Πρακτική ιατρική των περασμένων δεκαετιών – τραυματισμοί, εγκαύματα κλπ.

γράφει ο  Νίκος Παπακωνσταντόπουλος Οι ιδιαίτερα συνηθισμένοι οι τραυματισμοί στις αγροτοκτηνοτροφικές περιοχές, ανάγκαζαν τους ανθρώπ...

γράφει ο Νίκος Παπακωνσταντόπουλος

Οι ιδιαίτερα συνηθισμένοι οι τραυματισμοί στις αγροτοκτηνοτροφικές περιοχές, ανάγκαζαν τους ανθρώπους να αποκτούν τεχνογνωσία για την αντιμετώπισή τους. Τα περιστατικά με μικροτραυματισμούς φρόντιζε η ίδια η οικογένεια, ως επί το πλείστον, ενώ για κάτι το σοβαρότερο, όπως εξαρθρώσεις και κατάγματα, κατέφευγαν στους «πρακτικούς».

α. Απλοί τραυματισμοί.

Μετά από πλύση με τρεχούμενο νερό, έκαναν πιεστική επίδεση με καθαρό κουρελάκι, το οποίο σταματούσε την αιμορραγία στο σημείο τραυματισμού, αλλά προφύλασσε και το τραύμα από επιμόλυνση. Ορισμένοι έβαζαν και τριμμένο φύλλο καπνού επάνω στο τραύμα για καλύτερα αποτελέσματα.

Τις μικροεκδορές άλειφαν με ξύγκι ζώου που είχαν πάντα φυλαγμένο για το σκοπό αυτό (κατά προτίμηση κότας) ή πασπάλιζαν με αλεύρι.

Στους μώλωπες έβαζαν κρασόσουπα ή κρεμμυδόσουπα, που πίστευαν πως βοηθούσαν να φύγει γρηγορότερα το μελάνιασμα. Η κρασόσουπα ήταν ψίχα ψωμιού μουσκεμένο με κρασί και καλά στραγγισμένο, που το τοποθετούσαν στη μωλωπισμένη περιοχή και την έδεναν μ’ ένα φαρδύ ύφασμα να μην μετακινηθεί από την πάσχουσα περιοχή. Η κρεμμυδόσουπα ήταν καθαρισμένο, ψιλοκομμένο και στουμπισμένο κρεμμύδι, που την έδεναν κι αυτή κατά τον ίδιο τρόπο με την κρασόσουπα. Η μυρωδιά του κρεμμυδιού ήταν εξαιρετικά ανυπόφορη, ιδίως τη νύχτα μέσα στα σκεπάσματα.

Σε τραύματα μεγαλύτερης έκτασης και βάθους το καλύτερο επουλωτικό ήταν το φυτό βάλσαμο. Έτριβαν τα αποξηραμένα άνθη του και τα ανακάτευαν με ελαιόλαδο, μέχρι που γινόταν ρευστή αλοιφή, την οποία φύλαγαν σε βαζάκι.

Τους τραυματισμούς από μολυσμένα αντικείμενα, π.χ. τρύπημα με σκουριασμένο καρφί, αντιμετώπιζαν ως εξής: Μούσκευαν με καυτό λάδι ένα καθαρό κουρελάκι και το έβαζαν λίγο-λίγο στο σημείο τραυματισμού, με ιδιαίτερη προσοχή πάντα, να μην προκληθεί και έγκαυμα. Ο φοβερός πόνος από το καμένο λάδι ήταν αναπόφευκτος, αλλά έτσι «έκαιγαν» επικίνδυνα μικρόβια, π.χ. του τετάνου.

Σε περιπτώσεις ρινορραγίας έβαζαν πανιά μουσκεμένα με παγωμένο νερό στο μέτωπο. Τα ψυχρά επιθέματα προκαλούν αγγειοσύσπαση, άρα και αντιμετώπιση της αιμορραγίας.

β. Εγκαύματα.

Στο απλό έγκαυμα έβαζαν αλάτι ή σπιτικό ντοματοπολτό, που είχε κι αυτός μεγάλη ποσότητα αλατιού, ως μέσο συντήρησης. Στα σοβαρότερα εγκαύματα χρησιμοποιούσαν την καψαλοιφή, ένα μίγμα από κερί μέλισσας, ελατόψιχας (ρετσίνι έλατου) και ελαιόλαδου.

γ. Διαστρέμματα, εξαρθρώσεις, κατάγματα.

Ο όρος ορθοπεδικός, ίσως και να ήταν τελείως άγνωστος και τη φροντίδα του πάσχοντος μέλους αναλάμβανε ο «πρακτικός». Εκείνος αξιολογούσε την κατάσταση και έπραττε ανάλογα. Στο διάστρεμμα και στη θλάση η αντιμετώπιση ήταν το «λούτριασμα», δηλαδή ζεστό νερό με σαπουνάδα από πράσινο σαπούνι σε κουβά, μέσα στον οποίο έμενε για αρκετή ώρα το άκρο που είχε υποστεί κάκωση, ενώ ταυτόχρονα γίνονταν απαλό μασάζ με το χέρι.

Αν η επαναφορά του μέλους που είχε υποστεί εξάρθρωση προκαλούσε πόνο, ο πόνος στην αντιμετώπιση του κατάγματος ήταν πολύ μεγαλύτερος. Οι χειρισμοί του πρακτικού πολύ προσεγμένοι και στις δύο περιπτώσεις. Επέλεγε το νάρθηκα που θα χρησιμοποιούσε για την ακινητοποίηση του μέλους και η επίδεση γινόταν με φαρδύ ύφασμα, π.χ. φασκιά. Οι κυριότερες οδηγίες ήταν η παραμονή στο κρεβάτι και η ακινησία, ενώ τις πρώτες κινήσεις και κινητοποιήσεις παρακολουθούσε ο ίδιος ο πρακτικός.

Πολύ καλή γνώση και εμπειρία για την αντιμετώπιση των καταγμάτων των ζώων τους είχαν οι περισσότεροι τσοπάνηδες. Για νάρθηκα χρησιμοποιούσαν ένα καλάμι, μήκους δέκα με είκοσι εκατοστών, το οποίο έσχιζαν κατά μήκος στα δύο ή στα τέσσερα. Το τοποθετούσαν γύρω από το άκρο που είχε το πρόβλημα και το έδεναν με τρόπο να μείνει στη θέση του. Το εσωτερικό-κοίλο μέρος του καλαμιού «αγκάλιαζε» το σπασμένο πόδι και έτσι γινόταν, και γίνεται ακόμα και σήμερα, η ακινητοποίηση. Μεταξύ του ποδιού και του καλαμιού βάζουν πάντα μαλλί, ώστε να μην τραυματίζεται το ζώο από τον ίδιο το νάρθηκα.

Συνεχίζεται, με επόμενο θέμα τα ξόρκια.

Νίκος Παπακωνσταντόπουλος

Ο Νίκος Παπακωνσταντόπουλος γεννήθηκε στο Λειβάρτζι του Δήμου Καλαβρύτων. Πέραν του λειτουργήματός του (Διπλωματούχος Νοσηλευτής) δραστηριοποιείται και στο λογοτεχνικό χώρο, με εκδόσεις βιβλίων και δημοσιεύσεις άρθρων στον έντυπο και ηλεκτρονικό Τύπο. Είναι παντρεμένος με την Ελένη Γάλλιου από το Γοργόμυλο Πρέβεζας και έχουν δύο παιδιά.