ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΙΑΚΟ ΓΡΑΦΕΙΟ – ΑΙΧΜΑΛΩΤΟΙ Ο Γραμματέας του Πελοποννησιακού Γραφείου [Κ.Κ.Ε.] Κώστας Γαμβέτας [Νίκος] ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΝΤΟΚΟΥΜ...
ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΙΑΚΟ ΓΡΑΦΕΙΟ – ΑΙΧΜΑΛΩΤΟΙ
 |
| Ο Γραμματέας του Πελοποννησιακού Γραφείου [Κ.Κ.Ε.] Κώστας Γαμβέτας [Νίκος] |
ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΝΤΟΚΟΥΜΕΝΤΑ [ΕΑΜΙΚΗ ΠΛΕΥΡΑ]
1. Εφ’ όσον ληφθεί υπόψη η ύπαρξη διαταγής του Γενικού Στρατηγείου του ΕΛΑΣ υπογραμμένη από τον Στέφ. Σαράφη, τον Άρη Βελουχιώτη και τον Γεώργ. Σιάντο και σύμφωνα με την οποία εκτελέσεις όχι μόνο αιχμαλώτων ανταρτών αλλά και αθώων πολιτών αποτελούσαν βασική τακτική των γερμανικών στρατιωτικών αρχών κατοχής και συνεπώς έπρεπε να θεωρείται κατ’ αντιστοιχία ανεπίτρεπτη η διατήρηση από τα ελασίτικα τμήματα ζωντανών γερμανών αιχμαλώτων, δημιουργούνται ορισμένα ερωτηματικά σχετικά με την μη άμεση εκτέλεση των αιχμαλώτων του λόχου του Σόμπερ στη μάχη των Ρωγών. Απάντηση ωστόσο στα εν λόγω ερωτήματα μπορεί να δώσει η επισήμανση του γεγονότος, ότι στη μάχη αυτή και στην αιχμαλωσία των γερμανών στρατιωτών και του λοχαγού τους είχε πάρει μέρος και ένα τμήμα του εφεδρικού ΕΛΑΣ υπό τις διαταγές του Νικ. Μουτούση, στελέχους παλιότερα του αντιεαμικού αποσπάσματος του Χρ. Δροσόπουλου, που ύστερα από σύντομη σύγκρουση είχε διαλυθεί από τους ελασίτες στο Καστρίτσι. Ο Μουτούσης αμέσως μετά τη διάλυση του αποσπάσματος του Δροσόπουλου είχε σπεύσει να προσχωρήσει στον ΕΛΑΣ, όχι μόνο για να σώσει το κεφάλι του, αλλά και να τον υπονομεύσει μέσα από τις ίδιες τις γραμμές του, ενώ παράλληλα διατήρησε τη σύνδεση, που κρατούσε με τη μυστική αγγλική στρατιωτική αποστολή, η οποία είχε ως έδρα της τα Μιχαλέικα, στα σύνορα των επαρχιών των Καλαβρύτων και της Πάτρας, και επιζητούσε, όπου μπορούσε, να δίνει τις κατευθύνσεις, που η ίδια επιθυμούσε, σε στρατιωτικές επιχειρήσεις της περιοχής. Ασφαλώς η αγγλική αποστολή επεδίωκε τη διατήρηση των γερμανών αιχμαλώτων στη ζωή, δεδομένου ότι τούτο θα προσέφερε στη Βέρμαχτ μια επιπλέον πρόφαση για προαποφασισμένες ήδη από μέρους της στρατιωτικές επιχειρήσεις, οι οποίες εκτός των άλλων υποτίθεται, ότι θα αποσκοπούσαν και στην απελευθέρωση των εν λόγω αιχμαλώτων. Ο Μουτούσης ως πράκτορας των Άγγλων ήταν πρόθυμος να συνδράμει προς αυτή την κατεύθυνση παραβιάζοντας συνειδητά τη σχετική διαταγή του ελασίτικου Γενικού Στρατηγείου μέσα στις δυνατότητες, που του παρείχε η μειωμένη επαγρύπνηση, η οποία παρετηρείτο τότε στις εαμικές οργανώσεις της περιοχής.
2. Η τύχη των 86 αιχμαλώτων απετέλεσε αντικείμενο διαπραγματεύσε¬ων μεταξύ της Βέρμαχτ και του ΕΛΑΣ με τη μεσολάβηση της Μητρόπολης Καλαβρύτων και Αιγιαλείας. Η Βέρμαχτ δεν αναμείχθηκε άμεσα στις εν λόγω διαπραγματεύσεις, ούτε και ο Ερυθρός Σταυρός, προς τον οποίο ο ΕΛΑΣ δεν έτρεφε καμιά εμπιστοσύνη. Το τελευταίο μάλιστα τούτο τεκμαίρεται εκτός των άλλων και από κάποια αναφορά του εκπροσώπου του Σουηδικού Ερυθρού Σταυρού στην Πάτρα Χανς Ερενστρώλε σε δημοσιεύματά του, σύμφωνα με τα οποία σε μια συνάντησή του με αξιωματικούς του ΕΛΑΣ στην ύπαιθρο της Αχαΐας, μετά το Ολοκαύτωμα των Καλαβρύτων, οι εν λόγω αξιωματικοί του είχαν πει, ότι «προ τεσσάρων μηνών τους είχε επισκεφθεί σε κάποιο μέρος και άλλος αντιπρόσωπος του Ερυθρού Σταυρού» και ότι «την επομένη της επίσκεψής του αυτής οι γερμανοί βομβάρδισαν το μέρος εκείνο» (Χ. Ερενστρώλε• Μεσολαβητής στην Ελλάδα, φωτοτυπ. έκδ. της Εταιρείας Συλλογής και Διάσωσης Ιστορικών Αρχείων, σ. 16). Η Βέρμαχτ ανέθεσε τις διαπραγματεύσεις στον αρχιμανδρίτη της μητρόπολης Καλαβρύτων και Αιγιαλείας Κωντάντιο, ο οποίος στις συζητήσεις του με τους αντάρτες προσπάθησε να διοχετεύσει με απειλές σ’ αυτούς τον φόβο, που διακατείχε την επίσημη Εκκλησία για τις σφαγές, που προετοίμαζε σε βάρος των κατοίκων της Καλαβρυτινής επαρχίας ο γερμανικός στρατός κατοχής εξαιτίας δήθεν της μη απελευθέρωσης των αιχμαλώτων από τους ελασίτες. Ο φόβος αυτός, ένας καθαρά δουλικός φόβος, που χαρακτηρίζει πάντα τους θεληματικά υποταγμένους, καταμαρτυρείται πλην των άλλων και από μια επίσκεψη του μητροπολίτη Καλαβρύτων και Αιγιαλείας Θεόκλητου Παναγιωτόπουλου στην Πάτρα, αμέσως μετά το ολοκαύτωμα, στον γερμανό περιφερειακό διοικητή, τον οποίο εκλιπάρησε να μην καταστρέψουν οι γερμανοί και το Αίγιο, που φυσικά δεν επρόκειτο να καταστρέψουν, αλλά άφηναν να φημολογείται τούτο, για να διατηρούν το λαό των κατεχόμενων αχαϊκών εδαφών κάτω από το κράτος του απόλυτου τρόμου. Η επίσκεψη του Θεόκλητου στην Πάτρα καταγράφεται με λεπτομέρειες σε ανέκδοτο Ημερολόγιο του τότε δημοσιογράφου Δημ. Λάγαρη, ο οποίος σημείωνε σχετικά, ότι «ικέτευε ο Θεόκλητος με δάκρυα τον γερμανό στρατιωτικό» και ότι «επιτέλους απέσπασε μίαν υπόσχεση από αυτόν και έτσι για την ώρα ο κίνδυνος για το Αίγιο είχε αποσοβηθεί» (Δημ. Λάγαρη• Ημερολόγιον, 1940-1944. Τετράδιο Γ'). Οι γερμανικές αρχές διατηρούσαν τις διαπραγματεύσεις, όχι για να σώσουν τους αιχμαλώτους, αλλά για να κερδίσουν χρόνο, που τους ήταν απαραίτητος, προκειμένου να ετοιμάσουν την εγκληματική επιχείρησή τους κατά της επαρχίας των Καλαβρύτων. Στις 25 του Οκτώβρη άλλωστε, την ημέρα δηλαδή που σταμάτησαν οι εν λόγω διαπραγματεύσεις, ο διοικητής της 117ης Μεραρχίας με έδρα την Πελοπόννησο Λε Σουΐρ έστειλε στο Γενικό Επιτελείο απόρρητο έγγραφο, που φανέρωνε την παρμένη πια απόφαση της καλαβρυτινής επιχείρησης, η οποία δεν είχε πραγματοποιηθεί μέχρι τότε, επειδή «η Μεραρχία προς το παρόν δεν διέθετε αρκετές δυνάμεις». Πρόκειται για ένα ιδιαίτερα αποκαλυπτικό έγγραφο, όπου μεταξύ άλλων αναφέρεται, ότι «η εντολή για τις μέχρι τότε στρατιωτικές ενέργειες της Μεραρχίας αποσκοπούσε στη δημιουργία συνθηκών για μια μεγαλύτερη επιχείρηση με περισσότερες δυνάμεις στην περιοχή των Καλαβρύτων» (Αρ. απορ. εγγρ. 1081/25-10-1943).
3. Η επιδρομή της Βέρμαχτ κατά της Καλαβρυτινής επαρχίας εκτελέστηκε με βάση κυρίως τις σχετικές απόρρητες εντολές του Λε Σουΐρ και του διοικητή του 749ου συντάγματος Βέλφινγκερ με ημερομηνίες 25 του Νοέμβρη και 1 του Δεκέμβρη του 1943 αντίστοιχα. Είναι δηλαδή εντολές, που είχαν εκδοθεί 13 ημέρες η πρώτη και 7 ημέρες η δεύτερη πριν από την εκτέλεση των αιχμαλώτων από τους ελασίτες και των οποίων η αιτιολόγηση βασίζεται σε ένα συγκεκριμένο σκεπτικό, που αποκαλύπτεται από μια ένορκη δήλωση του υποστράτηγου Βίντερ, επιτελάρχη της γερμανικής Ομάδας Ε της νοτιοανατολικής Ευρώπης, στο Διεθνές Δικαστήριο της Νυρεμβέργης. Στην εν λόγω δήλωση αναφέρεται, ότι «εξαιτίας της αποχώρησης του ιταλικού στρατού λόγω της ιταλικής συνθηκολόγησης η κατάσταση στη νοτιοανατολική περιοχή της Ευρώπης είχε γίνει περισσότερο κρίσιμη», ότι «η εξασφάλιση των μακρών και ασύνδετων μεταξύ τους γραμμών εφοδιασμού των ομάδων μάχης, που χρησιμοποιούνταν για την προστασία των ακτών της Πελοποννήσου, δεν ήταν πια πρακτικά δυνατή, αν οι γραμμές αυτές απειλούνταν σοβαρά από ταραχές στην περιοχή, που θα τις προκαλούσαν εσωτερικά αίτια», ότι «μια τέτοια απειλή εμφανίστηκε, όταν η καμουφλαρισμένη σε εθνικό κίνημα κομμουνιστική επαναστατική οργάνωση του ΕΑΜ αντιλήφθηκε το φθινόπωρο του 1943 την αυξανόμενη αδυναμία των γερμανικών στρατευμάτων για τη φύλαξη της περιοχής», ότι «μια πολύ ισχυρή κομμουνιστική επαναστατική ομάδα είχε εγκατασταθεί στην περιοχή των Καλαβρύτων και είχε οργανώσει εκεί ένα οχυρωμένο κέντρο αντίστασης» και ότι «επομένως απόλυτη στρατιωτική ανάγκη να νικηθεί η ομάδα αυτή, να εξουδετερωθεί για πάντα – και για τον εν λόγω σκοπό να καταστραφεί η βάση της» (Κρατικό Αρχείο Νούρμπεργκ, φακ. Φέλμυ, ντοκ. αρ. 65 και 66. Νυρεμβέργη, 1947). Η δολοφονική γερμανική επιδρομή κατά της επαρχίας των Καλαβρύτων πραγματοποιήθηκε ανάμεσα στις 5 και στις 15 του Δεκέμβρη του 1943 κάτω από τη γενική εποπτεία του Λε Σουΐρ. Γερμανικά στρατιωτικά τμήματα και έλληνες συνεργάτες τους ξεκίνησαν από την Πάτρα, το Αίγιο, την Τρίπολη και το Άργος με κατεύθυνση το «επαναστατικό κομμουνιστικό κέντρο» των Καλαβρύτων, του οποίου ωστόσο η καταστροφή απετέλεσε «καθήκον» όχι της γερμανικής στρατιωτικής διοίκησης της Ελλάδας, αλλά του διοικητή του 68ου Σώματος Στρατού πτέραρχου Φέλμυ, που είχε την έδρα του στο Βελιγράδι. Στις 7 του Δεκέμβρη γερμανικές στρατιωτικές δυνάμεις πλησίασαν την περιοχή των Μαζέικων, όπου κρατούνταν οι αιχμάλωτοι της μάχης των Ρωγών. Ο κίνδυνος όχι μόνο της απελευθέρωσής τους αλλά και της περικύκλωσης και εξόντωσης των ελασιτών φρουρών τους ήταν αμεσότατος – γεγονός που υποχρέωσε τελικά τους φρουρούς τους να τους εκτελέσουν. Αναφέρεται μάλιστα, χωρίς κατά τη γνώμη μου να τεκμηριώνεται με επάρκεια, ότι η εκτέλεση των αιχμαλώτων πραγματοποιήθηκε ύστερα από σχετική υπόδειξη της μυστικής αγγλικής στρατιωτικής αποστολής.
4. Την άποψη, ότι τα Καλάβρυτα και η γύρω περιοχή καταστράφηκαν εξαιτίας της εξόντωσης από τους ελασίτες των αιχμαλώτων, πρώτοι την είχαν προβάλει ως δικαιολογία οι γερμανοί, όχι όμως αμέσως μετά την εκτέλεση από μέρους τους του ειδεχθούς εκείνου εγκλήματος. Στη συνέχεια την άποψη αυτή έσπευσε να την αποδεχθεί ο ελληνικός αστικός πολιτικός κόσμος και πολύ γρήγορα να την περάσει ως αβασάνιστη αποδοχή σε μεγάλη μερίδα του ελληνικού λαού, με σκοπό τη συκοφάντηση του ΕΑΜ. Την ίδια άποψη είχε προωθήσει και η αγγλική μυστική στρατιωτική αποστολή στην Πελοπόννησο, επιδιώκοντας συγκεκριμένους σκοπούς, οι οποίοι φαίνονται καθαρά από το περιεχόμενο μιας ιδιαίτερα αποκαλυπτικής εντολής του Στρατηγείου της Μέσης Ανατολής προς το στέλεχος της εν λόγω αποστολής συνταγματάρχη Τζων Στήβενς. Σ’ αυτή την εντολή αναφερόταν, ότι «η περίπτωση των Καλαβρύτων αποτελούσε θαυμάσια ευκαιρία για την άνετη εφαρμογή της διαίρεσης του ελληνικού πληθυσμού και της ενθάρρυνσης δραστηριοτήτων κατά των κομμουνιστών και του ΕΛΑΣ» και ότι την ευκαιρία τούτη ο αγγλικός παράγοντας έπρεπε να την εκμεταλλευτεί στο έπακρο, «προκειμένου να επικρατήσει πλήρως η προκαθορισμένη αγγλική πολιτική στην Ελλάδα μετά την κατάρρευση του Άξονα» (Εγγρ. με αρ. πρωτ. 371/43674 του Φόρειν Όφις, όπου η εντολή με ημερομηνία 3-1-1944).
Για τον Κώστα Γαμβέτα και τη δράση του
Γραμματέα του Πελοποννησιακού Γραφείου [ΚΚΕ]
Ο Κώστας Γαμβέτας καταγόταν από τη Λίμνη της Ευβοίας και ήταν μοναχοπαίδι πλούσιου εμπόρου υφασμάτων, είχε ενταχθεί δε στο κομμουνιστικό κίνημα, από την εποχή ακόμη που ήταν μαθητής στη Λεόντειο Σχολή της Αθήνας. Το 1929 ως στρατιώτης είχε υπηρετήσει στον πειθαρχικό ουλαμό του Καλπακίου και με σκηνοθετημένη κατηγορία είχε καταδικασθεί μαζί με άλλους συντρόφους του σε θάνατο – ποινή, που ύστερα από κινητοποιήσεις προοδευτικών ελληνικών κύκλων μετατράπηκε σε φυλάκιση τεσσάρων χρόνων. Επανειλημμένα συνελήφθη, επειδή είχε παραβιάσει το 1932 το ιδιώνυμο του Βενιζέλου, επειδή είχε πάρει μέρος το 1935 στην απόπειρα των δημοκρατικών κατά του καθεστώτος του Γεωργ. Κονδύλη και επειδή αντιτάχθηκε ενεργά το 1936 στη δικτατορία του Μεταξά. Με την κατάρρευση του μετώπου στις αρχές του 1941 η χωροφυλακή τον παρέδωσε στους ιταλούς κατακτητές, που τον μετέφεραν στο φρούριο της Πύλου, από όπου δραπέτευσε μαζί με το γιατρό από τα Σουδενά Γεώργ. Ανδριόπουλο. Στην κομμουνιστική σύσκεψη του Δεκέμβρη του 1941 εκλέχτηκε μέλος της κεντρικής επιτροπής του Κόμματος, το οποίο τον χρησιμοποίησε στις εαμικές οργανώσεις της Θεσσαλίας και στη συνέχεια τον έστειλε για κομματική δουλειά στην Πάτρα. Ο Γαμβέτας με την ισχυρή βούληση, το δυναμισμό και την κριτική ικανότητα, που τον διέκρινε, κατόρθωσε να αναπτύξει παραπέρα και τις κομμουνιστικές και τις εαμικές οργανώσεις όχι μόνο της Πάτρας αλλά και της ευρύτερης περιοχής, που είχαν αρχίσει να υστερούν στις ανταποκρίσεις τους απέναντι στα πολυσύνθετα νέα καθήκοντα, που η ραγδαία εξέλιξη των πραγμάτων δημιουργούσε. Συγκεκριμένα τις επεξέτεινε στους δημοσίους και ιδιωτικούς υπαλλήλους και στη μεγάλη μάζα των εργατών, καθώς και σε όλους ανεξαίρετα τους συνοικισμούς κατά πρώτο λόγο της Πάτρας, ενώ παράλληλα τις συνέδεσε με τις ανασυγκροτημένες στο μεταξύ αντίστοιχες οργανώσεις της Κάτω Αχαΐας, των Βραχνέικων και του Αιγίου (βλ. Βασ. Κ. Λάζαρη• Πολιτική Ιστορία της Πάτρας. Αθήνα, 1989, τ. Γ’, σ. 102-103).
Ο τρόπος, με τον οποίο ο Γαμβέτας αντιμετώπισε διάφορα οργανωτικά ζητήματα και κομμουνιστικών και εαμικών οργανώσεων όχι μόνο της Αχαΐας αλλά ολόκληρης της Πελοποννήσου καταφαίνεται εκτός πολλών άλλων από το περιεχόμενο του εσωτερικού Δελτίου του Πελοποννησιακού Γραφείου της Κεντρικής Επιτροπής του Κομμουνιστικού κόμματος, που πολυγραφήθηκε παράνομα στην Πάτρα τον Αύγουστο το 1943 και του οποίου συντάκτης κατά πάσα πιθανότητα ήταν ο Γαμβέτας. Σύμφωνα με το εν λόγω Δελτίο έπρεπε να ξεπεραστεί το τριαδικό σύστημα των τριαδικών πυρήνων, το οποίο χρησιμοποιούταν σε μεγάλη κλίμακα για λόγους προφύλαξης των κομματικών μελών, δεδομένου ότι η προφύλαξη αυτή θα εξασφαλιζόταν με τη συνωμοτική διαπαιδαγώγηση όλων των μελών του Κόμματος, ενώ η επίτευξη των στόχων του με την ανάπτυξη της μαζικής δουλειάς των οργανώσεών του, που το τριαδικό σύστημα παρεμπόδιζε εκ αντικειμένου. Στο ίδιο Δελτίο αναφερόταν, εξάλλου, ότι θεμελιακή οργανωτική μορφή του Κόμματος αποτελούσαν οι Αχτίδες και οι Υπαχτίδες, με αξιόλογη όμως κομματική βάση, και ότι αυτές έπρεπε να συγκροτούνται και στις πόλεις και στα χωριά – ειδικά δε μέσα στις πόλεις, στα εργοστάσια, στα εργατικά συνδικάτα, στο στρώμα των επαγγελματιών και στις συνοικίες. Στο Δελτίο γινόταν τέλος λόγος για τις σχέσεις ανάμεσα στις κομματικές και εξωκομματικές οργανώσεις και τονιζόταν, ότι οι εξωκομματικές οργανώσεις δεν αποτελούσαν παραρτήματα του Κόμματος και συνεπώς δεν έπρεπε οι παρεμβάσεις των κομματικών μελών σε αυτές να προδίδουν αμφισβήτηση, έστω και έμμεση, της ανεξαρτησίας τους. Όπως υπογραμμιζόταν συγκεκριμένα, καμιά απόφαση εξωκομματικών οργανώσεων, ας ήταν και λαθεμένη, δεν είχε το δικαίωμα η κομματική οργάνωση να την αλλάξει. Αυτό μόνες αρμόδιες να το ρυθμίζουν ήσαν οι δικές τους οργανώσεις, οι οποίες με αυτό τον τρόπο θα μετέβαλλαν τις δικές τους καθοδηγήσεις σε πραγματικά ζωντανά όργανα (Δελτίο. Εσωτερικό όργανο του Πελοποννησιακού Γραφείου της ΚΕ του ΚΚΕ. Πάτρα, Αύγουστος 1943). Οι συνέπειες της αποφασιστικής συμβολής του Γαμβέτα στην ολόπλευρη ανάπτυξη των αχαϊκών κυρίως οργανώσεων του Κομμουνιστικού κόμματος και του ΕΑΜ φάνηκαν πολύ γρήγορα με διάφορες δυναμικές εκδηλώσεις της αντίστασης κατά των κατακτητών κατά πρώτο λόγο μέσα στην Πάτρα, από τις οποίες σημαντικότερη υπήρξε η μεγάλη διαδήλωση δεκάδων χιλιάδων ατόμων, με επικεφαλής τους αναπήρους, που συγκροτήθηκε στις 25 του Μάρτη του 1943. Η ελληνική αστυνομία δεν κατόρθωσε με μόνα τα δικά της μέσα να αντιμετωπίσει τη διαδήλωση αυτή, που ξεχύθηκε στους κεντρικούς πατραϊκούς δρόμους και κατέληξε στα Ψηλαλώνια, όπου οι διαδηλωτές στεφάνωσαν τον ανδριάντα του Γερμανού και τραγούδησαν τον Εθνικό Ύμνο. Έτσι, ο ίδιος ο αστυνομικός διευθυντής Νικ. Κόκκινος ζήτησε τη βοήθεια της Καραμπινιερίας, η οποία ανταποκρίθηκε αμέσως στην αίτησή του και χτύπησε χωρίς δισταγμούς τα πλήθη τραυματίζοντας μεταξύ άλλων και αρκετούς αναπήρους (βλ. Βασ. Κ. Λάζαρη• ό.π. τ. Γ’, σ. 103).
Στις 4 του Ιούλη του 1943 ο Γαμβέτας έλαβε μέρος στην ιδιαίτερα σημαντική συνάντηση της Ρακίτας, στην οποία συγκεντρώθηκαν, για να συζητήσουν και να αποφασίσουν τον καλύτερο συντονισμό της δράσης τους, όλα τα ελασίτικα τμήματα της ευρύτερης περιοχής, εκτός μιας ομάδας από σαράντα άνδρες, που παρέμεινε στα Αροάνεια. Η συγκέντρωση της Ρακίτας έχει ξεχωριστή σημασία, επειδή σ’ αυτή αποφασίστηκε η συγκρότηση γενικού στρατηγείου του ΕΛΑΣ Πελοποννήσου με τον Δημ. Μίχου ως διοικητή, τον Παντ. Λάσκα ως καπετάνιο και τον Νικ. Διένη ως πολιτικό καθοδηγητή, και του 12ου Συντάγματος, του πρώτου, που σχηματίστηκε στην Πελοπόννησο, με επικεφαλής τον Βλ. Ανδρικόπουλο, τον Γεώργ. Σουλελέ και τον Λαμπέτη αντίστοιχα (ό.π. τ. Γ’, σ. 109). Την ίδια εποχή οι εαμικές οργανώσεις, κυρίως της Αχαΐας, κάτω από την καθοδήγηση του Γαμβέετα είχαν γνωρίσει πολύ μεγάλη ανάπτυξη. Το ίδιο όμως το εύρος, που αυτές οι οργανώσεις είχαν αποκτήσει, είχε επιτρέψει τη διείσδυση ορισμένων πρακτόρων των κατακτητών στις γραμμές τους, ενώ η υποτίμηση των δυνατοτήτων των καταπιεστικών γερμανικών μηχανισμών εκ μέρους των στελεχών και των μελών τους είχε επικίνδυνα χαλαρώσει την επαγρύπνησή τους – γεγονός, που επέτρεψε στην Γκεστάπο και στους έλληνες συνεργάτες της να καταφέρουν στις 24 του Δεκέμβρη του 1943 εναντίον τους ισχυρότατο χτύπημα, όταν κατόρθωσαν να εξουδετερώσουν ολόκληρη σχεδόν την εαμική ηγεσία της Αχαΐας. Συγκεκριμένα, το πρωί της ημέρας αυτής η γερμανική μυστική αστυνομία, ύστερα προφανώς από υπόδειξη του προδότη Δημ. Κουτρούκη ή Ελπιδοφόρου, σκότωσε σε ενέδρα, που είχε στήσει στη συνοικία της Αγίας Βαρβάρας, το βασικό εαμικό στέλεχος Κων. Μυλωνά ή Άγγελο και συνέλαβε τραυματισμένον τον Ευάγ. Αργυρόπουλος ή Δημητρίου, γραμματέα του αχαϊκού ΕΑΜ. Την ίδια ώρα πιάστηκε στην οδό Παπαφλέσσα, στην Πάτρα, ο Γαμβέτας, που είχε ψεύτικα χαρτιά και που γι’ αυτό το λόγο οι γερμανοί ανακριτές έστειλαν τα δακτυλικά του αποτυπώματα στην ελληνική Ασφάλεια της Αθήνας, προκειμένου να πληροφορηθούν την αληθινή ταυτότητά του. Οι ασφαλίτες της Αθήνας επέδειξαν αρκετή προθυμία για τη συγκεκριμένη αυτή εκδούλευσή τους προς τους κατακτητές – παραμένει ωστόσο δυσεξήγητο το γεγονός, ότι στην ανακοίνωση της εκτέλεσής του, όπως αυτή δημοσιεύτηκε στον πατραϊκό τύπο, ο Γαμβέτας αναφέρθηκε με το όνομα Δημήτριος Χαφετέας. Τον Γαμβέτα, αλλά και άλλους πατριώτες, που είχαν στο μεταξύ στη διάρκεια εκείνων των ημερών συλληφθεί, η Γκεστάπο τους κράτησε για λίγο χρονικό διάστημα στα μπουντρούμια της και στη συνέχεια τους μετέφερε στα κρατητήρια των Στρατώνων. Εκεί οι γκεσταπίτες επανέλαβαν τις ανακρίσεις τους, στις οποίες μετείχαν σε ορισμένες περιπτώσεις και έλληνες καταδότες με προσωπίδες, που η μυστική γερμανική αστυνομία συνήθιζε να χρησιμοποιεί για παραπέρα εξακριβώσεις.
Οι γερμανοί απομόνωσαν αυστηρά τους κρατούμενους στα κελιά τους και εμπόδισαν με διάφορα προσχήματα τους αντιπροσώπους του Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού να συναντηθούν μαζί τους – οι ίδιοι όμως οι κρατούμενοι κατόρθωναν να διατηρούν κάποια στοιχειώδη επαφή με τη βοήθεια μερικών γυναικών, που δούλευαν ως πλύστρες ή καθαρίστριες στους Στρατώνες και οι οποίες ήσαν πάντα πρόθυμες για τη μεταφορά σημειωμάτων. Ένα σημείωμα μάλιστα του Γαμβέτα, που απευθυνόταν στη γερόντισσα σπιτονοικοκυρά του είχε μετά την απελευθέρωση δημοσιευθεί σε αχαϊκό εαμικό φύλλο (ό.π. τ. Γ’, σ. 162-163) και ανέφερε τα εξής: «[…] Αγαπητή μου θεία. Σήμερα με πήραν για ανάκριση. Οι κατηγορίες είναι πολλές και σοβαρές, ώστε να μη μου δίνουν καμιά ελπίδα, όπως θα γλιτώσω. Δεν ξέρω, πού στηρίζονται οι ελπίδες σας και τι είδους ενέργειες κάνετε. Εκείνο που έχω να σας συστήσω, είναι να προσέξετε, να μην πάθετε κανένα κακό. Εγώ είμαι πάντα ήσυχος. Το ότι σας γράφω, ότι δεν έχω καμιά ελπίδα, δεν οφείλεται σε απαισιοδοξία αλλά στη σωστή ψυχρή εξέταση και εκτίμηση της θέσης μου, ιδιαίτερα μετά τη σημερινή ανάκριση. Ανάμεσα στις κατηγορίες είναι και της ελληνικής Ασφάλειας για δυο φόνους. Με παντοτινή αγάπη ο ανεψιός σας Μήτσος […]» (Εφ. Οδηγητής, φ. 5.3.1945). Το πρωί της 23ης Φλεβάρη του 1944 ο Κώστας Γαμβέτας, ο Ευαγ. Αργυρόπουλος και άλλοι 28 αγωνιστές τουφεκίστηκαν στο προαύλιο των Στρατώνων, στην Πάτρα, στην εφαρμογή αντιποίνων για το φόνο τριών γερμανών στρατιωτών κατά τη διάρκεια πολεμικών επιχειρήσεων – και την επόμενη ημέρα εκδόθηκε σχετική γνωστοποίηση από μέρους της Πελοποννησιακής γερμανικής διοίκησης (βλ. εφ. Νεολόγος Πατρών, φ. 24.2.1944). Ο παλιός αντιστασιακός Γεώργ. Περεβόπουλος σε ανέκδοτο Ημερολόγιό του κάνει λόγο για την εκτέλεση του Γαμβέτα και των συντρόφων του, στην οποία καταφαίνεται η ηρωική στάση, που τήρησε και ο ίδιος αλλά και οι υπόλοιποι 29 αγωνιστές μπροστά στο γερμανικό εκτελεστικό απόσπασμα.
Βασ. Κ. Λάζαρης
Η Νομαρχιακή Επιτροπή Αχαΐας του ΚΚΕ
για το Καλαβρυτινό Ολοκαύτωμα
Στις 13 Δεκεμβρίου τιμούμε τα θύματα από τη ναζιστική θηριωδία στα Καλάβρυτα. Το Καλαβρυτινό ολοκαύτωμα αποτέλεσε ένα από τα πολλά εγκλήματα που διαπράχθηκαν στη χώρα μας από τους Ναζί κατακτητές.
Ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος έγινε για το ξαναμοίρασμα των αγορών, αλλά και για να ανατρέψουν το πρώτο εργατικό κράτος του κόσμου τη Σοβιετική Ένωση. Δεν έγινε επειδή ο Χίτλερ ήταν ψυχοπαθής. Αυτά τα λένε όσοι θέλουν να κρύψουν ότι ο φασισμός ήταν «παιδί» του καπιταλισμού. Κρύβουν ότι μεγάλες πολυεθνικές όπως η Φορντ, η Ρενό, η Τέξας Όιλ, η General Motors κ.ά. στήριξαν το Χίτλερ για να ανέβει στην εξουσία.
Ο φασισμός ηττήθηκε στην Ελλάδα από τον ελληνικό λαό, όχι από την «ενότητα και την ομοψυχία όλων των Ελλήνων». Στα βουνά ο λαός πολέμησε τους Γερμανούς Ναζί και τους Ιταλούς φασίστες, την ώρα που η αστική τάξη την «έκανε» με τα χρυσάφια της για το Κάιρο ή εμενε στην Ελλάδα και συνεργαζόταν με τους κατακτητές. Δεν τους ενδιέφερε να αντισταθούν, αλλά να μη χάσουν την εξουσία τους από την ένοπλη πάλη του λαού.
Το ΚΚΕ ήταν η ψυχή, η ραχοκοκαλιά και ο βασικός αιμοδότης της Εθνικής Αντίστασης. Δημιούργησε το EAΜ, το στρατό του, τον ΕΛΑΣ, την Ενιαία Πανελλαδική Οργάνωση Νεολαίας την ΕΠΟΝ. Το ΕΑΜ έσωσε το λαό από την πείνα. Πολέμησε τον κατακτητή. Απελευθέρωσε την Ελλάδα. Ο Αρης Βελουχιώτης, ο Καπετάν Νικήτας, ο Καπετάν Φλόγας και χιλιάδες άλλοι επώνυμοι και ανώνυμοι αποτελούν αιώνιο σύμβολο της πάλης του ελληνικού λαού.
Η πάλη για τη λευτεριά του λαού μας γέννησε νέους λαϊκούς θεσμούς. Η Κυβέρνηση της Ελεύθερης Ελλάδας έβαλε τον εργαζόμενο λαό στο προσκήνιο. Οργάνωσε τη Λαϊκή Παιδεία, έδωσε δικαίωμα ψήφου στις γυναίκες και τους νέους.
Η γνώση της Ιστορίας είναι όπλο στην πάλη ενάντια στην εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο.
Στην Αχαΐα τα πρώτα τμήματα του ΕΛΑΣ σχηματίστηκαν το 1943 και έδωσαν μεγάλες μάχες. Στις 9 Σεπτεμβρίου του 1943 τα Καλάβρυτα απελευθερώθηκαν και οδήγησαν στη δημιουργία μιας ευρύτατης ελεύθερης περιοχής (μέρος των επαρχιών Πάτρας και Αιγιαλείας και όλη η επαρχία Καλαβρύτων). Η κυριαρχία των Γερμανών κατακτητων στην περιοχή άρχισε να θίγεται. Τα Καλάβρυτα μπήκαν στο μάτι των κατακτητών, γιατί ο λαός είχε ξεσηκωθεί ενάντιά τους. Οι τοπικοί Γερμανοί στρατιωτικοί με σημαντικότερο τον υποστράτηγο φον Λε Σουίρ υπεύθυνο για την άμυνα της Πελοποννήσου έστελναν υπομνήματα στη Βέρμαχτ με σκοπό την καταστροφή των Καλαβρύτων και της γύρω περιοχής. Έτσι οι Γερμανοί προχώρησαν σε αναγνωριστική αποστολή τον Οκτώβρη με ένα λόχο 105 στρατιωτών. Ο λόχος αυτός στις 16 Οκτώβρη διαλύθηκε αφού έπεσε σε ενέδρα του ΕΛΑΣ κοντά στα χωριά Ρωγοί και Κερπινή. Οι 86 στρατιώτες αιχμαλωτίστηκαν από τον ΕΛΑΣ, 4 σκοτώθηκαν και μόνο 15 διέφυγαν.
Το επόμενο διάστημα ακολούθησαν διαπραγματεύσεις μεταξύ Βέρμαχτ και ΕΛΑΣ για τους αιχμαλώτους. Όμως η απόφαση για καταστροφή των Καλαβρύτων και της γύρω περιοχής είχε παρθεί πολύ νωρίτερα, από τις 22.10.1943. Από τα ντοκουμέντα της εποχής αποδεικνύεται καθαρά ότι η αιτία για το ολοκαύτωμα δεν ήταν η στάση του ΕΛΑΣ, όπως προσπαθούν να διαδίδουν όσοι θέλουν να δώσουν άλλοθι στα Ναζιστικά εγκλήματα. Ιδιαίτερες ευθύνες είχαν οι άγγλοι απεσταλμένοι αλλά και ντόπιοι παράγοντες οι οποίοι έσπευσαν να καθησυχάσουν τους Καλαβρυτινούς. Έτσι 5 Δεκεμβρίου 1943 άρχισε η επιδρομή, σε αυτήν έλαβαν μέρος γερμανικά στρατιωτικά συντάγματα και ένοπλοι έλληνες προδότες, τα περιβόητα Τάγματα Ασφαλείας, από Πάτρα, Αίγιο, Τρίπολη και Άργος με σκοπό την περικύκλωση. Στις 7 Δεκεμβρίου οι γερμανικές στρατιωτικές δυνάμεις πλησίασαν τα Μαζέικα όπου κρατούσε ο ΕΛΑΣ τους αιχμαλώτους από τη μάχη των Ρωγών. Επειδή κινδύνευαν οι ΕΛΑΣίτες να πιαστούν και να περικυκλωθούν στο σημείο που κράταγαν τους αιχμαλώτους τους, υποχρεώθηκαν να τους εκτελέσουν.
Δυο μέρες μετά την εκτέλεση των αιχμαλώτων οι Γερμανοί μπήκαν στα Καλάβρυτα. Οι κάτοικοι δεν επιχείρησαν να διαφύγουν, πίστευαν πως οι Γερμανοί δε θα τους πειράξουν, άλλωστε σε αυτό τους διαβεβαίωσαν πολλοί μεταξύ αυτών και ο έλληνας διερμηνέας των γερμανικών αποστολών. Στις 13 Δεκέμβρη έγινε η μεγάλη σφαγή στο λόφο ΚΑΠΗ. Λέγεται ότι τα θύματα έφτασαν τα 1300 άτομα. Από τους συμμετέχοντες σε αυτό το έγκλημα οι περισσότεροι δεν καταδικάστηκαν, ούτε οδηγήθηκαν ποτέ σε δίκη. Η αστική τάξη της χωρα μας μαζί με τα «τσιράκια» της, προσπαθεί εδώ και χρόνια να παραγράψει την ιστορία. Παλιότερα εκτελώντας και στέλνοντας χιλιάδες κομμουνιστές και προοδευτικούς ανθρώπους σε εξορίες και φυλακές. Σήμερα δίνει εκατομμύρια ευρώ για να λασπολογήσει και να συκοφαντήσει. Είναι προκλητική η προσπάθειά τους, να εξισώσουν τους κομμουνιστές και τους προοδευτικούς που αγωνίστηκαν για την απελευθέρωση της Ελλάδας, με τους ναζί και τους ντόπιους δοσίλογους. Τιμάμε και Εμπνεόμαστε από το Έπος της Εθνικής Αντίστασης και από το μεγάλο αντιφασιστικό αγώνα του σοβιετικού λαού. Σήμερα η ανάγκη θα φερει την οργή. Ο σοσιαλισμός ειναι αναγκαίος και επίκαιρος, η μόνη απάντηση στη καπιταλιστική βαρβαρότητα που γεννά φτώχεια, κρίσεις και πόλεμους.
ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ....
ΣΤΟ ΕΠΟΜΕΝΟ: ΤΟ ΟΛΟΚΑΥΤΩΜΑ ΤΩΝ ΚΑΛΑΒΡΥΤΩΝ ΤΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΑΦΗΣΕ ΠΙΣΩ ΤΟΥ (άρθρο του Γρηγόρη Σολωμού)
ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ....
ΣΤΟ ΕΠΟΜΕΝΟ: ΤΟ ΟΛΟΚΑΥΤΩΜΑ ΤΩΝ ΚΑΛΑΒΡΥΤΩΝ ΤΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΑΦΗΣΕ ΠΙΣΩ ΤΟΥ (άρθρο του Γρηγόρη Σολωμού)
Δεν υπάρχουν σχόλια
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.