Περιζήτητα επαγγέλματα, τέχνες, ασχολίες που χάνονται – ο τσαγκάρης

γράφει ο Νίκος Παπακωνσταντόπουλος Λέγοντας τσαγκάρης σήμερα, εννοούμε τον τεχνίτη που επιδιορθώνει τα παπούτσια. Όμως, μέχρι και τη δ...

γράφει ο Νίκος Παπακωνσταντόπουλος

Λέγοντας τσαγκάρης σήμερα, εννοούμε τον τεχνίτη που επιδιορθώνει τα παπούτσια. Όμως, μέχρι και τη δεκαετία του 1960 λεγόταν έτσι ο κατασκευαστής υποδημάτων και κατ’ επέκταση ο επιδιορθωτής. Ήταν από τα πιο προσοδοφόρα επαγγέλματα, αφού δεν είχαν εμφανιστεί ακόμα τα εργοστάσια μαζικής κατασκευής όπως τα ξέρουμε σήμερα. Η σημαντική συμβολή του, μάλιστα, στη ζωή και στην οικονομία το είχε συμπεριλάβει και στα μαθήματα του παλιού αναγνωστικού της Β΄ δημοτικού, με τον τίτλο «Ο μπάρμπα-Σταμάτης ο μπαλωματής», απ’ όπου και η φωτογραφία που παραθέτουμε.

Το μαγαζί του ήταν μικρών διαστάσεων, μέσα στο οποίο η ακαταστασία ήταν, σχεδόν, συνηθισμένη. Απλά τα εργαλεία της δουλειά του, όπως το καλαπόδι, το αμόνι, το σουβλί, η τανάλια, η λίμα, το κοπίδι, κυριότερα όμως τα χέρια του. Μηχανή ραφής παπουτσιών λίγα μόνο τσαγκάρικα είχαν, αφού οι περισσότεροι τεχνίτες τα έκαναν ραφτά με το χέρι. Γνωστά και τα υλικά του, με κυριότερα τις σόλες καουτσούκ που έφτιαχνε ο ίδιος από παλιά λάστιχα αυτοκινήτων, το δέρμα, ο σπάγκος, η ψαρόκολλα, τα καρφιά. Απαραίτητα ήσαν και τα πέταλα, τα οποία κάρφωναν στο τακούνι και στις μύτες των παπουτσιών να μην φθείρονται εύκολα.

Πρόλαβε να φορέσει και η γενιά των σημερινών πενηντάρηδων τα λεγόμενα τσαρούχια που έφτιαχναν οι τσαγκάρηδες στα χωριά μας, εξ ολοκλήρου από παλιό λάστιχο αυτοκινήτου. Το πατρόν το έβγαζαν πάντα από το πόδι του πελάτη. Ήταν ιδιαίτερα ανθεκτικά στις αγροτοκτηνοτροφικές δουλειές και στο περπάτημα, χαμηλού κόστους, αλλά καθόλου κομψά.

Την τέχνη την μάθαιναν πριν το στρατό και σ’ αυτό συνέβαλαν σημαντικά οι τεχνικές βασιλικές σχολές της Λέρου, που ιδρύθηκαν μετά τον Β΄ παγκόσμιο πόλεμο και τον εμφύλιο που τον ακλούθησε. Λειτούργησαν μέχρι και τα μέσα της δεκαετίας του 1960, με πολλά τμήματα και ειδικότητες, όπως ξυλουργών, κτιστών, υποδηματοποιών, ηλεκτρολόγων, υδραυλικών, κλπ. Πολλά Καλαβρυτινόπουλα φοίτησαν εκεί και βγήκαν καλοί τεχνίτες, που δούλεψαν και έγιναν νοικοκυραίοι τόσο στα χωριά μας, όσο και στις κοντινότερες πόλεις.

Τα μεγαλύτερα χωριά, όπως και αυτά της επαρχίας μας είχαν οπωσδήποτε τσαγκάρικα. Στη Δάφνη, στην Κλειτορία και ιδίως στα Καλάβρυτα, όμως, ήσαν πολύ πιο οργανωμένα. Τις περισσότερες φορές λειτουργούσαν και ως στιλβωτήρια, αφού στον τόπο μας το επάγγελμα του λούστρου με το κασελάκι στο δρόμο ήταν για τους περισσότερους άγνωστο.

Ενώ τα προηγούμενα χρόνια είχε αρχίσει να διαφαίνεται πως το επάγγελμα του τσαγκάρη θα έχει φθίνουσα πορεία, η οικονομική κρίση το κρατάει στην πρώτη γραμμή του ενδιαφέροντος, ιδιαίτερα στις λαϊκές συνοικίες των πόλεων, όπως και στις κωμοπόλεις και στα μεγαλύτερα χωριά.

Συνεχίζεται, με επόμενα θέματα το δραγάτη και το νεροπούλο

Νίκος Χρ. Παπακωνσταντόπουλος

 Ο Νίκος Παπακωνσταντόπουλος γεννήθηκε στο Λειβάρτζι του Δήμου Καλαβρύτων. Πέραν του λειτουργήματός του (Διπλωματούχος Νοσηλευτής) δραστηριοποιείται και στο λογοτεχνικό χώρο, με εκδόσεις βιβλίων και δημοσιεύσεις άρθρων στον έντυπο και ηλεκτρονικό Τύπο. Είναι παντρεμένος με την Ελένη Γάλλιου από το Γοργόμυλο Πρέβεζας και έχουν δύο παιδιά.