Τουριστική Ανάπτυξη του Δήμου Καλαβρύτων: Υφιστάμενη Κατάσταση, Απειλές και Προοπτικές

του Δημήτρη Πέττα* Τουριστική Ανάπτυξη του Δήμου Καλαβρύτων: Υφιστάμενη Κατάσταση, Απειλές και Προοπτικές Η ευρύτερη περιοχή του Δή...

του Δημήτρη Πέττα*

Τουριστική Ανάπτυξη του Δήμου Καλαβρύτων: Υφιστάμενη Κατάσταση, Απειλές και Προοπτικές

Η ευρύτερη περιοχή του Δήμου Καλαβρύτων έχει καθιερωθεί ως χειμερινός τουριστικός προορισμός. Εντούτοις, το αναπτυξιακό μοντέλο το οποίο έχει υιοθετηθεί ενδέχεται να κρύβει μακροπρόθεσμα κινδύνους τόσο για το φυσικό περιβάλλον της περιοχής όσο και για την ίδια τη βιωσιμότητα του. Η φυσιογνωμία της περιοχής, με γεωγραφικούς και οικονομικούς όρους ,θέτει ως κύριους στόχους την ανάπτυξη της πρωτογενούς παραγωγής και  της τουριστικής δραστηριότητας. Οι δραστηριότητες αυτές μπορούν υπό προϋποθέσεις όχι μόνο να συνυπάρξουν χωρίς να υπονομεύουν η μία τις δυνατότητες  της άλλης άλλα και να λειτουργήσουν συνεπικουρικά με στόχο την βιώσιμη (sustainable) ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής. Στη συνέχεια  θα γίνει ένας απολογισμός της τουριστικής δραστηριότητας που έχει λάβει χώρα στον Δήμο Καλαβρύτων, θα προταθούν μοντέλα διαχείρισης της τουριστικής ανάπτυξης και θα τεθούν μελλοντικοί στόχοι και δράσεις που αφορούν τον τομέα του τουρισμού.

Υφιστάμενη Κατάσταση

     Η περιοχή του Δήμου Καλαβρύτων διαθέτει συγκριτικά πλεονεκτήματα τα οποία την καθιστούν ιδιαίτερα ελκυστική για την προσέλκυση επισκεπτών και την τουριστική ανάπτυξη: εξαιρετικά πλούσιο φυσικό περιβάλλον, τοποθεσίες και μνημεία ιστορικού και θρησκευτικού ενδιαφέροντος, πλήθος ιστορικών συμβολισμών και σημασιών, σημαντική πολιτιστική παράδοση, εγγύτητα με μεγάλα αστικά κέντρα και άλλες περιοχές τουριστικής ανάπτυξης. Επιπλέον, ο Δήμος Καλαβρύτων αποτελεί έναν προορισμό ο οποίος έχει καθιερωθεί ως ένας από τους πλέον ελκυστικούς, τουλάχιστον σε εθνική κλίμακα και ιδιαίτερα στα αστικά κέντρα της Αθήνας και της Πάτρας. Εάν τα πλεονεκτήματα αυτά αναδειχθούν, αξιοποιηθούν και προστατευθούν, η περιοχή δύναται να αποτελέσει τουριστικό προορισμό υπερεθνικής εμβέλειας.

     Η περιοχή του  Δήμου Καλαβρύτων αναπτύχθηκε τουριστικά τις τελευταίες δεκαετίες, χωρίς η ανάπτυξη αυτή να αποτελεί μέρος ενός συνολικού σχεδιασμού. Ως αποτέλεσμα, η χωρική κατανομή των τουριστικών δραστηριοτήτων είναι αφενός άνιση και αφετέρου ελλιπής συνδέσεων. Η λειτουργία του χιονοδρομικού κέντρου Καλαβρύτων αποτελεί τον κύριο πόλο προσέλκυσης επισκεπτών στην περιοχή, γεγονός το οποίο την καθιστά πρωτίστως χειμερινό τουριστικό προορισμό. Η τουριστική βιομηχανία που έχει αναπτυχθεί στην ευρύτερη περιοχή του χιονοδρομικού και του οικισμού των Καλαβρύτων είναι σχεδόν αποκλειστικά προσανατολισμένη στον χειμερινό τουρισμό, ο οποίος στη βιβλιογραφία χαρακτηρίζεται ως “βαρύς” τουρισμός, ο οποίος μπορεί να οδηγήσει σε αλλοίωση του χαρακτήρα της περιοχής και περιβαλλοντική υποβάθμιση. Εκτός του χιονοδρομικού κέντρου, κύρια σημεία τουριστικού ενδιαφέροντος θεωρούνται τα εξής:

• Φυσικοί τουριστικοί πόροι και σημεία ιδιαίτερου περιβαλλοντικού ενδιαφέροντος: Φαράγγι του Βουραϊκού, Χελμός και Ύδατα Στυγός,, Σπήλαια Λιμνών -  Καστριών, Αισθητικό Δάσος Καλαβρύτων, πηγές Αροάνιου (Πλανητέρο), πηγές - ποτάμια και τεχνητή Λίμνη Λάδωνα, βουνό και ποταμός Ερύμανθος, πηγές Σελινούντα, δάσος Μπαρμπούς (Νάσια), δάσος Κάνισκας.
• Ο Οδοντωτός Σιδηρόδρομος και οι χαρακτηρισμένες ως ιστορικά και διατηρητέα μνημεία υποδομές του (σταθμοί, γέφυρες κλπ.).
• Το τηλεσκόπιο «Αρίσταρχος».
• Εναλλακτικές δραστηριότητες που λαμβάνουν χώρα στην περιοχή (αναρρίχηση, αεραθλητισμός - αλεξίπτωτο πλαγιάς στα Καλάβρυτα, kayak - Rafting – ποδηλασία – τοξοβολία στον ποταμό Λάδωνα, Rafting στον Ερύμανθο).
• Το σύνολο οικισμών και κατασκευών παραδοσιακής λαϊκής αρχιτεκτονικής (οικιστικά σύνολα όπως: ο παραδοσιακός οικισμός Βεσινίου, οι οικισμοί Κ. Βλασία, Αροανία, Λειβάρτζι, Λουσοί κά.).
• Παλιοί νερόμυλοι, βρύσες, γεφύρια και άλλα στοιχεία παραδοσιακής αγροτικής και λαογραφικής κληρονομιάς, διάσπαρτα σε όλη την περιοχή του Δήμου.
• Το Κεντρικό Μονοπάτι Βουραϊκού και το μονοπάτι Ε4
• Άλλα Μονοπάτια και Διαδρομές
• Αρχοντικό Παλαιολογίνας
• Δημοτική Πινακοθήκη Κωνσταντίνου Φάσσου
• Δημοτικό Μουσείο Καλαβρυτινού Ολοκαυτώματος
• Τόπος Θυσίας
• Μνημείο Ηρώων Αγωνιστών 1821
• Μουσείο Λαϊκής Τέχνης Κλειτορίας
• Μνημεία εκτελεσθέντων
• Χελωνοσπηλιά
• Μητροπολιτικός Ναός
• Παναγία Πλατανιώτισσα
• Μονή Μεγάλου Σπηλαίου
• Ιερά Μονή Κοιμήσεως Θεοτόκου Μακελαριάς
• Μονή Αγίας Λαύρας
• Ιερά Μονή Αγίου Νικολάου
• Μονή Αγίων Θεοδώρων
• Μονή Παναγίας της Φανερωμένης
• Ναός Ευαγγελίστριας
• Ναός Αγίου Γεωργίου
• Μονή Αγίου Αθανασίου
• Μονή Ευαγγελιστρίας
• Αρχαία Ψωφίδα
• Αρχαίοι Λουσοί
• Αρχαίος Κλείτορας
• Αρχαία Πάος
• Κάστρο Ωριάς
• Πύργος Πετιμεζά
• Κλήμα Παυσανία

      Τα παραπάνω σημεία τουριστικού ενδιαφέροντος περιλαμβάνουν τόπους ιδιαίτερης περιβαλλοντικής, ιστορικής και θρησκευτικής σημασίας καθώς και εναλλακτικές δραστηριότητες. Επιπλέον, βρίσκονται διάσπαρτα στον Δήμο και σε περίπτωση που αναπτυχθεί ένα συνολικό σχέδιο τουριστικής ανάπτυξης της περιοχής μπορούν να συμβάλλουν στην άμβλυνση της άνισης ανάπτυξης η οποία παρατηρείται στην περιοχή. Τέλος, μπορούν να αποτελέσουν σημεία προσέλκυσης ενός ετερόκλητου πλήθους επισκεπτών οι οποίοι ανταποκρίνονται σε προφίλ διαφορετικά από αυτό του “χειμερινού” τουρίστα.

Εκτός της μονομερούς – τόσο στη χωρική διάσταση όσο και στη προσέλκυση συγκεκριμένου προφίλ επισκεπτών- ανάπτυξης του Δήμου Καλαβρύτων, ένα επιπλέον μειονέκτημα είναι η περιορισμένη αξιοποίηση και προώθηση των τοπικών προϊόντων μέσω της τουριστικής δραστηριότητας. Η έλλειψη ενός συνεταιρισμού τοπικών προϊόντων ο οποίος θα αναλάμβανε όλα τα στάδια διάθεσης των προϊόντων από την παραγωγή μέχρι την προώθηση αποτελεί τροχοπέδη για τον συνδυασμό των δύο κύριων αναπτυξιακών αξόνων του Δήμου Καλαβρύτων, την πρωτογενή παραγωγή και τον τουρισμό.

     Η υφιστάμενη κατάσταση όπως είδαμε παρουσιάζει σημαντικές δυνατότητες αλλά και αδυναμίες σχετικά με τον τουρισμό. Σε περίπτωση που η τουριστική ανάπτυξη δεν επανασχεδιαστεί συνολικά ώστε αφενός να αποτελέσει παράγοντα προστασίας του φυσικού, ανθρωπογενούς και πολιτιστικού περιβάλλοντος της περιοχής και αφετέρου να αξιοποιήσει στο έπακρο τις δυνατότητες που τα παραπάνω προσφέρουν για την προσέλκυση διαφορετικού προφίλ επισκεπτών, παρουσιάζονται απειλές για την υποβάθμιση του περιβάλλοντος αλλά και την τουριστική δραστηριότητα στο σύνολο της. Σύμφωνα με τον Παρπαϊρη (2003), η τουριστική ανάπτυξη μιας περιοχής παρουσιάζει διάφορα στάδια, σχετιζόμενα με την ποιότητα του περιβάλλοντος. Στα πρώτα στάδια η υψηλή οικολογική και αισθητική ποιότητα μιας περιοχής προσελκύει πολλούς επισκέπτες και η περιοχή αναπτύσσεται. Ακολουθούν φάσεις εντατικοποίησης της τουριστικής ανάπτυξης που εξαντλούν και αλλοιώνουν σταδιακά τους φυσικούς πόρους, για να καταλήξει η περιοχή στην κόπωση και την παρακμή, με χαμηλά επίπεδα ανάπτυξης, πολλά περιβαλλοντικά προβλήματα και μικρό οικονομικό όφελος. Εάν ένας τουριστικός προορισμός φτάσει στην φάση της παρακμής, τότε έχει κλείσει τον κύκλο του ως τουριστικό προϊόν και φυσικά έχει υποβαθμιστεί σε πολύ μεγάλο βαθμό το φυσικό του περιβάλλον. Με τη στήριξη ήπιων και εναλλακτικών μορφών τουρισμού μια τέτοια εξέλιξη μπορεί να αποφευχθεί.

Βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη/ οικοτουρισμός- ορισμοί και τάσεις

     Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Τουρισμού (World Tourism Organisation), η βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη “ικανοποιεί τις ανάγκες των επισκεπτών του παρόντος και των περιοχών φιλοξενίας ενώ ταυτόχρονα τις προστατεύει και αξιολογεί τις μελλοντικές δυνατότητες. Η βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη προϋποθέτει τη συνολική διαχείριση όλων των πόρων με τρόπο ο οποίος εξασφαλίζει τις οικονομικές και κοινωνικές ανάγκες των περιοχών ανάπτυξης. Επιπλέον επιδιώκει τη διατήρηση της τοπικής πολιτιστικής κληρονομιάς, του φυσικού περιβάλλοντος και της βιοποικιλότητας” . Στη βιβλιογραφία εντοπίζονται πολυάριθμοι ορισμοί του οικοτουρισμού. Ο ορισμός της Σβορώνου (2003), ο οποίος καλύπτει τους περισσότερους από τους υπάρχοντες, ορίζει τον οικοτουρισμό ως “τουρισμό ο οποίος αναπτύσσεται στη φύση, δεν υπερβαίνει τη φέρουσα ικανότητα της περιοχής ενώ ταυτόχρονα προωθεί την προστασία του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος και συμβάλλει στην τοπική οικονομία και στη διατήρηση της συνοχής του κοινωνικού ιστού”.

     Σε παγκόσμια κλίμακα, η ευαισθητοποίηση των πολιτών σε περιβαλλοντικά θέματα οδηγεί στην αύξηση της ζήτησης για τουριστικές δραστηριότητες οι οποίες έχουν την ελάχιστη δυνατή αρνητική επίδραση στο φυσικό περιβάλλον. Σύμφωνα με τις υπάρχουσες τάσεις προβλέπεται ραγδαία αύξηση στη ζήτηση για οικοτουρισμό τις επόμενες δεκαετίες και οι περιοχές οι οποίες διαθέτουν πλούσιο φυσικό και πολιτιστικό περιβάλλον αλλά και τις κατάλληλες υποδομές αποκτούν ένα τεράστιο συγκριτικό πλεονέκτημα. Ταυτόχρονα, η ανάπτυξη του οικοτουρισμού προωθεί και άλλα είδη τουρισμού όπως ο πολιτιστικός, ο τουρισμός περιπέτειας, ο εθελοντικός και ο αθλητικός (Lindberg, 1991). Ειδικά σε περιοχές οι οποίες περιλαμβάνουν ζώνες προστασίας, όπως η ευρύτερη περιοχή του Δήμου Καλαβρύτων, η στήριξη του οικοτουρισμού αποτελεί μονόδρομο για την οικονομική ανάπτυξη της περιοχής η οποία θα συμβάλλει ταυτόχρονα στη διατήρηση του φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος, καθώς σύμφωνα με τον Eagles (2002), “οι προστατευόμενες περιοχές χρειάζονται τον τουρισμό και ο τουρισμός χρειάζεται τις προστατευόμενες περιοχές”. Αν και ο οικοτουρισμός αποτελεί την ηπιότερη μορφή τουριστικής ανάπτυξης, ο Fernie (1993) υποστηρίζει πως έχει επιπτώσεις στο φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον και απαιτεί συνολική διαχείριση και σχεδιασμό. Σε περίπτωση που μια συνολική προσέγγιση απουσιάζει, οι πιθανότητες να προκύψει περιβαλλοντική υποβάθμιση πολλαπλασιάζονται.

Διαχείριση της βιώσιμης τουριστικής ανάπτυξης

     Η φυσιογνωμία της περιοχής, η ύπαρξη ζωνών περιβαλλοντικής προστασίας και η ανάδειξη των κινδύνων που βρίσκονται στη “βαριά” τουριστική υποδομή και υπογραμμίζονται τόσο στο παρόν επιχειρησιακό σχέδιο, όσο και στην Ειδικη Περιβαλλοντική Μελέτη Χελμού- Βουραικού καθιστούν την ανάπτυξη ήπιων μορφών τουρισμού ως μοναδική εναλλακτική για την περιοχή. Προυπόθεση για μια τέτοια εξέλιξη είναι η ύπαρξη ενός ολοκληρωμένου σχεδίου ανάδειξης, αξιοποίησης, διαχείρισης και προώθησης των σημείων τουριστικού ενδιαφέροντος της περιοχής. Όπως αναφέρει ο Fernie (1993), ένα αναγνωρισμένο μοντέλο διαχείρισης προορισμών οικοτουριστικού ενδιαφέροντος αποτελεί το ECOS (Ecotourism Opportunity Spectrum). To μοντέλο αυτό, με βάση τα χαρακτηριστικά του προορισμού και τις διαφοροποιήσεις μεταξύ των προφίλ των οικοτουριστών, συμβάλλει στην επιλογή του προτεινόμενου μοντέλου ανάπτυξης της περιοχής μελέτης.

     Σύμφωνα με το παραπάνω μοντέλο οι οικοτουρίστες διαχωρίζονται σε τρεις υποκατηγορίες οι οποίες διαφοροποιούνται ως προς τις απαιτήσεις τους από μια περιοχή αλλά και την επίδραση τους σε αυτή: “οικο-ειδικοί”, ενδιάμεσοι και “γενικοί” οικοτουρίστες. Ο Fernie (1993), αναφέρεται στα βασικά χαρακτηριστικά των παραπάνω κατηγοριών. Oι “οικο- ειδικοί” τουρίστες ταξιδεύουν μόνοι ή σε μικρές ομάδες, αλληλεπιδρούν έντονα με το φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον, δεν χρησιμοποιούν τουριστικές υποδομές και έχουν την ελάχιστη δυνατή αρνητική επίδραση στο φυσικό περιβάλλον. Επιδεικνύουν ενδιαφέρον για τις τοπικές παραδόσεις, έχουν σημαντικές περιβαλλοντικές γνώσεις και υψηλή ικανότητα συμμετοχής σε δραστηριότητες που λαμβάνουν χώρα σε εξωτερικούς χώρους. Αντίστοιχα, οι “γενικοί” οικοτουρίστες συμμετέχουν σε πολυπληθείς, οργανωμένες ομάδες επισκεπτών μέσω προσφερόμενων οικοτουριστικών “πακέτων”, απαιτούν ένα υψηλό επίπεδο άνεσης και παρεχόμενων υπηρεσιών τα οποία απαιτούν την ύπαρξη των ανάλογων υποδομών και έχουν σχετικά υψηλή επίδραση στο περιβάλλον. Οι ενδιάμεσοι των παραπάνω κατηγοριών οικοτουρίστες ταξιδεύουν σε μικρές ομάδες, απαιτούν τις στοιχειώδεις υποδομές μεταφοράς και φιλοξενίας, ενώ οργανώνουν τις δραστηριότητες τους πριν την άφιξη τους. Στη συνέχεια, με βάση τα χαρακτηριστικά της περιοχής του Δήμου Καλαβρύτων, εντοπίζονται τα είδη των οικοτουριστών στα οποία θα πρέπει να επικεντρωθεί η απόπειρα να καταστηθεί η περιοχή κέντρο οικοτουριστικού ενδιαφέροντος καθώς και οι δράσεις που η απόπειρα αυτή συνεπάγεται.

ΠΡΟΣΒΑΣΗ i) Προσβασιμότητα: ο Δήμος Καλαβρύτων βρίσκεται κοντά σε δύο από τα μεγαλύτερα αστικά κέντρα της Χώρας, την Αθήνα και την Πάτρα. Εντούτοις, η οδική σύνδεση του δήμου με το εθνικό οδικό δίκτυο χαρακτηρίζεται ως προβληματική. ii) Συστήματα Μεταφορών: Η περιοχή είναι προσβάσιμη μέσω του οδικού και του σιδηροδρομικού δικτύου iii) Αγορά: Ο Δήμος Καλαβρύτων αποτελεί καθιερωμένο τουριστικό προορισμό. Προβλήματα αποτελούν η προσέλκυση κυρίως «χειμερινών» τουριστών και η ελλιπής ενημέρωση για δραστηριότητες και αξιοθέατα εκτός του οικισμού των Καλαβρύτων iv)Δίαυλοι Πληροφοριών: τουριστικά γραφεία, διαδίκτυο v)Μέσα Μεταφοράς: Αυτοκίνητο, λεωφορείο, τρένο

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΜΕ ΤΟΥΣ ΦΥΣΙΚΟΥΣ ΠΟΡΟΥΣ Σχέση:  Περιορισμένη ανάπτυξη δραστηριοτήτων σχετικών με τους φυσικού πόρους. (Η αθλητική δραστηριότητα στο χιονοδρομικό κέντρο, οι δραστηριότητες rafting, αεραθλητισμού, πεζοπορίες στα ορειβατικά μονοπάτια )

ΠΡΟΣΦΕΡΟΜΕΝΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ: Περιορισμένες, γεγονός που καθιστά την περιοχή ελκυστική για οικο-ειδικούς, και με αύξηση δραστηριοτήτων σχετικών με τον πολιτισμό μπορούν να προσελκύσουν “ενδιάμεσους” οικοτουρίστες

ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΕΣ ΥΠΟΔΟΜΕΣ i)Κλίμακα: περιορισμένη, προσανατολισμένη σε προφίλ επισκεπτών διαφορετικό από αυτό του οικοτουρίστα ii)Ορατότητα: περιορισμένη iii)Πολυπλοκότητα: περιορισμένη iv)Εγκαταστάσεις: κυρίως υπηρεσίες φιλοξενίας και σίτισης, συγκεντρωμένες στον οικισμό των Καλαβρύτων και σε πιο περιορισμένη κλίμακα στην Κλειτορία

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑΣΗ i)Λοιποί οικοτουρίστες: περιορισμένος αριθμός, ανταποκρίνονται στο προφίλ του “ενδιάμεσου” οικοτουρίστα, εισροή κυρίως τη θερινή περίοδο ii)Τοπικός Πληθυσμός: περιορισμένη αλληλεπίδραση με τουρίστες, εκτός του τμήματος που απασχολείται με δραστηριότητες χειμερινού τουρισμού, κυρίως στον οικισμό Καλαβρύτων

ΕΠΙΠΕΔΟ ΙΚΑΝΟΤΗΤΩΝ ΚΑΙ ΓΝΩΣΕΩΝ: Ανταποκρινόμενοι στο προφίλ των “ενδιάμεσων” οικοτουριστών, οι οικοτουρίστες που επισκέπτονται την περιοχή, έχουν ικανότητες και γνώσεις σχετικές με δραστηριότητες στο φυσικό περιβάλλον

ΔΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑ ΣΤΟΥΣ ΕΠΙΣΚΕΠΤΕΣ i)Βαθμός Επίδρασης: περιορισμένος ii)Επικράτηση Επίδρασης: περιορισμένη iii)Επίπεδο Ελέγχου: χαμηλό

     Όπως προκύπτει από την ανάλυση του ECOS (Ecotourism Opportunity Spectrum), ο Δήμος Καλαβρύτων αποτελεί μια περιοχή με ικανοποιητική προσβασιμότητα, περιορισμένες οικοτουριστικές υποδομές και χαμηλά επίπεδα προσέλκυσης οικοτουριστών. Αν λάβουμε υπόψη το μέγεθος της περιοχής μελέτης, οι δράσεις που θα λάβουν χώρα δύναται να στοχεύουν στην προσέλκυση οικοτουριστών που ανταποκρίνονται σε περισσότερα του ενός προφίλ.  Οι γενικοί οικοτουρίστες, οι οποίοι απαιτούν υψηλό επίπεδο παρεχόμενων υπηρεσιών αναμένεται να επιλέξουν ως τόπους διαμονής τους οικισμούς Καλαβρύτων και Κλειτορίας. Το γεγονός αυτό, και αφού περισσότερο οι οικο-ειδικοί και λιγότερο οι ενδιάμεσοι οικοτουρίστες έχουν λιγότερες απαιτήσεις ως προς τις παρεχόμενες υπηρεσίες και διαθέτουν τον περισσότερο χρόνο τους σε δραστηριότητες που λαμβάνουν χώρα στο φυσικό περιβάλλον, καθιστά την υπόλοιπη περιοχή του Δήμου ελκυστική για αυτούς. Σε αυτή τη περίπτωση, απαιτείται η βελτίωση των συνδέσεων, είτε αφορά το οδικό δίκτυο είτε την ανάδειξη και σήμανση των μονοπατιών, τη δημιουργία υποδομών για περιβαλλοντολογικές δραστηριότητες και την καθιέρωση δραστηριοτήτων στο φυσικό περιβάλλον. Σε ένα επόμενο στάδιο της μελέτης για την τουριστική ανάπτυξη της περιοχής προς την κατεύθυνση του οικοτουρισμού, και μετά από διαβούλευση με την τοπική κοινωνία και τους εμπλεκόμενους φορείς, μπορεί να καθοριστούν συγκεκριμένες δράσεις για την ανάπτυξης της οικοτουριστικής δραστηριότητας στη περιοχή.

Κατευθύνσεις- Δράσεις

Κατευθύνσεις

     Σε σχέση με την υφιστάμενη κατάσταση, η προσέλκυση επισκεπτών με σημείο αναφοράς το χιονοδρομικό κέντρο Καλαβρύτων και την τουριστική βιομηχανία του οικισμού των Καλαβρύτων κρίνεται σκόπιμο να διατηρηθεί και να ενισχυθεί υπό τον όρο να λειτουργήσει συμπληρωματικά με ήπιες μορφές τουρισμού και να μην οδηγήσει σε αλλοίωση του φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος της περιοχής. Για περαιτέρω προτάσεις και δράσεις συνδυάζεται η ανάλυση ΔΑΠΑ (Δυνατότητες- Αδυναμίες- Προοπτικές- Απειλές) για την τουριστική ανάπτυξη του Δήμου Καλαβρύτων και οι προτεινόμενες από τον Εagles (2002) βοηθητικές ερωτήσεις για την αξιολόγηση προτεινόμενων υποδομών σε περιβαλλοντικά ευαίσθητες περιοχές.

                  

ΔΑΠΑ για την τουριστική ανάπτυξη στον Δήμο Καλαβρύτων

ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ ·         Πλούσιο φυσικό περιβάλλον ·         Υπαγωγή σημαντικού τμήματος της περιοχής σε καθεστώς περιβαλλοντικής προστασίας (Natura, Εθνικό Πάρκο κτλπ) ·         Καθιέρωση της περιοχής ως σημαντικός τουριστικός προορισμός ·         Δυνατότητα παραγωγής και διάθεσης τοπικών προϊόντων ·         Εγγύτητα στα αστικά κέντρα Αθήνας και Πάτρας ·         Εγγύτητα με περιοχές τουριστικής ανάπτυξης (Ορεινή Κορινθία, Αρκαδία)

ΑΔΥΝΑΜΙΕΣ ·         Έλλειψη συνολικού σχεδιασμού για τον τουρισμό ·         Σχεδόν αποκλειστικός προσανατολισμός στον χειμερινό τουρισμό ·         Χωρικά άνιση ανάπτυξη

ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ·         Προώθηση ήπιων μορφών τουριστικής ανάπτυξης (οικοτουρισμός, θρησκευτικός τουρισμός κτλπ.) ·         Συνολικός σχεδιασμός για την τουριστική ανάπτυξη ·         Θεσμικές δράσεις για τη συνεργασία φορέων και επιχειρήσεων ·         Σύνδεση πρωτογενούς παραγωγής και τουρισμού με άξονες τη διάθεση τοπικών προϊόντων και τον αγροτουρισμό ·          Σύνδεση των σημείων τουριστικού ενδιαφέροντος

ΑΠΕΙΛΕΣ ·         Υποβάθμιση του φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος ·         Αλλοίωση του χαρακτήρα της περιοχής ·         Υποβάθμιση του οικιστικού περιβάλλοντος του οικισμού των Καλαβρύτων

Ερωτήσεις για την αξιολόγηση προτεινόμενων υποδομών σε περιβαλλοντικά ευαίσθητες περιοχές (Εagles, 2002)

1.       Είναι η κλίμακα της παρέμβασης συμβατή με το περιβάλλον της περιοχής και τον αριθμό των επισκεπτών της; 2.       Υπάρχουν παράλληλες δραστηριότητες στην περιοχή οι οποίες θα πρέπει να ληφθούν υπόψη; 3.       Αλλοιώνεται ο χαρακτήρας της περιοχής; 4.       Ποια η οικονομική επίδραση της επέμβασης στην περιοχή; 5.       Πόσο σημαντική είναι η προτεινόμενη υποδομή για την υποστήριξη των στόχων που έχουν τεθεί; 6.       Ποια θα είναι η επίδραση στις μεταφορές στην περιοχή; 7.       Ποιο είναι το επίπεδο της ζήτησης για την υποδομή και τι προσφέρει στον επισκέπτη; 8.       Υπάρχουν αντίστοιχες υποδομές στην περιοχή; 9.       Ποια είναι η πρόταση σχετικά με την διαχείριση και προστασία της περιοχής

Δράσεις

     Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω, προτείνονται οι εξής δράσεις για την τουριστική ανάπτυξη της περιοχής του Δήμου Καλαβρύτων:

·         Ενιαία σήμανση σημείων τουριστικού ενδιαφέροντος, μονοπατιών, δραστηριοτήτων και των μεταξύ τους συνδέσεων

·         Δημιουργία τουριστικών περιπτέρων σε κύρια σημεία προσέλκυσης επισκεπτών 

·         Ανάδειξη και σύνδεση των ορειβατικών μονοπατιών, σύμφωνα με την Ειδική Περιβαλλοντική Μελέτη Χελμού- Βουρραικού

·         Σύσταση συνεταιρισμού για την προώθηση τοπικών προϊόντων

·         Σύσταση φορέα για την ανάπτυξη οικοτουριστικών δραστηριοτήτων με συνεργασία Δήμου Καλαβρύτων, Φορέα Διαχείρισης Χελμού-Βουραικού, Κέντρου Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Κλειτορίας, Επιχειρήσεων, Συλλόγων που δραστηριοποιούνται στην περιοχή

·          Ενημέρωση της τοπικού πληθυσμού σχετικά με τις δυνατότητες ανάπτυξης της επιχειρηματικότητας προς την κατεύθυνση του οικοτουρισμού

Βιβλιογραφία

-          Ειδική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων Χελμού-Βουραϊκού

-          Boyd S. and Butler R. , (1996), “Managing Ecotourism: An Opportunity Spectrum Approach”,  Tourism Management, vol. 17 (8), pp. 557- 566

-          Eagles Paul F.J. et al. (2002), “Sustainable Tourism in Protected Areas: Guidelines for Planning and Management”, IUCN Gland, Switzerland and Cambridge, UK. Xv + 183

-          Fernie, K. , (1993), “Ecotourism: A Conceptual Framework from the Ecotourist Perspective”, MSc Thesis, Department of Forestry, University of Toronto

-          Gossling S., (1999), “Ecotourism: A Means to Safeguard Biodiversity and Ecosystem Functions?” , Ecological Economics (29), pp.303- 320

-          Lindberg K. (1991), “Policies for Maximizing Nature Tourism’s Ecological and Economical Benefits”, World Resources Institute, Washington DC

-          Liu, Z. (2003) Sustainable Tourism Development: A Critique. Journal of Sustainable Tourism, 11 (6). pp. 459-475

-          Prosser, R. (1994)Societal change and the growth in alternative tourism. In E. Cater and G.Lowman (eds) Ecotourism: A Sustainable Option? (pp. 19–37). Chichester: John Wiley

Δημήτρης Πέττας, Υποψήφιος Διδάκτορας Σχολής Αρχιτεκτόνων Μηχανικών ΕΜΠ, Τομέας II, Πολεοδομία- Χωροταξία 

MSc London School of Economics and Political Science

Σήμερα εργάζεται στο τεχνικό γραφείο "Συνεργάτες Μηχανικοί" στα Καλάβρυτα

Ενημέρωση για όλες τις ειδήσεις των Καλαβρύτων και της ορεινής Αχαΐας με ένα στη σελίδα του kalavrytanews.com. ...............