Η ΔΟΜΗ ΜΙΑΣ ΜΕΡΑΡΧΙΑΣ ΚΑΙ ΟΙ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟΙ ΒΑΘΜΟΙ ΤΗΣ ΒΕΡΜΑΧΤ μνημείο στη μνήμη του Le Suire για τα "ανδραγαθήματα" στα Κα...
Η ΔΟΜΗ ΜΙΑΣ ΜΕΡΑΡΧΙΑΣ ΚΑΙ ΟΙ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟΙ ΒΑΘΜΟΙ ΤΗΣ ΒΕΡΜΑΧΤ
 |
| μνημείο στη μνήμη του Le Suire για τα "ανδραγαθήματα" στα Καλάβρυτα |
ΜΝΗΜΟΝΙΚΟ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟ Νο 156 (Μέρος 8ο)
Ελληνικά Ντοκουμέντα – Εαμική πλευρά
Γερμανικά Ντοκουμέντα – Ναζιστική πλευρά
Ο σχεδιασμός και η εκτέλεση της UNTERNEHMEN KALAWRYTA
Η συνήθης δομή μιας μεραρχίας καταδρομών, όπως φανερώνει το παράδειγμα της 117 Jager Division, η οποία υπαγόταν στο 68ο σώμα στρατού στην Αθήνα, είχε ως εξής:
Μια μεραρχία διοικείτο συνήθως από έναν στρατηγό και αποτελείτο κυρίως από δύο συντάγματα (737ο και 749ο) και ένα σύνταγμα πυροβολικού (670ο).
Ένα σύνταγμα διοικείτο συνήθως από έναν αντισυνταγματάρχη. Αποτελείτο από τρία τάγματα που χαρακτηρίζονταν με αύξοντες λατινικούς αριθμούς (π.χ. 111737 σημαίνει 2ο τάγμα του 737ου συντάγματος).
Ένα τάγμα διοικείτο συνήθως από έναν ταγματάρχη. Αποτελείτο από πέντε λόχους που χαρακτηρίζονταν με αύξοντες αραβικούς αριθμούς (π.χ. 7/749 σημαίνει ο 7ος λόχος του 749ου συντάγματος, εκτός αυτού ο αριθμός 7 προδίδει ότι ο λόχος αυτός ανήκε στο 2ο τάγμα του 749ου συντάγματος).
Ένας λόχος αποτελείτο από 120 έως 180 άνδρες και διοικείτο από έναν λοχαγό ή υπολοχαγό. Χωριζόταν σε τέσσερις διμοιρίες.
Μια διμοιρία διοικείτο συνήθως από έναν ανθυπολοχαγό και αποτελείτο από τέσσερις ομάδες.
Μια ομάδα διοικείτο από έναν υπαξιωματικό. Ήταν η μικρότερη μονάδα μιας μεραρχίας και αποτελείτο από 7 έως 11 άνδρες.
Για την καλύτερη κατανόηση των στρατιωτικών βαθμών της Βέρμαχτ ακολουθεί ένας συγκριτικός πίνακας στα γερμανικά και η ελληνική αντιστοιχία για τους βαθμούς του στρατού ξηράς.
Στρατός
Ξηράς
|
Πολεμικό
Ναυτικό
|
Ένοπλα
SS
|
Ελληνική
αντιστοιχία
|
Schütze,
Grenadier, Kanonier,
Pionier, Jager
|
Matrose
|
SS-Schütze,
SS-Grenadier κ.λπ.
|
Οπλίτης,
κανονιέρης, μηχανικός,
καταδρομέας
|
Oberschütze,
Oberjäger
|
—
|
SS-Oberschütze
|
—
|
Gefreiter
|
Matrosengefreiter
|
SS-Sturmmann
|
Υποδεκανέας
|
Obergefreiter
|
Matrosenobergefreiter
|
SS-Rottenführer
|
Δεκανέας
|
Stabsgefreiter
|
Matrosenstabs-, Matrosenhaupt- και
Matrosenoberstabsgefreiter
|
—
|
—
|
Unteroffizier
|
Maat
|
SS-Unterscharführer
|
Υπαξιωματικός
|
Unterfeldwebel,
Unterwachtmeister
|
Obermaat
|
SS-Scharführer
|
Λοχίας
|
Fähnrich
|
Fähnrich zur See
|
SS-Standartenjunker
|
Δόκιμος
|
Feldwebel,
Wachtmeister
|
Feldwebel,
Stabsfeldwebel
|
SS-Oberscharführer
|
Επιλοχίας
|
Oberfeldwebel,
Oberwachtmeister,
Hauptfeldwebel,
Oberfähnrich
|
Oberfeldwebel,
Oberfähnrich
zur See
|
SS-Hauptscharführer,
SS-Stabsscharführer
SS-Standartenoberjunker
|
Ανθυπασπιστής
|
Stabsfeldwebel,
Stabswachtmeister
|
Stabsoberfeldwebel
|
SS-Sturmscharführer
|
—
|
Leutnant
|
Leutnant zur See
|
SS-Untersturmführer
|
Ανθυπολοχαγός
|
Oberleutnant
|
Oberleutnant zur See
|
SS-Obersturmführer
|
Υπολοχαγός
|
Hauptmann,
Rittmeister
|
Kapitänleutnant
|
SS-Hauptsturmführer
|
Λοχαγός, ίλαρχος
|
Major
|
Korvettenkapitän
|
SS-Sturmbannführer
|
Ταγματάρχης
|
Oberstleutnant
|
Fregattenkapitän
|
SS-Obersturmbannführer
|
Αντισυνταγματάρχης
|
Oberst
|
Kapitän zur See,
Kapitän zur See und
Kommodore
|
SS-Standartenführer,
SS-Oberführer
|
Συνταγματάρχης
|
Generalmajor
|
Konteradmiral
|
SS-Brigadeführer und
Generalmajor
der Waffen- SS
|
Υποστράτηγος
|
Generalleutnant
|
Vizeadmiral
|
SS-Gruppenführer und
Generalleutnant
der Waffen-SS
|
Αντιστράτηγος
|
General der Infanterie,
Kavallerie,
Artillerie
|
Admiral
|
SS-Obergruppenführer
und General
der Waffen-SS
|
Στρατηγός
|
Generaloberst
|
Generaladmiral
|
SS-Oberstgruppenführer
und Generaloberst
der Waffen-SS
|
Αρχιστράτηγος
|
Generalfeldmarschall
|
Grobadmiral
|
—
|
Στρατάρχης
|
117 Jager Division Στρατηγείο Μεραρχίας, 7.12.1943
Υπ’ Αριθ. 261/43
Απόρρητο Διοικήσεως Απεστάλησαν: 7 Αντίτυπα
5ο Αντίτυπο
Διαταγή για την Επιχείρηση “Stiglitz”
Χάρτης 1:100.000
1.) Πιθανή υποχώρηση του εχθρού προ των μαχητικών ομάδων Gnass και Ebersberger προς τα ανατολικά στην περιοχή κοντά στην κοιλάδα του Φενεού.
2.) Η ομάδα Α.Α. 116 Αναγνωρίσεων Glitz (επικεφαλής Σμήναρχος Glitz, Επιτελείο 22ου Συντάγματος Αεροπορικών Καταδρομών, ΙΙΙ/22 Τάγμα Αεροπορικών Καταδρομών) κωλύεται. Αναχώρησαν στις 9.12.43 το πρωί από την Κόρινθο. Περαιτέρω προώθηση συμμοριτικών ομάδων προς τα ανατολικά.
3.) Για το λόγο αυτό:
α. Αιφνιδιαστική επίθεση μηχανοκίνητων δυνάμεων στις 9.12 μέσω Νεμέας προς κατάληψη της Καστανιάς με ταυτόχρονη εκκαθάριση των περιοχών στην κατεύθυνση προελάσεως.
β. Εκδίωξη ισχυρών μάχιμων ομάδων από την Καστανιά
(αα) προς Βορρά, με σκοπό την κατάληψη της περιοχής του Φενεού και της Μονής Αγίου Γεωργίου και εκκαθάριση της περιοχής Καστανιάς – Στενού – Μονής Αγίου Γεωργίου – Φονιά – Μοσιάς και
(ββ) προς νοτιοδυτικά προς κατάληψη της περιοχής του Ματιού.
γ. Εκτέλεση επιθετικής αναγνωρίσεως από Φενεό προς Ζαρούχλα προς αποκλεισμό της οδού Καλαβρύτων, Ζαρούχλας, Φενεού και από Μάτι προς Κώμη και βόρεια αυτών προς αποκλεισμό των οδών που οδηγούν από Παγκράτι και Αχούρια προς Μάτι.
4.) Διάρκεια της επιχειρήσεως μέχρι την είσοδο στην Κόρινθο περίπου 6 ημέρες.
5.) Εφοδιασμός
Πρέπει να μεταφερθούν:
α. Ένας εξοπλισμός μάχης και πολεμοφόδια.
β. Τροφή για τέσσερις ημέρες και μερίδα βραστού αυγού.
Κατά τα λοιπά, η διατροφή πρέπει, σε μεγάλο βαθμό, να εξασφαλιστεί από την περιοχή.
γ. Καύσιμα για τις διαδρομές Κόρινθος - Καστανιά και επιστροφή.
δ. [δυσ].
6.) Αναφορές
Πρέπει να αναφέρονται:
α. Έναρξη της επιχειρήσεως.
β. Μετά την άφιξη στην Καστανιά κάθε πέντε ώρες.
γ. Ιδιαίτερα συμβάντα πάραυτα.
δ. Πέρας της επιχειρήσεως.
Τακτικές αναφορές πρέπει να δίδονται μετά από παύσεις (πρόκειται να εκδοθούν από το Τμήμα Πληροφοριών της 117 Μεραρχίας Κυνηγών). Παραλαβή τηλεγραφικών υποδειγμάτων στο Τμήμα Πληροφοριών της 117 Μεραρχίας Κυνηγών.
Le Suire
Η αφορμή
Αφορμή για την Επιχείρηση Καλάβρυτα απετέλεσε η σύγκρουση του 5/749 Jager Regiment με επικεφαλής τον Αυστριακό Λοχαγό Schober με 105 άνδρες (Γερμανοί – Αυστριακοί – Αλσατοί και Πολωνοί) και του Εφεδρικού ΕΛΑΣ Καλαβρύτων με επικεφαλής τους Νικολόπουλο – Σφακιανό – Μουτούση – Βεληά με 350 περίπου άνδρες μεταξύ Ρωγών – Κερπινής – Καλαβρύτων στις 16 και 17 Οκτωβρίου 1943. Αποτέλεσμα της σύγκρουσης αυτής ήταν ο εκμηδενισμός του λόχου Schober, που είχε τέσσερις (4) νεκρούς, ογδόντα έξι (86) αιχμαλώτους και δέκα πέντε (15) διαφυγόντες και επιστρέψαντες στο Αίγιο. Οι απώλειες του ΕΛΑΣ ήσαν έξη (6) νεκροί, οι Αθανάσιος Μυλωνάς, Γεώργιος Γιδάς, Αθανάσιος Ζεβέρδας, Ιωάννης Καλούσης, Βασίλειος Λεμπέσης και ο ανώνυμος Όλυμπος. Οι αιχμάλωτοι της Μάχης Ρωγών – Κερπινής μεταφέρθηκαν αρχικά στα Καλάβρυτα και μετέπειτα στα Μαζέικα, όπου παρέμειναν μέχρι τις απογευματινές ώρες της 6.12.1943, κάτω από την ευθύνη του Φρουράρχου Θεοδωρακοπούλου (Κριαράς). Μεταξύ των αιχμαλώτων ήταν ο Αλσατός Roger Walter και ο Αυστριακός Donner, οι οποίοι έπαιξαν σημαντικό ρόλο στα μετέπειτα δραματικά γεγονότα.
Η απρόσμενη τύχη του λόχου Schober προκάλεσε πανικό και αναταραχή στα ανώτατα κλιμάκια της Βέρμαχτ στην Ελλάδα, το Βελιγράδι ακόμα και στο Βερολίνο. Οι απόρρητες εκθέσεις του Διοικητικού του LXVIII Army Corps, Πτεράρχου Felmy, ομιλούν «για σοβαρή περίπτωση η οποία επέδρασε δυσμενώς στο ηθικό του στρατεύματος». Η τύχη των Γερμανών αιχμαλώτων απετέλεσε αντικείμενο διαπραγματεύσεων όχι απευθείας μεταξύ Βέρμαχτ και ΕΛΑΣ, αλλά με τη διαμεσολάβηση της Μητρόπολης Καλαβρύτων και Αιγιαλείας και του Αρχηγείου ΕΛΑΣ Πελοποννήσου. Ουσιαστικά, τις προτάσεις της Βέρμαχτ διετύπωνε ο περιβόητος λοχίας των S.D. Τέννερ ή Τέννερυ (Korand Dohnert), με τη βοήθεια του Διευθυντού της Χαρτοποιίας Αιγίου, Αλέκου Φιλιππόπουλου. Τη σχετική δακτυλογράφηση των επιστολών επιμελήθηκε η γραμματέας του Φιλιππόπουλου, Λουίζα Κακούρη.
Οι διαπραγματεύσεις διήρκεσαν είκοσι ημέρες (5-25.11.1943) και την τελική απόφαση να μην γίνει ανταλλαγή των αιχμαλώτων πήρε το Πελοποννησιακό Γραφείο του ΚΚΕ, με επικεφαλής τον Γραμματέα του Κώστα Γαμβέτα (Νίκος). Τις ενδιάμεσες παρασκηνιακές ενέργειες, παράλληλα με την Επιτροπή Κωνστάντιου, μεταξύ ΕΑΜ, Αρχηγείου ΕΛΑΣ Πελοποννήσου, Μητροπολίτη Θεόκλητου και ΚΚΕ (Πελοποννησιακό Γραφείο), διεκπεραίωσε το ηγετικό στέλεχος του ΕΑΜ Αίγιου Ανδρέας Παπαδημητρίου (Καπετάν θαλασσινός). Στον Παπαδημητρίου ο Γραμματέας του Πελοποννησιακού Γραφείου Κώστας Γαμβέτας, την παραμονή της συλλήψεώς του από τους Γερμανούς, (22.12.1943) εκμυστηρεύτηκε το μεγάλο του μυστικό για την τραγωδία των Καλαβρύτων: «[…] Ανδρέα (Παπαδημητρίου) οι Γερμανοί κάνανε στα Καλάβρυτα εκείνο που εμείς είμαστε υποχρεωμένοι να κάνουμε κάποια ημέρα […]».
Διαταγή για επιχείρηση του λόχου Schober
| |
1. Αρχηγός του λόχου:
|
Λοχαγός Schober
|
2. Δύναμη:
|
Από μία ομάδα του 2ου και του 5ου λόχου του Ι/749 Jager Retsiment. Οι ομάδες πλήρεις με όλο το δυναμικό. Ομάδα επικοινωνίας η 5η Διμοιρία η οποία διαθέτει 2 άνδρες με κινητό ασύρματο. Η 1η Διμοιρία διαθέτει υγειονομικό. Διερμηνέας ο στρατιώτης Didio του επιτελείου του τάγματος.
|
3. Εντολή:
|
Αναγνώριση και έρευνα στην περιοχή Νικολέικα – Καλάβρυτα – Νιάματα – Τρυπιά.
|
4. Οπλισμός:
|
Για κάθε ομάδα 4 αυτόματα, 1.500 βολές, πολεμοφόδια S.S. Αρχηγοί ομάδων με αυτόματα πιστόλια. Για κάθε τουφέκι 100 βολές πολεμοφόδια S.S. Για κάθε αυτόματο πιστόλι 6 γεμιστήρες – 192 βολές. (Φορείς τουφεκιών 60 βολές στη φυσιγγιοθήκη, 40 βολές στο σάκο).
|
5. Εξοπλισμός και ενδυμασία:
|
Στολή: τροπική με μπλούζα, μακρύ παντελόνι. Εξοπλισμός: κράνος, σάκος, ύφασμα σκηνής, 1 κουβέρτα, σακίδιο, παγούρι. Στο σάκο τρόφιμα για 3 μέρες, 40 βολές πολεμοφοδίων, ένα ζευγάρι κάλτσες.
Στο σακίδιο: προμήθεια τροφίμων, μαχαιροπήρουνα, επίδεσμος.
|
6. Αναχώρηση
|
16.10.1943, ώρα 5, μπροστά από την έδρα του Τάγματος. Εκεί προσέρχεται και η ομάδα της πρώτης Διμοιρίας (αρχηγός ο ανθυπολοχαγός Falkensteiner) στις 4:45.
|
7. Διάρκεια:
|
Προβλεπόμενη διάρκεια της επιχείρησης: 2 ημέρες.
|
8. Πορεία:
|
Πορεία μέχρι Καλάβρυτα 30/35 χλμ. (περίπου δέκα ώρες πεζοπορία).
Προβλεπόμενη πορεία: Αίγιον, Ζευγολατιό, Νικολέικα, Δερβένι, Μαμουσιά, Δουμενά, Ρωγοί, Καλάβρυτα, Επιστροφή ανατολικά της σιδηροδρομικής γραμμής, Βρώσθαινα, Νιάματα, Σταυρός, Τρυπιά.
|
Σημειώσεις: Επισημαίνεται ότι όλα τα αυτόματα πρέπει να λειτουργούν τέλεια. Ο έλεγχος των αυτομάτων πρέπει να γίνει ήδη σήμερα. Τα πολεμοφόδια για τα αυτόματα πρέπει να μοιρασθούν στους άνδρες, έτσι ώστε ο καθένας να μην έχει να κουβαλήσει παραπάνω από ένα κιβώτιο.
| |
Για τη σωστή σύνταξη:
|
Υπογράφεται
|
Υπογραφή ανθυπολοχαγός και υπασπιστής τάγματος
|
Schober λοχαγός, Διοικητής του λόχου
|
 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Ο Λοχαγός Σόμπερ
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
1.
|
Antholz Heinrich
|
άγνωστα λοιπά στοιχεία
|
2.
|
Blau Helmut
|
» » »
|
3.
|
Dusenberger Wilhelm
|
» » »
|
4.
|
Janne Max
|
» » »
|
5.
|
Nagel Willi
|
» » »
|
6.
|
Nordmeier Waldemar
|
» » »
|
7.
|
Orth Heinrich
|
» » »
|
8.
|
Petrich Friedrich
|
» » »
|
9.
|
Pint Theodor
|
» » »
|
10.
|
Raidt Alfred
|
» » »
|
11.
|
Rassloff Walter
|
» » »
|
Ο απολογισμός…
Αποτέλεσμα της Επιχείρησης Καλάβρυτα – Unternehmen Kalavrita ήταν, σύμφωνα με το αριθμ. 1596/31.12.1943 απόρρητο ραδιογράφημα της 117 Jager Division –Ια– προς το Γενικό Επιτελείο του LXVIII A.C. (ώρα 14.00), ότι: «[…] τα χωριά Ρωγοί, Κερπινή, Σταθμός Κερπινής, Άνω Ζαχλωρού, Κάτω Ζαχλωρού, Μοναστήρια, Μεγάλο Σπήλαιο και Αγία Λαύρα, Αγία Κυριακή, Αυλές, Βυσσωκά, Φτέρη, Πλατανιώτισσα, Πυργάκι, Βάλτσα, Μελίσσια, Μοναστήρι Ομπλού, Λαπαναγοί, Μάζι, Μαζέικα, Παγκράτι, Μορόχωβα, Δερβένι, Βάλτος, Πλανητέρου, Καλύβια και τα Καλάβρυτα κατεστράφησαν και εξακόσιοι ενενήντα έξι (696) Έλληνες πυροβολήθηκαν (εκτελέσθηκαν) […]». Ο κατοχικός Πρωθυπουργός Ιωάννης Ράλλης διετύπωσε τις σοβαρές ανησυχίες του μετά την Επιχείρηση Καλάβρυτα στον Στρατιωτικό Διοικητή Ελλάδος Πτέραρχο Speidel με την αριθ. 3-2635-IV/8/ 19.12.1943 επιστολή του σύμφωνα με την οποία «[…] η κυβέρνησή μου έχει θαρραλέα αναλάβει τη μάχη κατά της κομμουνιστικής επαναστατικής κίνησης … με τη στρατολόγηση και τον οπλισμό πιστών σωμάτων ασφαλείας τα οποία έχουν ήδη χρησιμοποιηθεί για την καταπολέμηση των κομμουνιστών (ΕΛΑΣ) … είμαι όμως πεπεισμένος ότι η καταστροφή της Ελλάδος με τη μορφή αντιποίνων και την εκτέλεση Ελλήνων πολιτών ασχέτως εάν φταίνε ή όχι, ασχέτως από ηλικία και φύλο, ιδεολογία ή πίστη, δεν συνεισφέρουν στη μάχη κατά της αισχρότητας του κομμουνισμού […]». Απαντώντας ο Πτέραρχος Speidel στον I. Ράλλη του τονίζει με έμφαση ότι «[…] ο καλύτερος τρόπος για να αποφευχθεί μια επανάληψη των λυπηρών γεγονότων των Καλαβρύτων είναι ο Ελληνικός λαός να τεθεί με όλη του τη δύναμη στο πλευρό της Γερμανικής Βέρμαχτ στην καταπολέμηση του κομμουνισμού […]». Επίσης ο Speidel με την υπ’ αριθ. 3449/16.12.1943 απόρρητη έκθεσή του προς το Διοικητή της Βέρμαχτ, Ομάδα Στρατού Ε κ.λπ., αναφέρει ότι «[…] μετά από την ολοκλήρωση μιας επιχείρησης αντιποίνων (όπως στα Καλάβρυτα) πρέπει αμέσως να αρχίσει προπαγάνδα με την οποία να πεισθούν οι κάτοικοι ότι οι κομμουνιστές είναι υπεύθυνοι για ότι έγιναν. Δηλώσεις που έρχονται αργά έχουν σαν αποτέλεσμα μόνο την επιβάρυνση της Γερμανικής
 | ||||||
| Ο Χάρτης του απολογισμού της Επιχείρησης Καλάβρυτα
Βέρμαχτ επειδή θεωρούνται σαν δικαιολογίες. Ο Στρατιωτικός Διοικητής για να μπορέσει με τα μέσα που έχει στη διάθεσή του (τύπος, προπαγάνδα, ραδιόφωνο, φέιγ βολάν κ.λπ.) πρέπει να ξεκινήσει την προπαγάνδα αμέσως … πολιτιστικά αγαθά και πολιτιστικές αξίες πρέπει να προφυλάσσονται, όσο είναι δυνατόν, από στρατηγική σκοπιμότητα επειδή η καταστροφή τους χρησιμοποιείται από τους αντιπάλους αμέσως με επιδέξιο τρόπο κατά της δύναμης κατοχής … στην περίπτωση του μοναστηριού της Αγίας Λαύρας το οποίο πυρπολήθηκε επρόκειτο για κατ’ εξοχήν εθνικό σύμβολο των Ελλήνων στο οποίο φυλάσσονταν η σημαία της Ελευθερίας καθώς επίσης αναντικατάστατα έργα τέχνης της Βυζαντινής περιόδου […]».
Ο Ταγματάρχης Ebersberger, Διοικητής του Ι/749 Jager Regiment, ο οποίος διεκπεραίωσε την Επιχείρηση Καλάβρυτα, με την αριθμ. 583/22.12.1943 geh. (1/749) τελική έκθεσή του, αναφέρει ότι:
ΑΠΟΡΡΗΤΟΝ
Μάχιμη ομάδα Εμπερσμπέργκερ Α.Τ. 22.12.1943
Αρ. 583/43 απόρ. (I/749)
Αφορά: Αρχηγείο μεραρχίας, 16.12.1043
Αφορά: Τελική αναφορά και έκθεση εμπειριών
-Επιχείρηση «Καλάβρυτα»-
Προς: 749 Jager Retsiment
Η μάχιμη ομάδα Εμπερσμπέργκερ επιτέθηκε χωρισμένη σε τρεις ομάδες εναντίον των Καλαβρύτων (διαταγή I/749 της 3.12.43 αρ. 541/43 απόρρ.). Μόνο κατά τις δύο πρώτες ημέρες υπήρξαν ελάχιστες επαφές με τον εχθρό. Από τη δεύτερη μέρα της επιχείρησης και μετά ο εχθρός αποχώρησε, όπως ήταν αναμενόμενο, από τις περιοχές. Οι προσπάθειες να αντιμετωπιστεί ο εχθρός κατά μέτωπο μετά από καταδίωξη μέσω της Υψηλής Ράχης απέτυχαν. Η μάχιμη ομάδα επέστρεψε στις 15.12.43 στο Αίγιο, μετά την εφαρμογή αντιποίνων στην περιοχή επιχειρήσεων, αφήνοντας μια διμοιρία καταδρομέων να φυλάει κοντά στον σιδηροδρομικό σταθμό της Κερπινής. Η διμοιρία δεν μπόρεσε να διαπιστώσει εχθρική παρουσία στο σημαντικό σταυροδρόμι βορειοανατολικά των Καλαβρύτων.
Η μάχιμη ομάδα αναφέρει:
σχετικά με 1
α) Στις 5.12.43 ο ανιχνεύων διοικητής της μάχιμης ομάδας δέχτηκε πυροβολισμούς από πολυβόλα και τουφέκια από απόσταση 150 μ. Κακές σκοπευτικές επιδόσεις του εχθρού. Μετά από μερικούς πυροβολισμούς από την πλευρά μας, ο εχθρός υποχωρεί και επανεμφανίζεται στα πλευρικά υψώματα. Μερικές εκφοβιστικές βολές με τα ορεινά πυροβόλα υπήρξαν αρκετές για να εκδιωχθεί ο εχθρός οριστικά. Ταυτόχρονα η πομπή δέχτηκε από την πλευρά της Σέλισας από μεγάλη απόσταση και ανεπιτυχώς πυροβολισμούς από πολυβόλα και τουφέκια. Παραλληλισμός με τη διαταγή του εχθρού που περιήλθε στην κατοχή μας στο Δερβένι!
Στις 6.12.43 είχε κάποια ομάδα μιας διμοιρίας που παραμόνευε τη νύχτα κοντά στη Μαμουσιά επαφή με ορισμένους, τρεπόμενους σε φυγή και οπλισμένους αντάρτες. Πιθανώς τραυματίστηκαν 2 από αυτούς,
β) λόγω ατυχημάτων: 1 νεκρός, 2 υπαξιωματικοί / 2 στρατιώτες τραυματίστηκαν / σκοτώθηκαν,
γ) παρατηρήθηκαν: 2 τραυματίες.
δ) Ρωγοί, Κερπινή, Σιδηροδρομικός Σταθμός Κερπινής, Άνω Ζαχλωρού, Κάτω Ζαχλωρού, Σούβαρδο, Βραχνί, Καλάβρυτα, μονή Μεγάλου Σπηλαίου, μονή Αγίας Λαύρας, Αγία Κυριακή, Αυλές, Βυσοκά, Φτέρη, Κλαπατσούνα, Πυργάκι, Βάλτσα, Μελίσσια.
Εκτελέστηκαν 674 άνδρες.
ε) 259.623.000 δρχ. εν κυκλοφορία.
12.460.000 δρχ. εκτός κυκλοφορίας.
5.750.000 δρχ. άκυρα χρεόγραφα.
1550 πρόβατα – 14 βόδια – 27 μικρόσωμα ορεινά άλογα – 25 μουλάρια – 27 γαϊδούρια.
1 ζευγάρι κιάλια, 1 ισπανικό περίστροφο μύλου με σφαίρες.
Καταστράφηκαν: 70 σφαίρες τουφεκιού,
11 στολές ανταρτών,
7 τουφέκια.
στ) Από τη Σέλισα και τη Μαμουσιά πλησίασε τη μονάδα ολόκληρος ο ανδρικός πληθυσμός κρατώντας λευκές σημαίες. Εδώ, όπως και σε όλες τις υπόλοιπες περιοχές, ο πληθυσμός θέλει προφανώς να δείξει ότι δεν έχει καμία σχέση με τους αντάρτες. Επί του παρόντος, έντονη φιλικότητα και εκφράσεις συμπάθειας απέναντι στους Γερμανούς στρατιώτες. Σ’ αυτό αντιδιαστέλλεται το γεγονός ότι η πλειοψηφία του πληθυσμού των Καλαβρύτων εξύβρισε και απείλησε τους Γερμανούς αιχμάλωτους άνδρες του λόχου Σόμπερ. Πριν από την εφαρμογή αντιποίνων και την έκδοση της διαταγής να εκτελεστούν αυτά σε αυστηρότατη μορφή, ο διοικητής της μάχιμης ομάδας προσπάθησε να φανεί επιεικής απέναντι σε ενεργά στοιχεία για τη δημιουργία μιας αντίρροπης τάσης. Όμως ο βαθμός ετοιμότητας για αποτελεσματική αντίσταση εναντίον των ανταρτών ήταν τόσο περιορισμένος, ώστε παρά τις πολλές φιλογερμανικές εκδηλώσεις δεν αξίζει τον κόπο να δείξουμε επιείκεια. Αν ελήφθη η διαταγή σχετικά με την αυστηρότατη μορφή εφαρμογής αντιποίνων, ο διοικητής και οι στρατιώτες της μάχιμης ομάδας εκτέλεσαν τη διαταγή όχι μόνο από αίσθηση καθήκοντος αλλά και με απόλυτη πεποίθηση. Στα χωριά στα οποία βρέθηκε η μονάδα μετά τα Καλάβρυτα δεν συνάντησε παρά μόνο λίγες ηλικιωμένες γυναίκες.
σχετικά με 2
α) Ευελιξία του ορεινού σώματος:
Η μάχιμη ομάδα Εμπερσμπέργκερ είχε μαζί της 324 υποζύγια για τη μεταφορά του οπλισμού που σημειώνεται στο 2β και τρόφιμα για 4 ημέρες και για 954 αξιωματικούς, υπαξιωματικούς και στρατιώτες. Η ευέλικτη μετακίνηση του 1ου τάγματος του συντάγματος καταδρομών 749 υπήρξε δυνατή μόνο λόγω της χρήσης της φάλαγγας υποζυγίων του 749 με 70 υποζύγια και 24 σαμάρια επιπλέον.
Π.χ. για τον ενισχυμένο 3ο λόχο υπήρξαν απαραίτητα:
Με διαταγή του διοικητή της μάχιμης ομάδας έγινε εξοπλισμός μόνο με 2 ορεινά πυροβόλα 7,5 εκ. αντί 3.
Αιτιολόγηση: Λίγο μετά την έναρξη της επιχείρησης, κατέρρευσαν μεμονωμένα υποζύγια λόγω του υπερβολικού φορτίου. Στην περίπτωση δανεισμένων υποζυγίων, όπως κι εδώ, θα πρέπει να υπάρχουν πάντα υποζύγια για αναπλήρωση.
β) Η μάχιμη ομάδα ήταν εξοπλισμένη με:
35 ελαφρά πολυβόλα,
5 ελαφρείς όλμους,
9 βαρέα πολυβόλα,
7 όλμους μεσαίου μεγέθους (έκτων οποίων 1 ιταλικός όλμος 8 εκ.),
2 ορεινά πυλυβόλα 7,5 εκ.
γ) Ημερήσια απόδοση κατά μέσο όρο 15 χλμ.
δ) Το μέγιστο 20 χλμ.
ε) Τα μεταφερόμενα 2 πυροβόλα υπήρξαν αρκετά. Ήταν πάντα ετοιμόβολα και είχαν λόγω της μεγάλης τους ακρίβειας εντυπωσιακή επιτυχία.
Τα πυροβόλα χρησιμοποιήθηκαν συγκεκριμένα:
1) εναντίον εχθρού νοτίως του Δερβενιού και κοντά στη Σέλισα,
2) προς παρεμπόδιση της διαφυγής από τη μονή Μεγάλου Σπηλαίου.
3) προς προστασία της πορείας και της ανάπαυσης.
Χρήση συνήθως για άμεσες βολές.
Η συμμετοχή της μονάδας πυροβολικού αποδείχτηκε χρήσιμη και, στην περίπτωση εντονότερης επαφής με τον εχθρό, θα είχε ακόμη μεγαλύτερη αξία.
στ) Εξοπλισμός της διμοιρίας μηχανικού.
ζ) 1 μηχανοκίνητη μονάδα διαβιβάσεων της μεραρχίας - μοίρα διαβιβάσεων.
η) αα) μηχανοκίνητη θέση διαβιβάσεων στην τεθωρακισμένη εμπροσθοφυλακή της πεδινής μοίρας της μάχιμης ομάδας Βέλφινγκερ.
ββ) άμεση ασύρματη επικοινωνία με τους λόχους, τηλεπικοινωνία με το τάγμα στο Αίγιο μέσω της χρήσης των ελληνικών γραμμών προς Καλάβρυτα,
θ) Απαραίτητη θεωρείται η άμεση επικοινωνία με το σύνταγμα. Εκμετάλλευση του υπάρχοντος επικοινωνιακού συστήματος,
ι) Η ύπαιθρος χώρα μπορεί να προμηθεύσει: κρέας, θα πρέπει να γίνεται ανεφοδιασμός με: ψωμί, υλικά για σούπες και τσιγάρα.
[Υπογραφή] Εμπερσμπέργκερ
ταγματάρχης και διοικητής μάχιμης ομάδας
|
Το τελικό αποτέλεσμα της Επιχείρησης Καλάβρυτα – Unternehmen Kalawrita αναφέρθηκε από το Ο.Β. Sudosten και καταχωρήθηκε στο πολεμικό ημερολόγιο της Βέρμαχτ – OKW Kriegstagebuch Des Ober – Kommandos Der Wermacht – με την επιμέλεια του λοχαγού – προσωπικού γραμματέα του Hitler Peicy E. Schramm στις 17 Δεκεμβρίου 1943 και με την ένδειξη: «[…] Sudosten: ... Uber Suhnemassnatimen in Raum Kalawrita... Νοτιοανατολική Ευρώπη... αντίποινα στην περιοχή των Καλαβρύτων […]».
Η έγκυρη The Daily Telegraph (1944) αναφερόμενη στην Επιχείρηση Καλάβρυτα θα γράψει ότι: «[…] Έλληνες Αντάρτες χρησιμοποιούν μεθόδους της Κου-Κλουξ-Κλαν στον αγώνα τους ενάντια στους Γερμανούς. Συγκεντρώνονται σε συγκεκριμένα ραντεβού για σαμποτάζ, όπως καταστροφές τραίνων, και μετά διαλύονται. Οδηγούνται μερικές φορές από Βρετανούς αξιωματικούς. Κάθε χτύπημα στο Γερμανικό στρατό κατοχής συνοδεύεται από άγρια αντίποινα … άγρια Γερμανικά αντίποινα στην περιοχή των Καλαβρύτων όπου όλοι οι άντρες μεταξύ 14 και 70 χρόνων δολοφονήθηκαν σε μαζική εκτέλεση και 24 χωριά και συνοικισμοί κατεστράφησαν […]».
Εξάλλου, ο Βρετανός πρέσβης Λίππερ στην Ελληνική Κυβέρνηση στο Κάιρο, με την αριθμ. 311/43074/22.12.1943 συνοπτική Πληροφοριακή Έκθεσή του, ενημερώνει την Ελληνική Κυβέρνηση ότι: «[…] Τα Γερμανικά στρατεύματα πλαισιούμενα και βοηθούμενα από τις Ελληνικές Ομάδες Ασφαλείας πέτυχαν να καθαρίσουν τα Καλάβρυτα και κατέστρεψαν τα πάντα στην πορεία τους. Άνδρες, σπίτια, περιουσίες, με μια βιαιότητα χωρίς προηγούμενο αφανίσθηκαν. Ελπίζουμε, ότι ορισμένοι ΒΑΣ από την περιοχή θα διωχθούν μέσα σε λίγες ημέρες και θα υπάρχουν νέες πληροφορίες για την τρομερά μπερδεμένη και δυσάρεστη αυτή κατάσταση στα Καλάβρυτα […]».
Από πλευράς ΕΛΑΣ χαρακτηριστική είναι η αναφορά του Φρουράρχου Μαζέικων [5.2.1994] λοχαγού πυροβολικού Σωτηρίου Θεοδωρακόπουλου προς τη Διοίκηση της 1ης Ταξιαρχίας/ΕΛΑΣ σύμφωνα με την οποία: «[…] Μετά την ομαδικήν εκτέλεσιν των κατοίκων των Καλαβρύτων, οφειλομένην εις την μοιρολατρική στάσιν αυτών εν αντιθέσει προς τους κατοίκους των Μαζέικων ούς το Φρουραρχείον είχεν διαφωτίσει δια των ανακοινώσεών του εγκαίρως περί αναχωρήσεως αυτών μακράν των Μαζέικων […]».
Ο Αρχηγός του ΕΛΑΣ Πελοποννήσου Σμήναρχος Δημήτριος Μίχου (Καπετάν Σταυραετός) αναφερόμενος στα αίτια και αφορμές της μεγάλης σφαγής των Καλαβρύτων στα ανέκδοτα τετράδιά του υποστηρίζει ότι: «[…] Σαν πρωταρχική αιτία στάθηκε η εκμηδένιση του λόχου Σόμπερ, η... σοσιαλιστικοποίηση της πολιτειούλας [Καλαβρύτων] σαν πρώτης ελευθερωμένης πόλης στο Μωρηά... Επίσης, ολέθριο ρόλο έπαιξαν και οι χιλιάδες οδηγοί των Γερμανικών Τμημάτων στην εκστρατεία τους αυτή... Η ασφάλεια των γερμανών αιχμαλώτων είχε ανατεθεί στο διοικητή του 9ου Συντάγματος ΕΛΑΣ λοχαγό X. Στασινόπουλο... Δεν είχε απειληθεί από τα εχθρικά στρατεύματα για να σπεύσει να απαλλαγεί από την παρουσία τους. Ούτε πήρε όπως μάθαμε από πουθενά να εκτελέσει αιχμαλώτους ο παραπάνω λοχαγός που έχασε την ψυχραιμία του […]».
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΑΝΤΙΠΟΙΝΩΝ Ή ΕΝΑ ΑΠΑΙΣΙΟ ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΕΓΚΛΗΜΑ;
Η δικαιολογία της μεγάλης σφαγής στα Καλάβρυτα, μέχρι σήμερα, βασίζεται
στο επιχείρημα της 117 Jager Division, ότι όλα ξεκίνησαν από τη δολοφονία των εβδομήντα οκτώ
(78) αιχμαλώτων του λόχου Schober. Πολλοί αξιωματικοί, υπαξιωματικοί και
στρατιώτες του 749ου Συντάγματος της Βέρμαχτ παρείχαν τη διαβεβαίωση:
«[…] ότι εάν δεν δολοφονούντο οι άνδρες
του 5/749 δεν θα επακολουθούσαν τα δραματικά γεγονότα των Καλαβρύτων […]». Ο
ισχυρισμός αυτός καταρρίπτεται, πλέον, με νεότερα στοιχεία, και ειδικότερα από
το Ια αριθμ. 1081/25.10.1943 απόρρητο έγγραφο του Διοικητού της 117 Jager Division προς
το Γενικό Επιτελείο του LXVIII το οποίο
χαρακτηριστικά αναφέρει: «[…] Η εντολή ήταν
σύμφωνα με τις διαταγές που δόθηκαν από τη Μεραρχία για να δημιουργήσουν
στοιχεία για μια μεγαλύτερη επιχείρηση με περισσότερες δυνάμεις στην περιοχή
των Καλαβρύτων… Αντίποινα δεν διατάχθηκαν ακόμα από τη Μεραρχία, γιατί
οι κάτοικοι του χωριού εκείνου μάλλον δεν έχουν σχέσεις με τις συμμορίες, με τη
διαταγή P.Ic αριθμ. 719/43 απόρρητο από
22.10.1943 έγινε πρόταση προς το γενικό Επιτελείο να διεκπεραιωθούν σχετικά
αντίποινα με παρεμβολή της αεροπορίας και εμπρηστικές βόμβες… Προς το παρόν, η
Μεραρχία δεν διαθέτει αρκετές δυνάμεις –τουλάχιστον 2 ενισχυμένα τάγματα πεζών–
για μια μεγαλύτερη επιχείρηση στην περιοχή των Καλαβρύτων και δυτικά… Είναι
γεγονός ότι οι μεγαλύτερες περιοχές της χώρας είναι εκτός κάθε ελέγχου της
γερμανικής Βέρμαχτ και ότι οι συμμορίες αρχίζουν να δημιουργούν ένα κράτος
εντός του κράτους. Η Γερμανική εξουσία, στην πράξη, εξασκείται μόνο στην άμεση
και γύρω περιοχή των στρατιωτικών σταθμών… Εκτός τούτου, και οι συνθήκες του
εδάφους είναι πολύ δύσκολες, οι κατάλληλοι δρόμοι λίγοι και η σιδηροδρομική γραμμή
πολύ ευαίσθητη. Η διάθεση φρουρών, φρουρών σιδηροδρόμου, τα προστάγματα
συνοδείας για τις μεταφορές αποδυναμώνουν το στράτευμα παραπάνω από ότι πρέπει
να καθιστούν αδύνατο να αποσπασθούν γρήγορα μονάδες ικανές για μάχη σε ισχύ
τάγματος χωρίς να αφαιρεθούν οι φρουροί από σημαντικά αντικείμενα […]». Στo
έγγραφο αυτό υπάρχει μια λεπτομέρεια, που έρχεται να αλλάξει την μέχρι πρότινος
επικρατούσα αντίληψη, ότι η εκτέλεση
των εβδομήντα οκτώ περίπου Γερμανών αιχμαλώτων, ήταν η μοναδική και κυρία αιτία, που οδήγησε το Γερμανικό μένος στο
Ολοκαύτωμα των Καλαβρύτων. Δηλαδή,
αποδεικνύεται ότι, ενώ οι αιχμάλωτοι ακόμη ζούσαν (25.10.1943), διετάχθη η
καταστροφή των Καλαβρύτων με τη χρήση μάλιστα εμπρηστικών βομβών!
Μια άλλη διάσταση για τους πραγματικούς σκοπούς της Επιχείρησης Καλάβρυτα – Unternehmen
Kalawrita δίνει η αποκαλυπτική ένορκη μαρτυρία – κατάθεση του Υποστράτηγου
της Βέρμαχτ, August Winter [22.8.1947],
Διοικητή της Ομάδας Ε [Θεσσαλονίκη], η
οποία ήταν εντεταγμένη στο Αρχηγείο της Νοτιοανατολικής Ευρώπης (Βελιγράδι).
Ο Winter στην, από 27.8.1947, ένορκη δήλωσή του, η οποία κατατέθηκε
στο Δικαστήριο της Νυρεμβέργης και φέρει και τις υπογραφές του Διοικητού του
Στρατοπέδου Neustadt W.L. Waschbuzn,
όπου εκρατείτο τότε ως αιχμάλωτος πολέμου από τις Συμμαχικές δυνάμεις και του συνηγόρου
του Πτεράρχου Felmy, δικηγόρου Mueller –
Tozgow, δηλώνει κατηγορηματικά: «[…] Από το τέλος Αυγούστου 1943 μέχρι τα
μέσα Μαρτίου 1944 ήμουν υποστράτηγος και διοικητής της ομάδας στρατού Ε, η
οποία ήταν υποτεταγμένη του Ο.Β. Νοτιοανατολής… Λόγω της αναχώρησης του
Ιταλικού στρατού, η κατάσταση στην νοτιοανατολική περιοχή το φθινόπωρο του 1943
είχε γίνει πιο κρίσιμη… Για την άμυνα των πολύ μακρών και πολλαπλά διαρθρωμένων
ακτών της Πελοποννήσου ήταν πια διαθέσιμη μόνο η 117η Μεραρχία Πεζικού…
Η εξασφάλιση των μακρών και ασύναπτών γραμμών εφοδιασμού των ομάδων μάχης, που
χρησιμοποιούνταν στην προστασία των ακτών, δεν ήταν πια πρακτικά δυνατή εάν οι
γραμμές αυτές θα απειλούνταν σοβαρά από εσωτερικές ταραχές στην περιοχή. Μια
τέτοια απειλή ξεκίνησε, όταν το, καμουφλαρισμένο σαν εθνικό κίνημα,
κομμουνιστικό επαναστατικό παράρτημα του ΕΑΜ κατανόησε το φθινόπωρο του 1943
την αυξανόμενη αδυναμία των Γερμανικών στρατευμάτων. Μια πολύ ισχυρή
κομμουνιστική επαναστατική ομάδα είχε εγκατασταθεί στην περιοχή των Καλαβρύτων
και είχε οργανώσει εκεί, όπως διαπιστώθηκε, ένα οχυρωμένο κέντρο αντίστασης… Η
επαναστατική ομάδα Καλαβρύτων απειλούσε συνεχώς τις επιχειρησιακά σημαντικές
γραμμές επικοινωνίας του παραλιακού δρόμου, της σιδηροδρομικής γραμμής Κορίνθου
- Πάτρας και του δρόμου Τριπόλεως – Πύργου… Ήταν δηλαδή απόλυτη στρατιωτική
ανάγκη να νικηθεί η ομάδα επαναστατών στα Καλάβρυτα, να εξουδετερωθεί για πάντα
και για το σκοπό αυτό να καταστραφεί η βάση τους. Ποια μέτρα έπρεπε να ληφθούν
για το σκοπό αυτό μπορούσε μόνο επί τόπου να αποφασίσει ο Διοικητής της
Μεραρχίας. Εάν εκείνος είχε αποφασίσει να καταστρέψει τέσσερα χωριά και δύο
μοναστήρια, τα οποία, σύμφωνα με αναγγελίες του στρατεύματος, αποδεδειγμένα
ήταν στρατιωτικά οικοδομημένα οχυρά του εχθρού, και από τα οποία είχαν έσχατα
αντισταθεί, οι προϊστάμενοί του τότε μπορούσαν να το θεωρήσουν αυτό μόνο
στρατιωτική ανάγκη και όχι «αντίποινα». H απόφαση για μια στρατιωτική
επιχείρηση κατά του κέντρου επαναστατών στα Καλάβρυτα ξεκίνησε εκείνον το καιρό
από το Διοικητή της 117ης Μεραρχίας Πεζικού, τον τότε ανθυποστράτηγο
Von Le Suire, ο οποίος ήταν υπεύθυνος για την άμυνα της Πελοποννήσου από το
εξωτερικό και την εσωτερική ασφάλιση κατά των επαναστατών. Ο γενικός σκοπός
είχε αναγγελθεί από το Γενικό Επιτελείο Στρατού 68 και Ο.Β. της Ομάδας Στρατού
Ε και είχε εγκριθεί. Δεν θυμάμαι το κείμενο της αναγγελίας. Το αποτέλεσμα της
επιχείρησης, επίσης, αναγγέλθηκε στο Γενικό Επιτελείο της Ομάδας Στρατού Ε.
Όπως συνηθιζόταν στην αναγγελία, συμπεριελήφθη το αποτέλεσμα της μ άχνα και
επίσης ο αριθμός απωλειών του εχθρού στη μάχη και το γεγονός ότι τα χωριά, τα
οποία επίμονα είχαν αμυνθεί από τον εχθρό και ήταν τα οχυρά των επαναστατών,
είχαν καταστραφεί […]». Με βάση, λοιπόν, την αποκαλυπτική αυτή ένορκη
δήλωση του ανωτάτου στελέχους της Βέρμαχτ, August
Winter, προκύπτει μία νέα θεώρηση για τα πραγματικά αίτια της Επιχείρησης
Καλάβρυτα–Unternehmen Kalawrita Επιχείρηση Αντιποίνων ή ένα σκοτεινό Πολιτικό
Έγκλημα; Ταυτόχρονα, προκύπτει αυτονόητα μία νέα θεώρηση των πραγμάτων και
μπορεί άφοβα να καταρριφθεί η μέχρι σήμερα, επικρατήσασα αντίληψη ότι: «[…]
η καταστροφή των Καλαβρύτων έχει σαν αιτία την εξόντωση των αιχμαλώτων της
μάχης Ρωγών-Κερπινής (16-17.10.1943)». Η δήλωση Winter μπορεί να μας
οδηγήσει στο ασφαλές συμπέρασμα ότι η διαδικασία των διαπραγματεύσεων ήταν ένα
ελιγμός της Βέρμαχτ με δύο στόχους.
Πρώτον να
παγιδευτεί ο ΕΛΑΣ, όπως και έγινε, με την αδιάλλακτη στάση που κράτησε αλλά και
την χαμένη ευκαιρία να ζητήσει απευθείας διαπραγματεύσεις με τη Βέρμαχτ, πράγμα
που θα ισοδυναμούσε με de facto
αναγνώρισή του σαν αντιστασιακό κίνημα και όχι σαν ομάδα συμμοριτών, όπως τους
αποκαλούσε η Βέρμαχτ.
Δεύτερον, η
διαδικασία των διαπραγματεύσεων έδωσε την ευκαιρία στην 117 Jager Division να
οργανώσει την Επιχείρηση Καλάβρυτα –
Unternehmen Kalawrita, με την εξασφάλιση δύο Συνταγμάτων στήριξης της
Επιχείρησης, το 749 και 737 Jager Regiment, στρατολογώντας εθελοντές και
δυστυχώς γερμανοντυμένους επίορκους.
Μήπως, από αυτά
πλέον, αφαιρείται παντελώς κάθε προσπάθεια στήριξης, έστω ηθικής δικαιολογίας,
από πλευράς Γερμανών για την κακή τύχη των αιχμαλώτων τους, και η τραγική
καταστροφή των Καλαβρύτων πρέπει να χαρακτηρισθεί ως θηριωδία κατακτητικής
συμπεριφοράς; Αυτό πλέον δεν εντάσσεται στο χώρο ενός σκοτεινού Πολιτικού
Εγκλήματος; Όταν μάλιστα, πριν ακόμη εξοντωθούν από τον ΕΛΑΣ, οι αιχμάλωτοι, η
Γερμανική Διοίκηση είχε αποφασίσει την ολοσχερή καταστροφή των Καλαβρύτων ακόμη
και με παρεμβολή της αεροπορίας και εμπρηστικών βομβών;
Διαπιστώσεις
● Η Επιχείρηση Καλάβρυτα έγινε για να τρομοκρατηθεί και να διχαστεί ο Ελληνικός Λαός ώστε να μην
γιγαντωθεί ο ένοπλος αντιστασιακός αγώνας κατά του Χιτλεροφασισμού με το
πρόσχημα των αντιποίνων. Δολοφονήθηκαν τόσοι αθώοι για εφαρμογή στην πράξη της
νεόκοπης θεωρίας του Ναζισμού περί «ομαδικής
ευθύνης» σε περιπτώσεις αντιστασιακών επιθέσεων.
● Το γεγονός ότι το Εφεδρικό Τάγμα
Καλαβρύτων παραβίασε τη ρητή διαταγή του Αρχηγείου ΕΛΑΣ, σύμφωνα με την οποία
για τον ΕΛΑΣ δεν υπήρχαν Γερμανοί αιχμάλωτοι, ήταν καρπός μιας έντεχνης
προβοκάτσιας της Αγγλικής Αποστολής ώστε να
εκτεθεί η ηγεσία του ΕΛΑΣ αλλά και η αντιστασιακή αυτή οργάνωση γενικότερα,
με απώτερο σκοπό την εφαρμογή των σκληρών γερμανικών αντιποίνων τα οποία
συντέλεσαν τελικά στη γνωστή τακτική του «διαιρεί
και βασίλευε» για μελλοντικούς αυτονόητους σκοπούς της Αγγλικής πολιτικής
στην Ελλάδα.
● Η μάχη Ρωγών - Κερπινής έγινε για να αποτελέσει την αφορμή
ισοπέδωσης του Κομμουνιστικού
Αντιστασιακού Κέντρου των Καλαβρύτων, όπως το χαρακτηρίζουν οι Γερμανοί στις
απόρρητες εκθέσεις τους.
● Οι διαπραγματεύσεις για την
απελευθέρωση των αιχμαλώτων ναυάγησαν γιατί έτσι εξυπηρετήθηκαν ταυτοχρόνως
όλες οι τότε τάσεις και των τριών μερών, δηλαδή των Άγγλων, των Γερμανών και του Πελοποννησιακού Γ ραφείου (ΚΚΕ).
● Η εξόντωση των αιχμαλώτων της
μάχης Ρωγών – Κερπινής ήταν η αποκορύφωση μιας καλοστημένης παγίδας στο αντιστασιακό κίνημα, την οποία έστησαν,
κατά αριστοτεχνικό τρόπο, οι δύο άλλες πλευρές, Άγγλοι και Γερμανοί, ώστε να
αποτελέσει την αφορμή ενός τόσο τραγικού αποτελέσματος το οποίο επεδίωκε για
ξεχωριστό λόγο η κάθε πλευρά.
● Η χαρακτηριστική αδράνεια του Μητροπολίτη Θεόκλητου να αναλάβει τις
οφειλόμενες πρωτοβουλίες για την αποτροπή του Ολοκαυτώματος των Καλαβρύτων
δηλαδή για ένα τόσο σοβαρό θέμα ζωής ή θανάτου αθώων Χριστιανών, οφείλεται στο
ότι δεν είχε επαρκώς ξεκαθαρίσει στη συνείδησή του το βαθύτερο αίσθημα του
καθήκοντος και του εθνικού χρέους του απέναντι στο ποίμνιό του, σαν πνευματικός
ταγός και για τη φάση εκείνη, σαν εθνικός ποιμενάρχης μιας ιστορικής επαρχίας,
όπως αυτή των Καλαβρύτων.
● Η άρνηση της Αγγλικής Αποστολής
για παροχή κάθε είδους βοήθεια στον ΕΛΑΣ και στους Καλαβρυτινούς συσχετίζεται
απόλυτα με το αριθμ. W.Ρ./43/518/14.11.1943 Υπόμνημα του
Υπουργού Εξωτερικών, σε συσχετισμό με την, από 16.11.1943, απόφαση του
Πολεμικού Συμβουλίου του Ηνωμένου Βασιλείου. Έτσι ο εγκλωβισμός του αμάχου
πληθυσμού των Καλαβρύτων και η αποτροπή φυγής από την Αγγλική Αποστολή, συσχετίζεται
με την απόλυτη εφαρμογή στην πράξη της ρητής αυτής οδηγίας του Πολεμικού
Συμβουλίου της Μ. Βρετανίας, η οποία όριζε ότι κάθε δεσμός με τον ΕΛΑΣ
διακόπτεται και θα έπρεπε οι Άγγλοι πράκτορες να εξασφαλίσουν με κάθε τρόπο την
δυσφήμιση του ΕΛΑΣ και του αριστερού αντιστασιακού κινήματος.
ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ....
ΣΤΟ ΕΠΟΜΕΝΟ: ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΝΤΟΚΟΥΜΕΝΤΑ [ΕΑΜΙΚΗ ΠΛΕΥΡΑ] ΟΙ ΘΕΣΕΙΣ ΤΟΥ ΑΡΧΗΓΟΥ ΤΟΥ ΕΛΑΣ Β.Δ. ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ ΣΜΗΝΑΡΧΟΥ ΜΙΧΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΚΑΛΑΒΡΥΤΑ [Απόσπασμα από το τετράδιο – ημερολόγιο]
Στο μνημονικό πρωτόκολλο 181-μέρος 6ο ο Γ.Οικονόμου γραμματέας του ΕΑΜ Αιγίου διατυπώνει
ΑπάντησηΔιαγραφήαντίθετη άποψη απ΄αυτήν του επίσης στελέχους του ΕΑΜ Αιγίου Α.Παπαδημητρίου.
Δηλώνει δηλαδή ότι ο Γαμβέτας είχε συλληφθεί πριν από τη μάχη της Κερπινής.Σύμφωνα μ΄αυτή την άποψη ήταν απών από όλη αυτή την σειρά των γεγονότων και προφανώς δεν είπε τα γραφόμενα περί Καλαβρύτων.
Επίσης αναφέρει ότι κατά τις διαπραγματεύσεις έγινε γνωστό το όνομα του ήδη συλληφθέντος
στους Γερμανούς,πράγμα που δυσαρέστησε τον ΕΛΑΣ.Εσείς θεωρείτε αληθινή την θέση του Παπαδημητρίου και αναφέρετε ότι ο Γαμβέτας έπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο στίς διαπραγματεύσεις και στην απόφαση για εκτέλεση των Γερμανών ομήρων.Θα σας παρακαλούσα να μας πληροφορήσετε βάσει ποιών στοιχείων καταλήγετε σ΄αυτό το συμπέρασμα.
κύριε αγριοτοπίτη(;)
Διαγραφή1. Ο Κώστας (Νίκος Γαμβέτας) γραμματέας του Πελοποννησιακού γραφείου συνελήφθη από του Γερμανούς στην Πάτρα με το ψευδώνυμο "Χαμφέτας" στις 23.12.1943 ύστερα από προδοσία του Ελπιδοφόρου. Εκτελέστηκε από τους Γερμανούς τον Φεβρουάριο του 1944 μετά την επαλήθευση του πραγματικού του ονόματος του από πληροφορίες που έδωσε στους Γερμανούς ο Βασίλης Λάγιος (καπετάν Βάρδας.
2. Ο Γαμβέτας συμμετείχε στην Πελοποννησιακή διάσκεψη του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ (25.11.43) στη Δάφνη Καλαβρύτων την ίδια μέρα συνεδρίαση του Πελοποννησιακού γραφείου στην Πουρναριά Αρκαδίας αποφασίσθηκε με την παρουσία του η εκτέλεση των Γερμανών αιχμαλώτων της μάχης της Κερπινής ως αντίποινα για την εκτέλεση από του Γερμανούς των 118 πατριωτών (προσωπικότητες από την Σπάρτη) στο Μονοδένδρι Λακωνίας.
3. Ο ρόλος του Ανδρέα Παπαδημητρίου (Θαλασσινός) κατά την διάρκεια της αντίστασης ήταν αμφιλεγόμενη.
Ευχαριστούμε για την ερώτηση σου
Δημήτρης Γ. Κανελλόπουλος
Υ.Γ. Για περισσότερες πληροφορίες σκόπιμο κρίνεται η προσωπική επικοινωνία