Λυράρης στον Επικούρειο Απόλλωνα στις Βάσσες Φιγαλείας - Μοριάς

Γράφει ο Δημήτρης Σταθακόπουλος Όσο και εάν σήμερα φαίνεται παράξενο, στην Πελοπόννησο ( Μοριά ) , έπαιζαν Λύρες ( βλ. γκραβούρα Λυράρ...

Γράφει ο Δημήτρης Σταθακόπουλος

Όσο και εάν σήμερα φαίνεται παράξενο, στην Πελοπόννησο ( Μοριά ) , έπαιζαν Λύρες ( βλ. γκραβούρα Λυράρη από το ναό του Επικουρείου Απόλλωνα στις Βάσσες της Φιγαλείας ) . Μάλιστα τα δημοτικά τραγούδια «τα έκαμναν οι χωριάτες, οι στραβοί με ...τες λύρες». Ετσι λέει στη «Διήγηση συμβάντων της ελληνικής φυλής» ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, ο οποίος μάλιστα πριν από κάποια μάχη είχε την αποτελεσματική ιδέα να προσαρμόσει στην περίσταση ένα παλιό δημοτικό, «Της νύχτας οι αρματολοί και της αυγής οι κλέφτες», για να ενθαρρύνει τα παλικάρια του: «Πρώτα τους ορμήνευσα μιλητά, έπειτα το έκαμα και τραγούδι και το ετραγούδησα», θυμάται. 

Στους τυφλούς ραψωδούς αναφέρεται επίσης ο Κλωντ Φωριέλ, στα «Προλεγόμενα» της συλλογής του με Ελληνικά Δημοτικά Τραγούδια, που πρωτοεκδόθηκε στο Παρίσι, μέσα στην Επανάσταση, 1824-25: «Τα κλέφτικα τραγούδια .......... τα περισσότερα θεωρούνται έργα τυφλών ζητιάνων που υπάρχουν σ’ όλη την Ελλάδα και θυμίζουν τους αρχαίους ραψωδούς με τόσο παρόμοιο τρόπο, που έχει κάτι το εκπληκτικό» (η μετάφραση είναι του Αλέξη Πολίτη, επιμελητή της έκδοσης της συλλογής του Φωριέλ από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης). Στους τυφλούς δημιουργούς του λαϊκού τραγουδιού αναφέρεται και ο Γεώργιος Τερτσέτης και βέβαια ο Νικόλαος Πολίτης, στο δοκίμιό του «Γνωστοί ποιηταί δημοτικών ασμάτων», ανάμεσα στους οποίους ο Δημητσανίτης Τσοπανάκος, αλλά και ο Μακρυγιάννης και ο Θεόδωρος Γρίβας, ο ταραχώδης βίος του οποίου έχει επίσης απαθανατιστεί από αρκετά δημοτικά. Και τυφλός ήταν ο γέροντας Ζακύνθιος τραγουδιστής Νικόλαος Κοκονδρής, που, όπως γράφει ο Σεφέρης στις «Δοκιμές», τον άκουσε ο Σολωμός «περνώντας μια νύχτα έξω από μια ταβέρνα» και «συγκινήθηκε τόσο στο άκουσμα των στίχων, που όρμησε μέσα στο καπελειό και πρόσταξε να τους κεράσουν όλους».

Δημήτρης Σταθακόπουλος

Δρ. κοινωνιολογίας της ιστορίας, Παντείου πανεπιστημίου Διπλωματούχου Βυζαντινής μουσικής - μουσικολόγου Μέλους του international society for ethnomusicology Bloomington Indiana Univ. Δικηγόρου παρ’ Αρείω Πάγω Μέλους του Δ.Σ του Δικηγορικού Συλλόγου Πειραιά Μέλους της Ελληνικής αντιπροσωπείας στην Ευρωπαϊκή Ένωση Δικηγόρων CCBE