Πρακτική ιατρική περασμένων δεκαετιών - δάγκωμα σκύλου, φιδιού, εντόμων

γράφει ο  Νίκος Χρ. Παπακωνσταντόπουλος   α. Δήγμα (δάγκωμα) σκύλου-λύσσα Η περισσότερο γνωστή λύσσα από την οποία κινδυνεύει και ο ά...

γράφει ο Νίκος Χρ. Παπακωνσταντόπουλος 

α. Δήγμα (δάγκωμα) σκύλου-λύσσα

Η περισσότερο γνωστή λύσσα από την οποία κινδυνεύει και ο άνθρωπος είναι του σκύλου. Στο δάγκωμά του η πρώτη φροντίδα είναι η αντιμετώπιση της αιμορραγίας. Η υπόνοια για λύσσα υπάρχει αν το ζώο πάσχει, κάτι που μπορούσαν να διακρίνουν σχετικά εύκολα οι πρόγονοί μας και στην περίπτωση αυτή αναζητούσαν ιατρική βοήθεια. Ένα άρρωστο ζώο είναι ανήσυχο, ευερέθιστο, γαυγίζει απρόκλητα, είναι πάντα επιθετικό και δαγκώνει εύκολα άλλα ζώα και ανθρώπους. Αν το παρατηρήσουμε λίγο καλύτερα, τα μάτια του είναι κόκκινα, παρουσιάζει σιελόρροια και σε προχωρημένο στάδιο εμφανίζει μερική και αργότερα ολική παράλυση. Ένας σχετικά εύκολος τρόπος να το εξουδετερώσουμε ή και να ψοφήσει, είναι να του ρίξουμε κρύο νερό στο κεφάλι, όπως ακούγαμε κι από μεγαλύτερους (υδροφοβία που παρατηρείται σε ζώα που νοσούν).

Ειδικά για την αντιμετώπιση της λύσσας στον τόπο μας συναντάμε και μία άλλη παράμετρο στη μεγάλη εγκυκλοπαίδεια ΓΙΟΒΑΝΗ, έκδοση 1982, 2ος τόμος, σελίδα 237 και στο λήμμα «Αλυσσός»: «Πηγή, που αναφέρεται από τον Παυσανία στα «Αρκαδικά» και ιδιαίτερα στα περί Κυναίθης. Το νερό της πηγής αυτής θεράπευε δήθεν τη λύσσα. Υποτίθεται ότι είναι η σημερινή Βρωμόβρυση, στα όρια των κοινοτήτων της επαρχίας Καλαβρύτων Κέρτεζης και Καλλιφώνιου, γιατί είναι η μοναδική σε ολόκληρη την περιοχή κατά τους ισχυρισμούς των χωρικών που έχει ορισμένες θεραπευτικές ιδιότητες και ευρίσκεται κάτω από τα ερείπια της αρχαίας Κυναίθης, στην απόσταση που αναφέρει ο Παυσανίας. Η παράδοση για τη θεραπευτική ιδιότητα του νερού αυτού ίσως να οφειλόταν και στο όνομα της πηγής [α+λύσσα]». 

Να σημειωθεί ότι στη συγκεκριμένη σελίδα του ίδιου τόμου της εγκυκλοπαίδειας αναφέρεται και το χωριό της επαρχίας Αλυσσός Πατρών (διαφορετικό λήμμα), που σημαίνει πως είναι δύο θέματα διαφορετικά. Ν’ αναφερθεί ακόμα πως στα Λειβαρτζινά «Έλατα», μεταξύ Λειβαρτζίου και Βλασίας, υπάρχει κι άλλο τοπωνύμιο με την ονομασία Αλυσής, που αποδίδεται σε παλιά εκκλησία του Προφήτη Ελισαίου, που σύμφωνα με την παράδοση υπήρχε εκεί. 

β. Δάγκωμα φιδιού

Στο δάγκωμα του φιδιού μεγάλη σημασία είχε και έχει αν αυτό είναι δηλητηριώδες, η ψυχραιμία και η ταχύτητα που πρέπει να δράσουμε για τη σωτηρία του ατόμου ή του ζώου. Οι πρώτες βοήθειες που δίνονταν ήταν με τη σειρά: 

-Σφιχτό δέσιμο, αν ήταν το δάγκωμα ήταν σε άκρο.
-Δυνατό «ρούφηγμα», χρησιμοποιώντας το στόμα σαν βεντούζα και φτύνοντας αμέσως το αίμα που έβγαινε.
-Αρκετές χαρακιές με ξυράφι ή κοφτερό μαχαίρι στο σημείο και στη γύρω περιοχή. Πολύ συνηθισμένο ήταν, ειδικά στα ζώα, και τα πολλά τρυπήματα με αγκάθι του φυτού αθάνατος.
-Δυνατή πίεση με τα χέρια να φύγει το δηλητηριασμένο αίμα.
-Πλύσιμο της περιοχής με άφθονο καθαρό νερό. 

Ήταν μια σειρά εξαιρετικά επώδυνων διαδικασιών, αλλά σίγουρα δευτερεύουσας σημασίας μπροστά τη ζωή του ανθρώπου ή του ζώου. 

Ειδικά για τα ζώα να σημειώσουμε ότι τις περισσότερες φορές το τσίμπημα του φιδιού γίνεται στο κεφάλι, την ώρα που βόσκουν. Πέρα από τη δυσκολία της ακινητοποίησής τους, ειδικά στα μεγάλα, το τρύπημα και η άσκηση πίεσης με τα χέρια δεν είναι εύκολη, λόγω της λεπτής επιδερμίδας στην περιοχή. Αγκάθια του φυτού αθάνατος υπήρχαν πάντα στα συλάχια* των τσοπάνηδων. 

γ. Τσιμπήματα εντόμων

Τα πιο γνωστά τσιμπήματα, που στις περισσότερες περιπτώσεις προκαλούν τοπικές ενοχλήσεις, όπως πόνο και φαγούρα, είναι της μέλισσας, της σφήκας, του σέρσεγκα*, του σκούρκου*, της μουργέλας* και του σκορπιού. Εκτός του τελευταίου, η αντιμετώπιση ήταν η ίδια για τα άλλα έντομα, με περισσότερο συνηθισμένα ένα ή περισσότερα από τα παρακάτω:

-Βρέξιμο-επάλειψη με ξύδι στο σημείο τσιμπήματος και στη γύρω περιοχή.
-Δυο-τρεις σταγόνες συκόγαλο πάνω στο τσίμπημα.
-«Σιδέρωμα», που ήταν ελαφρά πίεση για λίγα δευτερόλεπτα με μεταλλικό αντικείμενο, π.χ. κλειδί, κέρμα κλπ.
-Βρέξιμο με ούρα (που περιέχουν αμμωνία).
-Το ξόρκισμα, ειδικά σε περιπτώσεις επιμόλυνσης.

Ν’ αναφερθεί ακόμα ότι ξύδι έβαζαν και στο τσίμπημα της τσουκνίδας, που έχει πιο ήπιες, αλλά παρόμοιες ενοχλήσεις.

Κάτι λιγότερο, ίσως, γνωστό είναι πως το δηλητήριο της μέλισσας ανακουφίζει από ρευματικούς πόνους, γι’ αυτό και ορισμένοι ασθενείς επεδίωκαν το τσίμπημά της. Αυτό δεν είναι υπερβολικό, αφού συνεχείς έρευνες αποδεικνύουν πολλά ευεργετικά αποτελέσματα του δηλητηρίου του ωφέλιμου αυτού εντόμου.

Το τσίμπημα του σκορπιού αντιμετωπιζόταν όπως και αυτό του φιδιού. 

Άλλος ένας πολύ συνηθισμένος τρόπος ήταν και ο εξής: Σκορπιούς που είχαν σκοτώσει και αποξηράνει, τους έτριβαν και τους έκαναν σκόνη, την οποία διατηρούσαν σε μικρή ποσότητα ελαιόλαδου, μέσα σε βαζάκι. Λίγο από το «φάρμακο» αυτό έβαζαν στο σημείο τσιμπήματος, αφού, πιθανόν, είχαν προηγηθεί οι άλλες διαδικασίες (τρύπημα κλπ).

Το ξόρκι, επίσης, δεν ήταν ασυνήθιστο τσίμπημα του σκορπιού. 

Συνεχίζεται, με επόμενο θέμα την αντιμετώπιση διάφορων πόνων.

==========================

* Παραπέμπει στο «Καλαβρυτινό λεξικό»: ΕΔΩ

Νίκος Χρ. Παπακωνσταντόπουλος
Ο Νίκος Παπακωνσταντόπουλος γεννήθηκε στο Λειβάρτζι του Δήμου Καλαβρύτων. Πέραν του λειτουργήματός του (Διπλωματούχος Νοσηλευτής) δραστηριοποιείται και στο λογοτεχνικό χώρο, με εκδόσεις βιβλίων και δημοσιεύσεις άρθρων στον έντυπο και ηλεκτρονικό Τύπο. Είναι παντρεμένος με την Ελένη Γάλλιου από το Γοργόμυλο Πρέβεζας και έχουν δύο παιδιά