Αρχείο Ολοκαυτώματος - Οι Γερμανοί αρχίζουν εκκαθαριστικές επιχειρήσεις

Αντάρτες του Ανεξαρτήτου Τάγματος ΕΛΑΣ Καλαβρύτων ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΝΤΟΚΟΥΜΕΝΤΑ [ΕΑΜΙΚΗ ΠΛΕΥΡΑ] ΟΙ ΘΕΣΕΙΣ ΤΟΥ ΑΡΧΗΓΟΥ ΤΟΥ ΕΛΑΣ Β.Δ. ΠΕΛΟΠΟ...

Αντάρτες του Ανεξαρτήτου Τάγματος ΕΛΑΣ Καλαβρύτων

ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΝΤΟΚΟΥΜΕΝΤΑ [ΕΑΜΙΚΗ ΠΛΕΥΡΑ]

ΟΙ ΘΕΣΕΙΣ ΤΟΥ ΑΡΧΗΓΟΥ ΤΟΥ ΕΛΑΣ Β.Δ. ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ ΣΜΗΝΑΡΧΟΥ ΜΙΧΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΚΑΛΑΒΡΥΤΑ

[Απόσπασμα από το τετράδιο – ημερολόγιο]

-Μέρος 2ο-

τα κείμενα και οι φωτογραφίες διέπονται από τη Νομοθεσία περί Πνευματικών Δικαίωμάτων

copyright Ιστορικό Αρχείο Κανελλόπουλου

Φως στα ντοκουμέντα του Ιστορικού Αρχείου του Δημ.Κανελλόπουλου για το Καλαβρυτινό Ολοκαύτωμα

-63-

Οι Γερμανοί αρχίζουν εκκαθαριστικές επιχειρήσεις

● Στις 27 του μήνα (Νοέμβριος 1943) μας έφεραν είδηση ότι τμήματα του 3^ου Συντάγματος του αντισμηνάρχου Βασταρδή χτύπησαν κάποια γερμανική φάλαγγα στο δρόμο Τρίπολης-Σπάρτης. Μεταξύ των σκοτωμένων ήταν και ένας ανώτατος Γερμανός αξιωματικός. Οι γερμανικές αρχές, με τους ντόπιους, συνέλαβαν εκατόν δεκαπέντε ανθρώπους, Έλληνες της Σπάρτης, τους οδήγησαν στην τοποθεσία Μονοδένδρι και τους εξετέλεσαν. Ανάμεσα στους εκτελεσθέντες ήσαν αρκετοί επιστήμονες, γιατροί, δικηγόροι και διάφοροι άλλοι πολίτες, για αντίποινα της ήττας τους. Μια αγωνίστρια που την έλεγαν Ρούλα προσήλθε στο βήμα μ’ ένα δάφνινο στεφάνι και με λίγα πατριωτικά λόγια, ετίμησε την μνήμη των πεσόντων Ελλήνων Πατριωτών στο Μονοδένδρι. Ύστερα κρατήσαμε ενός λεπτού σιγή. Έτσι τιμήσαμε τους καινούργιους νεκρούς του ιερού αγώνα του Έθνους μας για την απελευθέρωση του τόπου μας. Η σύσκεψη κράτησε τρεις ημέρες και μέσα σ’ αυτές γένηκαν πάρα πολλά πράγματα...

● Στις 28 του Νοέμβρη (1943) ανέβαινα στα ορεινά από τον αμαξιτό δρόμο Σοπωτού-Πριόλιθου-Συρμπάνι για τα Καλάβρυτα. Ένα χιονόνερο μ’ ένα τσουχτερό κρύο μας έδερνε σ’ όλη τη διαδρομή. Την άλλη μέρα πήγα στην Αγία Λαύρα και βρήκα το Στρατηγείο μας. Είχαμε πάρει διάφορα μέτρα για να αποφύγουμε κανέναν καινούργιο βομβαρδισμό, αλλά πάντοτε βρίσκονταν Έλληνες για να μας καρφώνουν (στους γερμανούς). Όλες τις ημέρες που είμαστε στη Στρέζοβα για τη σύσκεψη, έρχονταν συχνά αεροπλάνα και περιφέρονταν σ’ εκείνη την περιοχή, πράγμα που έδειχνε ότι ήθελαν να μας κάνουν ψυχολογικό εκβιασμό με τις πτήσεις των αεροπλάνων τους.

● Μετά μια ή δυο μέρες ήρθε από την Αθήνα και ο Συνταγματάρχης του ιππικού Δημ. Κασσάνδρας (ψευδώνυμο Αλέξανδρος), για να παραλάβει την στρατιωτική ηγεσία της Μεραρχίας. Μετά τον Αχιλλέα ήλθε και ο Αλέξανδρος. Το Στρατηγείο μας έγινε τριμελές με στρατιωτικό τον Αλέξανδρο, πολιτικό τον Αχιλλέα και καπετάνιο τον εαυτό μου Μίχου. Στην σύσκεψη αποφασίσαμε να ανασυστή­σουμε την III Μεραρχία της Πελοποννήσου σε δυο ταξιαρχίες 8^η της Βόρειας Πελοποννήσου και την 9^η της Νότιας. Τα Συντάγματα 6^ο και 12^ο θα υπαγόταν στην 8^η ταξιαρχία και τα 8^ο και 9^ο στην 9^η ταξιαρχία. Τα δυο ανεξάρτητα Τάγματα Καλαβρύτων και Αιγιαλείας, τα συγχωνεύσαμε στο 12 Σύνταγμα και το διαλυθέν 11^ο Σύνταγμα θα ’μπαινε στο 6^ο, η δύναμις του προσωπικού... 

● Στην περιοχή του Γέρο Βλάση ως το μοναστήρι του Ομπλού, ανέβηκε ένα Γερμανικό Τμήμα εκείνες τις ημέρες που αιφνιδίασε τον λόχο που ήταν εκεί και είχαμε μερικές απώλειες. Με ζήτησε στο τηλέφωνο ο Γερο-Βλάσης για να μου αναφέρει το περιστατικό και μου ζητούσε να εγκρίνω να τους επιτεθεί και να τους ανατρέψει, όπως χαρακτηριστικά έλεγε. Του είπα:

– Τι είπαν οι άλλοι δυο καπετάνιοι και ο πολιτικός;

– Δεν με αφήνουν, γι’ αυτό ζητάω την έγκρισή σου.

Πρόσθεσα τότε στο Γέρο:

– Να συμμορφωθείς με την απόφαση της πλειοψηφίας.

● Ήταν όμως η απαρχή των αναμενομένων από καιρό εκκαθαριστικών επιχειρήσεων για την Βόρεια Πελοπόννησο και θα ήταν άσκοπη μια αντεπίθεση τοπική, έστω και αν είχε προσωρινή επιτυχία. Εκεί στο σπίτι των Καλαβρύτων που έμενα, ο Κροντηράς για να με διασκεδάσει λίγο, ήρθε με κάμποσους επισκέπτες και τον Αντώνη τον Άγγλο για να παίξουν ένα μικρό θεατρικό έργο που είχε διδάξει σε μερικές μαθήτριες του Γυμνασίου. Μαζί με τ’ άλλα είχε και το ταλέντο του καλλιτέχνη και ήταν γνώστης της απαγγελίας, είχε κάνει καθηγητής στο Βόλο, τη Θεσσαλονίκη – και είχανε μια καλή επιτυχία τα Καλαβρυτινόπουλα. Ύστερα μας διάβασε ένα θεατρικό εργάκι σχετικά με τον αγώνα μας, που είχε σκαρώσει το περασμένο χεινόπωρο. Αυτός το δούλεψε, τόβαλε μέσα στα χρονικά όρια σε τρεις πράξεις με έξι εικόνες. Έμειναν όλοι ικανοποιημένοι και η οικοδέσποινα ζήτησε να αλλάξει το τέλος ως προς την πρωταγωνίστρια να μην πεθαίνει παράκαιρα. Υποσχέθηκε ο Κροντηράς πως θα της ικανοποιούσε την επιθυμία αφού θα ρωτούσε τον συγγραφέα του έργου, που έμεινε άγνωστος. Ενώ όλοι συγκινήθηκαν από την πλοκή και τα λόγια που χρησιμοποιόνταν, ο μόνος που έβρισκε κάποιο ψεγάδι ήταν ο Αντώνης που μπήκε στο νόημα. Δεν άρεσαν τα λόγια γιατί δεν ήταν σύμφωνα με εκείνα που επεδίωκε η Αγγλική πολιτική στη Χώρα μας.

Ο Μίχου διασκεδάζει με τους αντάρτες του

Οι Γερμανοί βαδίζουν προς τα Καλάβρυτα 

[05-15.12.1943]

● Όταν στις τέσσερις του Δεκέμβρη (1943) με πληροφόρησαν από το Στρατηγείο και το Φρουραρχείο Καλαβρύτων πως από τις πόλεις της Κορίνθου, του Άργους, Τρίπολης, Πύργου, Πάτρας και του Αιγίου Γερμανικές φάλαγγες προωθήθηκαν με όλα τα μέσα για την ορεινή περιοχή της Αχαΐας συγκλίνοντας προς την επαρχία των Καλαβρύτων, ανησύχησα. Ήρθαν ο Αχιλλέας με τον Αλέξανδρο και με είδαν, μιλήσαμε για τα μέτρα που έπρεπε να πάρουμε και καταλήξαμε σε ορισμένες αποφάσεις. Είχα τη γνώμη να χτυπήσουμε στην αρχή τις δυνάμεις που ανέβαιναν από την Αιγιαλεία και τις οποίες ήλπιζα πως ήταν δυνατόν να τις ανατρέψουμε. Θα αποχτούσαμε την πρωτοβουλία. Γι’ αυτή τη δουλειά χρειαζόμαστε ενισχύσεις σε πυρομαχικά. Γι’ αυτό έστειλα εσπευσμένα στους Άγγλους να μας κάνουν μερικές ρίψεις. Και υποσχέθηκαν πως θα τις ζητούσαν, αλλά δεν έγινε τίποτα μέχρι τέλους. Παρουσιάστηκε όμως μια επιτροπή από τους προκρίτους της πόλης των Καλαβρύτων και μας εζήτησαν να μη δοθεί μάχη στην περιοχή, γιατί εάν επικρατούσαν τελικά οι Γερμανοί θα είχε άσχημα αποτελέσματα για τον πληθυσμό της περιοχής τους. Από αυτό πιάστηκαν και τα άλλα δυο μέλη του Στρατηγείου και ματαιώθηκε η πρόταση η δική μου, να δοθεί μια μάχη στα γύρω της Κερπινής, με τα εχθρικά τμήματα του Αιγίου. Ύστερα απ’ αυτό δόθηκαν οδηγίες στα τμήματά μας να ελιχθούν στους ορεινούς όγκους του Χελμού και του Ερύμανθου και ορίστηκαν διοικητές για τα δυο συγκροτήματα ο αντισυνταγματάρχης Ιωάννης Σέρβος για τον Χελμό και ο αντισυνταγματάρχης Βλάσης Ανδρικόπουλος για τον Ερύμανθο. Όλα τα τμήματα που θα ανέβαιναν σ’ αυτές τις περιοχές θα έμπαιναν κάτω από τις άμεσες διαταγές τους. Η ταξιαρχία δεν είχε ακόμη συγκροτηθεί.

Μια άλλη πρόταση που έκαμα, να κινηθούν τα τμήματα της Νότιας Πελοποννήσου προς τη Βόρεια και να χτυπήσουν τις φρουρές στις πολιτείες της Κεντρικής Πελοποννήσου, όπως ήταν ελαττωμένες και εκείνη απερρίφθη από την πλειοψηφία του Στρατηγείου μας.

Ο καιρός ήταν βελτιωμένος και χιόνια δεν είχαν αρχίσει να πέφτουν για να καλύψουν τους ορεινούς όγκους. Έγινε και μια κινητοποίηση από τις οργανώσεις στους Εγγλέζους από τα γύρω χωριά και επήραν την απάντηση πως δεν είχαν τη διάθεση να κάνουν ρίψεις. Μου έστειλαν και ένα προσωπικό σημείωμα, για να συστήσω στους κατοίκους να μην επεμβαίνουν, γιατί μπορεί να τους γίνουν ζημιές στα χωριά τους. Αυτοί οι Άγγλοι, όπως έμαθα, πήγαν και μπήκαν σε μια περιοχή του χωριού μου (Λαπαναγοί), κρύφτηκαν και κόψανε επαφή με τα γύρω και δεν πέρασαν από αυτά εχθρικά τμήματα. Είχαν εκεχειρία μαζί τους.

● Με την σύμπτυξη των τμημάτων μας, έγιναν αρκετές μικροσυγκρούσεις σε διάφορα ντερβένια, χωσιές, αλλά δεν στάθηκαν ικανά για να ανατρέψουν την άνοδο των ισχυρών μηχανοκινήτων Τμημάτων του εχθρού. Τα άφθονα μέσα του πυρός στάθηκαν δυνατότερα από τα δικά μας. Είχαμε μετρημένες σφαίρες και από τους συμμάχους μας δεν περιμέναμε ενισχύσεις.

Στα χωριά που μπαίνανε οι Γερμανοί, μάζευαν τους κατοίκους, και διάφοροι ομιλητές, σε άπταιστα πια Ελληνική, τους μίλαγαν για την χρηστή διοίκηση των Γερμανών που σαν ελευθερωτές ήρθαν στον τόπο μας, καταφέρονταν εναντίον μας, μας έλεγαν όλους πως επαλέψαμε για τον κομμουνισμό, πως θα χαλάγαμε την οικογένεια και τη θρησκεία, αν επικρατήσουμε κ.α. Φρόντιζαν μ’ αυτόν τον μπαμπούλα να μας ξεκόψουν από το Λαό, να μη μας συμπαραστέκεται, να μη μας βοηθάει. Μάθαμε πως πολλοί από τους ομιλητές ήταν ντόπιοι φυγάδες, που έμεναν στις πολιτείες ή τους είχαν φέρει από την πρωτεύουσα οι Γερμανοί μ’ αυτό το επάρατο έργο τους, που αργότερα ονομάστηκε Εθνικοφροσύνη.

● Πήγα μαζί με το Στρατηγείο στην Κέρτεζη και από εκεί περάσαμε από το Λειβάρτζι στην Αράχωβα, στις νότιες υπώρειες του Ερυμάνθου. Επειδή είχαμε προσέξει από πρωτύτερα ότι στις εκκαθαριστικές επιχειρήσεις σφίγγανε περισσότερο την περιοχή που σημειωνόταν η παρουσία του Στρατηγείου μας, αποφασίστηκε να βγούμε έξω από τον κλοιό και να πάμε προς την Ηλεία και, όπου βρίσκουμε ευκαιρίες, να χτυπήσουμε αυτά τα τμήματα που ανέβαιναν από τον Πύργο της Ηλείας. Ήταν το ασθενέστερο γερμανικό τμήμα, μετά το τμήμα της Αιγιαλείας. Γι’ αυτή τη δουλειά πήραμε μαζί μας το Ανεξάρτητο Καλαβρύτων και βγήκαμε νύχτα από τον κλοιό προς την περιοχή της Πηνείας. Στην περιοχή αυτή έμενε και ελισσόταν και το 3^ο Τάγμα Ηλείας. Έτσι είχαμε μια γερή δύναμη. Έγιναν σ’ αυτή την περιφέρεια διάφορες ζημιές στις γέφυρες, σ’ ολόκληρο το δίχτυ στις συγκοινωνίες, κάμποσες μικροσυγκρούσεις και εξαναγκάστηκε αυτό το εχθρικό τμήμα να αδρανήσει.

Έτσι από εκείνη την πλευρά με την εμφάνισή μας, απαλλάχτηκε ο ορεινός όγκος από μια μεγάλη πίεση και εξασφαλίσαμε μια ανοιχτή πόρτα για επισιτισμό και επικοινωνία με τον κάμπο. Ύστερα από λίγες μέρες, κάποιο βράδυ, έφυγε ο Αχιλλέας από κοντά μας για την Αθήνα, πήγε να κατατοπίσει την Κεντρική (ΚΚΕ) για όσα είδε και έκανε στον Μωρηά. Στη θέση του, πολιτικός ξαναρχόταν ο Κώστας Λασσάνης.

ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ

ΣΤΟ ΕΠΟΜΕΝΟ: Η σφαγή των Καλαβρύτων [13 Δεκεμβρίου 1943]