Συμπεράσματα Συνεδρίου ΕΝΠΕ με θέμα τα «Οικονομικά των Περιφερειών»

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ του Έκτακτου Συνεδρίου της ΕΝΠΕ με θέμα τα «Οικονομικά των Περιφερειών» Αθήνα, Παρασκευή, 20 Σεπτεμβρίου 2013  ...

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

του Έκτακτου Συνεδρίου της ΕΝΠΕ

με θέμα τα «Οικονομικά των Περιφερειών»

Αθήνα, Παρασκευή, 20 Σεπτεμβρίου 2013 

Η Ένωση Περιφερειών Ελλάδας, σε συνέχεια του Τακτικού Συνεδρίου του Φεβρουαρίου 2013 αποφάσισε, τη διεξαγωγή αυτού του Έκτακτου Συνεδρίου, με μόνο θέμα τα Οικονομικά των Περιφερειών.

Το συνέδριο αυτό γίνεται σε μια πολύ κρίσιμη στιγμή για τον τόπο. Η κρίση, όχι μόνο η οικονομική, αλλά κυρίως η πολιτική και η κοινωνική βαθαίνει. Η ανεργία έχει φτάσει το 60% στους νέους, τα νοικοκυριά αδυνατούν να ανταποκριθούν σε βασικές ανάγκες, όλο και περισσότεροι συμπολίτες μας βρίσκονται μπροστά στην απειλή του κοινωνικού αποκλεισμού, της περιθωριοποίησης, της εξόντωσης.

Στην κρίσιμη αυτή συγκυρία, αποφασίσαμε να μιλήσουμε για τα Οικονομικά των Περιφερειών.

1. Η ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ

Σήμερα, περισσότερο από ποτέ, η επένδυση στην Περιφέρεια δεν αποτελεί απλά περιφερειακή πολιτική αλλά τη μόνη βιώσιμη εθνική αναπτυξιακή στρατηγική. Παράλληλα, η ενδυνάμωση της περιφερειακής πολιτικής δεν είναι μόνο θέμα ανάπτυξης αλλά είναι ισοδύναμα απαραίτητη και ικανή συνθήκη για την προάσπιση και ενδυνάμωση των δημοκρατικών θεσμών στη χώρα μας. Προτείνουμε και διεκδικούμε τα ακόλουθα :

1.1. Την άμεση θεσμική ολοκλήρωση του ρόλου των Περιφερειών στον αναπτυξιακό προγραμματισμό και στις δημόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις.

Ζητούμε:

• Να προχωρήσει η θεσμική ολοκλήρωση της αρχιτεκτονικής του Προγράμματος “ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗΣ” σύμφωνα με την πρόταση της ΕΝΠΕ. Ο ρόλος της Κεντρικής Κυβέρνησης να εξαντλείται στον εποπτικό και τον ελεγκτικό ρόλο της.
• Να διευρυνθεί ο ρόλος των Περιφερειών στο χωροταξικό σχεδιασμό και τον αναπτυξιακό προγραμματισμό, με τη δυνατότητα έκδοσης κανονιστικών πράξεων εξειδίκευσης και εφαρμογής της νομοθεσίας που αφορά την περιφερειακή ανάπτυξη.
• Να ολοκληρωθεί άμεσα από την Κεντρική Κυβέρνηση το Εθνικό Κτηματολόγιο και Δασολόγιο ώστε να είναι τα πολύτιμα και βασικά εργαλεία για την ανάπτυξη της περιφέρειας, με κυρίαρχους στόχους την προστασία του περιβάλλοντος, την εδαφική συνοχή, την ισόρροπη κατανομή των ωφελειών και τη διαφύλαξη της δημόσιας περιουσίας.
• Να αναμορφωθεί το νομοθετικό πλαίσιο του αναπτυξιακού σχεδιασμού της Περιφέρειας όσον αφορά τη σχέση μεταξύ πρωτογενούς, δευτερογενούς και τριτογενούς τομέα με κριτήρια γεωγραφικά, οικονομικά και κοινωνικά.

1.2. Την προώθηση των κατάλληλων νομοθετικών ρυθμίσεων και τη δημιουργία των αναγκαίων δομών και λειτουργιών που θα υπηρετούν την αναπτυξιακή στρατηγική, με βασικό στόχο τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας και την πλήρη διαφάνεια.

Στον τομέα των ιδιωτικών επενδύσεων

Η Κεντρική Κυβέρνηση να διατηρήσει τον εποπτικό ρόλο για τη διασφάλιση της αποτελεσματικότητας και της διαφάνειας στις διαδικασίες υποδοχής και έγκρισης των επενδύσεων. Να αξιοποιηθεί άμεσα και οριστικά ο θεσμός των 13 κέντρων υποδοχής και έγκρισης επενδύσεων, με ένα κέντρο ανά Περιφέρεια και με τη στελέχωσή του με προσωπικό υψηλής εξειδίκευσης.

Να αξιοποιηθεί η δυνατότητα της προέγκρισης επενδυτικών προτάσεων με την υποβολή ενός πλήρους φακέλου, το περιεχόμενο του οποίου μπορεί να καθοριστεί από την Κεντρική Κυβέρνηση.

Να οργανωθεί η διαβούλευση με τις Περιφέρειες στην στοχευμένη αναζήτηση επενδυτικών προτάσεων που θα συνάδουν με τις αναπτυξιακές προτεραιότητες και χαρακτηριστικά της κάθε Περιφέρειας, όπως αυτά αποτυπώνονται στον πενταετή επιχειρησιακό σχεδιασμό της.

Αναμόρφωση και αύξηση του Προγράμματος Δημόσιων Επενδύσεων

Το ΠΔΕ θα πρέπει να αποκτήσει αυτόνομο χαρακτήρα και μακροπρόθεσμο σχεδιασμό, για την κάλυψη των αναγκών της χώρας. Απαιτείται: α) η επικαιροποίηση του θεσμού του δημοκρατικού προγραμματισμού στην έγκριση και στην υλοποίηση των προγραμμάτων και β) η διασφάλιση της συνέργειας των χρηματοδοτήσεων του ΠΔΕ με τις αντίστοιχες ευρωπαϊκές χρηματοδοτήσεις.

Ολοκλήρωση των Π.Ε.Π. και γενικότερα του Ε.Σ.Π.Α. 2007–2013

Οι Περιφέρειες, από την ημέρα που ανέλαβαν τη διαχείριση των Π.Ε.Π. (πλην των ποσών που εκχωρήθηκαν στα Υπουργεία), ανταποκρίθηκαν στις πραγματικές ανάγκες σε έργα και δράσεις της περιοχής τους, αξιοποίησαν τους ικανούς δικαιούχους κάθε περιφερειακής ενότητας και απέδειξαν την αποτελεσματικότητά τους στη διαχείριση των συγχρηματοδοτούμενων Επιχειρησιακών Προγραμμάτων και στην απορρόφηση των πόρων τους.

Διεκδικούμε το αυτονόητο : Η Κυβέρνηση και η Κεντρική Δημόσια Διοίκηση να αξιοποιήσουν τις Περιφέρειες ως τον καταλληλότερο αποκεντρωμένο πολιτικό θεσμό και ως τον επιχειρησιακά ικανότερο μηχανισμό ολοκλήρωσης του Ε.Σ.Π.Α. 2007–2013.

Προετοιμασία του Συμφώνου Εταιρικής Σχέσης (Σ.Ε.Σ.) και των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων 2014–2020

Να προχωρήσει άμεσα η συγκρότηση ολοκληρωμένων πολυ–τομεακών και πολυ–ταμειακών περιφερειακών προγραμμάτων με την ενσωμάτωση χρηματοδοτήσεων του Αγροτικού Τομέα, του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου, του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης και του Ταμείου Συνοχής ώστε να κατευθυνθούν οι πόροι της νέας προγραμματικής περιόδου στις Περιφέρειες και παράλληλα να περιοριστούν τα κεντρικά – τομεακά προγράμματα σε παρεμβάσεις αμιγώς εθνικού ενδιαφέροντος.

Στο τομέα της αξιοποίησης των αμιγώς Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων

Να εξαλειφθούν οι άκαμπτες διαχειριστικές διαδικασίες και ανακολουθίες που εμποδίζουν την υλοποίηση ή τη συμμετοχή των Περιφερειών στην διαχείριση των αμιγώς Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων. Προτείνεται να δημιουργηθεί ειδική μονάδα υποστήριξης Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων, στον αρμόδιο ελεγκτικό μηχανισμό του κράτους, που θα ενεργεί με συγκεκριμένες οδηγίες και κατευθυντήριες γραμμές, θα μειώνει τις καθυστερήσεις που εμφανίζονται στη διαδικασία πληρωμής, οι οποίες συχνά οφείλονται στην ερμηνεία διατάξεων και δεν θα υπεισέρχεται στη σκοπιμότητα του έργου, ούτε θα νομολογεί σε θέματα δημοσίων έργων και συμβάσεων.

1.3. Την επείγουσα και κατά προτεραιότητα ενίσχυση της επιχειρηματικότητας ειδικών κατηγοριών με έμφαση στην επιχειρηματικότητα των νέων και την προώθηση της καινοτομίας.

Πρέπει να στοχεύσουμε στην ενίσχυση επιχειρήσεων για την υλοποίηση επενδύσεων προσανατολισμένων στην καινοτομία, το περιβάλλον και τις τεχνολογίες πληροφορικής και την απευθείας τόνωση του επιχειρείν σε συνθήκες κρίσης. Πρέπει να προδιαγράψουμε δράσεις τόνωσης της επιχειρηματικότητας και της επιχειρηματικότητας ειδικών κατηγοριών (νεανική, γυναικεία επιχειρηματικότητα κλπ) με απώτερη επιδίωξη τη δημιουργία θέσεων απασχόλησης. Πρέπει να συνθέσουμε παρεμβάσεις με στόχο την ανάδειξη του επιχειρηματικού «πλεονεκτήματος» των περιφερειών της χώρας μέσω στοχευμένων ενεργειών ενίσχυσης ΜΜΕ σε τομείς και δραστηριότητες που συνάδουν με τα χαρακτηριστικά αυτά.

Πρέπει να αποφασίσουμε να διπλασιάσουμε τους διατιθέμενους πόρους για να δώσουμε τη δυνατότητα στους νέους αντί της φυγής στο εξωτερικό, της ανάπτυξης πρωτοβουλιών στην Ελλάδα. Για να υποστηριχθεί όμως η νέα επιχειρηματικότητα και η καινοτομία απαιτούνται άμεσα μέτρα, αλλά και μέτρα που θα δημιουργούν υποδομές υποδοχής και υποστήριξης.

Η Αιρετή Περιφέρεια είναι ο μόνος σήμερα θεσμός που στον σκληρό πυρήνα των αρμοδιοτήτων της είναι η ανάπτυξη, άρα και η διέξοδος από την γκρίζα και καταστροφική ζώνη της ύφεσης. Η εμπιστοσύνη και η έμπρακτη πολιτική βούληση για τη γενναία στήριξη του θεσμού είναι μονόδρομος. Η Κυβέρνηση οφείλει να αντιληφθεί ότι η Τοπική Αυτοδιοίκηση αποτελεί τον τελευταίο θεσμό, που όντας κοντά στον πολίτη, εργάζεται για την κοινωνική συνοχή, μεριμνά για τις πλέον ευαίσθητες και αδύναμες κατηγορίες, παρέχει ελπίδα για το μέλλον.

2. ΟΙ ΑΝΑΓΚΑΙΕΣ ΔΙΑΡΘΡΩΤΙΚΕΣ ΑΛΛΑΓΕΣ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΠΡΟΓΡΑΜ-ΜΑΤΙΚΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ 2014–2020

Για να πετύχει η χώρα μας ένα καινούργιο ξεκίνημα στη νέα προγραμματική περίοδο, με το εκπονούμενο Σύμφωνο Εταιρικής Σχέσης Σ.Ε.Σ. (νέο Ε.Σ.Π.Α.) 2014–2020, είναι απαραίτητες τρεις διαρθρωτικές αλλαγές.

1Η ΔΙΑΡΘΡΩΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ : ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΑΡΧΗΣ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΥ

Το Υπουργείο Ανάπτυξης, αντί να συντονίζει, διαχειρίζεται, υλοποιεί, αξιολογεί και ελέγχει την υλοποίηση των συγχρηματοδοτούμενων Επιχειρησιακών Προγραμμάτων, προτείνουμε να γίνει η Εθνική Αρχή Συντονισμού τους.

2Η ΔΙΑΡΘΡΩΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ : ΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ ΤΟΥ ΕΠΙΤΕΛΙΚΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ

Τα Υπουργεία, στο πλαίσιο του επιτελικού ρόλου τους, οφείλουν να σχεδιάζουν πολιτικές έγκαιρα, να νομοθετούν γρήγορα και να συντονίζουν αποτελεσματικά την εφαρμογή των πολιτικών τους.

Οι Περιφέρειες θα ελέγχονται ώστε να διαχειρίζονται αποτελεσματικά τους πόρους, ακολουθώντας απαρέγκλιτα την Εθνική στρατηγική που σχεδίασαν τα αρμόδια Υπουργεία και τον Αναπτυξιακό προγραμματισμό για την περιφέρειά τους. Παρέκκλιση από στόχους και αναπτυξιακές στρατηγικές θα έχει επίπτωση στην ευθύνη διαχείρισης.

Η Τοπική Αυτοδιοίκηση και οι αρμόδιοι θεσμικοί φορείς θα υλοποιούν και εφόσον πιστοποιηθούν για την επάρκειά τους, θα καταργηθούν όλοι οι περιττοί προέλεγχοι από τις διαχειριστικές αρχές, εφαρμόζοντας σύγχρονες αρχές διαχείρισης κινδύνου (risk management) και δειγματοληπτικούς ελέγχους με βαριές ποινές για όσους λειτουργούν έξω από τους κανόνες της διαχείρισης.

3Η ΔΙΑΡΘΡΩΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ: ΝΕΟ ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΓΙΑ ΤΑ ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ

Το νομοθετικό πλαίσιο για τα Δημόσια Έργα και τις Απαλλοτριώσεις πρέπει να αντικατασταθεί από ένα νέο θεσμικό πλαίσιο παραγωγής δημοσίων έργων, όπως αυτό των σύγχρονων ευρωπαϊκών χωρών.

3. ΟΙ ΠΟΡΟΙ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ

Προϋπόθεση για την τεκμηριωμένη και κατά συνέπεια αποτελεσματική διεκδίκηση των οικονομικών αιτημάτων των Περιφερειών είναι η οικοδόμηση ενός αξιόπιστου κεντρικού μηχανισμού τεκμηρίωσης, ο οποίος :

• θα παρακολουθεί την τήρηση της απόδοσης των θεσμοθετημένων πόρων,

• θα υπολογίζει σε ετήσια βάση το κόστος λειτουργίας των Περιφερειακών Υπηρεσιών και

• θα κοστολογεί τις δαπάνες άσκησης κάθε μεταφερόμενης αρμοδιότητας.

Το σημαντικότερο όμως όλων είναι να υιοθετηθεί ένα νέο σύστημα οικονομικού προγραμματισμού των εσόδων των Περιφερειών, σε συνεργασία με τα αρμόδια Υπουργεία που θα στηρίζεται στις αρχές της διαφάνειας και της προβλεψιμότητας που αποτελούν τον πυρήνα της χρηστής διαχείρισης αλλά και της κατοχύρωσης της οικονομικής αυτοτέλειας των Περιφερειών. Το σύστημα αυτό θα πρέπει να στηρίζεται σε ένα μεσοχρόνιο προϋπολογισμό των Κ.Α.Π. σε ορίζοντα τουλάχιστον τριετίας, προκειμένου αυτοί να υπολογίζονται βάσει του μέσου όρου των φορολογικών εσόδων των τριών τελευταίων ετών, ώστε να αποφεύγονται έντονες διακυμάνσεις λόγω ειδικών συνθηκών όπως οι σημερινές.

Παράλληλα, θα πρέπει να δημιουργήσουμε νέα έσοδα. Με τη χρήση νέων σύγχρονων χρηματοδοτικών πηγών και εργαλείων που θα μας δίνουν τη δυνατότητα μόχλευσης κεφαλαίων για την ανάπτυξη. Αυτή είναι η μόνη ουσιαστική διέξοδος που κατοχυρώνει την οικονομική αυτοτέλεια των Περιφερειών σε βάθος χρόνου αλλά και το ρόλο τους στην αναπτυξιακή της χώρας μας.

3.1. ΤΑΚΤΙΚΟΣ ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ

3.1.1. Κεντρικοί Αυτοτελείς Πόροι – Κ.Α.Π.

Οι περικοπές στους θεσμοθετημένους Κεντρικούς Αυτοτελείς Πόρους που έγιναν τα δύο τελευταία χρόνια φτάνουν το 60% στους λειτουργικούς πόρους και το 90% στους επενδυτικούς πόρους.

Διεκδικούμε την απόδοση των θεσμοθετημένων Κ.Α.Π. και προτείνουμε:

• Ένα νέο τρόπο υπολογισμού των Κ.Α.Π. σε τριετή βάση, με μέγιστο όριο διακύμανσης, για να εξασφαλίζεται ο καλύτερος δυνατός προγραμματισμός των Επιχειρησιακών μας Σχεδίων.

• Την εξασφάλιση ενός ελάχιστου εγγυημένου ποσού λειτουργικών πόρων σε σχέση με τις μεταφερόμενες αρμοδιότητες. Γι’ αυτό απαιτείται η ταχύτερη δυνατή κοστολόγηση των υπηρεσιών. Κίνηση που θα συμβάλει στην βελτίωση τόσο των παρεχόμενων υπηρεσιών και της σχέσης κόστους-απόδοσης αλλά και της «αυτόματης» μεταφοράς καλών πρακτικών από Περιφέρεια σε Περιφέρεια.

• Την εγκαθίδρυση μηχανισμού αυτόματης εκχώρησης των αναλογούντων πόρων για τις μεταφερόμενες αρμοδιότητες και

• Τη θέσπιση ρητρών έγκαιρης καταβολής των Κ.Α.Π. από την κυβέρνηση.

Εκτιμούμε ότι η πρόταση που προετοιμάζει το Διοικητικό Συμβούλιο της Ένωσης Περιφερειών Ελλάδας είναι σε σωστή κατεύθυνση, λαμβάνοντας υπόψη αντικειμενικά κριτήρια και ζητούμε την επιτάχυνση διατύπωσης της τελικής πρότασης και την έγκαιρη υιοθέτησή της από την Κυβέρνηση.

Για κάθε σκέλος των Κ.Α.Π. (λειτουργικούς και επενδυτικούς) προτείνουμε ένα αναλογικό, σχετιζόμενο με πληθυσμιακά, κοινωνικά και γεωγραφικά κριτήρια και ένα εξισορροπητικό μέρος, που θα αμβλύνει τις ειδικές συνθήκες που αντιμετωπίζουν οι Περιφέρειες (ορεινότητα, νησιωτικότητα, «μητροπολιτικότητα»), όπως συμφωνήθηκε στο Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΝΠΕ.

Προτείνουμε, επίσης, την τήρηση μέγιστων ποσοστών μείωσης των Κ.Α.Π. σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Η παραπάνω διαδικασία είναι διαρκής και ανοικτή ανά τακτά χρονικά διαστήματα.

Μεσοπρόθεσμα, την οικονομική αυτοτέλεια των Περιφερειών την επιδιώκουμε μέσα από την αποκέντρωση των πόρων, που πρέπει να κατοχυρωθεί και συνταγματικά.

Η Ελληνική κοινωνία χρειάζεται δίπλα της έναν αξιόπιστο πυλώνα, την Περιφέρεια, που θα συντονίζει σε περιφερειακό επίπεδο τις κοινωνικές πολιτικές και θα ενεργοποιεί, με δημόσιες επενδύσεις και προσέλκυση ιδιωτικών επενδύσεων, την ενδογενή ανάπτυξη κάθε περιοχής.

3.1.2. Εθνικό Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων – Π.Δ.Ε.

Το Εθνικό Π.Δ.Ε. είναι περιορισμένο λόγω των δημοσιονομικών προβλημάτων της χώρας.

Οι Περιφέρειες είναι η καταλληλότερη βαθμίδα της Δημόσιας Διοίκησης για τον προγραμματισμό και την υλοποίηση των δημοσίων επενδύσεων (πλην των έργων τεχνικής υποδομής εθνικής κλίμακας), που είναι αναγκαίες για την ανάπτυξη της οικονομίας και την κοινωνική συνοχή.

Γι’ αυτό προτείνουμε τη συνεργασία των Υπουργείων Ανάπτυξης και Οικονομικών με την ΕΝΠΕ στη διαμόρφωση των κριτηρίων τομεακής και περιφερειακής κατανομής του Εθνικού Π.Δ.Ε. (έστω και περιορισμένου σήμερα) και την αποκέντρωση της διαχείρισής του.

3.1.3. Θεσμοθετημένοι Ειδικοί Πόροι

Θεωρούμε απολύτως αναγκαία τη συνεργασία των Υπουργείων Ανάπτυξης και Οικονομικών με την ΕΝΠΕ στη διεύρυνση και εκλογίκευση των Ειδικών Πόρων με αντικειμενικά κριτήρια, που θα συνδέονται τόσο με τις ανάγκες κάθε γεωγραφικής περιοχής όσο και με τους αξιοποιούμενους ενδογενείς πόρους της.

3.1.4. Λοιπές κρατικές επιχορηγήσεις (Μεταβιβαστικές πληρωμές, έκτακτες επιχορηγήσεις κλπ.)

Δεν διεκδικούμε πρόσθετους πόρους. Ζητούμε αντικειμενικά και συμφωνημένα κριτήρια και ουσιαστική διαφάνεια στη χρηματοδότηση των Περιφερειών με τις έκτακτες επιχορηγήσεις.

3.2. ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΩΝ ΚΑΙ ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΩΝ ΠΟΡΩΝ

3.2.1. Είναι αναγκαία η πολιτική και νομοθετική διασφάλιση της Συνταγματικής επιταγής σύμφωνα με την οποία η μεταφορά αρμοδιοτήτων στην Τοπική Αυτοδιοίκηση (Περιφέρειες και Δήμους) πρέπει να συνοδεύεται από τους αντίστοιχους οικονομικούς πόρους.

3.2.2. Διεκδικούμε τη μεταφορά και των λοιπών πόρων πλην των οικονομικών (προσωπικού, υλικοτεχνικής υποδομής κλπ.).

Δηλώνουμε ότι δεν πρόκειται εφεξής οι Περιφέρειες να καταστρατηγήσουν το Σύνταγμα και να αναλάβουν την άσκηση αρμοδιοτήτων που δεν συνοδεύονται από τους αντίστοιχους πόρους (οικονομικούς πόρους, ανθρώπινο δυναμικό, υλικοτεχνική υποδομή).

4. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ – ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ – ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ

4.1. ΝΕΟ ΜΟΝΤΕΛΟ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗΣ ΤΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ

4.1.1. Νέο μοντέλο οργάνωσης της οικονομικής διοίκησης της Περιφέρειας και εκσυγχρονισμός του ρόλου των συλλογικών και των μονομελών οργάνων (Περιφερειακού Συμβουλίου, Οικονομικής Επιτροπής κλπ.) στην πολιτική διεύθυνση των οικονομικών της Περιφέρειας – Ειδική Επιτροπή του Περιφερειακού Συμβουλίου

Προτείνουμε τη βελτίωση του κανονιστικού πλαισίου που αφορά στην οργάνωση της οικονομικής διοίκησης της Περιφέρειας και στο ρόλο των οργάνων της που διευθύνουν τα οικονομικά της, με κατεύθυνση την αποκέντρωση των αρμοδιοτήτων και την αποτελεσματικότερη λειτουργία τους.

Θεωρούμε αναγκαία τη συγκρότηση Ειδικής Επιτροπής του Περιφερειακού Συμβουλίου που θα παρακολουθεί την εφαρμογή του Πενταετούς Επιχειρησιακού Προγράμματος, του Ετήσιου Προγράμματος Δράσης και του Ετήσιου Προϋπολογισμού της Περιφέρειας.

4.2. ΠΕΝΤΑΕΤΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΚΑΙ ΕΤΗΣΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΡΑΣΗΣ

4.2.1. Βελτίωση του κανονιστικού πλαισίου – Δείκτες παρακολούθησης και αξιολόγησης – Υποστήριξη των Περιφερειών για την εφαρμογή τους

Θεωρούμε απαραίτητη τη βελτίωση του κανονιστικού πλαισίου που αφορά στο Πενταετές Επιχειρησιακό Πρόγραμμα και στο Ετήσιο Πρόγραμμα Δράσης, την εκπόνηση δεικτών παρακολούθησης και αξιολόγησής τους, αλλά και την επιτελική υποστήριξη των λειτουργιών αναπτυξιακού προγραμματισμού των Περιφερειών για την εφαρμογή τους.

Προτείνουμε τη σύνδεση των Πενταετών Επιχειρησιακών Προγραμμάτων με τα Επιχειρησιακά Προγράμματα της νέας προγραμματικής περιόδου 2014–2020 και τη Διαβαθμιδική Συνεργασία

4.3. ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ

4.3.1. Εκπόνηση – Εκτέλεση – Παρακολούθηση – Αξιολόγηση και Σύνδεση του Προϋπολογισμού με το Πενταετές Επιχειρησιακό Πρόγραμμα και με το Ετήσιο Πρόγραμμα Δράσης της Περιφέρειας (περιλαμβανομένου του Τεχνικού Προγράμματος)

Προωθούμε τη βελτίωση της εκπόνησης – εκτέλεσης – παρακο-λούθησης – αξιολόγησης του Προϋπολογισμού της Περιφέρειας και την ουσιαστική σύνδεσή του με το Πενταετές Επιχειρησιακό Πρόγραμμα και με το Ετήσιο Πρόγραμμα Δράσης της Περιφέρειας και ζητούμε τη βελτίωση του αντίστοιχου κανονιστικού πλαισίου.

Για το λόγο αυτό θεωρούμε όχι μόνο αντισυνταγματική αλλά και επιχειρησιακά ατελέσφορη την παρεμβατική λειτουργία του «Παρατηρητηρίου Οικονομικής Αυτοτέλειας». Η Περιφέρεια μπορεί να οργανώσει αποτελεσματικά τον αναπτυξιακό προγραμματισμό των έργων της, τον οικονομικό προϋπολογισμό των λειτουργιών της και την οικονομική διαχείριση των εσόδων και εξόδων της, ώστε να διασφαλίζει χωρίς επιτροπεία τη βιωσιμότητα και την αποδοτικότητα στη λειτουργία της.

4.4. ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΩΝ ΔΟΜΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ

4.4.1. Οργάνωση Οικονομικών Υπηρεσιών – Μοντελοποίηση διαδικασιών – Διπλογραφικό σύστημα – Αναλυτική λογιστική

Προωθούμε την οργάνωση των Οικονομικών Υπηρεσιών μέσω της «μοντελοποίησης» των διαδικασιών, της εφαρμογής του διπλογραφικού συστήματος και της αναλυτικής λογιστικής, καθώς και της κατάρτισης του ανθρώπινου δυναμικού τους, προκειμένου να διασφαλίσουμε τη διαφανή και αποτελεσματική οικονομική διοίκηση κάθε Περιφέρειας.

4.4.2. Οι σχέσεις με τους προμηθευτές και με τους πολίτες (οι προτάσεις του Συνηγόρου του Πολίτη κλπ.)

Υιοθετούμε τις προτάσεις του Συνηγόρου του Πολίτη που αφορούν στη βελτίωση των σχέσεων της Περιφέρειας με τους προμηθευτές και με τους πολίτες.

4.5. ΔΙΑΦΟΡΑ ΘΕΣΜΙΚΑ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ

4.5.1. Ενιαία Αρχή Πληρωμής – Προβλήματα εφαρμογής

Συμφωνούμε στην ενοποίηση του συστήματος προμηθειών σε κάθε Περιφέρεια και στη διασφάλιση της διαφάνειας αυτών, με ταυτόχρονη όμως απλοποίηση της σχετικής γραφειοκρατίας και βελτίωση της αποτελεσματικότητας των αντίστοιχων διαδικασιών. Επίσης, στο πλαίσιο του συστήματος αυτού θεωρούμε αναγκαία την ενδοπεριφερειακή αποκέντρωση ορισμένων προμηθειών στο επίπεδο των Περιφερειακών Ενοτήτων.

4.5.2. Επιλεξιμότητα δαπανών (πλαφόν στα καύσιμα κλπ.)

Επαναφέρουμε τις συγκεκριμένες προτάσεις μας, που επανειλημμένα έχουμε υποβάλλει, οι οποίες αφορούν στην αντιμετώπιση των καθημερινών προβλημάτων μας.

Για να επιτευχθούν τα παραπάνω, διεκδικούμε να εγκριθεί επιτέλους η χρηματοδότηση του επιχειρησιακού σχεδίου της ΕΝΠΕ για τον λειτουργικό εκσυγχρονισμό των Περιφερειών από τα Επιχειρησιακά Προγράμματα «Διοικητική Μεταρρύθμιση» και «Ψηφιακή Σύγκλιση».

Με αυτή την προϋπόθεση, οι Περιφέρειες μπορούν να διασφαλίσουν αυτά που απαιτεί η οικονομία και ζητά η κοινωνία :

• την αποτελεσματική οργάνωση των υπηρεσιών τους και την άμεση εξυπηρέτηση των επιχειρήσεων και των πολιτών,

• τον αξιόπιστο προγραμματισμό της οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης της περιοχής τους, αξιοποιώντας και τα συγχρηματοδο-τούμενα από την Ε.Ε. προγράμματα της περιόδου 2014–2020,

• τον έγκαιρο προϋπολογισμό εσόδων–εξόδων και την αποδοτική οικονομική διαχείριση των πόρων τους, με διασφάλιση της διαφάνειας στους στόχους και στις λειτουργίες τους.

5. ΕΛΕΓΧΟΣ ΤΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ

5.1. ΕΝΙΑΙΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ΤΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ

Συμφωνούμε στη δημιουργία ενός ενιαίου συστήματος παρακολούθησης των οικονομικών των Περιφερειών, του οποίου θα διασφαλίζεται η διαλειτουργικότητά με τα αντίστοιχα συστήματα της Κεντρικής Δημόσιας Διοίκησης, ώστε να επιτευχθεί η διαφάνεια της διαχείρισης του συνόλου των οικονομικών του Κράτους και η ισότιμη και αποτελεσματική συνεργασία Κυβέρνησης – Περιφερειών στη διαμόρφωση και εφαρμογή των εθνικών και των περιφερειακών δημόσιων πολιτικών.

Γι’ αυτό διαφωνούμε με τη δομή και τις αρμοδιότητες του Παρατηρητηρίου Οικονομικής Αυτοτέλειας, που δεν επιδιώκει τη συνεργασία αυτή, αλλά έχει μονόπλευρη και παρεμβατική λειτουργία και στοχεύει στην επιτροπεία των Περιφερειών.

5.2. ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ

ΥΔΕ (Υπηρεσίες ΓΛΚ), Παρατηρητήριο Οικονομικής Αυτοτέλειας, Υπηρεσία Αυτοτελούς Εποπτείας ΟΤΑ κλπ.

Πάγια θέση της ΕΝΠΕ είναι η εφαρμογή των κανόνων νομιμότητας και διαφάνειας στην οικονομική διοίκηση και διαχείριση της αιρετής Περιφέρειας.

Επανειλημμένα έχουμε ζητήσει την άμεση εφαρμογή των διατάξεων του «Καλλικράτη» για τον προληπτικό έλεγχο των δαπανών των Περιφερειών και των ΝΠΔΔ αυτών, από το Ελεγκτικό Συνέδριο, και τη λειτουργία του Ελεγκτή Νομιμότητας.

Γι’ αυτό συνεχίζουμε να εκφράζουμε την έντονη αντίθεσή μας στην επιχειρούμενη παραβίαση της συνταγματικά κατοχυρωμένης διοικητικής και οικονομικής αυτοτέλειας των Περιφερειών από τις διατάξεις του πολυνομοσχεδίου που ψηφίστηκε στη Βουλή και ζητούμε επιτέλους να λειτουργήσει η Υπηρεσία Αυτοτελούς Εποπτείας ΟΤΑ ως η ενιαία και αποκλειστικά αρμόδια Κρατική Ελεγκτική Υπηρεσία των ΟΤΑ.

5.3. ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ

Υπηρεσία εσωτερικού ελέγχου (internal audit) σε κάθε Περιφέρεια

Συμφωνούμε στη δημιουργία Υπηρεσίας εσωτερικού ελέγχου σε κάθε Περιφέρεια, όπως έχουν όλοι οι σοβαροί δημόσιοι και ιδιωτικοί Οργανισμοί στην Ευρώπη, με την προϋπόθεση ενός κοινά αποδεκτού (από την Κυβέρνηση και την ΕΝΠΕ) κανονιστικού πλαισίου δομής, αρμοδιοτήτων, λειτουργιών και σχέσεων της Υπηρεσίας αυτής και ενός Προγράμματος συλλογικής υποστήριξης των Περιφερειών για τη συγκρότησή της.

5.4. ΔΗΜΟΣΙΟΤΗΤΑ – ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗ – ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ

«Διαύγεια», Επιτροπή Διαβούλευσης, κλπ.

Θεωρούμε αναγκαίο τον Κοινωνικό έλεγχο, που συμπληρώνει ως τρίτος ισότιμος πόλος τον Εξωτερικό έλεγχο και τον Εσωτερικό έλεγχο.

Οι Περιφέρειες:

• θέλουν ενιαίο Εξωτερικό έλεγχο από μία ενιαία και ανεξάρτητη Κρατική Ελεγκτική Υπηρεσία των ΟΤΑ,

• δεσμεύονται να διασφαλίσουν τον Εσωτερικό έλεγχο των υπηρεσιών τους

• επιδιώκουν τον ουσιαστικό Κοινωνικό έλεγχο και τη συνεργασία και συμμετοχή των πολιτών.

6. ΝΗΣΙΩΤΙΚΟΤΗΤΑ

Διεκδικούμε από την Κυβέρνηση, σε όλες τις σχεδιαζόμενες δημόσιες πολιτικές, σε όλα τα κανονιστικά κείμενα (νόμους, προεδρικά διατάγματα, υπουργικές αποφάσεις) και σε όλα τα εθνικά και τα συγχρηματοδοτούμενα επιχειρησιακά προγράμματα, να εισάγει τη «νησιωτικότητα» ως οριζόντια (mainstreaming) πολιτική και θετικές διακρίσεις υπέρ των νησιών της χώρας, όπως το μεταφορικό ισοδύναμο, περιλαμβανομένης της μείωσης του ΦΠΑ και της επιδότησης των μεταφορών και των συγκοινωνιών, καθώς και η ανάπτυξη ειδικών πολιτικών και μέτρων για τη λειτουργία του ΕΣΥ των Νησιών.

Επίσης, κάθε Νησιωτική Περιφερειακή Ενότητα (πρώην Επαρχείο) να έχει τη δική της οργανωτική και διοικητική στελέχωση η οποία θα περιλαμβάνεται στον ενιαίο οργανισμό της περιφέρειας ως τμήμα του.

7. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑ

Ενόψει της Αναθεώρησης του Συντάγματος προτείνουμε για την πρωτοβάθμια και τη δευτεροβάθμια Τοπική Αυτοδιοίκηση τα ακόλουθα :

• Συνταγματική κατοχύρωση της Περιφέρειας
• Συνταγματική αναβάθμιση του θεσμικού ρόλου και της διοικητικής αυτοτέλειας των Περιφερειών, ώστε να αναδειχθεί σε αποφασιστικής σημασίας παράγοντα για την αντιμετώπιση της κρίσης και την προώθηση της ανάπτυξης της χώρας.
• Αναθεώρηση του άρθρου 101 του Συντάγματος, ώστε να είναι εφικτή η απορρόφηση της Αποκεντρωμένης Διοίκησης από την Περιφέρεια.
• Συνταγματική κατοχύρωση και οριοθέτηση της Μητροπολιτικής Αυτοδιοίκησης, ως προς τα μεγάλα πολεοδομικά συγκροτήματα.
• Καθιέρωση Εθνικού Συμβουλίου Αυτοδιοίκησης, ως Οργάνου που θα εκπροσωπεί συνολικά, σε κρίσιμα θεσμικά και οικονομικά θέματα, τον χώρο της πρωτοβάθμιας Αυτοδιοίκησης και των Περιφερειών.
• Διεύρυνση της κανονιστικής αρμοδιότητας της Τοπικής Αυτοδιοίκησης (με ιδιαίτερη έμφαση στα αναπτυξιακά και στα στενά συνδεδεμένα με αυτά χωροταξικά θέματα, σε ό,τι αφορά τον δεύτερο βαθμό), με ρητές διατάξεις αλλά και μέσω της τροποποίησης του άρθρου 43 παρ. 2 Σ.
• Ενίσχυση της οικονομικής της αυτοτέλειας των Περιφερειών, με ιδιαίτερη έμφαση στην συνταγματική κατοχύρωση, αναδιοργάνωση και αποκέντρωση των φορολογικών της πόρων.
• Κατοχύρωση ενός αξιόπιστου και αμερόληπτου μηχανισμού που θα αναλάβει τόσο την εν γένει διοικητική εποπτεία όσο και τον ειδικότερο οικονομικό έλεγχο των ΟΤΑ.
• Σε αυτά πρέπει να προσθέσουμε και ορισμένες ειδικότερες προτάσεις για την ενίσχυση του πολιτικού ρόλου των Περιφερειών, που έχουν έμμεση μόνο σχέση με τα οικονομικά ζητήματα αλλά συμβάλλουν έμμεσα στην αποτελεσματικότερη αντιμετώπισή τους, μέσω της γενικότερης πολιτικής αναβάθμισης τόσο των ΟΤΑ όσο και των αιρετών :
• Κατοχύρωση και οριοθέτηση, κατά το πρότυπο του Ευρωπαϊκού Χάρτη Τοπικής Αυτονομίας, της καταστατικής θέσης των αιρετών.
• Ενεργός συμμετοχή (μέσω της καθιέρωσης νομοθετικής πρωτοβουλίας αλλά και υποχρεωτικής διαβούλευσης) των θεσμικών φορέων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΕΝΠΕ και ΚΕΔΕ) στην νομοθετική διαδικασία που αφορά αυτοδιοικητικά θέματα.
• Εξομοίωση και ταυτόχρονα άμβλυνση των κωλυμάτων εκλογιμότητας όλων των αιρετών, προκειμένου να διευκολυνθεί η συμμετοχή τους στην πολιτική ζωή.
• Οι εκλογές της Τοπικής Αυτοδιοίκησης να αφορούν αποκλειστικά τον θεσμό και να μην συμπίπτουν με τις εθνικές εκλογές και τις ευρωεκλογές.
• Προσθήκη, κατ’ αναλογίαν των ισχυόντων για τις βουλευτικές εκλογές, ειδικής συνταγματικής διάταξης που θα προβλέπει ότι οι νομοθετικές ρυθμίσεις που αφορούν το εκλογικό σύστημα και τις εκλογικές περιφέρειες της Τοπικής Αυτοδιοίκησης θα ισχύουν από τις μεθεπόμενες εκλογές, εκτός αν συγκεντρώνουν τουλάχιστον τα 2/3 των βουλευτών (δηλ. 200).