέλκυε ακόμα περισσότερο την προσοχή τους!

Το επάγγελμα του πεταλωτή άρχισε να παραχωρεί σταδιακά τη θέση του στα βουλκανιζατέρ αυτοκινήτων, όταν αυτά μπήκαν στη ζωή μας και παραμέρισαν τα συμπαθητικά και αγαπημένα τετράποδα. Το αντικείμενο των ελάχιστων τεχνιτών του είδους, που σήμερα κρατάνε ακόμα την παράδοση, περιορίζεται, κυρίως, σε άλογα τουριστικών και αθλητικών επιχειρήσεων.

Συνεχίζεται, με επόμενο θέμα το βαρελά.

Νίκος Παπακωνσταντόπουλος

Ο Νίκος Παπακωνσταντόπουλος γεννήθηκε στο Λειβάρτζι του Δήμου Καλαβρύτων. Πέραν του λειτουργήματός του (Διπλωματούχος Νοσηλευτής) δραστηριοποιείται και στο λογοτεχνικό χώρο, με εκδόσεις βιβλίων και δημοσιεύσεις άρθρων στον έντυπο και ηλεκτρονικό Τύπο. Είναι παντρεμένος με την Ελένη Γάλλιου από το Γοργόμυλο Πρέβεζας και έχουν δύο παιδιά.