Αρχείο Ολοκαυτώματος - ΕΛΑΣ και Άγγλοι [SOE 133]

Άγγλοι και ΕΛΑΣ στην απελευθέρωση της Πάτρας   ΜΝΗΜΟΝΙΚΟ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟ Νο 138 (Μέρος 15ο) τα κείμενα και οι φωτογραφίες δι...

Άγγλοι και ΕΛΑΣ στην απελευθέρωση της Πάτρας  

ΜΝΗΜΟΝΙΚΟ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟ Νο 138 (Μέρος 15ο)

τα κείμενα και οι φωτογραφίες διέπονται από τη Νομοθεσία περί Πνευματικών Δικαίωμάτων

copyright Ιστορικό Αρχείο Κανελλόπουλου

Φως στα ντοκουμέντα του Ιστορικού Αρχείου του Δημ.Κανελλόπουλου για το Καλαβρυτινό Ολοκαύτωμα

-54-

Ο ΕΛΑΣ σύμφωνα με τις συμμαχικές Διακηρύξεις με την πολιτική γραμμή και το νόημα του αγώνα που έκανε, έβλεπε τους Άγγλους συνδέσμους σαν Συμμάχους, σαν μεγάλους φίλους που θα δικαίωναν και θα ενίσχυαν, προ παντός, τον αγώνα του. Όμως αυτοί αντίθετα τον υπέβλεπαν, τον ετορπίλιζαν, τον συκοφαντούσαν μέσα και έξω. Ο λαός τους έδινε και το ψωμί του. Το Στροβίτσι (Λέμπρεο) της Ολυμπίας και το Πανόπουλον της Ηλείας, ολόκληρα χωριά, κάηκαν εξ αιτίας τους. Ο ΕΛΑΣ έβαλε πολλές φορές τα στήθια του μπροστά για να τους σώσει. Στα Δεμέστιχα της Αχαΐας, όταν περικυκλώθηκαν από Γερμανούς, το 12ο Σύνταγμα τους γλύτωσε από την αιχμαλωσία. Το ίδιο και στην Προστοβίτσα. Αξιοσημείωτες πάλι παλικαριές των ανταρτών πολλές φορές τους γλύτωσαν από τον κίνδυνο. Στου Πανόπουλο τα χάνια (Λαμπείας) όταν βρισκόταν κάποτε ο Campbell μαζί με το λοχαγό Ντον και με τον ασύρματό τους, το χωριό περικυκλώθηκε από γερμανούς. Και ο λαός του χωριού, με επί κεφαλής δυο αντάρτες, έσωσε τους Άγγλους που διαφύγανε στο Κακοτάρι χωρίς να σωθούν και τα σπίτια του χωριού τα οποία έκαψαν οι Γερμανοί, γιατί βρήκαν σ' αυτά τον ασύρματο. Στο ίδιο χωριό, το Μάιο του 44 ο υπολ/γός Donnell με το συνεργείο του και τον ανθ/γό του ΕΛΑΣ Γεωργούλη, κατευθύνονταν προς το χωριό ανύποπτοι. Εκεί πέσανε πάνω σε ενέδρα που τους είχαν στήσει, οι Γερμανοί. Χωρίς να χάσει καιρό ο ανθ/γός Γεωργούλης έπεσε επάνω στους Γερμανούς με το πιστόλι στο χέρι και εξασφάλισε έτσι στον εμβρόντητο Donnell καιρό να φύγει και να σωθεί με ολόκληρο το συνεργείο του.

Αξιοσημείωτα είναι αποσπάσματα από γραπτά ανωτέρων μόνιμων αξιωματικών του Μωραΐτικου ΕΛΑΣ, όπως είναι ο Διοικητής της III Μεραρχίας Σμήναρχος Μίχου και οι συνταγματάρχες Βλάσης Ανδρικόπουλος, Διοικητής του 12^ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ και Μανώλης Βαζαίος, Διοικητής του 6^ου Συντάγματος. Οι άνθρωποι αυτοί, γαλουχημένοι στις στρατιωτικές τους σχολές με την ιδέα μιας Αγγλίας «δημοκρατικής» «φιλελεύθερης» και «προστάτιδας» της χώρας μας κι ακόμα, σαν παλιοί Βενιζελικοί, μιας Αγγλίας φίλης και συμμάχου στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο, γνώριζαν τώρα την πολιτική του αγγλικού ιμπεριαλισμού με την συμπεριφορά των άγγλων συνδέσμων στα βουνά κι έμεναν κατάπληκτοι μπροστά στην αποκάλυψη μιας τόσο χτυπητά αντιφατικής πραγματικότητας. Και οι τρεις τους – Μίχου, Ανδρικόπουλος και Βαζαίος – με αγανάκτηση και με τα μελανότερα χρώματα χαρακτηρίζουν τους άγγλους συνδέσμους που γνώρισαν στα βουνά, μη μπορώντας να ερμηνεύσουν την ειδεχθή τακτική τους. Ο σμήναρχος Μίχου ήταν από τους πρώτους που τον Απρίλη του 1943 με 5-10 παλικάρια από την Αιγιάλεια πήραν το δρόμο για το βουνό. Κι' αμέσως μετά έπεσαν δίπλα του οι Άγγλοι προσπαθώντας να τον πείσουν να γίνει όργανό τους. Ο Μίχος σημειώνει: (...). Άγγλοι και Αμερικανοί, Ρώσοι και όλες οι υπόδουλες χώρες με τις εθνικές τους αντιστάσεις συμμάχησαν και χτύπαγαν αλύπητα τους κοινούς εχθρούς για ν' απελευθερωθούν οι σκλαβωμένοι λαοί, ολόκληρη η Ευρώπη. Κι' αυτοί ενώ μας ενίσχυαν φαινομενικά και με τα ραδιόφωνα του Μπι-μπι-σι μίλαγαν κολακευτικά και παρότρυναν τον λαό μας να πυκνώσει τις τάξεις μας, παράλληλα φρόντιζαν να δημιουργήσουν ανάμεσα στα τμήματα μας Αγγλόφιλα καθαρώς στοιχεία. Ένας τέτοιος στρατός, αν γινότανε κάποτε, θα ήταν προορισμένος ν’ αυτοδιαλυθεί κάποια ημέρα και να πέσει σ’ έναν εμφύλιο σπαραγμό. Η ιστορία μας είναι πλούσια από τέτοια παραδείγματα, τόσο κατά την Εθνική εξέγερση του 1821, όσο και μεταγενέστερα. Η πολιτική της Αγγλίας στη χώρα μας πάντα στάθηκε εμπόδιο στην εξέλιξη, γι’ αυτό αρχίσαμε να βλέπουμε κι' εμείς κάπως ύποπτα τις κινήσεις των μελών της αποστολής και των συνδέσμων της. Πολλά μου έκαναν εντύπωση από όσα με άφηναν να καταλάβω ότι δεν βρισκόμουνα σε περίγυρο συμμαχικό που ήρθε κοντά μας με ειλικρινείς προθέσεις. Λίγα Αγγλικά που ήξερα με βοήθησαν να σχηματίσω σαφή αντίληψη για τους Συμμάχους μας... Είχαν βάλει μια σφήνα για να διαιρέσουν τους Έλληνες σ’ αντιμαχόμενες ομάδες.... Από πολλές τέτοιες αφορμές εδήλωσα ξεκάθαρα στον (άγγλο σύνδεσμο Anthony) Andrews πώς δεν θα του επιτρέψω να μας ρίψει σ' έναν εμφύλιο πόλεμο. Και αν εξακολουθείτε να σκέφτεστε έτσι το καλύτερο που θάχε να κάνει ήταν να εγκαταλείψει την Πελοπόννησο και να γυρίσει στον τόπο του (...). Και τελειώνει ο Σμήναρχος Μίχου: (...). Από τα νεανικά μου χρόνια αγαπούσα τους Άγγλους και έτσι κύλησε η ζωή μου ως την εποχή της κατοχής. Κατά τον Εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα της πατρίδας μας οι δρόμοι μας χωρίστηκαν γιατί απογοητεύθηκα όταν είδα πώς καταπατούν τις υψηλές αλήθειες του πολιτισμού σαν θίγονται τα δικά τους συμφέροντα (...).

Είναι πολύ φανερόν ότι εις την Πελοπόννησον από του Οκτωβρίου 1943, υπήρχε δύναμις 3.000-4.000 Γερμανών. Το Στρατηγείον Μ.Α. εγνώριζεν λίαν λεπτομερώς όλην την διάταξιν των δυνάμεων τούτων. Και η παραμικρά μετακίνησις Γερμανικού τμήματος ανεφέρετο αμέσως εις αυτό υπό της III Μεραρχίας. Δεν υπήρχεν επομένως λόγος να χρησιμοποιήσει το Στρατηγείον Μ.Α. δεκάδας ανωτέρων κατά το πλείστον Άγγλων Αξιωματικών εις την Πελοπόννησον δίδοντας πληροφορίας. Άλλος επομένως ήτο ο σκοπός της εις αυτήν παραμονής των. Είναι γεγονός πανθομολογούμενον ότι οι Σύμμαχοί μας Άγγλοι απήτησαν να συγκροτηθούν ανταρτικαί ομάδες εις την Ελλάδα αι οποίαι εξελίχθησαν, συν τω χρόνω εις Στρατόν, είναι όμως επίσης γεγονός ότι και εις την περίπτωσιν αυτήν, οι σύμμαχοί μας Άγγλοι εφήρμοσαν το αιώνιον «διαίρει και βασίλευε» και προ παντός εις την Πελοπόννησον.

Εις την νότιον Πελοπόννησον οι Άγγλοι Αξιωματικοί ενίσχυσαν αρχικώς τον Συνταγματάρχην Γιαννακόπουλον Αθ. δια να συγκροτήσει την ισχυράν εθνικήν ομάδα ΕΣ των 400 ανδρών. Όταν τελικώς επεκράτησαν αι εαμικαί ομάδες εις την Πελοπόννησον η εχθρότης των Άγγλων μας ηυξήθη, η δε ακαθόριστος και εν πολλοίς εχθρική στάσις των έναντι του ΕΑΜ συνετέλεσεν εις την συγκρότησιν των Ταγμάτων Ασφαλείας. Εάν οι Σύμμαχοί μας Άγγλοι μας ενίσχυον ως Συμμάχους των ειλικρινείς, με όλα τα μέσα, εκ των Γερμανών της Ελλάδος ουδείς θα διέφευγεν, αλλά και η Κρήτη και τα Δωδεκάνησα θα απελευθερούντο ταχύτατα. Επί πλέον δε ο στρατός ούτος και ο στρατός της Μ.Α. θα ηδύναντο να χρησιμοποιηθούν και εις οιονδήποτε άλλο μέτωπον της Ευρώπης. Αι καταθέσεις διαφόρων κορυφαίων Ελλήνων Πολιτικών και Στρατιωτικών εις την δίκην των δοσιλόγων έφερον εις φως αποκαλύψεις σκοτεινών ενεργειών των μυστικών υπηρεσιών του Αγγλικού Κράτους, αι οποίαι έπαιξαν αντισυμμαχικόν ρόλον εις την όλην υπόθεσιν του Εθνικού Κινήματος Αντιστάσεως της Ελλάδος.

Τέλος ο Συνταγματάρχης Βλάσης Ανδρικόπουλος, Διοικητής του 12ου Συντάγματος στις προσωπικές του αναμνήσεις αφηγείται (....). «Κατά τις εκκαθαριστικές επιχειρήσεις του Δεκεμβρίου (σημείωση δική μου: Τότε που έγινε η σφαγή των 1400 Καλαβρυτινών), η Αγγλική αποστολή υπό τον Συνταγματάρχη Stevens ήταν στα Μιχαλέϊκα. Ο Stevens με ειδοποίησε με ένα σύνδεσμο ότι επιθυμεί να με δει. Πράγματι έφθασα στα Μιχαλέϊκα στις 4 Δεκεμβρίου ώρα 14η. Αμέσως πήγα στο γραφείο του και μου είπε ότι οι Γερμανοί γύρισαν πάλι στην Πάτρα. Τον ρώτησα από που έχει την πληροφορία αυτή και μου απήντησε ότι αυτή τη στιγμή ήρθε σύνδεσμος που είχε στείλει για πληροφορίες στο Λόπεσι. Του απάντησα ότι η πληροφορία αυτή δεν είναι σωστή και ότι οι Γερμανοί κατευθύνοντο προς την Καλάνιστρα όπως μας επληροφόρησαν τα τμήματά μας που τηρούσαν στενή επαφή με τον εχθρό. Και ακόμα ότι εκείνη τη στιγμή πέρασαν το Λόπεσι και σε δύο ώρες θα έχουν φθάσει στην Καλάνιστρα. Το μικρό ψέμα του Stevens ότι οι Γερμανοί γύρισαν στην Πάτρα δεν έγινε πιστευτό. Γιατί αν γινόταν, αν έτσι το Σύνταγμα παραπλανιόταν θα έπεφτε ολόκληρο στο κλοιό των Γερμανών και θα διελύετο. Να ήθελε αυτό ο Stevens; Τα κατοπινά γεγονότα και προ παντός ο Δεκέμβρης της Αθήνας μας πείθει ότι αυτή την καλή πρόθεση είχε ο Άγγλος Τζέντλεμαν (…).

Σημειώνουμε ένα περιστατικό όπως το αφηγείται ο λοχαγός του ΕΛΑΣ Γεωργής Ασούρας, που βρισκόταν επικεφαλής ενός αποσπάσματος σαμποτέρ του 6ου συντάγματος του ΕΛΑΣ. Γράφει (...). Το απόσπασμά μας με την πλούσια δράση του συνέβαλε σημαντικά στην πραγματοποίηση της γενικής αποστολής που είχε αναλάβει το 6ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ Κορινθίας μέσα στα πλαίσια του σχεδίου «Κιβωτός». Είναι γνωστοί οι σκοποί που επεδίωκαν οι άγγλοι ιμπεριαλιστές με το σχέδιο «Κιβωτός». Στην Πελοπόννησο οι πράκτορές τους ακολουθούσαν απέναντι στον ΕΛΑΣ την τακτική, που ακολουθούσαν και στις άλλες περιοχές της Ελλάδας. Και στο 6ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ υπήρχε μια εγγλέζικη αποστολή με επικεφαλής το λοχαγό Cellar. Η αποστολή αυτή είχε κρυμμένα σε διάφορα σημεία της περιοχής Κορινθίας πυρομαχικά και εκρηκτικές ύλες κάθε λογής και σε αρκετές ποσότητες. Όταν η διοίκηση του Συντάγματος ζητούσε πυρομαχικά και εκρηκτικές ύλες ο Cellar πάντα κωλυσιεργούσε και την παρέπεμπε στις Ελληνικές καλένδες. Όμως εδώ πάλι μας βοηθούσε ο λαός που μάθαινε που έκρυβαν οι εγγλέζοι αυτά τα υλικά. Θυμάμαι μια χαρακτηριστική περίπτωση. Κοντά στο χωριό Σαραντάπηχο η εγγλέζικη αποστολή είχε κρύψει αρκετές ποσότητες πυρομαχικών και εκρηκτικών υλών. Αυτός όμως πάντα μας απαντούσε: «Δεν έχουμε». Μα ο λοχαγός του μηχανικού Κόρδας που ήταν στο απόσπασμά μας, είχε πληροφορηθεί από τους κατοίκους όχι μόνο ότι έχουν, αλλά και που τα είχαν κρυμμένα. Αποφασίσαμε να τα πάρουμε. Επειδή οι άγγλοι είχαν βάλει νάρκες στην είσοδο της κρύπτης, ο λοχαγός Κόρδας οδήγησε προς το σημείο της εισόδου της κρύπτης μερικές γίδες. Μια απ' αυτές έπεσε πάνω στις νάρκες και τινάχτηκε στον αέρα. Άνοιξε έτσι ο δρόμος προς την είσοδο. Το «ρήγμα» έγινε και ήταν εύκολο πια να παρθούν τα υλικά. Πήραμε αρκετά για τις ανάγκες του αποσπάσματος και στείλαμε και στο Σύνταγμα. Άλλη λύση δεν υπήρχε, έπρεπε να εκπληρώσουμε την αποστολή που είχαμε αναλάβει και χωρίς εκρηκτικές ύλες δεν μπορούσαμε να κάνουμε σοβαρά σαμποτάζ. Ο Cellar που επιθεωρούσε κάπου-κάπου τις αποθήκες του, πέρασε από τη σπηλιά, μα βρήκε την αποθήκη αδειανή. Όταν γύρισε στο απόσπασμα ήταν κατσουφιασμένος σαν να γύριζε από κηδεία. Ο λοχαγός Κόδρας βρήκε την ευκαιρία να τον πειράξει κιόλας: «Ε, κύριε Cellar, δεν θα μας δώσετε εκρηκτικά επιτέλους; Τί να γίνει χωρίς αυτά δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα», και μας έκλεισε το μάτι. Ο άγγλος τραβούσε νευρικά το τσιμπούκι του. δεν μπορούσε να ειπεί τι του είχε συμβεί. Να πει ότι του άδειασαν την αποθήκη; Αφού όταν του ζητούσαμε μας έλεγε πάντα πως δεν έχει πυρομαχικά και εκρηκτικά. Δύσκολη, πραγματικά ήταν η θέση του. Έφυγε θυμωμένος και πίσω του ο Κόδρας του φώναζε: «Μα πότε τέλος πάντων θα μας δώσετε εκρηκτικά κύριε Cellar;». «Την ημέρα X», γύρισε και απάντησε με θυμό κοφτά ο εγγλέζος. Και πρόσθεσε: «Αυτό είναι μυστικό του σχεδίου «Κιβωτός» (...).

Για βεβαίωση των ανωτέρω συντάχθηκε το παρόν μνημονικό πρωτόκολλο [συνοπτική παρουσίαση από το ολοκληρωμένο μνημονικό πρωτόκολλο αποτελούμενο από 198 σελίδες για τη δράση των Άγγλων στην Πελοπόννησο κατά την περίοδο της κατοχής] το οποίο αποτελείται από 99 σελίδες, υπογράφεται από τον Ιστορικό Ερευνητή κ. Δημήτρη Κανελλόπουλο και αποτελεί copyright του ΙΑΚ.

ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ ΜΕ ΝΕΟ ΜΝΗΜΟΝΙΚΟ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟ