Τι έγιναν οι μουσουλμάνοι του Μοριά; - Οι Βαπτισμένοι μουσουλμάνοι (ΜΕΡΟΣ 3) το πρώτο μέρος ΕΔΩ το δευτερο μέρος ΕΔΩ Δημήτρη Σ...
Τι έγιναν οι μουσουλμάνοι του Μοριά; - Οι Βαπτισμένοι μουσουλμάνοι (ΜΕΡΟΣ 3)
Δημήτρη Σταθακόπουλου Δρα κοινωνιολογίας της ιστορίας και πολιτισμού (οθωμανικής περιόδου) Παντείου Πανεπιστημίου, δικηγόρου παρ’ Αρείω Πάγω – Μουσικολόγου.
ΜΕΡΟΣ 3
Όπως αναφέρει ο Σπηλιάδης και συμφωνεί Κυριάκος Σιμόπουλος : «Τα ανθρωπιστικά αισθήματα παραμερίζονταν μπροστά στον εθνικό κίνδυνο» - απάνθρωπο μεν, αλλά δυστυχώς οι κοινωνίες των ανθρώπων δεν είχαν και δεν έχουν και δεν ξέρω αν ποτέ θα αποκτήσουν καθ’ολοκληρίαν ανθρωπιστικά αισθήματα, παρά την παιδεία και τα ανθρωπιστικά κινήματα.
Όπως προαναφέραμε, σύμφωνα με τους αναστοχαστές της ιστορίας και ειδικά του 1821, οι μουσουλμάνοι του Μοριά συλλήβδην σφαγιάστηκαν , επειδή πριν την επανάσταση ήταν περίπου 40.000 , κατά τη διάρκειά της ( 1823 ) έμειναν 16.500 και το 1828, όπως δήλωσε ο Καποδίστριας δεν υπήρχαν μουσουλμάνοι στο Μοριά !!!
Όμως από τις έστω και επιγραμματικά αναφερόμενες εν συντομία πηγές, δεν βγαίνει αυτό το συμπέρασμα. Αντιθέτως βγαίνει το συμπέρασμα ότι εκτός της σφαγής των 10.000 περίπου ( και όχι τα άλλα υπερβολικά νούμερα ) στην Τριπολιτσά, και κάποιων μεμονωμένων άλλων άδικων και εν βρασμώ σκοτωμών ( πχ. στο ερημονήσι Χελωνάκι κοντά στη Σφακτηρία καις το Ναβαρίνο, βλ. πρωτοσύγκελου Αμβρόσιου Φραντζή ), άοπλων Οθωμανών που τους σκότωναν για να πάρουν από το Δ. Υψηλάντη κάποια αμοιβή ( λεπτομέρειες και αιτιάσεις για τα συγκεκριμένα παρέλκουν του παρόντος, αφού σχετίζονται με αυτό που πρώτοι οι Οθωμανοί είχαν πει στους επαναστάτες: «θα πωληθείτε όπως άλλοτε πουλήθηκαν οι Σέρβοι προς τρία γρόσια ο άνθρωπος. ( βλ.Ι. Φιλήμονα ) ), πάνω από τους μισούς μουσουλμάνους και τους εβραίους του Μοριά διασώθηκαν και επιβίωσαν με διάφορους τρόπους, όπως θα δούμε παρακάτω.
Έτσι, , παρά τη σκληρότητα των αντιμαχόμενων πλευρών, τις ωμότητες και τις ατυχείς σφαγές αμάχων πληθυσμών ένθεν και ένθεν, από τις πηγές προκύπτει ότι οι επαναστάτες, αμέσως έδειξαν επιείκεια σε όσους ζητούσαν το «έλεός τους». Δεχόντουσαν στις τάξεις τους , τους πάντες, άνευ ελέγχου θρησκεύματος ή χρώματος, αρκεί να πολεμούσαν μαζί τους, για την επανάσταση και την απελευθέρωση. Έτσι δέχθηκαν μουσουλμάνους όπως τον Μουσταφά Γκέκα και την οθωμανική/ μουσουλμανική εκατονταρχία του, μουσουλμάνους και χριστιανούς Ρομά ( γύφτους ), βούλγαρους καβαλαραίους με τον Χατζή Χρήστο, τον Τουρναβίτη, μαυροθαλασσίτες, εθελοντές από την Ευρώπη και απ’ όλο τον κόσμο, διάφορους καταφανώς τυχοδιώκτες , αλλά και ρομαντικούς, μέχρι και Νέγρο από την Αμερική, τον Τζέϊμς Γουϊλιαμς. Όσους ήθελαν να φύγουν από το Μοριά, βασικά τους βοήθησαν, άλλους τους αντάλλαξαν με έλληνες αιχμαλώτους, άλλους βάπτισαν με το «ζόρι» χριστιανούς και τους ενέταξαν ( σημ.: Η σημαία του Σταυρού κυματίζει πάνω στα τζαμιά. Οι παπάδες βαπτίζουν πολλά τουρκόπουλα…Μπαίνουν στην Πάτρα οι προεστοί της Βοστίτσας - Κ.Σιμόπουλος 1979, σ. 189 – 190) .
Άλλοι πάλι βαπτίστηκαν οικειοθελώς οπότε και αυτοί εντάχθηκαν ( είναι οι λεγόμενοι «νεοφώτιστοι», αλλά αποστάτες/ murtad مرتد για τους οθωμανούς , οι οποίοι αποστάτες, αν επανέκαμπταν οι Οθωμανοί θα εκτελούντο για το αμάρτημα που έκαναν να βαπτιστούν χριστιανοί . Γενικά αποστάτες/ murtad مرتد έλεγαν τους μουσουλμάνους που γινόντουσαν χριστιανοί και σίγουρα θα εκτελούντο ή θα ζούσαν υποτιμητικά στο περιθώριο - *βλ. περίπτωση νεομάρτυρα άγιου Ιωάννη του Δερβίση, από την Κόνιτσα της Ηπείρου, που γεννήθηκε μουσουλμάνος , αλλά στο Αγρίνιο ( Βραχώρι ) αποφάσισε να γίνει χριστιανός και βαπτίστηκε Ιωάννης στην Ιθάκη. Επιστρέφοντας στο Αγρίνιο βασανίστηκε για να ξαναγίνει μουσουλμάνος και τελικά αποκεφαλίστηκε στις 23.09.1814. Επίσης αποστάτες/ murtad مرتد Μουρτάτες και Μούρτους έλεγαν οι χριστιανοί όσους είχαν τουρκέψει, δηλ. εξισλαμιστεί με τη θέλησή τους, είχαν κάνει μικτούς γάμους και κατοικούσαν στα Μουρτοχώρια της Ηλείας, ή όπου αλλού είχαν πρωτοκατοικίσει Σελτζούκοι μισθοφόροι των Βυζαντινών , είχαν εκχριστιανιστεί και μετά επανέκαμψαν ως υποτιμημένοι στον μουσουλμανισμό των Οθωμανών από το 1460 επ. και γενικώς ακροβατούσαν μεταξύ μουσουλμανισμού και χριστιανισμού αναλόγως των συμφερόντων τους, γι’ αυτό και οι κοινωνίες δεν τους είχαν σε εκτίμηση ).
Όσοι μουσουλμάνοι πολέμησαν στο πλευρό των επαναστατών , σαν την εκατονταρχία του Μουσταφά Γκέκα, ή του πρακτικού γιατρού από την Αταλάντη μουσουλμάνου Κούρταλη, όχι μόνον δεν πειράχθηκαν, όχι μόνον δεν τους εξανάγκασαν σε εκχριστιανισμό, αλλά τους έδωσαν και πολεμικές αποζημιώσεις. Επίσης πολλές μουσουλμάνες , αφού βαπτίστηκαν , τις παντρεύτηκαν αγωνιστές . Πολλούς αιχμαλώτους , δεν τους δολοφόνησαν, αντιθέτως τους κράτησαν ως «πιστικούς» υπηρέτες στα πατρογονικά τους, όπως έκανε και ο γραμματέας του Πάνου Κολοκοτρώνη, Θεοδ. Ρηγόπουλος .
Μάλιστα, εκτός Μοριά, στην περίπτωση της Εύβοιας, δεν έδιωξαν τους μουσουλμάνους εν μία νυκτί, αλλά από το 1830 που ήταν να φύγουν, τελικά λόγω διαπραγματεύσεων για τις αποζημιώσεις τους, έφυγαν το Μάρτιο του 1833. Για πολλά χρόνια μετά, σχεδόν μέχρι και το 1923 αρκετοί Τούρκοι παρέμειναν στην πόλη της Χαλκίδας μη θέλοντας να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους και την περιουσία τους ( οι αποζημιώσεις και οι συναλλαγές αποχωρούντων Οθωμανών με χριστιανούς νεοϊδιοκτήτες είναι ένα άλλο τεράστιο κεφάλαιο, που ομοίως παρέλκει του παρόντος , λόγω του όγκου και της πολυπλοκότητάς του , όπως και η μουσουλμανική μειονότητα θράκης, οι μουσουλμάνοι της Ρόδου και της Κω κ.λ.π ).
Το αυτό συνέβη και με τους εβραίους. Όσοι αναγνώρισαν το νεοελληνικό κράτος παρέμειναν στη ζωή και τις Συναγωγές τους , όσοι δε βαπτίστηκαν χριστιανοί, ή ήταν βαπτισμένοι πριν την επανάσταση, αποζημιώθηκαν κιόλας για την επιλογή / προσφορά τους αυτή. Οι υπόλοιποι προτίμησαν είτε να πάνε σε οθωμανοκρατούμενες περιοχές, είτε σε άλλες χώρες.
Οι μουσουλμάνοι που εκχριστιανίστηκαν, αλλά και οι εβραίοι, εντάσσονταν γρήγορα στο νεοελληνικό κράτος και κοινωνία, - ειδικά στον Μοριά που μας ενδιαφέρει εν προκειμένω - , όχι μόνον γιατί είχαν γίνει χριστιανοί, αλλά κυρίως γιατί ήταν ελληνόφωνοι ή δίγλωσσοι ( αρβανίτικα ), είχαν κοινά ή παρεμφερή έθιμα , κουζίνα και μουσική/ χορούς/ πανηγύρια με τους χριστιανούς και ήταν και αυτοί ντόπιοι πληθυσμοί, γεννημένοι στο Μοριά , όπως και οι πρόγονοί τους, αλλά γι’ αυτό το θέμα των εθίμων και τη μουσική και τα τραγούδια των μουσουλμάνων του Μοριά, ετοιμάζω ειδικό άρθρο. Δυστυχώς δεν υπάρχουν πολλές πληροφορίες ή ανθολογίες και το θέμα δεν το έχει διαπραγματευτεί κανένας απ’ ότι ξέρω, ούτε στην Ελλάδα, ούτε στην Τουρκία, λες και οι μουσουλμάνοι του Μοριά ήταν «βουβοί». Οψόμεθα όμως !!
ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ.............
Δεν υπάρχουν σχόλια
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.