γράφει η Αναστασία Ευσταθίου Αγόρασα το βιβλίο σε μία επίσκεψή μου στο Μουσείο Καλαβρυτινού Ολοκαυτώματος. Μετά την περιήγησή μου στ...
Αγόρασα το βιβλίο σε μία επίσκεψή μου στο Μουσείο Καλαβρυτινού Ολοκαυτώματος. Μετά την περιήγησή μου στο χώρο του αλλοτινού σχολικού κτιρίου, εκεί που δάσκαλοι έγραφαν την αλφαβήτα στον μαυροπίνακα των παιδικών ψυχών, διάλεξα από το πωλητήριο1 το συγκεκριμένο βιβλίο.
Μια έκδοση του Δημοτικού Μουσείου Καλαβρυτινού Ολοκαυτώματος πραγματικό κόσμημα. Στις 387 σελίδες του περιέχει μαρτυρίες κατοίκων που έζησαν το Ολοκαύτωμα. Τότε ήσαν ακόμα αμούστακα παιδιά, νέες ανήμπορες γυναίκες, τρομοκρατημένες μάνες, απαρηγόρητες χήρες. Μαρτυρίες ειπωμένες με τον πιο απλό ανεπιτήδευτο τρόπο χωρίς λογοτεχνικό περιτύλιγμα. Σα να σου μιλά η ίδια η ιστορία και να σου σιγοψιθυρίζει τα στυγερά γεγονότα της «Επιχείρησης Καλάβρυτα» εκείνου του θλιβερού Δεκέμβρη του 1943.
Η αλήθεια για να ειπωθεί και να κοινωνηθεί στους πολλούς δεν θέλει πολλά μαλάματα. Ειδικά όταν το βίωμα ζωής γίνεται μαρτυρία και κλείνεται για πάντα στα βιβλία. Τα βιβλία αποτελούν τη μνήμη της ανθρωπότητας. Είναι οι φωνές πολλών ανθρώπων, το κλάμα και το γέλιο τους μαζί. Είναι η κατασταλαγμένη οργή, ο μεστωμένος πόνος, τα αναπάντητα γιατί αλλά και η ελπίδα που φτερουγίζει. Το παρελθόν και το μέλλον των συνανθρώπων μας. Είναι όλα αυτά που μοιράζεται ο αναγνώστης σιωπηλά μαζί τους, καθώς ιχνηλατεί τα όσα έγιναν αλλά και όσα δεν πρέπει να συμβούν ποτέ ξανά στο μέλλον σε κανέναν λαό από κανέναν δυνάστη.
Μιλούν άνδρες, γυναίκες, εγγόνια, συγγενείς, ανώνυμοι κι επώνυμοι Καλαβρυτινοί. Περιγράφουν όλο το χρονικό, από τα πρώτα γεγονότα, τα πρώτα σύννεφα καπνού που αιωρούνταν δυσοίωνα πάνω απ’ τα ανυποψίαστα για την επερχόμενη σφαγή σπιτικά των νοικοκυραίων έως τις τραγικές στιγμές των έγκλειστων γυναικόπαιδων στις σχολικές αίθουσες μες στην καρδιά της πόλης και την εκτέλεση στου Καππή τη Λάκκα του ανδρικού πληθυσμού της πόλης ολάκερης. Περιγράφουν με ανατριχιαστικές λεπτομέρειες τις απεχθείς εικόνες που κάθε ανθρώπινη αξιοπρέπεια ματαιώνεται.
Κι, όμως, βρέθηκαν εκείνες οι λέξεις που έντυσαν τα λόγια, χρωμάτισαν το κόμπιασμα της μνήμης. Έδωσαν διέξοδο στο λυγμό αυτών που έμειναν πίσω να θρηνούν τους αδικοχαμένους άνδρες τους. Γιατί, όπως θα έλεγε και ο Πάμπλο Νερούντα, «οι λέξεις, είναι που τραγουδάνε. Πέφτω στα πόδια τους και τις προσκυνώ».
Το βιβλίο προλογίζει η Μαρία Γεωργαντά-Καρύδη και προτρέπει τον αναγνώστη να μην αφήσει την οργή ή το δάκρυ να κυριαρχήσει αλλά την ελπίδα. Τη φιλολογική επιμέλεια έκανε η Αθανασία Κωσταγιαννακοπούλου και την επιμέλεια έκδοσης ο Χρίστος Φωτεινόπουλος.
«Είχαμε προπολεμικά, ένα μαγαζί με βιβλία, εφημερίδες, τσιγάρα κα ψιλικά… Η γειτονιά τότε… Μπορεί, λοιπόν, τα σπίτια μας να ήταν τόσο μακριά, ωστόσο, νιώθαμε τις καρδιές μας αδελφικές και αλληλέγγυες» με αυτά τα απλά λόγια στη μαρτυρία του ο Σπ. Δημόπουλος ξετυλίγει το κουβάρι των μαρτυριών με ανώδυνες στην αρχή εξιστορήσεις για να φτάσουμε σταδιακά να διαβάζουμε μαρτυρίες που δεν αντέχει το μυαλό του ανθρώπου «Την ταφή την κάναμε πολύ πρόχειρα. Παρότι βρέθηκε ένα παλιοξίναρο, σκάβαμε τον τάφο πολύ ρηχά, δεν είχαμε δυνάμεις. Απάνω –απάνω τους θάβαμε. Κι έρχονταν τα σκυλιά κι οι αλεπούδες και τους ξεχώνανε και τρώγανε τις σάρκες τους» λέει ο Γ. Σταθούλιας για τους εκτελεσμένους άντρες στο λόφο του Καππή.
Συνταρακτικές είναι και οι μαρτυρίες της «επιβίωσης» των γυναικών μετά το Ολοκαύτωμα, των δεκάδων ορφανών αλλά και εκείνες που περιγράφουν τη βοήθεια από το κράτος, τον Ερυθρό Σταυρό με τον τίτλο «Οι πρώτοι Σαμαρείτες». Το επίμετρο του βιβλίου είναι αφιερωμένο στην καλαβρυτινή Μάνα ενώ τρία ποιήματα κοσμούν αντί επιλόγου τις σελίδες του τέλους.
Όσο πλησιάζουν οι ημέρες για την μαύρη επέτειο της 13η του Δεκέμβρη, την ημερομηνία που πολλοί Καλαβρυτινοί θα ήθελαν να σκίσουν από το ημερολόγιο της ιστορίας, μιας κι από τη μνήμη τους δεν πρόκειται να σβήσουν ποτέ, τόσο σκέφτομαι ότι τα 70 χρόνια που πέρασαν δεν κατάφεραν να διαγράψουν από τη συλλογική μνήμη τα φοβερά γεγονότα που εκτυλίχθηκαν στην πόλη και την ευρύτερη επαρχία των Καλαβρύτων.
Τα Καλάβρυτα σήμερα είναι μια σύγχρονη κωμόπολη. Στην ατμόσφαιρα της πόλης είναι διάχυτη ακόμα η αύρα του μακελειού. Φτάνει ο επισκέπτης να γυρίσει το βλέμμα του στο λευκό Σταυρό που υψώνεται στο λόφο και εποπτεύει το ίδιο το μέλλον του τόπου. Φτάνει να κοιτάξει τους ακινητοποιημένους δείκτες του ρολογιού της εκκλησίας. Οι κάτοικοι κατόρθωσαν να οικοδομήσουν μέσα από τις στάχτες τη νέα πόλη. «Να πολεμάς με το γνωστό και το άγνωστο με την κακή και την καλή τη μοίρα» αναδεύονται μέσα μου οι στίχοι από το ποίημα «Μήνυμα» του Γιάννη Κουτσοχέρα και η σκέψη ότι το βιβλίο αυτό δεν πρέπει να λείπει από κανένα ελληνικό σπίτι.
Αναστασία Ευσταθίου,
Δεκέμβριος 2013__
1 Κι άλλες εκδόσεις στον ιστότοπο του Μουσείου:
Αναστασία Ευσταθίου
Η Αναστασία Ευσταθίου γεννήθηκε το 1966 στην Παραλία Πλατάνου Αχαΐας. Ζει στην Ακράτα και είναι διευθύντρια στο 2ο Δημ. Σχ. Ακράτας Έχει πλούσια εκπαιδευτική, συγγραφική και πολιτιστική δραστηριότητα με πολλές διακρίσεις.
Περισσότερα στην προσωπική της ιστοσελίδα: http://www.anastasiaefstathiou.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.