Αρχείο Ολοκαυτώματος - Συνοπτική Εικόνα των γεγονότων κατά την περίοδο Ιούνιος 1943 – Δεκέμβριος 1943

Συνοπτική Εικόνα των γεγονότων  κατά την  περίοδο  Ιούνιος 1943 – Δεκέμβριος 1943 Καλάβρυτα: Η ράχη του Καππή ΜΝΗΜΟΝΙΚΟ ΠΡΩΤΟ...

Συνοπτική Εικόνα των γεγονότων κατά την 

περίοδο Ιούνιος 1943 – Δεκέμβριος 1943

Καλάβρυτα: Η ράχη του Καππή

ΜΝΗΜΟΝΙΚΟ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟ Νο 156 (Μέρος 4ο)

Ελληνικά Ντοκουμέντα – Εαμική πλευρά

Γερμανικά Ντοκουμέντα – Ναζιστική πλευρά

Ο σχεδιασμός και η εκτέλεση της UNTERNEHMEN KALAWRYTA

τα κείμενα και οι φωτογραφίες διέπονται από τη Νομοθεσία περί Πνευματικών Δικαίωμάτων

copyright Ιστορικό Αρχείο Κανελλόπουλου

Φως στα ντοκουμέντα του Ιστορικού Αρχείου του Δημ.Κανελλόπουλου για το Καλαβρυτινό Ολοκαύτωμα

-59-

Μια συνοπτική εικόνα της κατάστασης που είχε δημιουργηθεί στον Καλαβρυτινό χώρο έδωσε στην ιστορική έρευνα ο αντάρτης του Ανεξάρτητου Τάγματος ΕΛΑΣ Καλαβρύτων, δικηγόρος Πάνος Παπανδρέου, παιδί του Προέδρου της Κοινότητας Καλαβρύτων, Ανδρέα Παπανδρέου.

Κατά το μήνα Ιούνιο-Ιούλιο 1943 έχουν προηγηθεί σημαντικά επεισόδια κατά της ιταλικής κατοχής όπως: η μάχη στο Πυργάκι (14.4.1943), η σύγκρουση στο κακό χωριό (Δάφνες 11.5.1943), η μάχη στην Αγία Λαύρα (13.6.1943), η μάχη στην Κέρτεζη (25.6.1943), το χτύπημα της χωροφυλακής στα Μαζέικα (τέλη Μαΐου 1943), η μάχη των Φιλίων (20.6.1943), η σύγκρουση στον Ξηρόκαμπο Καλαβρύτων - Λουσών (τέλη Ιουνίου 1943), η μάχη της Γουρζούμιστρας Λεοντίου (16-17.7.1943) η μάχη στη Χαλανδρίτσα (26.7.1943) και η μάχη στην Ερυμάνθεια (26.7.1943). Έχουν προηγηθεί η ρίψη των Άγγλων Συνδέσμων στην Ρακίτα και Μ. Μποντιά (Άντριους, Στήβενς, Κάμπελ κ.λπ.) καθώς και η ρίψη της Ελληνικής αποστολής με επικεφαλής τον σμηναγό Στέφανο Χαριάτη στο δάσος της Κάνισκας (Μάιος-Ιούνιος 1943). Έτσι η επαρχία Καλαβρύτων αποτελεί πλέον ένα πεδίο αντίστασης κάτω από την κατεύθυνση του διασυμμαχικού Στρατηγείου Μ. Ανατολής (Κάιρο). Έχουν ακολουθήσει οι συσκέψεις στην Κούτελη και Νάσια Καλαβρύτων με όλα τα επακολουθήσαντα. Οι πληροφορίες που φθάνουν στο τμήμα Αναγνωρίσεων Ια και Ιc- της 117 Μεραρχίας κυνηγών της Βερμαχτ που εδρεύει στην Μεσσηνία είναι πολλές και ανησυχητικές. Οι πληροφορίες αυτές που συλλέγονται με μεγάλη επιμέλεια και ακρίβεια από τους ανθρώπους των Γερμανών ταξινομούνται και διαβιβάζονται στα ανώτερα (Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Βελιγράδι) και Ανώτατα (Βερολίνο) κλιμάκια της Βερμαχτ (OKW ). Με βάση αυτές τις πληροφορίες και άλλα γεγονότα χαρακτηρίζεται η επαρχία Καλαβρύτων και μέρος της επαρχίας Αιγιαλείας σαν ένα επικίνδυνο κομμουνιστικό επαναστατικό κέντρο το οποίο θα πρέπει πάση θυσία να ισοπεδωθεί. (Χάρτες Βερμαχτ Ιουλίου - Αυγούστου 1943 και ειδική έκθεση πληροφοριών ΒΑ. ΜΑ. RH. 24-68 LXVIII Azmy Group Ε και 117 Jager Di VI…). Έτσι προγραμματίστηκαν και εκτελέστηκαν οι κατωτέρω βομβαρδισμοί χώρων και περιχώρων κατά τον Ιούλιο του 1943, στην επαρχία Καλαβρύτων.

Εμπρησμός της κοινότητας Φιλίων Καλαβρύτων καταστράφηκαν τα 235 από τα 250 σπίτια του χωριού.

Εμπρησμός στις κοινότητες Άνω και Κάτω Λουσών Καλαβρύτων, κατεστράφησαν 19 σπίτια από τα 250 των δύο χωριών.

Εμπρησμός στο Βραχνί Καλαβρύτων κατεστράφησαν τα 170 από τα 180 σπίτια του συνοικισμού.

Εμπρησμός στην Παρασκευή Αιγίου. Κατεστράφησαν 12 σπίτια από τα 60 του χωριού.

Κατεστράφησαν τα 70 σπίτια του χωριού.

Βομβαρδισμός της κοινότητας Μανεσίου με ταυτόχρονο πολυβολισμό και ρίψη χειροβομβίδων κατά του άμαχου πληθυσμού. Υπήρξαν δύο νεκροί, έξι τραυματίες και κατεστράφησαν 10 σπίτια από τα 80 του χωριού. Βομβαρδισμός της Τρεχλίστρας, με ταυτόχρονο πολυβολισμό του άμαχου πληθυσμού. Από τον βομβαρδισμό υπήρξαν πέντε νεκροί και πολλοί τραυματίες. Κατεστράφησαν ολοσχερώς έντεκα σπίτια από τα 35 του χωριού.

Βομβαρδισμός Λαπάτας, με παράλληλο πολυβολισμό του άμαχου πληθυσμού. Από το βομβαρδισμό υπήρξαν επτά νεκροί και κατεστράφησαν δέκα σπίτια από τα 30 του χωριού (στοιχεία από το από 30.7.1943 απογραφικό δελτίο του τότε Νομάρχη Αχαΐας Πολυζώη Οικονομίδη προς το Υπουργείο Εσωτερικών.

Ειδικότερα για το βομβαρδισμό των χωριών Ερυμάνθειας, Χαλανδρίτσας, Μανεσίου, Τρεχλίστρας και Λαπάτας σχετικό είναι το αριθ. 599/2.9.1943 εμπιστευτικό έγγραφο του Υπουργείου Εσωτερικών προς το Υπουργείο Εθνικής Πρόνοιας (Δ/νση Δημοσίας Αντιλήψεως) το οποίο έχει ως εξής: «…ως προκύπτει εξ υποβληθείσης τω Υπουργείω αναφοράς του Νομάρχου Αχαΐας, επήλθεν ολοκληρωτική σχεδόν καταστροφή των χωριών: Ερυμάνθειας, Χαλανδρίτσας, Μάνεσι, Τρεχλίστρα, και Λαπάτα, συνεπεία επεισοδίων άτινα έλαβαν χώρα εις την περιφέρεια του Νομού. Εκ των οικιών των ανωτέρω κατέρρευσαν διακόσια εξήκοντα πέντε περίπου, γεγονός εξ ου καθίσταται αμέσως επιβαλλόμενη η ανάγκη της παροχής κρατικής αρωγής εις τους ανέστιους και στερούμενους παντός περιουσιακού στοιχείου κατοίκους. Έχομε συνεπώς την τιμή να παρακαλέσομε όπως ευαρεστηθήτε να αποφασίσετε, εν τη υμετέρα αρμοδιότητα, την χορήγηση αναλόγου πιστώσεως προϋπολογιζόμενης εις δρχ. τριακόσια εκατομμύρια (300.000.000) εκδιδομένου άμα του οικείου χρηματικού εντάλματος επ' ονόματι του Νομάρχου Αχαΐας κ. Πολυζώη Οικονομίδη εις ον να παράσχητε την ημετέρα. Συναφείς οδηγίες -εντολή Υπουργού- Ο Γ. Γ. Γεωργιάδης». (πληθέστερα στοιχείων και από τα Γερμανικά Αρχεία υπάρχουν στο Ιστορικό Αρχείο Κανελλόπουλου)

Σημειώνουμε ότι καθολικός βομβαρδισμός της πόλεως των Καλαβρύτων διετάχθη από την Βερμαχτ στις 22.10.1943, μετά τον Ρωγών-Κερπινής (16-17. 10.1943) και όταν ζούσαν οι αιχμάλωτοι. Η ειδική εντολή 799/22.10.1943 για το βομβαρδισμό των Καλαβρύτων και την ισοπέδωσή τους δεν πραγματοποιήθηκε για τεχνικούς λόγους (στοιχεία στο ιστορικό αρχείο Κανελλόπουλου). Μια βόμβα από τον βομβαρδισμό της Τρεχλίστρας και με την υπόδειξη του υφυπουργού κ. Ανδρέα Φούρα έχει μεταφερθεί και εκτίθεται στο Δημοτικό Μουσείο Καλαβρυτινού Ολοκαυτώματος.

Τον Ιούνη του ’43 μια ομάδα Καλαβρυτινών βρεθήκαμε στα βουνά με πολλούς φίλους μας. Είμαστε όλοι 35 μεσ’ από τα Καλάβρυτα. Τρεις-τέσσερις μόνο δεν πήραμε όπλο. Μείναμε στις οργανώσεις. Οι άλλοι κατατάχτηκαν στον ΕΛΑΣ. Το καλοκαίρι πέρασε με μια σειρά μάχες, μικρές ή μεγάλες, με τους Ιταλούς: Ερυμάνθεια, Πυργάκι, Φίλια, Χαλανδρίτσα και προπαντός Λεόντιο. Το αντάρτικο δυνάμωσε. Στις 9 Σεπτέμβρη, με την συνθηκολόγηση της Ιταλίας, το ίδιο το αρχηγείο του ΕΛΑΣ Πελοποννήσου με τον Γέρο-Μίχο (τον Αντισμήναρχο Δημ. Μίχα) τον Πελοπίδα, τον Ωρίωνα, τον Παπούα, μπήκε στα Καλάβρυτα. Η δύναμη της Καραμπινιερίας παραδόθηκε ύστερα από μικρή αντίσταση, ενώ ένα τάγμα φασίστες Ιταλοί έφευγαν για την Πάτρα. Ήταν η πρώτη πόλη που λευτερωνόταν στο Μωρηά. Σε λίγες μέρες οι Γερμανοί κλείστηκαν μόνο στις μεγάλες πόλεις και πάσχισαν να οργανώσουν την άμυνά τους σ’ αυτές και στις βασικές, σιδηροδρομικές κυρίως, αρτηρίες τους. Μια τεράστια ελεύθερη περιοχή δημιουργήθηκε ξαφνικά από τις ακρινές συνοικίες της Πάτρας μέχρι την Καλαμάτα. Όλη η ύπαιθρος έγινε ελεύθερη Ελλάδα. Στο διπλανό χωριό απ’ τα Καλάβρυτα εγκαταστάθηκε το αρχηγείο. Ένα καινούργιο κράτος γεννήθηκε που αντιπροσώπευε την εξουσία του επαναστατημένου λαού. Και οι αντάρτες μας εγκατέστησαν φυλάκια έξω από τις πόλεις παρενοχλώντας καθημερινά τον εχθρό. Οι Γερμανοί στην αρχή συμπτύχθηκαν για να οργανωθούν. Ύστερα όμως επιχείρησαν να επεκτείνουν την εξουσία τους. Έτσι στις 16 Οκτώβρη ένας λόχος Γερμανών κινήθηκε απ’ το Αίγιο προς τα Καλάβρυτα. Διοικητής ο λοχαγός Σόμπερ, που είχε τη φήμη και την πείρα απ’ τον πόλεμο των Παρτιζάνων στην κατεχόμενη Ουκρανία. Μια διμοιρία όμως επονιτών του 1^ου ανεξάρτητου τάγματος Καλαβρυτινών του ΕΛΑΣ, με μόνο μια διμοιρία κι εκείνη όλο επονίτες, τους έκλεισε το δρόμο στην Κερπινή, μια ώρα έξω από τα Καλάβρυτα. Τους καθήλωσε προκαλώντας τους αρκετές απώλειες έτσι που μέσα στην νύχτα που έφτασε, έφτασε τρέχοντας κι η δύναμη του υπολοίπου τάγματος (120 άνδρες με τον ταγματάρχη Γιώργο Σφακιανό). Το πρωί άρχισε η μάχη. Το απόγευμα της 17^ης όσοι Γερμανοί δεν σκοτώθηκαν, πιάστηκαν αιχμάλωτοι. 75 μαζί κι ο Σόμπερ. 15 σκοτωμένοι. Γλύτωσαν τελικά δύο. Ο ένας τρελάθηκε.

Το σούρουπο της ίδιας μέρας μπήκε το Καλαβρυτινό τάγμα, με τους ντόπιους Καλαβρυτινούς αντάρτες, θριαμβευτικά στα Καλάβρυτα. Μπροστά ο Σφακιανός, ο Δήμος, ο Βελιάς (το αρχηγείο του τάγματος) πίσω οι αντάρτες κι από κοντά 75 Γερμανοί αιχμάλωτοι. Απ’ τους δικούς μας, ένας Καλαβρυτινός αντάρτης νεκρός. Ο Θανάσης Ζαβέρδας. Ο ενθουσιασμός, η συγκίνηση, η Εθνική Έξαρση δεν περιγράφεται. Δεν ξανάζησα τέτοια νύχτα στην ζωή μου. Από κει και δω ο αγώνας εντάθηκε. Καθημερινές συγκρούσεις σ’ όλον τον τομέα της επιχειρησιακής ευθύνης του 12^ου συντάγματος του ΕΛΑΣ. Από Πάτρα ως το Δερβένι δεν μπορεί πια ούτε στον δρόμο της παραλίας να κυκλοφορεί ελεύθερος ο κατακτητής. Ετοιμάζεται όμως να χτυπήσει. Οργανώνει από τα μέσα Νοέμβρη τις μεγάλες εκκαθαριστικές επιχειρήσεις που τερματίστηκαν με την εκτέλεση και την καταστροφή. Τώρα απ’ τα Γερμανικά αρχεία έρχονται στο φως νέα στοιχεία. Ο φίλος των Καλαβρύτων Γερμανός δημοσιογράφος Ρόντολχοζ και ο δασοπόνος Δημήτρης Κανελλόπουλος έφεραν στο φως όλα τα ντοκουμέντα της Επιχείρησης Καλάβρυτα από τα Γερμανικά Αρχεία. Ο Δημήτρης Κανελλόπουλος έδωσε την πραγματική διάσταση του Καλαβρυτινού Ολοκαυτώματος. Η διαταγή των επιχειρήσεων θέτει αντικειμενικό σκοπό το χτύπημα της αντίστασης με κάθε μέσο και προπαντός το σπάσιμο του ηθικού με τα ομαδικά αντίποινα και την τρομοκρατία. Δεν ενδιαφέρονται ούτε για τη ζωή των αιχμαλώτων στρατιωτών τους, που άλλωστε στην πλειοψηφία τους είναι Αυστριακοί, Ούγγροι, Τσέχοι και Πολωνοί αυτόμολοι. Θα πετύχουμε τους στόχους μας «έστω κι αν βάλουμε σε κίνδυνο τη ζωή των στρατιωτών μας», λέει η διαταγή.

Από αριστερά: Δ. Παπανδρέου, Δήμου, Ι. Κατσικόπουλος

Στις 29.11.1943, 12 στούκας βομβαρδίζουν το αρχηγείο στο χωριό Σκεπαστό. Οι βόμβες πέφτουν σε μια ακτίνα 50-100 μέτρων στα σπίτια που στεγάζεται το αρχηγείο του ΕΛΑΣ. Καλοί Έλληνες έχουν δώσει ακριβέστατο τοπογραφικό στους Ναζί. Ευτυχώς η ζημιά είναι μικρή.

Στις 4 Δεκέμβρη 1943 αρχίζουν οι επιχειρήσεις. Πάτρα, Αίγιο, Διακοφτό, Κορινθία, Τρίπολη, Αμαλιάδα τα σημεία εκκίνησής τους. Συγκλίνουν προς τα Καλάβρυτα. Κύρια δύναμη το 749 Σύνταγμα Κυνηγών του Συν/ρχη Βόλφιγκερ ενισχυμένο με πολλές άλλες Ειδικές μονάδες. Η ομάδα Εμπερσμπέργκερ που κίνησε από το Αίγιο έχει αναλάβει κύρια την «εισβολή αντιποίνων» όπως την λένε. Η ομάδα του ίλαρχου Γκνας από την Τρίπολη με τα 737, 670 Συντάγματα και την μονάδα 116. Εμείς στα Καλάβρυτα παίρνουμε τις πληροφορίες και σε παλλαϊκή συνέλευση στην κεντρική πλατεία αποφασίζεται αντίσταση από τους άοπλους.Εκλέγεται πάραυτα μια επιτροπή από τον Γυμνασιάρχη Οικονόμου, τον Δικηγόρο-Βουλευτή Τάσο Κατσίνη, τον πατέρα μου, πρόεδρο της Κοινότητας, τον Καθηγητή Αθανασιάδη και τον δικηγόρο Πάνο Γεωργαντά. Οι τρεις πρώτοι είχαν παιδιά στο αντάρτικο. Το ίδιο βράδυ τρέχουν και συναντιούνται με την Αγγλική αποστολή. Ζητάνε με δραματική έκκληση βοήθειας. Ζητάνε να οπλιστεί ο λαός. Να πολεμήσει, να αντικρούσει την επίθεση. Να προστατευθούν πολεμώντας. Να προστατεύσουν τα σπίτια και τους δικούς τους. Οι Άγγλοι, με τον αρχηγό της αποστολής στο Μωρηά τον Συν/ρχη Άντον Στήβενς, ψυχροί, φλεγματικοί, ασυγκίνητοι, βρίσκουν ευκαιρία να κάνουν πολιτική. Τους μιλούν για τον κομμουνιστικό κίνδυνο, την ώρα που το φασιστικό θεριό έχει ανοίξει τις μασέλες του να τους καταπιεί. Τελικά όμως δεν χάνουν και τίποτα να τους υποσχεθούν. Τους τάζουν πως τ’ άλλο βράδυ θα γίνουν ρίψεις. Οι απελπισμένοι πιστεύουν, θέλουν να πιστεύουν, γιατί το ψέμα τους δίνει ελπίδα. Γυρίζουν στα Καλάβρυτα για να τ’ αναγγείλουν στον λαό. Είναι όμως ήδη αργά. Οι Γερμανοί πλησιάζουν. Το αρχηγείο έχει ήδη αρχίσει την σύμπτυξη. Καμιά δεκαριά αντάρτες που ήταν η δύναμη του φρουραρχείου, ξηλώνουν το τηλέφωνο κι αποχωρούν. Εμείς απ’ τις οργανώσεις αγωνιζόμαστε να τους πείσουμε πως πρέπει να φύγουν. Κάθε αντίσταση είναι μάταιη. Μόνο η σίγουρη κρυψώνα των βουνών θα μας σώσει. Θυμάμαι πως παρακαλέσαμε μ’ όλη μας τη δύναμη, με τον ελασίτη αδερφό μου, τον πατέρα μας ναΗ ομάδα του Εμπερσμπέργκερ απ’ το Αίγιο έφτασε στις 8 του Δεκέμβρη στους Ρωγούς, Κερπινή. Στους Ρωγούς έκλεισε όλους τους άνδρες στην εκκλησία και τους σκότωσε έναν-έναν (μαζί και τον παπα-Χρήστο) κι έκαψε και την εκκλησία και το χωριό. Γλύτωσαν 2 μέσα απ’ την εκτέλεση. Σκοτώθηκαν 69. Οι Κερπινιώτες δεν στάθηκαν να πιαστούν. Κάηκε όλο το μεγάλο χωριό μα τρέχοντας οι πιο πολλοί γλύτωσαν. Πιάστηκαν και σκοτώθηκαν μόνο 60. Στη Ζαχλωρού βρήκαν μόνο 13 άνδρες. Τους έστησαν όλους στη γραμμή του οδοντωτού, τους σκότωσαν και τους πέταξαν όλους στο Βουραϊκό. Ένας όμως, ο Αγγελής ο Μητρόπουλος, πήδησε ζωντανός στο ποτάμι και γλύτωσε. Πέθανε πέρυσι. Από κει ανέβηκαν στο Μέγα Σπήλαιο. Βρήκαν και σκότωσαν 19 καλογέρους ρίχνοντάς τους κάτω από έναν θεόρατο βράχο. Δε γλύτωσε κανείς. Κάψανε και το ιστορικό μοναστήρι. Το ίδιο τα ορεινά χωριά Σούβαρδο και Βραχνί. Σκότωσαν όσους βρήκαν. Κάψανε τα χωριά. Μέχρι να μπει στα Καλάβρυτα στις 9 Δεκέμβρη ο Εμπερσμπέργκερ, είχε σκοτώσει όλους τους άνδρες (212 ή 217) που κατάφερε να πιάσει και είχε κάψει όλα τα χωριά.

Στις 9 Δεκέμβρη 1943, ημέρα Πέμπτη, όλη η δύναμη του Αιγίου και της Πάτρας, μπήκαν στα Καλάβρυτα. Ο κόσμος παγωμένος, με την ψυχή στα δόντια κλεισμένος στα σπίτια του. Τους μάζεψαν όλους στην πλατεία. Πήραν τον πρόεδρο, τον πατέρα μου, του παρουσίασαν έναν κατάλογο με τα ονόματα των ανταρτών (ένα προς ένα) και του ζήτησαν να τους δείξει τα σπίτια τους, να τα κάψουν. Εκείνος, τους είπε να αρχίσουν από το δικό του σπίτι. Έκαμαν πως ξαφνιάστηκαν οι Γερμανοί όταν τους είπε ότι «αυτά τα δύο ονόματα είναι τα δικά μου παιδιά». Γενναιόφρονα δήθεν έσβησαν τα ονόματά μας από την κατάσταση. Τότε κάψαν μόνο 5 σπίτια (απ’ τα 35) των ανταρτών και το ξενοδοχείο ΧΕΛΜΟΣ. Προφασίστηκαν ότι εκεί βρήκαν χειροβομβίδες. Ύστερα σταμάτησαν. Είπαν φτάνει. Αυτά μόνο για παραδειγματισμό. Μίλησε μετά ο διοικητής τους στον κόσμο. «Ήρθαμε να σας λευτερώσουμε από τους αντάρτες» τους είπε. «Κάψαμε λίγα σπίτια ανταρτών για παραδειγματισμό, δεν έχετε να φοβηθείτε τίποτε» κλπ. Ο κόσμος αναθάρρησε. Πίστεψε πως η μπόρα πέρασε. Το κόλπο των δολοφόνων έπιασε. Την άλλη και την παράλλη μέρα απόλυτη ησυχία. Το απόγευμα της τρίτης μέρας μαθαίνοντας όσοι, σαν κι εμένα, είχαμε φύγει, πως επικρατεί ησυχία, γύρισαν ένας-ένας στα Καλάβρυτα. Οι Γερμανοί άφηναν όλους να μπαίνουν χωρίς έλεγχο αλλά δεν άφηναν κανέναν να βγει. Έτσι μάζεψαν πολλούς και Καλαβρυτινούς και άλλους απ’ τα χωριά. Την παραμονή, διέδωσαν ότι θα ’φευγαν την επομένη. Έτσι ο κόσμος ησύχασε. Ξημερώνοντας όμως Δευτέρα 13 Δεκέμβρη, ξύπνησαν οι Καλαβρυτινοί απ’ τις δυνατές, επίμονες, συνεχείς καμπανοκρουσίες. Πάλι λαχτάρα και φόβος στην ψυχή. Διαταγή. Όλοι, άντρες, γυναίκες, γέροι, παιδιά κι άρρωστοι ακόμη, να μαζευτούν γρήγορα στο σχολειό. Όλοι θα ’χουν μαζί μια κουβέρτα και ψωμί μιας μέρας. Με την ψυχή στα δόντια άρχισαν να συγκεντρώνονται. Ίδιοι ίσκιοι στο παγωμένο, θαμπό πρωινό του Καλαβρυτινού χειμώνα. Τι θέλουν πάλι; Τι θα μας κάνουν; Μα είπαν θα φύγουν. Θα μας σκοτώσουν; Μα δεν μπορεί τόσους πολλούς. Πού ακούστηκε 2000-3000 ψυχές; Και τις γυναίκες και τους γέρους και τα παιδιά; Και δεν το ’καναν απ’ την αρχή; Αποκλείεται.

Πρωτοπόροι Αντιστασιακοί στην επαρχία Καλαβρύτων

Στο σχολείο τους χώριζαν. Δεξιά οι άνδρες. Αριστερά γυναίκες, οι πολύ γέροι και τα παιδιά. Το μπόι των πιο ανεπτυγμένων 12χρονων παιδιών τους έδινε το διαβατήριο για το χάρο. Τα ’βαζαν με τους άνδρες. Γιόμισαν δύο μεγάλες αίθουσες με τους άνδρες, δύο με τις γυναίκες. Πήχτρα ο ένας δίπλα στον άλλο. Στριμώχνονταν για να ζεσταθούν απ’ την παγωνιά του φόβου. Απ’ την πίσω πόρτα του σχολειού βγάλαν τους άνδρες. Κρυφά δεν πήραν είδηση οι γυναίκες. Δύο μεγάλες φάλαγγες σχηματίστηκαν. Απ’ το σχολειό στο χωράφι του Καππή. Στου Καππή τη λάκκα. Γύρω αγριεμένοι στρατιώτες με έτοιμα τα φονικά τους όπλα. Κι όποιος σκόνταφτε έτρωγε την κοντακιά να προχωρήσει. Πατεράδες αντάμα με τα παιδιά. Πάσκιζαν να τα κρατήσουν απ’ το χέρι. Νόμιζαν πως θα τα προστάτευαν άραγε; Ή τα ’θελαν δίπλα τους αγκαλιαστά για το μεγάλο ταξίδι; Η τρομερή καταχνιά κείνης της μέρας έκρυβε τα στημένα κατά πάνω τους πολυβόλα. Σαν σκόρπισε όμως η ομίχλη είδαν και κατάλαβαν.

– Γιατί θα μας σκοτώσετε; φώναξαν. Γιατί; Γιατί; Τι σας φταίμε εμείς για τον πόλεμο με τους αντάρτες;

– Μην ανησυχείτε, τους απάντησε ο δήμιος. Δε θα σας σκοτώσουμε. Την πόλη σας μόνο θα κάψουμε γιατί είναι κέντρο των ανταρτών. Εσάς θα σας μεταφέρουμε αλλού. Γι’ αυτό σας είπαμε να πάρετε κουβέρτα και ψωμί. Για το δρόμο.

– Γιατί τότε τα πολυβόλα; Θα μας σκοτώσετε.

– Σας δίνω τον λόγο της στρατιωτικής μου τιμής. Δε θα σας πειράξουμε.

Σύγχρονα άρχισε η φωτιά. Κι άρχισαν οι έρμοι να κλαιν για το βιός τους. Τώρα καίγεται του τάδε το σπίτι. Τώρα του ξάδελφου. Τώρα το δικό μου. Κακό που ’παθα. Πού θα βάλω τόσα παιδιά μες στο χειμώνα; Τώρα καίνε την εκκλησιά. Το σχολειό τυλίγεται στους καπνούς. Θα κάψουν τα παιδιά μας; Αδύνατο. Έδωσε το λόγο του ο Γερμανός. Μια πράσινη φωτοβολίδα όμως τους έδωσε το σύνθημα. Κι ο χάρος άρχισε το απαίσιο έργο του. Δέκα πολυβόλα στημένα σε κατάλληλες θέσεις άρχισαν να ξερνάνε φωτιά. Φωτιά στο σωρό. 

– Γουρούνι – Γερμανικό γουρούνι! Πρόφτασε και έβρισε ο καθηγητής Αθανασιάδης που έκανε το διερμηνέα. Είπε και έπεσε.

Κάπου 10 λεπτά συνέχεια δούλευαν τα πολυβόλα. Κάποτε σταμάτησαν.

– Μη με σκοτώνετε! Σας παρακαλώ μην με σκοτώνετε. Είμαι παιδί. Πετάχτηκε επάνω από το σωρό ο 12χρονος Ντίνος Δημόπουλος.

– Καπούτ-Καπούτ-Κομουνίστ, απάντησε το γουρούνι με τη «στρατιωτική τιμή». Κι άδειασε το αυτόματό του στο άγουρο κορμί. Ύστερα άρχισε η χαριστική, δύο ώρες κράτησε. Έναν προς έναν χαριστική. Πολλοί είχαν και δύο και τρία τέτοια τραύματα στο κεφάλι. Προσοχή. Να μην μείνει κανένας ζωντανός. Σωστή και παστρική δουλειά.

Κι οι 13 που γλύτωσαν απ’ το σωρό όλοι με τραύματα στο κεφάλι.

Τα πυρπολημένα Καλάβρυτα

Σταμάτησαν τα κτήνη όταν οι μπότες τους βούλιαξαν μέχρι το γόνα στην ποτισμένη με αίμα γη κι έγινε λάσπη. Ποτέ δεν εξακριβώθηκε ο ακριβής αριθμός των σκοτωμένων, από 1140 μέχρι 1200. Αυτή ήταν η μια φάση του δράματος. Η άλλη παίχτηκε στο σχολείο με τις γυναίκες. Βάλαν την ίδια ώρα φωτιά, δεν ξέρουμε αν πράγματι θέλαν να τις κάψουν. Μα σαν τις έζωσε η φωτιά από παντού, δεν τις εμπόδισαν να βγουν απ’ το σχολείο. Τις απώθησαν μόνο προς τα χωράφια. Σε λίγο τραγουδώντας τα χιτλερικά κτήνη πήραν τον δρόμο της αναχώρησης. Σαν έπαψαν να ακούγονται παντού, οι γυναίκες αλαφιασμένες άρχισαν να ψάχνουν για τους άνδρες. Κι ακούστηκε τότε ψηλά, από την Ράχη του Καππή η σπαραχτική φωνή της Βασονιάς.

– Γυναίκες. Τι καθόστε κουρούνες; Πάνω οι άνδρες είναι εδώ όλοι νεκροί.

Η ίδια έψαξε και βρήκε πρώτη τους δικούς της. Τον άνδρα και τρία παλληκάρια. Τους Φερλελέους με τ’ όνομα.

ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ........

ΣΤΟ ΕΠΟΜΕΝΟ: Η ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΚΑΛΑΒΡΥΤΑ – UNTERNEHMEN KALAWRITA

Ενημέρωση για όλες τις ειδήσεις των Καλαβρύτων και της ορεινής Αχαΐας με ένα στη σελίδα του kalavrytanews.com. ...............