Αρχείο Ολοκαυτώματος - Οι ραδιουργίες των Άγγλων στην Πελοπόννησο

ΜΝΗΜΟΝΙΚΟ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟ Νο 138 (Μέρος 1ο) [Συνοπτική Παρουσίαση] Αγγλικά Ντοκουμέντα – Έρευνα του Ιστορικού Αρχείου Κανελλόπουλου στα Α...

ΜΝΗΜΟΝΙΚΟ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟ Νο 138 (Μέρος 1ο)

[Συνοπτική Παρουσίαση]

Αγγλικά Ντοκουμέντα – Έρευνα του Ιστορικού Αρχείου Κανελλόπουλου στα Αρχεία του Foreign Office – Οι ραδιουργίες των Άγγλων στην Πελοπόννησο – Ο ρόλος των Άγγλων στο Καλαβρυτινό Ολοκαύτωμα – Οι Άγγλοι στην περιοχή των Καλαβρύτων – Οι στόχοι δράσης της SOE 133 – Η πολιτική της SOE 133 – Ο πρόστυχος ρόλος των Άγγλων – Δίκτυο κατασκοπίας - σαμποτάζ – Η έρευνα του Ιστορικού Αρχείου Κανελλόπουλου στο Foreign Office και στα Αρχεία της SOE 133 – Η έκθεση του J.M. Stevens για τον ΕΛΑΣ στην Πελοπόννησο – Συνοπτική έκθεση στα Αρχεία του Foreign Office – Ελλάς και έρευνες εγκλημάτων πολέμου – Αγγλική κάλυψη στους γερμανούς εγκληματίες πολέμου – Ομιλούν οι πρωταγωνιστές – Λίρα… το ακατανίκητο όπλο των Άγγλων – Η Αγγλική πολιτική. Η πολιτική διάσπασης της Εαμικής Αντίστασης – Οι ανεκπλήρωτες υποσχέσεις των Άγγλων – Άγγλοι και Τάγματα Ασφαλείας – Οι μαρτυρία του Μανώλη Βαζαίου – Συνεργασία Άγγλων και γερμανών – Ανακαλύψεις στη δίκη των Δοσιλόγων – ΕΛΑΣ και Άγγλοι [SOE 133]

Η ηγεσία της SOE 133 ομάδας στην Αράχωβα [Οκτώβριος 1943] J. Stevens, P. McMüller, D. Campbell, A. Andrius, W. Red 

πλαισιούμενη με αντάρτες του ΕΛΑΣ

τα κείμενα και οι φωτογραφίες διέπονται από τη Νομοθεσία περί Πνευματικών Δικαίωμάτων

copyright Ιστορικό Αρχείο Κανελλόπουλου

Φως στα ντοκουμέντα του Ιστορικού Αρχείου του Δημ.Κανελλόπουλου για το Καλαβρυτινό Ολοκαύτωμα

-43-

Προοίμιο – Εισαγωγικό σημείωμα

Ιστορικού Ερευνητή Δημήτρη Κανελλόπουλου

Το Ιστορικό Αρχείο Κανελλόπουλου (ΙΑΚ) στα πλαίσια της ερευνητικής του προσπάθειας ανάλυσης και αξιολόγησης όλων των παραμέτρων του Καλαβρυτινού Ολοκαυτώματος αναζήτησε ντοκουμέντα και στοιχεία από το Foreign Office (Αγγλία) καθώς και στη διεθνή και Ελληνική Βιβλιογραφία για τον ρόλο των Άγγλων συνδέσμων κατά την περίοδο της κατοχής στην Ελλάδα (1941-1944). Για το σκοπό από το ΙΑΚ απέστειλε στις 10.04.1991 στο Foreign Office/The Public Record Office (Chancezy Lany) GB- London WCZA 1 LR την κατωτέρω επιστολή: […] Αγαπητέ κ. Διευθυντά, Για την διευκόλυνση μίας ιστορικής έρευνας για τα γεγονότα της περιόδου 1941-1944 στην κατεχόμενη από τους Ναζί Ελλάδα, θα σας παρακαλούσα για τις κατωτέρω πληροφορίες: 1.- Ποιοι Άγγλοι πράκτορες έδρασαν στην Πελοπόννησο κατά την περίοδο 1942-1944; 2.- Ποια ήταν η Αγγλική πολιτική για την Ελληνική Αντίσταση κατά των Ναζί; 3.- Ποια ήταν η Αγγλική Πολιτική απέναντι στον ΕΛΑΣ; 4.- Υπάρχουν εκθέσεις των Άγγλων πρακτόρων; α.- Stevens, β.- Anthony Andrews, γ.- McMullen, δ.- Rint, ε.- Campbell για τη δράση των αντιστασιακών ομάδων και ειδικότερα του ΕΛΑΣ στη Πελοπόννησο και στη περιφέρεια Αχαΐας - Αιγιαλείας - Καλαβρύτων; 5.- Ποια η θέση των Άγγλων πρακτόρων για τα ναζιστικά αντίποινα στην Ελλάδα γενικότερα; 6.- Για την καταστροφή της ιστορικής πόλης των Καλαβρύτων (Αχαΐα - Πελοπόννησο) στις 13.12.1943 από την Βερμαχτ τι στοιχεία και εκθέσεις των Άγγλων πρακτόρων (Stevens - Andrews - Campbell κ.λπ.) υπάρχουν στα Αγγλικά Αρχεία. 7.- Ποια η σχέση της Αγγλικής Πολιτικής και των Ταγμάτων Ασφαλείας; 8.- Ποια οικονομική ενίσχυση των Άγγλων πρακτόρων στη κατεστραμμένη πόλη των Καλαβρύτων; 10.- Κάθε άλλη πληροφορία για την Unternehmen Kalawrita. Αγαπητέ κ. Διευθυντά, πιστεύω ότι θα βρω τη δέουσα ανταπόκριση. Τονίζω ιδιαίτερα ότι η ιστορική έρευνα Unternehmen Kalawrita (5-15.12.1943) γίνεται κάτω από την επιμέλεια της UNESCO και θα εκδοθεί σε πεντάτομο βιβλίο στην Αγγλική - Γερμανική και Ελληνική γλώσσα. Χρήσιμη θα ήταν κάθε πληροφορία για σχετική βιβλιογραφία καθώς και η αποστολή κάθε ντοκουμέντου το οποίο συσχετίζεται με τις ανωτέρω εργασίες. Δεχθείτε κ. Διευθυντά την έκφραση της ειλικρινούς μου εκτιμήσεως. Δημ. Γ. Κανελλόπουλος [...].

To Public Record Office ανταποκρίθηκε στο αίτημα του Ιστορικού Αρχείου Κανελλόπουλου και με την our ref: 091/44119.04.1991 επιστολή του που φέρει την υπογραφή του Search Department κ. G. Thoman γνωστοποίησε προς το Ι.Α.Κ. τα κατωτέρω: […] κ. Κανελλόπουλε, Σας ευχαριστώ για την επιστολή σας με ημερομηνία 10 Απριλίου 1991, η οποία μας διαβιβάστηκε από τους συναδέλφους στο Chancery Lane. Σας στέλνω πληροφοριακό φυλλάδιο σχετικά με τα αρχεία της κρατικής υπηρεσίας πληροφοριών που φυλάσσονται στα Κρατικά Αρχεία. Σας εφιστώ την προσοχή στην παράγραφο 5 της σελίδας 4: «Τα αρχεία της υπηρεσίας πληροφοριών του Η.Β. και των πρακτόρων ασφαλείας και το υλικό που στέλνεται από αυτούς σε άλλες κυβερνητικές οργανώσεις φυλάσσονται από τις οργανώσεις αυτές, σύμφωνα με την παράγραφο 3 (4) της Πράξης τους 1958 περί Κρατικών Αρχείων και δεν διατίθενται στο κοινό». Όσον αφορά στις Βρετανικές στρατιωτικές επιχειρήσεις στην Ελλάδα και ειδικότερα στην Πελοπόννησο, θα πρέπει να συμβουλευτείτε τα Πολεμικά Ημερολόγια των σωμάτων που έλαβαν μέρος, σειρά αρχείων WO 170. Τα αρχεία αυτά δεν είναι ανοιχτά για το κοινό και αυτό θα ισχύει για 100 χρόνια, ωστόσο το Υπουργείο Αμύνης θα εγκρίνει τη διερεύνησή τους από ερευνητές που θα υπογράψουν το εμπιστευτικό πρωτόκολλο. Τα αρχεία της στρατιωτικής βοήθειας που δόθηκε στην Ελλάδα στο Β' Παγκόσμιο Πόλεμο βρίσκονται στη σειρά αρχείων WO 204. Τα αρχεία σχετικά με τις αποστολές των Αεροπορικών Δυνάμεων σε σχέση με την Ελλάδα είναι στο AIR 46. Τέλος, θα βρείτε αρκετό σχετικό υλικό για τα χρόνια εκείνα, στη γενική αλληλογραφία και πολιτικούς φακέλους του Γραφείου Εξωτερικών FO. Το γραφείο Κρατικών Αρχείων δεν θα είναι σε θέση ν’ αναλάβει τη διεξαγωγή λεπτομερειακής έρευνας για λογαριασμό σας, αλλά αν επισκεφθείτε ο ίδιος το Γραφείο, το αρμόδιο προσωπικό ευχαρίστως θα σας εξυπηρετήσει. Επίσης, το Γραφείο δεν είναι ερευνητικό ίδρυμα και δεν είναι σε θέση να προβεί σε ανάλυση και συζήτηση πάνω στο θέμα της Βρετανικής πολιτικής απέναντι στην Ελλάδα τα χρόνια του πολέμου. Το ιστορικό ερευνητικό σας έργο θα βοηθηθεί καλύτερα στην περίπτωση που θα επισκεφθείτε ο ίδιος το Γραφείο ή αλλιώς θα πρέπει να εμπιστευτείτε την υπόθεση σε κάποιον επαγγελματία ερευνητή. Εσωκλείω τα ονόματα και διευθύνσεις δύο τέτοιων ερευνητών. Αν αποφασίσετε να επισκεφθείτε ο ίδιος το Γραφείο, θα πρέπει να εξασφαλίσετε ένα εισιτήριο αναγνωστών μόλις φθάσετε. Για το λόγο αυτό, να προσκομίσετε το διαβατήριό σας ή κάποιο αποδεικτικό ταυτότητας. Το εισιτήριο εκδίδεται αμέσως. Επισυνάπτω ορισμένες γενικές πληροφορίες για το Γραφείο. Ε. Thomas - Διευθυντής Έρευνας [...].

Με βάση τις ανωτέρω πληροφορίες του Public Record Office το Ιστορικό Αρχείο Κανελλόπουλου (Ι.Α.Κ.) απέστειλε στον Ιστορικό Ερευνητή κ. Μ. Arton την κατωτέρω από 05.50.1991 επιστολή: […] κ. Arton, Σας γράφω το γράμμα αυτό με υπόδειξη του Public Record Office (σχετική επιστολή του ref. 091/441/19 Απριλίου 1991). Όπως θα διαπιστώσατε από την ταυτότητα του επιστολόχαρτου ασχολούμαι με την ιστορική έρευνα Uunternehmen Kalawrita. Το χρονικό του ιστορικού αυτού θέματος περιγράφεται στο επισυναπτόμενο πληροφοριακό Έντυπο του Bundesarchiv. Προκειμένου να διερευνηθούν τα ιστορικά θέματα τα οποία συσχετίζονται με την Unternehmen Kalawrita θα επιθυμούσα μαζί σας μία συνεργασία σύμφωνα με τις υποδείξεις του Public Record Office […].

Το μνημονικό αυτό πρωτόκολλο είναι μια συνοπτική παρουσίαση του ρόλου των Άγγλων στην Πελοπόννησο και ειδικότερα στο Καλαβρυτινό Ολοκαύτωμα, από μια γενικότερη λυπηρή ανάλυση από το Μνημονικό Πρωτόκολλο Νο 138 το οποίο αποτελείται από 185 σελίδες και αναφέρεται στη δράση της SOE 133 σε ολόκληρη την Πελοπόννησο.

Θρήνος στους τάφους των αδικοχαμένων Καλαβρυτινών

Οι ραδιουργίες των Άγγλων στην Πελοπόννησο

Η ηγεσία της SOE 133 με τον Αρχηγό ΕΛΑΣ Μίχου

[Αράχωβα, Οκτώβριος 1943]

Οι προθέσεις, η τακτική, η συμπεριφορά και οι ραδιουργίες των Άγγλων πρακτόρων στον Μωρηά, κατά την περίοδο της κατοχής, ήταν πιστό αντίγραφο της ίδιας τακτικής των σ’ όλη την υπόλοιπη Ελλάδα, στην ίδια εποχή. Μια συμπεριφορά κυνική κι απροσχημάτιστη. Αδυσώπητος πόλεμος κατά του κινήματος Εθνικής Αντίστασης, συνεργασίας με τα Τάγματα Ασφαλείας, αλλά και συνεργασία με τους γερμανούς, που απέβλεπε στον ίδιο σκοπό: Την κατάπνιξη κάθε αντάρτικης δράσης κατά του κοινού εχθρού, των γερμανών. Όπου και να τους έπιανες βρώμαγαν οι «σύμμαχοι» πράκτορες, που άρχισαν να πέφτουν στο Μωρηά από την άνοιξη του 1943. Ο Reed πριν τον πόλεμο, διευθυντής μιας εγγλέζικης εταιρίας στην Αθήνα με σπασμένα τα ελληνικά του που μιλούσε – ο Campbell, ο Gray (Ηρακλής), ο Peter (βάν Tatley), ο Harrington, ο Anthony (Anthony Andrews), ο Freizer, ο Stevens, ο Lesly, ο Rigends, ο Daves, ο Pikering, ο Ericc, ο Κρίμπσον, ο Γκιούτς και άλλοι. Επί κεφαλής κατά περιόδους ο Αρχηγός της Διασυμμαχικής αποστολής, άλλοτε ο «αντισυνταγματάρχης» McMullen, άλλοτε ο «ταγ/ρχης» Αντώνης ή ο «ταγ/ρχης» Reed. Όλοι αυτοί ή οι πιο πολλοί φιγούραραν σαν συνταγματάρχες και ταγματάρχες, ενώ στην πραγματικότητα ήσαν απλοί πράκτορες, χωρίς κανένα στρατιωτικό βαθμό. Με κύρια, αποστολή τους – αν όχι και μοναδική – το σαμποτάρισμα του Κινήματος Εθνικής Αντίστασης, τη διάλυση του ΕΛΑΣ, το διχασμό του Ελληνικού λαού, τη δημιουργία των ταγμάτων Ασφαλείας και τη διευκόλυνση των γερμανών για τη σύλληψη και εξόντωση των Ελασιτών και τη διάλυση των ελασίτικων τμημάτων. Βάση για τη δράση των άγγλων πρακτόρων στο Μωρηά αποτέλεσε η πολιτική του Churchill, όπως εκφράζεται στην από 12/8/43 γνωστή εμπιστευτική έκθεση του αρχηγού της Αγγλικής Αποστολής στην Ελλάδα Ταξίαρχου Eddy, όπου με εγγλέζικο κυνισμό σημειώνει: […] Θεωρώ ότι θα ’ταν χρήσιμο για τους πράκτορές μας να έχουν επαφή με αντιπροσώπους της κυβερνήσεως, (σ.σ. εννοεί τους κατοχικούς Quislings της Αθήνας) δηλ. με Ανωτέρους Αξιωματικούς, Αστυνομικούς κ.λ.π., με το σκοπό να τους εσφηνώσουν ιδέα ότι έχουν το καθήκον και το δικαίωμα να καταγγέλλουν τους Αρχηγούς του ΕΑΜ και του ΕΛΑΣ στις αρχές κατοχής και να βοηθούν τη σύλληψη των πρακτόρων του ΕΑΜ και του ΕΛΑΣ ώστε, όταν έρθει η στιγμή, οι οργανώσεις αυτές να μη μπορούν να βλάψουν τ' αγγλικά συμφέροντα». Με βάση, λοιπόν, αυτές τις οδηγίες συντόνιζαν οι άγγλοι πράκτορες τη δράση τους και στο Μωρηά. Όταν έπεσαν στον Μωρηά βρήκαν μια δημιουργημένη κατάσταση: Την σχεδόν απόλυτη κυριαρχία του ΕΛΑΣ σ' όλο τον Μωραΐτικο χώρο. Την άνοιξη του 1943 σ' όλα σχεδόν τα χωριά του Μωρηά υπήρχαν ΕΑΜίτικες οργανώσεις. Κι ο ΕΛΑΣ, που τότε άρχισε να ξαπλώνεται, αριθμούσε αρκετές εκατοντάδες όπλα και άρχιζε να κυριαρχεί σ' όλη την ύπαιθρο. Γράφει σχετικά ο ταξίαρχος π.δ. Παν. Παπαδόπουλος στα απομνημονεύματά του: «[…] Δεν υπήρχε τότε άνθρωπος σε χωριό που να μην ανήκε στο ΕΑΜ. Ακόμη κι' οι γυναίκες και τα μικρά παιδιά πειθαρχούσαν στην οργάνωση. Ήταν ένα φαινόμενο που με κατέπλησσε και διερωτώμουνα αν υπό αυτούς τους όρους θα μπορούσε άλλη οργάνωση ν' αναπτυχθεί και με ποιούς να δημιουργήσει αντάρτικο [...]».

Πρώτη προσπάθεια των Άγγλων πρακτόρων ήταν να δημιουργήσουν αντιελασίτικα τμήματα εξαγοράζοντας τους αξιωματικούς του ΕΛΑΣ. Κάνουν τις προτάσεις τους στο σμήναρχο Μίχου, στο συνταγματάρχη Ανδρικόπουλο, στον υπολοχαγό Μακρή και σ’ άλλους. Κι αποτυγχάνουν. Κερδίζουν όμως μερικούς της άλλης πλευράς τον ίλαρχο Βρεττάκο, τον Παπαδόγγονα κ.ά.

ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ..............

ΣΤΟ ΕΠΌΜΕΝΟ: Ο ρόλος των Άγγλων στο Καλαβρυτινό Ολοκαύτωμα