Αρχείο Ολοκαυτώματος - OKW:[Αύγουστος 1943] Να ισοπεδωθεί το Επαναστατικό Αντιστασιακό Κέντρο Καλαβρύτων

τα κείμενα και οι φωτογραφίες διέπονται από τη Νομοθεσία περί Πνευματικών Δικαίωμάτων copyright Ιστορικό Αρχείο Κανελλόπουλου Φως σ...

τα κείμενα και οι φωτογραφίες διέπονται από τη Νομοθεσία περί Πνευματικών Δικαίωμάτων
copyright Ιστορικό Αρχείο Κανελλόπουλου
Φως στα ντοκουμέντα του Ιστορικού Αρχείου του Δημ.Κανελλόπουλου για το Καλαβρυτινό Ολοκαύτωμα

-39-

ΜΝΗΜΟΝΙΚΟ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟ Νο 150

Γερμανικά Ντοκουμέντα – 
Ναζιστική πλευρά (Μέρος 3)

ΟKW: ΝΑ ΙΣΟΠΕΔΩΘΕΙ ΤΟ ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΟ

ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΚΑΛΑΒΡΥΤΩΝ [Αύγουστος 1943]

Πλήρη εικόνα των γεγονότων που θα επακολουθήσουν στην περιοχή των Καλαβρύτων δίδει η επίσημη ένορκη κατάθεση στο Στρατιωτικό Δικαστήριο της Νυρεμβέργης [Αύγουστος 1947] του Επιτελάρχη του.

Η 117 Jager Division υπό τον Υποστράτηγο Von Karl Le Suize προκειμένου να αντιμετωπίσει τη σοβαρή αυτή κατάσταση που δημιουργήθηκε από τον ΕΛΑΣ στη Βόρειο Πελοπόννησο μετακινεί δύο μάχιμες μονάδες της Βέρμαχτ και ειδικότερα το 749 Jager Retsiment στην Πάτρα και Αίγιο και το 737 Jager Retsiment στην Τρίπολη [αρχές Οκτωβρίου 1943]. Λίγες μέρες αργότερα [08.10.1943] αρχίζει αναγνωριστική επιχείρηση στην περιοχή Αιγιαλείας [Πυργάκι-Φτέρη] και [16-17.10.1943] στην περιοχή Καλαβρύτων, για συλλογή πληροφοριών και στοιχείων για μια μεγάλη εκκαθαριστική επιχείρηση, προκειμένου να ισοπεδωθεί το Αντιστασιακό Επαναστατικό Κέντρο Καλαβρύτων, σύμφωνα με τη διαταγή του Στρατηγείου Νοτιοανατολικής Ευρώπης [Βελιγράδι] με βάση την ένορκη μαρτυρία του Αντιστρατήγου της Βέρμαχτ August Winter, η οποία κατά λέξη και επίσημη μετάφραση του γερμανικού κειμένου από τα πρακτικά της δίκης για την υπόθεση UNTENEHMEN KALAWRITA στο Δικαστήριο της Νυρεμβέργης [Υπόθεση Felmy, έγγραφο αριθ. 65/22 Αυγούστου 1947] από το Μεταφραστικό Τμήμα του Υπουργείου Εξωτερικών και για λογαριασμό του ΙΑΚ, η οποία [ένορκη δήλωση] έχει ως εξής: […] Από το τέλος Αυγούστου 1943 μέχρι τα μέσα Μαρτίου 1944 ήμουν Υποστράτηγος και διοικητής της ομάδας Στρατού Ε (Θεσσαλονίκη), η οποία ήταν υποτεταγμένη στη στρατιωτική διοίκηση Νοτιανατολικής Ευρώπης και υπηγετο στο ανώτερο αρχηγείο της Βέρμαχτ στο Βερολίνο (O.K.W), υπό τον στρατάρχη Κάιτελ. Διοικητής της στρατιωτικής Διοίκησης

Ο Επιτελάρχης του Αρχηγείου της Βέρμαχτ Νοτιοανατολικής Ευρώπης [Βελιγράδι] August Winter

Νοτιοανατολικής Ευρώπης ήταν ο τότε στρατάρχης Von Weichs. Από 01.8.1944 ήμουν Αντιστράτηγος. Λόγω της αποχώρησης του Ιταλικού Στρατού, (09.09.1943) η κατάσταση στη βορειοδυτική περιοχή της Πελοποννήσου το φθινόπωρο του 1943, είχε γίνει πιο κρίσιμη. Αν και τώρα έπρεπε να υπολογιστεί στα σοβαρά η δυνατότητα μίας επίθεσης των Βρετανών κατά των Ελληνικών ακτών, οι Γερμανικές δυνάμεις στην Ελλάδα παρά τις επανειλημμένες αιτήσεις του Ο.Β. της ομάδας στρατού Ε δεν είχαν αυξηθεί. Αντιθέτως, η 1η Μεραρχία Τεθωρακισμένων, η οποία μέχρι τότε βρισκόταν στη Νότια Ελλάδα

Ο Διοικητής του Αρχηγείου Βέρμαχτ Νοτιοανατολικής Ευρώπης Στρατάρχης
Von Weictis, ο οποίος ενέκρινε το σχέδιο ισοπέδωσης των Καλαβρύτων

(Πελοπόννησο) σαν εφεδρεία για επιχειρήσεις, αποσύρθηκε από την Ανώτατη Διοίκηση της Βέρμαχτ (O.K.W.) από τη νοτιοανατολική περιοχή λόγω της πιο κρίσιμης κατάστασης στο ανατολικό μέτωπο. Για την άμυνα των πολύ μακρών και πολλαπλά διαρθρωμένων ακτών της Πελοποννήσου ήταν πια διαθέσιμη μόνο η 117/Jager Division, ενισχυμένη με μερικά λεγάμενα συντάγματα οχύρωσης που είχαν αμφίβολη μαχητική αξία, και μερικές πυροβολαρχίες ακτών. Η εξασφάλιση των μακρών και απρόσιτων γραμμών εφοδιασμού

Ο Διοικητής της 117 Jager Division Υποστράτηγος Von Karl Le Suire
ο οποίος εισηγήθηκε και εκτέλεσε την UNTERNEHMEN KALAWRYTA

των ομάδων μάχης που χρησιμοποιούνταν στην προστασία των ακτών δεν ήταν πια πρακτικά δυνατή εάν οι γραμμές αυτές θα απειλούνταν σοβαρά από εσωτερικές ταραχές στην περιοχή. Μία τέτοια απειλή ξεκίνησε, όταν το καμουφλαρισμένο σαν Εθνικό Κίνημα Κομμουνιστικό Επαναστατικό Παράρτημα του ΕΑΜ κατανόησε το φθινόπωρο του 1943 την αυξανόμενη αδυναμία των Γερμανικών στρατευμάτων. Μία πολύ ισχυρή κομμουνιστική επαναστατική ομάδα είχε εγκατασταθεί στην περιοχή των Καλαβρύτων και είχε οργανώσει εκεί, όπως διαπιστώθηκε, ένα Οχυρωμένο Κέντρο Αντίστασης. Αυτή η επαναστατική ομάδα είχε συνεχή επικοινωνία με τις κομμουνιστικές δυνάμεις του ΕΑΜ στα βουνά βόρεια από τον κόλπο της Κορίνθου και εφοδιαζόταν από εκεί με όπλα και πολεμοφόδια. Η Επαναστατική Ομάδα των Καλαβρύτων απειλούσε συνεχώς τις επιχειρησιακά σημαντικές γραμμές επικοινωνίας του παραλιακού δρόμου, της σιδηροδρομικής γραμμής Κορίνθου - Πάτρας και του δρόμου Τριπόλεως -Πύργου. Γι’ αυτό υπήρχε κίνδυνος, ότι την κρίσιμη στιγμή, δηλαδή σε περίπτωση μιας επίθεσης από τη θάλασσα κατά της δυτικής ακτής της Πελοποννήσου και του κόλπου της Πάτρας οι γραμμές εφοδιασμού των δυνάμεων άμυνας στην ακτή θα διακόπτονταν. Ήταν δηλαδή απόλυτη στρατιωτική ανάγκη να εκμηδενιστεί το Επαναστατικό Αντιστασιακό Κέντρο των Καλαβρύτων (Καλάβρυτα), να εξουδετερωθεί για πάντα και για το σκοπό αυτό να καταστραφεί η βάση τους. Ποια μέτρα έπρεπε να ληφθούν για το σκοπό αυτό μπορούσε μόνο επί τόπου να αποφασίσει ο Διοικητής της Μεραρχίας. Εάν ο Διοικητής της 117 Jager Division είχε αποφασίσει να καταστρέψει είκοσι τέσσερα χωριά και δύο μοναστήρια τα οποία, σύμφωνα με πληροφορίες του στρατεύματος, αποδεδειγμένα ήταν στρατιωτικά οικοδομημένα οχυρά του εχθρού, και από τα οποία είχαν έσχατα αντισταθεί, τότε μπορούσε να το θεωρήσει αυτό (εκμηδένιση του Επαναστατικού Αντιστασιακού Κέντρου Καλαβρύτων) μόνο στρατιωτική επιχείρηση και σε καμιά περίπτωση «αντίποινα».

Η απόφαση για μία στρατιωτική επιχείρηση Καλάβρυτα κατά του Επαναστατικού Αντιστασιακού Κέντρου Καλαβρύτων ξεκίνησε εκείνον τον καιρό (25.11.1943) από το διοικητή της 117ης Jager Division, τον τότε υποστράτηγο von le Suire, ο οποίος ήταν υπεύθυνος για την άμυνα της Πελοποννήσου από το εξωτερικό και την εσωτερική ασφάλιση κατά των επαναστατών. Ο γενικός αυτός σκοπός - στόχος είχε αναγγελθεί από το Γενικό Επιτελείο και στο Επιτελείο (Ο.Β.) της Ομάδας Στρατού Ε και είχε εγκριθεί. Δεν θυμάμαι το κείμενο της αναγγελίας. Το αποτέλεσμα της επιχείρησης επίσης αναγγέλθηκε στο Γενικό Επιτελείο της ομάδας στρατού Ε και από εκεί στο Ανώτατο Επιτελείο της OKW. Όπως συνηθιζόταν, στην αναγγελία συμπεριελήφθη το αποτέλεσμα της επιχείρησης Καλαβρύτων και επίσης ο αριθμός απωλειών του εχθρού καθώς και το γεγονός ότι τα χωριά, τα οποία επίμονα είχαν αμυνθεί κατά της Βέρμαχτ και ήταν τα οχυρά των επαναστατών, είχαν καταστραφεί. Δεν θυμάμαι περισσότερες λεπτομέρειες της αναγγελίας.

Η αφορμή για την επιλογή του συγκεκριμένου χρονικού σημείου της στρατιωτικής επιχείρησης κατά του Επαναστατικού Αντιστασιακού Κέντρου των Καλαβρύτων, ήταν μερικές δόλιες αιφνιδιαστικές επιθέσεις κατά των στρατευμάτων μας, από τις οποίες είχαμε πάρα πολλές απώλειες, και όπου αποδεδειγμένα είχαν συμβεί αφάνταστες απάνθρωπες πράξεις κατά γερμανών αιχμαλώτων και τραυματιών. Αυτά τα συμβάντα και το γεγονός ότι επρόκειτο για μία άνομη, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, αντίσταση σε μία “de facto κατεχόμενη περιοχή” χωρίς αμφιβολία είχαν σαν συνέπεια μία πολύ σκληρή στάση του γερμανικού στρατεύματος, η οποία εκδηλώθηκε με οργανωμένη στρατιωτική επιχείρηση (Επιχείρηση «Καλάβρυτα»).

Υπογραφή August Winter [Για την ορθότητα της παραπάνω υπογραφής Neustadt, 23.08.47 Υπογραφή W.L. Waschburn, Διοικητής Επιβεβαιώνεται η ορθότητα και πληρότητα της παρούσας αντιγραφής Νυρεμβέργη, 3.09.47 Υπογραφή Mueller - Torgow, συνήγορος]

Με την Ια Ν. 0549/53/5.10.1943 Γενική Διαταγή της Διοίκησης LXVIII Α.Κ. της Βέρμαχτ [υπογραφή Felmy] αποφασίστηκαν τα εξής: […] γ) Τα εις την περιοχήν Πατρών προς το παρόν εγκατεστημένα τμήματα του I. Συντ. Τεθ. Γρεν. θα αντικατασταθούν από το 749 Jager Division /II το οποίον θα τροφοδοτηθεί με Ε-Μεταφοράν από Καλαμάτα. Οι μεταφορές θα γίνουν έτσι ώστε να φθάσει πρώτο το πολεμικό επιτελείο του Τάγματος. Τμήματα του I. Συντ. Τεθ. Γρεν. αποσύρονται αμέσως μόλις θα έχουν φθάσει τελείως τα πολεμικά επιτελεία. Η μετατόπισις τουλάχιστον του πολεμικού επιτελείου του 11/749 Jager Division πρέπει να έχει ολοκληρωθεί το αργότερον το βράδυ της 8.10.43. Εν ανάγκη να γίνει η μεταφορά – Ε δια KW – μεταφοράς, δ) Το Ι./Ρι 659 Jager Regiment μετατίθεται μέχρι την 7.10.43 εις την Διώρυγα Κορίνθου και θα αναλάβει τα καθήκοντα που είχε μέχρι τώρα το 37 Τεθ. Ρι. Τάγμα. Ο Λόχος (ΚΡ) υπόκειται τακτικώς προς τούτο υπό τας διαταγάς του IW. Συντάγματος Καταδρομών 22.

Ο Διοικητής του Ι/749 Jager Retsiment Ταγματάρχης της Βέρμαχτ
Hans Ebersberger

5) Την 6.10.43, ώραν 12.00, αναλαμβάνει η 117 Jager Division την διοίκησιν δι’ όλας τας εις την Πελοπόννησον εγκατεστημένας δυνάμεις. To L.W. Καταδρ. Συντ. 22 θα υπάγεται τακτικώς εις την 117 Jager Division, το 965 Συντ. Πεζικού Στερεάς και το Επιτελείον Φάλκενστάϊν θα υπόκεινται τακτικώς και προμηθειακώς εις την 117 Jager Division Διαταγή δια την νέα διάρθρωση των δυνάμεων στην Πελοπόννησο ακολουθεί χωριστά. Η εις το πλαίσιον της νεοδιαρθρώσεως προβλεπομένη ασφάλεια των ακτών δια Λόχων του 999 Τάγματος Πεζικού Στερεάς θα εκτελεσθεί αμέσως δια της 117 Jager Division σύμφωνα με προφορική εντολή (οδηγία) προς τον Ια της 4.10.43 (ΙΙΙ/999 με ανά I ΚΡ (λόχο) Καλαμάτα, Αεροδρόμιον Μεσσηνίας, Πύλου και Κυπαρισσίας ΙΙ/999 με ανά I ΚΡ. Πύργος, Ακρωτήριον Τρεπίτο, Ακρωτήριον Κυλλήνης, Αεροδρόμιον Αράξου). Η μετάθεσις 2 Λόχο)ν VII/999 από τη Ζάκυνθο προς το Γύθειον και Μολάους θα διαταχθεί αμέσως από το Σώμα. […]».

Όλα πλέον είναι έτοιμα προκειμένου να επιχειρηθεί η προσχεδιασμένη από τον Αύγουστο 1943 ισοπέδωση του Επαναστατικού Αντιστασιακού Κέντρου Καλαβρύτων. Δεν απομένει, παρά μόνο η αφορμή, η οποία και δίδεται με τις αναφερόμενες εξελίξεις από τη μάχη Ρωγών-Κερπινής [16-17.10.1943] και την γκάφα στην οποία οδηγήθηκε ο ΕΛΑΣ Β.Δ. Πελοποννήσου με την αιχμαλωσία του λόχου Σόμπερ. Παραθέτουμε κατωτέρω ντοκουμέντα από τα Γερμανικά Αρχεία [Ομοσπονδιακό Στρατιωτικό Αρχείο Φράιμπουργκ – ΒΑ-ΜΑ].

Χαρακτηριστική είναι η αριθ. 450/43/21.10.1943 αναφορά γα τια γεγονότα στην Αιγιαλεία και Καλάβρυτα, του Διοικητή του Ι/749 Jager Retsiment Ταγματάρχη Hans Ebersberger (Αίγιο) προς το 749 Jager Retsiment (Πάτρα). Αναφέρει ο Ebersberger: […]

Αναφορά για την επίθεση στο Μικτό Λόχο Schober (5/Ι/749 Jager Retsiment) στις 16 και 17.10.1943 (Χάρτης 1:100.000, Φύλλο αριθ. 6 Η)

1.) Συμβάντα

Στις 8.10.43 ο Διοικητής του 1/749 Jager Retsiment έλαβε από τον Διοικητή του Συντάγματος προφορικώς τη διαταγή, μετά την άφιξη στο νέο χώρο στρατοπεδεύσεως (Αίγιο), να αναγνωρίσει την περιοχή νότια αυτού και τις οδούς προς Καλάβρυτα. Το Τάγμα εισήλθε στις 10.10.43 στο νέο χώρο στρατοπεδεύσεως με τις μονάδες μάχης του Λόχου χωρίς υποζύγια. Στις 15.10.43 μία ομάδα του 1ου Λόχου υπό τον Ανθυπολοχαγό Falkensteiner διενήργησε αναγνώριση των οδών στην περιοχή Πυργακίου - Φτέρης. Το δρομολόγιο κινήσεως σύμφωνα με τη διαταγή: Πορεία διαμέσου Αχλαδιάς - Αχουρίων - υψώματος Κολοκοτρώνη (υψόμετρο 945). Δρομολόγιο επιστροφής διαμέσου Μελισσίων - Βόβοδας - Τεμένης. Ανατολικά των Μελισσίων περίπου 100 αντάρτες προσπάθησαν να περικυκλώσουν την ομάδα. Παραιτούμενος της εκτελέσεως της ανατεθείσης αποστολής ο Ανθυπολοχαγός Falkensteiner απέφυγε την περικύκλωση, έφθασε στα Μελίσσια επί του δρομολογίου επιστροφής και επέστρεψε στο Αίγιο χωρίς περαιτέρω συμβάντα.

2.) Η διαταγή προς τον Λοχαγό Schober (Διοικητή 5ου Λόχου)

Το πρωί της 15.10.43 ο Λοχαγός Schober έλαβε από τον Διοικητή Τάγματος στο Αίγιο την ακόλουθη προφορική διαταγή: «Συγκροτήστε μία διμοιρία Κυνηγών από τα ευρισκόμενα στο Αίγιο τμήματα του 5ου Λόχου και στη συνέχεια ένα λόχο αποτελούμενο από τη Διμοιρία Κυνηγών και μια διμοιρία του 1ου Λόχου. Με τις δυνάμεις αυτές αναγνωρίστε στις 16 και 17.10.43 την κατάσταση των συμμοριών και τη στάση του πληθυσμού στην περιοχή των Καλαβρύτων. Επιπρόσθετα καταγράψτε τις αποκλίσεις μεταξύ εδάφους και χάρτη, την κατάσταση των οδών, καθώς επίσης και το χρόνο προελάσεως στα επιμέρους

Ο Ταγματάρχης της Βέρμαχτ Hans Ebersberger
Διοικητής του Ι/749 Jager Retsiment

τμήματα της διαδρομής μεταξύ των περιοχών. Κίνηση διαμέσου Νικολαίικων - Δερβενιού - Μαμουσιάς - Ρογών. Δρομολόγιο επιστροφής: Διαμέσου του σιδηροδρομικού σταθμού Κερπινής - Βρόστενας - Σταυριάς - Ροδιάς.

Στις 16.10.43 και από ώρα 0500 ο Λόχος σας θα μεταφερθεί στα Νικολαίικα με τις συνεχείς κινήσεις ενός φορτηγού αυτοκινήτου. Επιστροφή κατά τέτοιον τρόπο, ώστε τις βραδινές ώρες της 17.10.43 να αφιχθείτε στην παραλιακή οδό στα Τρυπιά. Μεταφέρατε:

Ανά ελαφρύ πυροβόλο 1.500 φυσίγγια.

Ανά τυφέκιο 100 φυσίγγια.

Επιμελητεία για τη διεξαγωγή της κινήσεως για δύο ημέρες.

Υποζύγια: ουδέν.

Στη διάθεσή σας για την εκτίμηση περί του εχθρού υπάρχουν τα εξής στοιχεία:

1.) Οι χθεσινές διαπιστώσεις του Ανθυπολοχαγού Falkensteiner.

2.) Η Υπ’ Αριθ. 60/43 Απόρρητη Διαταγή Διοικήσεως της 117 Μεραρχίας Κυνηγών, Τμήμα Ic, της 8 Αυγ 1943.

Σας εφιστώ ιδιαιτέρως την προσοχή στα στοιχεία της αναφοράς για την κατάσταση στην περιοχή των Καλαβρύτων. Αναφορές στο Τάγμα μόνον αν είναι απολύτως αναγκαίο και σε αυτή την περίπτωση μόνο μέσω τουλάχιστον μίας ομάδας» (βλέπε Παράρτημα 14).

3.) Συμβάντα μεταξύ των βραδινών ωρών της 16.10 και της 17.10.43:

α) Καθώς ο Λόχος Schober δεν αφίχθη στην παραλιακή οδό, όπως είχε διαταχθεί, ο Διοικητής Τάγματος διέταξε τον υπασπιστή του να μεταβεί αμέσως στα Τρυπιά για να πληροφορηθεί εκεί από τον πληθυσμό τι απέγινε ο Λόχος. Εάν αυτή η αναζήτηση αποβεί άκαρπη, να διαβιβάσει στον 3/749 Λόχο Κυνηγών στο Ζευγολατιό τη διαταγή να εξακριβώσει την τύχη του Λόχου Schober ακολουθώντας το δρομολόγιο επιστροφής του προς Καλάβρυτα. Αναχώρηση στις 16.10, ώρα 0000.

β) Στις 18.10 και ώρα 0545 τηλεφώνημα του Διοικητή Τάγματος στον κύριο Διοικητή Συντάγματος: Αναφορά ότι ο Λόχος Schober δεν αφίχθη και ότι ο 3/749 Λόχος Κυνηγών έχει σταλεί προς αναγνώριση επί του δρομολογίου επιστροφής του Λόχου Schober. Αίτηση υποστηρίξεως από το Σύνταγμα. Απόφαση του κυρίου Διοικητού Συντάγματος αναμένεται ως το μεσημέρι.

γ) Στις 18.10 και ώρα 0800 αναφορά του 3/749 Λόχου Κυνηγών από το ύψωμα 1328 (1 χλμ. νοτιοδυτικά της Βρόστενας):

Από το Λόχο Schober δεν ακούστηκε τίποτε ούτε εντοπίστηκε.

Σήματα φωτός παρέμειναν αναπάντητα.

δ) Στις 18.10 και ώρα 1200 έδωσε αναφορά ο Λοχίας Luschin (1/749 Λόχος Κυνηγών και τοποθετηθείς στο Λόχο Schober) στο Επιτελείο Τάγματος.

Αναφορά του Λογία Luschin στο Παράρτημα 1

ε) Στις 18.10 και ώρα 1245 τηλεφώνημα του Διοικητή Τάγματος στον κύριο Διοικητή Συντάγματος: Αναφορά ότι ο Λόχος Schober δέχθηκε αιφνιδιαστική επίθεση στην περιοχή των Ρογών και στις 17.10 τελούσε υπό ισχυρή πίεση.

Έγκριση του κυρίου Διοικητού Συντάγματος να τεθεί στη διάθεση του 1/749 Jager Retsiment ένας ενισχυμένος λόχος. Μεταφορά με φορτηγό.

στ) Στις 18.10 και ώρα 1315 προς τον Διοικητή του 4ου Λόχου προφορικώς μέσω του Διοικητή Τάγματος: Ο 4ος Λόχος οργανώνει ευθύς αμέσως μια μικτή διμοιρία, αποτελούμενη από: 1 βαρύ πυροβόλο, 1 στοιχείο όλμου και δύο ομάδες σκοπευτών. Η διμοιρία τίθεται σε ετοιμότητα αναχωρήσεως με φορτηγά οχήματα.

ζ) Στις 18.10 και ώρα 1330 νέα αποστολή για τον 3/749 Jager Retsiment (γραπτώς). Παράρτημα 2.

η) Στις 18.10 και ώρα 1350 διαταγή στη Μικτή Διμοιρία Haas (γραπτώς). Παράρτημα 3.

θ) Στις 18.10 και ώρα 1400 διαταγή στη Μικτή Διμοιρία Haas (γραπτώς). Παράρτημα 4.

ι) Στις 18.10 και ώρα 1500 αναφορά του 11/749 Τάγματος Κυνηγών: Ένας ενισχυμένος λόχος στις 1500 μετακινήθηκε με φορτηγά οχήματα προς την κατεύθυνση του Αίγιου.

ια) Στις 18.10 και ώρα 1500 άφιξη της Μικτής Διμοιρίας Haas στα Τρυπιά, αναζήτηση υποζυγίων και φόρτωση.

ιβ) Στις 18.10 μεταξύ 1630 και 1730 άφιξη του ενισχυμένου 6/749 Λόχου Κυνηγών σε μια σιδηροδρομική διακλάδωση προς Καλάβρυτα. Για τη φόρτωση του στρατιωτικού εξοπλισμού πρέπει να εξασφαλισθεί αρχικά σκευή από το 1/749 Τάγμα Κυνηγών και υποζύγια στα Τρυπιά.

ιγ) Στις 18.10 και ώρα 1700 μετακίνηση της Μικτής Διμοιρίας Haas προς τη Σταυριά.

ιδ) Στις 18.10 και ώρα 1745 λήψη επαφής μεταξύ του 3/749 Λόχου Κυνηγών και της Μικτής Διμοιρίας Haas.

Αναφορά του 3/749 Jager Retsiment:

Από την περιοχή Κάτω Ζαχλωρού (13 χλμ. Ν-ΝΔ των Τρυπιών) διαπιστώθηκε ισχυρή εχθρική παρουσία επί των υψωμάτων ανατολικά και βόρεια των Ρογών. Ο εχθρός προσπάθησε να περικυκλώσει το Λόχο. Από το Λόχο Schober δεν υπάρχει κάποια είδηση ούτε σημείο ζωής.

ιε) Στις 18.10 και ώρα 1810 μετακίνηση του ενισχυμένου 6/749 Jager Retsiment προς τη Σταυριά. Επικεφαλής του αποσπάσματος (ενισχυμένου 3ου Λόχου και ενισχυμένου 6ου Λόχου) ο Διοικητής του 1/749 Jager Retsiment.

4.) Δραστηριότητα και διαπιστώσεις του Αποσπάσματος Ebersberger

α) Στις 1910 και ώρα 0600 το Απόσπασμα προσέγγισε ένα ύψωμα, 2,8 χλμ. βόρεια των Δουμενών. Αναφορά στο Σύνταγμα από εκεί. Παράρτημα 5.

Ο ενισχυμένος 3ος Λόχος έμεινε πίσω με αποστολή:

1.) Να παράσχει κάλυψη πυρός στις περαιτέρω ενέργειες του Αποσπάσματος.

2.) Να αποτελέσει σημείο υποδοχής για τον 6ο Λόχο και το Λόχο Schober.

3.) Να λειτουργήσει ως βάση ανεφοδιασμού.

β) Απόσπασμα στα Δουμενά στις 0945. Εκεί πρώτες μαρτυρίες Ελλήνων για το Λόχο Schober, οι οποίες δημιούργησαν αμφιβολίες για το αν το Απόσπασμα θα μπορούσε να επέμβει εγκαίρως.

γ) Στις 1910 και ώρα 1200 προσεγγίσθηκε το ύψωμα 2 χλμ. βόρεια των Ρογών. Από τις 1000 διαπιστώθηκε η αποχώρηση του εχθρού από τα υψώματα.

Έρευνα της λοφοσειράς μεταξύ Αγίου Ηλία και Αγίου Ιωάννη για ίχνη μάχης. Διαπιστώθηκαν μόνον ορισμένα πρόσφατα ίχνη βλημάτων.

δ) Στις 19.10 και ώρα 1300 τηλεγραφική αναφορά στο Σύνταγμα. Παράρτημα 6.

ε) Στις 19.10 και ώρα 1315 διαταγή στον Υπολοχαγό Garhofer. Παράρτημα 7.

στ) Αναφορά του ενισχυμένου 6ου Λόχου στο Απόσπασμα στις 1500. Παράρτημα 8.

Δίδεται έγκριση για περαιτέρω έρευνα προς την κατεύθυνση της Κερπινής.

ζ) Αναφορά στο Σύνταγμα μέσω τηλεγράφου στις 1510. Παράρτημα 9.

η) Στις 19.10 και ώρα 1900 αναφορά του ενισχυμένου 6/Jager Retsiment προφορικά μέσω αγγελιαφόρου:

1 νεκρός 1,5 χλμ. βορειοδυτικά της Κερπινής (περιγραφή στο Παράρτημα 10) και

1 βαριά τραυματίας στην Κερπινή. Ο τελευταίος μεταφέρεται στους Ρογούς.

θ) Μετά τη συγκέντρωση του Αποσπάσματος (χωρίς τον 3ο Λόχο) επί υψώματος 2 χλμ. βόρεια των Ρογών, έκδοση προφορικής διαταγής στις 1930:

«1.) Μία διμοιρία του 6ου Λόχου καταλαμβάνει αμέσως τους Ρογούς και διασφαλίζει τη μεταφορά των τραυματιών την επομένη μέσω Κάτω Ζαχλωρούς κατά μήκος της σιδηροδρομικής γραμμής. Αναχώρηση στις 0600.

2.) Ο ενισχυμένος 6ος Λόχος και η Διμοιρία Haas προωθούνται αμέσως προς το χώρο στρατοπεδεύσεως του 3ου Λόχου και αναπαύονται εκεί».

ι) Στις 20.10 και ώρα 0700 τηλεγραφική αναφορά στο Σύνταγμα: Παράρτημα 11.

ια) Κίνηση στις 20.10 και ώρα 0900 μέσω της σιδηροδρομικής γραμμής Μαμουσιάς - Σταυριάς. Άφιξη στα Τρυπιά στις 1430. Από εκεί μεταφορά με φορτηγά στο χώρο στρατοπεδεύσεως.

ιβ) Η μεταφορά των τραυματιών διεξήχθη χωρίς παρενοχλήσεις. Άφιξη στα Τρυπιά στις 1600.

ιγ) Απώλειες του αποσπάσματος: Ένα υποζύγιο νεκρό.

5.) Πιθανά συμβάντα στο Λόγο Schober

Σύμφωνα με τις διαπιστώσεις του Αποσπάσματος Ebersberger και τις μαρτυρίες των δέκα αποκοπέντων του 1ου Λόχου, και σύμφωνα με μαρτυρίες ανακριθέντων Ελλήνων, συνέβη το εξής (Παράρτημα 13):

Στις 16.10.1943 και ώρα 1500 ο Λόχος Schober έφθασε στους Ρογούς, πολύ καταπονημένος από την πορεία στο εξαιρετικά δύσβατο έδαφος. Εκεί έκανε στάση για μισή ώρα, αναδιατάχθηκε για συνέχιση της πορείας και στις 1600 αναχώρησε έχοντας αναπτυγμένο σχηματισμό. Στις 1645, χωρίς να έχει προηγουμένως παρατηρήσει κάποια εχθρική κίνηση, περίπου 2,5 χλμ. νότια των Ρογών, κατά την άνοδο σε έναν αμπελώνα, ο Λόχος δέχθηκε αιφνιδιαστικά πυρά μετωπικά και από τις δύο πλευρές. Ο εχθρός είχε πιθανότατα δύναμη 400-500 ανδρών. Μετά την αρχική οπισθοχώρηση των εμπρόσθιων τμημάτων, με την έλευση της νύκτας, καταλήφθηκε με έφοδο το προκείμενο ύψωμα, και για το υπόλοιπο της νύκτας ελήφθη σχηματισμός «σκαντζόχοιρου». Οι νυκτερινές επιθέσεις του εχθρού αποκρούσθηκαν. Κατά τη διάρκεια της νύκτας ο Λοχαγός Schober έλαβε την απόφαση να κατευθυνθεί βορειοδυτικά και κινούμενος προς Βορρά στην περιοχή δοτικά της Κερπινής να καταλήξει στο Αίγιο. Στις 17.10 από ώρα 0400 ξεκίνησαν οι προσπάθειες υλοποίησης της απόφασης. Εν μέσω σκληρών, αμφίρροπων, μαχών κατέστη δυνατό σε μεγάλο μέρος της δύναμης του Λόχου να καταλήξει, κατά τις βραδινές ώρες, 200 μ. κάτω από ένα υψίπεδο, εκ του οποίου κατέστη πιθανώς εφικτή η κατάβαση προς την κατεύθυνση της Δίγελας. Η κατάληψη του υψιπέδου δεν ήταν πλέον δυνατή. Περικυκλωμένα από τον εχθρό, που είχε καταλάβει πολύ πλεονεκτικές θέσεις, κατάκοπα και χωρίς πυρομαχικά, τα εναπομείναντα τμήματα αναγκάστηκαν να παραδοθούν λίγο πιο κάτω από το υψίπεδο (βλέπε σχέδιο - Παράρτημα 12).

Οι απώλειες του Λόχου ανέρχονται πιθανώς σε:

4 νεκρούς,

70 αιχμαλώτους, εκ των οποίων 11 βαριά τραυματίες και πολλοί ελαφρά.

Λαμβάνοντας υπόψη τα ίχνη μάχης (παντού άριστες θέσεις σκοπεύσεως και εκτεταμένη κατανάλωση πυρομαχικών εκ μέρους του εχθρού) είναι εντυπωσιακό και εξηγείται μόνο εξαιτίας της κακής σκοπευτικής ικανότητας του εχθρού το γεγονός ότι οι απώλειες του Λόχου δεν ήταν περισσότερες. Φαίνεται πως παρά τις δυσκολίες ο Λόχος διοικήθηκε στιβαρά ως το τέλος και πως όλοι εκτέλεσαν πλήρως το καθήκον τους. Ο Λοχαγός Schober πιθανότατα είχε ήδη αιχμαλωτισθεί νότια της Κερπινής. Παραμένει άγνωστο ποιος ήταν επικεφαλής κατά την τελευταία, πολύ δύσκολη, μάχη έναντι του υψιπέδου.

Πιθανές απώλειες του εχθρού: 9 νεκροί, 14 τραυματίες.

Παρατήρηση για τη γραπτή αναφορά του Λοχία Luschin:

Τα γεωγραφικά στοιχεία του είναι εν μέρει λανθασμένα και έχουν συνταχθεί εκ των υστέρων με βάση το χάρτη, εσφαλμένα όμως.

Η σύνθεση του λόχου Schober χωρίς βαρύ οπλισμό, ασύρματο και περιορισμένο αριθμό φυσιγγίων βαδίζει προς το Επαναστατικό Αντιστασιακό Κέντρο Καλαβρύτων για… να αιχμαλωτιστεί…

Συμπεράσματα

1.) Στη βορειοδυτική Πελοπόννησο υπάρχουν αριθμητικά ισχυρές, καλά οργανωμένες και καλά εξοπλισμένες συμμορίες. Διαθέτουν καλό σύστημα παρατηρήσεως, ταχεία μετάδοση ειδήσεων και είναι εξαιρετικά ευκίνητες.

2.) Στρατιωτική αναγνώριση με το συνήθη τρόπο είναι ανώφελη εναντίον αυτών των συμμοριών.

Αίτια:

Ο προς αναγνώριση εχθρός είναι πάντοτε τόσο έγκαιρα πληροφορημένος για την προσέγγιση των στρατευμάτων μας, ώστε είναι σε θέση είτε να αποφύγει αυτήν είτε να προετοιμαστεί καλώντας ενισχύσεις για μια αιφνιδιαστική επίθεση. Η κατάσταση αυτή δεν είναι αντιμετωπίσιμη από τις δυνάμεις μας. Ασχέτως του αν θα επιχειρήσουν με ταχύτητα ή σταδιακά, υπό διαρκή υποστήριξη βαρέων όπλων, με ισχυρότερες ή ασθενέστερες δυνάμεις, η αναγνώριση θα αποβαίνει πάντοτε άκαρπη ή θα έχει πενιχρά αποτελέσματα.

Μοναδική δυνατότητα: Αναγνώριση μέσω πληροφοριοδοτών!

3.) Οι συμμορίες δεν εμπλέκονται σε μάχη εναντίον ισχυρότερων ημέτερων δυνάμεων. Πρέπει κατόπιν της αναγνωρίσεως από τους πληροφοριοδότες να εξαναγκαστούν να πολεμήσουν μέσω, ομόκεντρα τοποθετημένων, ισχυρών δυνάμεων. Προκειμένου να μην καταστεί κανείς υποδεέστερος του εχθρού στο θέμα της ευκινησίας σε πολύ δύσβατο έδαφος και να επιδείξει ανώτερη ηγεσία, απαιτείται:

α) Συστηματικός εφοδιασμός με υποζύγια! Η υποβοηθητική επιβάρυνση από περίπτωση σε περίπτωση επιφέρει κατά τη διάρκεια της πορείας τέτοιες δυσχέρειες, ώστε ο χρόνος κινήσεως του στρατεύματος να αυξάνεται κατά 50-100% σε σχέση με αυτόν των εντοπίων.

β) Διάθεση των ασυρμάτων στα τάγματα. Έχει διαταχθεί η παράδοσή τους με διαταγή της Μεραρχίας της 14.10.43. Αιτείται η άρση της διαταγής αυτής.

14 Παραρτήματα!

Ebersberger

Ταγματάρχης κ' Διοικητής Τάγματος […]

Υπηρεσία: Ι/749 Jager Regiment

Τόπος: Αίγιο 18.10.1943, ώρα 1400

Προς: Μικτή Διμοιρία Haas

1.) Ο Λόχος Schober βρίσκεται υπό ασφυκτική πίεση του εχθρού στην περιοχή των Ρογών.

2.) Η Μικτή Διμοιρία προωθείται προσεκτικά και με ασφάλεια προς όλες τις κατευθύνσεις από τα Τρυπιά προς τη Σταυριά. Οι ομάδες έχουν λάβει εκεί σχηματισμό «σκαντζόχοιρου». Οι ομάδες τυφεκιοφόρων επιζητούν επικοινωνία με τον 3ο Λόχο, ο οποίος έχει ορισθεί να εκτελέσει αναγνωρίσεις προς την κατεύθυνση των Καλαβρύτων μέσω Βρόστενας. Νέα διαταγή για τον 3ο Λόχο η αναγνώριση μέσω Σταυριάς - Μαμουσιάς - Δουμενών - Ρογών και η λήψη επαφής με το Λόχο Schober.

Η Μικτή Διμοιρία Haas υπάγεται για το σκοπό αυτό στον 3ο Λόχο.

Ήδη σήμερα προωθείται ένας ενισχυμένος Λόχος του II Τάγματος διαμέσου Δερβενιού - Μαμουσιάς κατά Δουμενών - Ρογών.

Υπογραφή Ebersberger

Ταγματάρχης κ΄ Διοικητής Τάγματος

Προς Jager Retsiment 749

Ο 5/749 Jager Retsiment στις 1810 το πρωί έφθασε στους Ρογούς (6 χλμ. βόρεια των Καλαβρύτων). Έκτοτε καμία είδηση.

Δύο ενισχυμένοι λόχοι του 749 Συντάγματος Κυνηγών (Απόσπασμα Ebersberger) έφθασαν στις 1700 στη γραμμή Κερπινή - Ρογοί άνευ επαφής μετά του εχθρού (αναγνώριση από αέρος). Απουσία περαιτέρω αναφορών.

Αναγνώριση με Messerschmitt 109 χωρίς αποτέλεσμα• η αναγνώριση δι’ ανιχνευτών αναφέρει ότι εθεάθη φίλιο τμήμα περίπου 30 ανδρών πλησίον των Ρογών και πολλά άλογα πλησίον των Καλαβρύτων (υποθέτουμε άλογα του Αποσπάσματος Ebersberger). […]

Ebersberger

O H. Ebersberger

Ο Διοικητής του 5/Ι/799 Jager Retsiment Λοχαγός Schober

Διαταγή προς τον Υπολοχαγό Garhöfer

Ο Λόχος να καταλάβει ταχέως τους Ρογούς με 2 διμοιρίες ανδρών. Μία διμοιρία να παρέχει κάλυψη πυρός και να παραμείνει εκτός θεάτρου επιχειρήσεων. Εκτός αυτού να συνεχίσει να παρέχεται κάλυψη πυρός από τη Διμοιρία Haas. Αποστολές στην περιοχή: Ανακρίσεις για τα γεγονότα Σαββάτου, Κυριακής και Δευτέρας! Ακολούθως να ερευνηθεί ο περίγυρος της περιοχής για ίχνη μάχης.

Τα υποζύγια να παραμείνουν εδώ μετά των εφιππίων.

Λευκό ριφθέν υπό του 6ου Λόχου σημαίνει: Εδώ βρέθηκαν σημαντικά ίχνη.

Λευκό ριφθέν υπό του Τάγματος σημαίνει: Επιστρέψατε.

Πράσινο: Η αποστολή εκτελέσθηκε χωρίς να βρεθεί κάτι.

Ebersberger 

Προς: Ώρα 1500

Ταγματάρχη Ebersberger

Σύμφωνα με αναφορές του τοπικού πληθυσμού επί υψώματος αμέσως νοτιοδυτικά της Κερπινής ενταφιάσθηκαν 4 Γερμανοί στρατιώτες.

Στην Κερπινή πρέπει να βρίσκονται ακόμα 4 τραυματίες Γερμανοί στρατιώτες υπό την προστασία του τοπικού πληθυσμού.

Περίπου 45 Γερμανοί στρατιώτες πρέπει να έχουν αιχμαλωτισθεί και μεταφερθεί προς την κατεύθυνση της Κερπινής.

Κερπινή 3 χλμ. νοτιοδυτικά των Ρογών.

Garhöfer

Υπολοχαγός κ' Διοικητής Λόχου

Εάν μου επιτρέπετε, κύριε Ταγματάρχα, θα μεταβώ αμέσως μετά του Λόχου στην Κερπινή, θα μεταφέρω τραυματίες και θα αναζητήσω τον τάφο.

Κύριε Ταγματάρχα, αν επιθυμείτε, δώσατέ μου τη συγκατάθεσή σας με δύο πράσινα σήματα φωτός.

Σύμφωνα με αναφορές του τοπικού πληθυσμού, προς το παρόν δεν υπάρχουν αντάρτες εδώ.

Garhöfer

Υπολοχαγός κ’ Διοικητής Λόχου 

Τμήματα του 5/749 Jager Retsiment διεξάγουν από το μεσημέρι της 17.10 επιχειρήσεις αναγνωρίσεως βόρεια των Καλαβρύτων και έχουν εμπλακεί σε μάχη με ισχυρότερες ομάδες συμμοριών.

Ενισχύσεις του 6/749 Λόχου Κυνηγών, υπό τη διοίκηση του Ταγματάρχη Ebersberger, κινούνται προς υποστήριξη από την κατεύθυνση του Αίγιου. Εκκρεμούν ακόμη ακριβείς αναφορές.

Ebersberger

Επιστροφή Αποσπάσματος Ebersberger (1/749 Jager Retsiment) από επιχειρησιακή αποστολή στην περιοχή Καλαβρύτων. Από επιτόπιες έρευνες, από μαρτυρίες μελών του Λόχου που επέστρεψαν και κατοίκων φίλα προσκείμενων στους Γερμανούς προέκυψε ότι ο Λόχος Schober, κατά τα φαινόμενα, κατόπιν σκληρής μάχης, περικυκλώθηκε από ισχυρές ομάδες ανταρτών (περίπου 500 άνδρες) δοτικά της Κερπινής και κατόπιν εξαντλήσεως των πυρομαχικών υπέκυψε.

Οι μέχρι τώρα διαπιστωμένες απώλειες:

4 νεκροί, 11 βαριά τραυματίες και περίπου 70 άνδρες περιήλθαν σε κατάσταση αιχμαλωσίας.

Λεπτομέρειες βλέπε Αναφορά Συντάγματος

Ebersberger

Η ομάδα καταστροφών του Ι/749 Jager Retsiment
[στη φωτογραφία αριστερά ο Τένερ και δίπλα του ο Ταγματάρχης Λάγκε,
Ρωγοί 8.12.1943]

Σχετικά με την πορεία του 5/749 Jager Retsiment στα Καλάβρυτα [16-17.10.1943] ο διαταχθείς Λοχίας Luschin αναφέρει [21.10.1943] προς τον Διοικητή του Ι/749 Jager Retsiment [Ταγματάρχη Ebersberger] τα εξής: […]

21.10.1943

Οι 1η και 5η Διμοιρία του 5/749 Jager Retsiment προελαύνουν με ασφάλεια μέχρι τους Ρογούς. Η 1η Διμοιρία προηγείται. Στους Ρογούς οι Λόχοι αναδιατάσσονται και πλέον τίθεται επικεφαλής η 5η Διμοιρία. Περίπου 2,5 χιλιόμετρα νότια των Ρογών, οι 1ος και 5ος Λόχοι δέχθηκαν αιφνιδιαστικά πυρά από νότια, δυτική και ανατολική κατεύθυνση. Αποτέλεσμα: δύο τραυματίες, ένας βαριά και ένας ελαφρά. Αμφότερα τα τμήματα των Διμοιριών υποχωρούν νότια των Ρογών. Η 1η Διμοιρία έλαβε εντολή αναγνωρίσεως του υψώματος που αποτελεί αντικειμενικό σκοπό του και διασπάσεως της εχθρικής τοποθεσίας. Το ύψωμα κατελήφθη εξ εφόδου. Κατέστη δυνατό να διαπιστωθούν εχθρικές απώλειες. Το υπόλοιπο της νύκτας τα τμήματα παρέμειναν επί του υψώματος. Επανειλημμένες προσπάθειες του εχθρού να ανακαταλάβει το ύψωμα αποκρούστηκαν.

Στις 17.10.43 και ώρα 0430 κινήθηκαν αμφότερα τα τμήματα εναντίον του υψώματος που προέβλεπαν οι διαταγές τους. Στη συγκεκριμένη περίπτωση τέθηκε επικεφαλής η 1η Διμοιρία. Η 5η Διμοιρία παρείχε κάλυψη πυρός. Η 1η Διμοιρία έφθασε στο ύψωμα και ακολούθησε η 5η Διμοιρία υπό τον καταιγισμό των αιφνιδιαστικών πυρών του εχθρού. Το ύψωμα δυτικά των Ρογών κατελήφθη χωρίς απώλειες και συνελήφθησαν δύο αντάρτες. Εκεί ο Λόχος έλαβε νέα διαταγή. Αυτή ήταν: Αναγνώριση του υψώματος Άγιος Ιωάννης και διασφάλισή του ούτως ώστε η 5η Διμοιρία να δύναται να ακολουθήσει την 1η. Η 5η Διμοιρία ανέλαβε την κάλυψη πυρός. Η 1η Διμοιρία έφθασε ως το ήμισυ της κλιτύος του υψώματος και εκεί δέχθηκε αιφνιδιαστικώς σφοδρά πυρά (βαρέων και ελαφρών όπλων). Ο Λόχος δεν ήταν σε θέση να προχωρήσει περαιτέρω και εξαναγκάστηκε σε υποχώρηση. Η 5η Διμοιρία βρέθηκε και αυτός υπό πίεση, δε μπόρεσε να παράσχει πλέον κάλυψη πυρός, και υποχώρησε, προκειμένου να προσεγγίσει το χώρο εξορμήσεώς του.

Παρά την εχθρική δράση, τα τμήματα οπισθοφυλακής μπόρεσαν να φθάσουν στο χώρο εξορμήσεώς τους. Αυτό, όμως, δεν κατέστη πλέον δυνατόν για τα τμήματα επαφής. Ο εχθρός παρεισέφρησε μεταξύ των δύο τμημάτων της 1ης Διμοιρίας. Το τμήμα επαφής εγκλωβίσθηκε. Το δεύτερο τμήμα της 1ης Διμοιρίας προσπάθησε να φθάσει στο χώρο εξορμήσεως της 5ης Διμοιρίας, επλήγη όμως πανταχόθεν από τους αντάρτες και ως εκ τούτου διαλύθηκε. Μερικοί άνδρες του τμήματος αυτού κατόρθωσαν να φθάσουν σε κοντινή χαράδρα και με αυτόν τον τρόπο να διαφύγουν την αιχμαλωσία. Με την έλευση της νύκτας μπόρεσαν να εγκαταλείψουν το πεδίο της μάχης.

Λοχίας Luschin […]

ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ...

ΣΤΟ ΕΠΟΜΕΝΟ:Η ΜΑΧΗ της ΚΕΡΠΙΝΗΣ ΟΠΩΣ ΤΗΝ ΕΖΗΣΕ Ο ΓΕΡΜΑΝΟΣ ALOIS PÜHRINGER