Το Τουρκοπροσκύνημα στην Αχαΐα (Μέρος 3)

Το Τουρκοπροσκύνημα στην Αχαΐα και ειδικότερα στο Σέμπτι    των Νεζερών. ΜΕΡΟΣ 3 ο γράφει ο Θανάσης Τζώρτζης  Γκέρμπεσι ...

Το Τουρκοπροσκύνημα στην Αχαΐα και ειδικότερα στο Σέμπτι  των Νεζερών.ΜΕΡΟΣ 3ο

γράφει ο Θανάσης Τζώρτζης 
Γκέρμπεσι (Προφήτη Ηλία) gerbesi.wordpress.com
Ο Θανάσης Τζώρτζης βρίσκεται στο στάδιο έρευνας και συλλογής στοιχείων για όλη την επαρχία Καλαβρύτων.

ΤΟ Α΄ ΜΕΡΟΣ ΕΔΩ

ΤΟ Β΄ ΜΕΡΟΣ ΕΔΩ

Ο Κολοκοτρώνης κατηγορείται για αδράνεια και απραξία!

«Η αντικυβερνητική Επιτροπή./ Θεωρούσα με λύπην της, ότι η επικρατούσα εις την Πελοπόννησον αδράνεια και ακινησία των στρατιωτικών δυνάμεων έφερεν εις απελπισίαν τον λαόν, ώστε πολλά χωρία των Καλαβρύτων, Πάτρας και Βοστίτζης υπέκυψαν ήδη εις τον εχθρόν, και είναι κίνδυνος να πράξωσι το αυτό και πολλότατα άλλα μέρη της Πελοποννήσου, εάν εξακολουθήση η ολέθριος αυτή ακινησία. Και παρατηρούσα ταυτοχρόνως, ότι κατά μέγα μέρος καθίσταται αίτιος της ελεεινής ταύτης καταστάσεως των παραγμάτων ο Γεν. Αρχηγός Θ. Κολοκοτρώνης/ Διατάττει./ Να δοθώσι προς τον Αρχιστράτηγον λεπτομερείς πληροφορίας περί των διατρεχόντων ολεθρίων, να εκτεθεί ο επικείμενος μέγας κίνδυνος, και η ανάγκη να ληφθώσιν όσον τάχιστα τα πλέον δραστήρια μέτρα. Και ότι η Κυβέρνησις αιτιάται δικαίως τον Γεν. Αρχηγόν Κολοκοτρώνην δια την αδιαφορίαν και αναλγησίαν του εις τας παρούσας πρισίμους περιστάσεις, όστις καταχρώμενος τα οποία επιφορτίσθη χρέη περιπλανάται ματαιοπονών εις κατακυρίευσιν του φρουρίου του Ναυπλίου της Κορίνθου και αγωνιζόμενος να βλάψη τους ομοφύλους εχθρούς του. Και ότι ενώ του εδόθησαν δύο χιλιάδες κοιλά σίτου περίπου, και έλαβε προσέτι ικανήν ποσότητα αλεύρου από τας εξ Αμερικής ελθούσας προσφοράς, κατεχράσθη ταύτα, μέρος επώλησε και μέρος έστειλε ενταύθα εις την οικογένειάν του. Και εν τοσούτω δεν κατορθώθη η σύστασις ούτε του παραμικρού στρατοπέδου εις την Πελοπόννησον, και η απελπισία διεχύθη πανταχού. Όθεν η Κυβέρνησις δεν δύναται να ανεχθή πλέον να μείνωσιν αφιερωμένα τα πολεμικά πράγματα της Πελοποννήσου εις την απόλυτον διεύθυνσιν του κ. Κολοκοτρώνη, ούτε ως Γενικόν Αρχηγόν θέλει τον θεωρεί ενόσω εξακολουθεί το τοιούτον ολέθριον εις την πατρίδα σύστημά του. Είναι ανάγκη ο Αρχιστράτηγος να διατάξη αφ’ ενός μέρους τον Κολοκοτρώνην να παραβλέψη όλα τα ιδιαίτερα, νε ενωθή με όλους τους δυναμένους να φέρωσιν όπλα, και με τους όσοι δια της επιρροής των δύνανται να κινήσωσι τον λαόν. Αφ’ ετέρου δε να διατάξη όλους τους πολιτικούς και πολεμικούς Αρχηγούς χωρίς εξαίρεσιν να εκστρατεύσωσι γενικώς, να ενωθώσι, και ομοφόνως να κινηθούν αποφασιστικά κατά του εχθρού. Και τελευταίον ας λάβη η εξοχότης του τα πλέον δραστήρια μέτρα και όσον τάχιστα, δια να σώσωμεν  την κινδυνεύουσα πατρίδα./ Εν Ναυπλίω τη 23 Ιουνίου 1827./ Η Αντικυβερνητική επιτροπή./ Ιω. Μ. Μιχαή…/ Ψ. Νάκος[;]/ Ο προσωρινός επί των πολεμικών/ Γραμματεύς της Επικρατείας/ Γ. Γλαράκης».

Ζητούσαν τον Ζαΐμη.

«…Τουλάχιστον να προφθάσει εις την επαρχίαν μας ο κύριος Ανδρέας Ζαΐμης όστις αναντιρήτως με την παρουσίαν του θέλει εμψυχώσει τον λαόν, να συναχθεί εις εν και να λάβει όπλα εναντίον του εχθρού, εκ του εναντίον η επαρχία μας δεν υπάρχει πλέον… Ιδού ο καρπός της διχονοίας σας εις ποίον ανέλπιστον σχέδιον μας εκατίντησεν και δια τούτο και υμείς όψεσθε εν ημέρα του φοβερού κριτιρίου και ενώπιον του αδεκάστου κριτού, και το αίμα μας επί τας κεφαλάς σας και επί τα τέκνα υμών.…»[1].

«…Όθεν εκλαμπρότατε σας παρακαλούμεν θερμότατα να διατάξετε να κατέβουν όσον τάχος εις τας επαρχίας οι έχοντες επιρροήν, δια να προφθάσουν να εμψυχώσουν τον απελπισμένον λαόν. Δια να λάβουν όπλα εναντίον του εχθρού, ειδέ αλλέως είμεθα κατά κράτος αφανισμένοι, και θέλομεν  κατασφαγεί αδίκως από την αιμοσταγή μάχαιραν του αδιστάκτου Ιμπραήμη…»[2].

«…αλλά το κακόν εκορυφώθη ώστε απαιτεί αφεύκτως την παρουσίαν του εκλαμπροτάτου  κυρίου Α. Ζαΐμη. Είναι εκ των ενδεχομένων ότι και η εκλαμπρότης του φθάσας παρά καιρόν ενταύθα να μην κατορθώσει τόσον όσον απαιτείται από την υπόληψίν του, αλλά προς το παρόν τουλάχιστον δεν θεωρείται άλλος τρόπος θεραπείας εις το κακόν. Ο λαός αυτό φωνάζει. Τα στρατεύματα τούτο ζητούν. Οι ο… συνετότεροι αυτών των μερών εις τούτο μόνον ελπίζουν, και κάθε άλλος τρόπος κάθε άλλη μεταχείρησις ημπορεί μάλλον να βλάψει παρά να ωφελήσει ποτέ. Προς θεού λοιπόν, πριν [1λ. δυσαν.] δι έλεος των καθημερινώς αδίκως φθειρομένων ομογενών μας, ας διαταχθεί όσον τάχος η εκλαμπρότης του και παρά της Σ. Κυβερνήσεως και παρά του Αρχιστρατήγου, και ας σταλεί ενταύθα εφοδιασμένος μ’ όλα εκείνα όσα μια τόσο μεγάλη υπόθεσις απαιτεί, δια να ενεργήσει εκ δευτέρου την επανάστασιν τούτων των μερών. Δεν αμφιβάλλομεν ότι η εκλαμπρότης του γνωρίζων το βάρος της υποθέσεως πόσον μέγα είναι το να διαγείρει τις εκ δευτέρου εις τα όπλα ένα λαόν απηυδισμένον από τον επταετή πόλεμον, αγανακτισμένον δια τας πολλάς επισυμβάσας κατά καιρούς καταχρήσεις, και τέλος απελπισμένον και υποκύψαντα, δυσκόλως θέλει καταπιασθεί, αλλ’ η Κυβέρνησις και ο Αρχιστράτηγος πρέπεινα τον βιάση κατά τούτο. Αυτή είναι γυμνή αλήθεια, και δεν μας παρακινεί άλλος τέλος να τα γράψωμεν, παρά ο μέγας κίνδυνος της πατρίδος…»[3].

«…Μόνη θεραπεία παρουσιάζεται εις αυτόν τον μεγάλον παρ’ άλλοτε κίνδυνον η όσον ούπω άφιξις εις αυτά τα μέρη του εκλαμπροτάτου κυρίου Α. Ζαΐμη, τον οποίον οι λαοί των επαρχιών αυτών ζητούν, ώστε δια της υπολήψεως την οποίαν προσφέρουσι προς την εκλαμπρότητά του να αναλάβουν πάλι τα όπλα κατά του εχθρού.…»[4].

Ο Θ. Κολοκοτρώνης στις 18.6.1827 στέλνει οργισμένος τρισέλιδο έγγραφο προς την επί των Πολεμικών Γραμματεία της Επικρατείας, διαμαρτυρόμενος έντονα γιατί δεν του έχουν σταλεί τροφές και πολεμοφόδια, γιατί η Κυβέρνηση δείχνει αδιαφορία και γιατί «…πεπωρωμένοι από τα πάθη οι κρατούντες, κωφεύουν εις τας φωνάς των, και εκ τούτου απόλλυνται;… η Κυβέρνησίς του αμελεί παντάπασι….»[5].

Οι πιθανοί λόγοι που οδήγησαν στο προσκύνημα.

1. Ο φόβος και η απελπισία.

Κατά τα μέσα Ιουνίου 1827 ο Ιμπραήμ επεχείρησε επιδρομή εναντίον της περιοχής των Καλαβρύτων. «Έμεινε πολλές μέρες στα Καλάβρυτα και απ’ εκεί έστελνε δεξιά και αριστερά αποσπάσματα, ως δυό ώρες μακρυά, τα οποία κατέστρεφαν τους τόπους και αιχμαλώτιζαν ανθρώπους και ζώα. Κατόπιν ο ίδιος βάδισε προς την Τριπολιτσά καίοντας και λεηλατώντας τα χωριά δεξιά και αριστερά…»[6].

Οι τρομερες λεηλασίες, οι αιχμαλωσίες και οι σφαγές του αιμοβόρου Ιμπραήμ, έκαμψαν το ηθικό και άπλωσαν το φόβο και την απελπισία στους φτωχούς ανθρώπους των χωριών. Να τι λένε άλλα έγγραφα μερικά των οποίων έχουν συνταχθεί ενωρίτερα: «Προς την Σεβαστήν Ελληνικήν Βουλήν./ Δια της παρούσης μας σπεύδομεν  να ειδοποιήσωμεν  την Σ. ταύτην βουλήν, ότι περισσότερον από από τριάκοντα ημέρας είναι οπού ο Ιμπραήμης έπεσεν εις τον κάμπον Πύργου και Γαστούνης, ένθα κατερήμωσεν διόλου ταύτας τας επαρχίας και το πλαίστον των εγκατοίκων αιχμαλώτισεν. Πολλά ολίγοι εδυνήθησαν να αποφύγουν την σφαγήν και την αιχμαλωσίαν του αιμοβόρου τούτου τυράννου, οίτινες περιφέρονται ένθεν κακείθεν εις τα όρη οπού αποθνήσκουσιν ανηλεώς από την πείναν…»[7].

«…δεν ελείψαμεν να ειδοποιήσωμεν την Σ. Κυβέρνησιν, την Σ. Ελληνικήν βουλήν, και τον εκ. Γεν. Αρ. των π. στρατευμάτων την ολέθριον κατάστασιν των πλησίον μας επαρχιών και την επαπειλουμένην και καταστροφήν της εδικής μας των Καλαβρύτων παρά του Ιμπραήμη, από τον οποίον όλος σχεδόν ο λαός της Πελοποννήσου εκατάντησεν εις εσχάτην απελπισίαν, εις τας οποίας ο Γεν. Αρ[χηγός] μας απεκρίθη ότι εδιόρισεν αντιπρόσωπόν του τον στρατηγόν Δημητράκην Πλαπούταν τον οποίον αποστέλνει εις τα μέρη μας εναντίον του Ιμπραήμη όσον τάχος, τον οποίον όχι  μόνον ημείς εδώ δεν είδαμεν αλλ’ ούτε  άλλην τινά παραμικράν βοήθειαν και εφοδίασιν. Τούτα βλέπων και ο λαός απελπίσθη εξολοκλήρου…»[8].

«Προς τον εξοχώτατον στρατηγόν Βασίλειον Πετιμεζάν./ … ημείς είμεθα ενταύθα έως πεντακοσίους στρατιώτες, και έχομεν πενήντα συντρόφους εις τον Ομπλόν, οίτινες σήμερον μας έστειλαν είδησιν, ότι ο Ιμπραΐμης ήλθεν με όλον του το σώμα εις τας Πάτρας εξαπλώνοντας τα τζατήρια του εις του γαϊδουριάρη, …αράδες, εις Σαραβάλι και Μονοδέντρι. Όστις πόθεν θέλει εκστρατεύση δεν ηξεύρομεν, μάλιστα επληροφορήθημεν καλώς, ότι του ήλθον και τα άλογά του, οπού είχε σταλμένο επίτηδες εις Πρέβεζαν. Και βλέποντας ο κόσμος εσκόρπισαν όλοι δια να οικονομήσουν τους ανθρώπους των, εγώ δε με τους συντρόφους μου, θέλω απεράσω εις Άγιον Βλάσην. Νεώτερον δεν έχομεν, ειμή τούτο τον φόβον του Ιμπραΐμη έχει ο κόσμος. Μένω. Ο πατριώτης / Ν. Φραγκόπουλος/ τη 29 Μαΐου 1827. Δεμέστιχα».

«…ημείς μη δυνάμενοι να βαστήξωμεν την σκλαβιά, την φωτιά και το σπαθί και τον γενικόν[;]  αφανισμόν του τόπου μας απεφασίσαμε και εκάμαμε συνθήκη με τον Ιμπραήν πασιά και εγλυτώσαμε τους ανθρώπους μας και το πράγμα μας…»[9].

Στην από 15.9.1827 απαντητική της από 20.8.1827 διακηρύξεως του Κολοκοτρώνη, επιστολή του Κ. Μαυρονικόλα, αναφέρονται (με ειρωνική και επιτιμητική διάθεση) και τα εξής: «…Ιδού, στρατόπεδον εσύστησα εις Βοστίτζαν… άλλο συγκεντρώνω εις Νεζερά… άλλο ευρίσκεται εις Δερβένια… ιδού με τρείς κονδηλιάς μελάνης ο Γεν. Αρχηγός εσύστησε ευθύς τρία στρατόπεδα!... αλλά πού να τα ευρούν; Εις τα Νεζερά; Εις μάτην θέλουν τρέξει. Αυτό είναι πολύ ευκίνητον, και μόλις ολίγας ημέρας, δια να μην είπω ώρας, διαμένει εις τον αυτόν τόπον συγκεντρωμένον. Αν όμως εννοεί ο Γεν. Αρχηγός όλον το λεγόμενον τμήμα των Νεζερών, τότε βέβαια πού πολλούς, πού ολίγους εις όλα τα απυρπόλητα χωρία, εις τα σπήλαια, εις τα δάση αυτής της περιφερείας θέλουν ευρεί διεσπαρμένους στρατιώτας…»[10]. Και σε άλλο σημείο της ίδιας επιστολής: «…Η απάτη τάχα του εχθρού ίσχυσε να ουδετερώση προς καιρόν τας δυνάμεις των περί τας Πάτρας αδελφών μας; Ο Γεν. Αρχηγός το λέγει! Ή η έλλειψις παντός μέσου υπερασπίσεως, η πλέον σκληρά καταδυναστεία, η πλέον αχαλίνωτος αρπαγή εκ μέρους των ελπιζομένων υπερασπιστών τους, τους ηνάγκασεν ν’ απατήσουν τον εχθρόν, και ν’ αποκοιμήσουν προς  καιρόν τας θηριώδας του; Οι αξικατάκριτοι, πλην και αξιοσυγχώρητοι ούτοι περί τας Πάτρας αδελφοί μας αυτό φωνάζουν, αυτό πιστεύουν, αυτό γράφουν. Και με το όσον το κατ’ εμέ κίνδυνον του να δυσαρεστήσω τον Γεν. Αρχηγόν, ευρίσκομαι αναγκασμένος να παραδεχθώ ό,τι περί τούτου λέγουν και πιστεύουν οι περί τας Πάτρας αδελφοί μας…».

«…κατά τον Απρίλιον, ότε ο Ιμπραήμ πασιάς κατέβη πανστρατιά εις Γαστούνην, και αφού επυρπόλησε όλην εκείνην την επαρχίαν αιχμαλώτισε όλους τους κατοίκους της, επολιόρκησε και το Χλουμούτζι, ανεφέρθημεν προς την Σ. Διοίκησιν…»[11].  

«…Είναι αδύνατον να περιγράψωμεν επί λεπτού τα δεινά, τας τυραννίας και την λεηλασίαν, την οποίαν υπέφεραν αφειδώς η επαρχία των Καλαβρύτων, καθώς και δια της προλαβούσης αναφοράς μας εδηλώσαμεν, οι δυστυχείς κάτοικοι της επαρχίας αυτής, αφού υστερήθησαν πολλούς των οικείων και συγγενών τους, αιχμαλωτισθέντας αλγεινώς από τους εχθρούς, αφού εστερήθησαν τα πλείστα των πρωΐμων γεννημάτων τους, ήλπιζον αείποτε με τα υπολειφθέντα να θεραπεύσουν τας ανάγκας των, αλλ’ η συνάθροισις των στρατευμάτων, όχι μόνον αυτήν την ελπίδα τους αφήρεσεν, αλλά τους έφερε εις τοιαύτην κατάστασιν, ώστε επί [1 λ. δυσαν.] του παρόντος να παραβλέψουν και χωρία και οσπήτια και κάθε άλλην ιδιοκτησίαν και να καταφύγωσι εις τα σπήλαια και εις τα βουνά προϊόντος δε του χρόνου απαραιτήτως να ακολουθήσουν εν από τα δύο, ή να τουρκεύσουν ή να αποθάνουν από την πείνα…»[12].

---

[1] Έγγραφο 10.5.1827 προς την Ελληνική βουλή, Καλαβρυτινών από Λειβάρτζι, Σοπωτό, Λεχούρι κ.λ..

[2] Έγγραφο 21.5.1827 προς τον αρχιστράτηγο των κατά ξηράν Ελληνικών δυνάμεων, Καλαβρυτινών από Λειβάρτζι, Στρέζοβα, Λεχούρι κ.λ.

[3] Έγγραφο των Ανδρέα Λόντου, Μπενιζέλου Ρούφου, Σωτήρη Θεοχαρόπουλου από 11.6.1827.

[4] Αναφορά κατοίκων, από τη Ζαχλωρού στις 12.6.1827, προς την αντικυβερνητικήν επιτροπήν.

[5] Ελληνικά υπομνήματα Ι. Θ. Κολοκοτρώνη, υπό Χ. Ν. Φιλαδελφέως - Αθήνα 1856, σ. 481-83.

[6] Βακαλόπουλος, τ. 7. σ. 785.

[7] Έγγραφο 10.5.1827 προς την Ελληνική βουλή, Καλαβρυτινών από Λειβάρτζι, Σοπωτό, Λεχούρι κ.λ.

[8] Έγγραφο 21.5.1827 προς τον αρχιστράτηγο των κατά ξηράν Ελληνικών δυνάμεων, Καλαβρυτινών από Λειβάρτζι, Στρέζοβα, Λεχούρι κ.λ.

[9] Έγγραφο των προκρίτων των Νεζερών προς τους Θ. Κολοκοτρώνη και Β.Πετιμεζά, από 29.6.1827.

[10] Φραντζής, τ. 2. σ. 511.

[11] Έγγραφο των δημογερόντων και οπλαρχηγών του τμήματος των Νεζερών προς την Κυβέρνηση από 8 7βρίου 1827.

[12] Έγγραφο προς την επί των Εσωτερικών και της Αστυνομίας Γραμματείαν της Επικρατείας, επιτροπής διατεταγμένης παρά της Γραμματείας ταύτης να δώσει εκτενείς πληροφορίες των κατά την επαρχίαν Καλαβρύτων διατρεχόντων, από 16.9.1827.

ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ..........