Πρακτική ιατρική περασμένων δεκαετιών - Αντιμετώπιση του πόνου

γράφει ο  Νίκος Παπακωνσταντόπουλος Τη δυσάρεστη αίσθηση του σωματικού άλγους (πόνου) τη νοιώθουμε όλοι και όχι λίγες φορές. Αρκετοί, μ...

γράφει ο Νίκος Παπακωνσταντόπουλος

Τη δυσάρεστη αίσθηση του σωματικού άλγους (πόνου) τη νοιώθουμε όλοι και όχι λίγες φορές. Αρκετοί, μάλιστα, τη χαρακτηρίζουν και ως ευεργετική, αφού μας αναγκάζει να κινητοποιηθούμε και ν’ αναζητήσουμε την αιτία της. Συνεχίζουμε, λοιπόν, το αφιέρωμά μας στην πρακτική ιατρική περασμένων δεκαετιών, με την αντιμετώπιση των πόνων που έχουν μεγαλύτερη συχνότητα και ταλαιπωρούν τον άνθρωπο.

Πονοκέφαλος

Πέρα από την πίεση με την παλάμη ή και κινήσεις μάλαξης στο μέτωπο, που σχεδόν πάντα γίνονται από ένστικτο, οι κομπρέσες με ξύδι ήσαν οι περισσότερο γνωστές για την αντιμετώπισή του.

Σαν καταπραϋντικό του πονοκέφαλου θεωρείται και ο καφές. Το αγαπημένο και απολαυστικό αυτό ρόφημα, είδος πολυτελείας τότε για τα χωριά μας, το υποκαθιστούσαν το κριθάρι και το ρεβίθι, φτιαγμένα από τα χέρια της νοικοκυράς. Γι’ αυτό και οι μικρές ποσότητες γνήσιου καφέ που, πιθανόν, βρίσκονταν σε κάποια σπίτια, φυλάγονταν για φάρμακο. Ακούγαμε από μεγαλύτερους και για κάποια γριούλα, όταν απελπισμένη από τον πονοκέφαλο πήγε να συμβουλευτεί τη γειτόνισσα. Εκείνη της έδωσε μισή κουταλιά καφέ, από τον λιγοστό που είχε, σ’ ένα κομμάτι χαρτί παλιάς εφημερίδας. Η γριούλα θεώρησε πως χρησιμοποιείται τοπικά, ως επίθεμα, και αυτό έκανε: τον έβαλε στο μέτωπό της και ξάπλωσε, περιμένοντας να της πάρει τον πόνο!

Αξίζει, πιστεύουμε, ν’ αναφερθεί παρενθετικά εδώ ότι μαζεύονταν οι νοικοκυρές από τέσσερα-πέντε ή και περισσότερα σπίτια και καβούρδιζαν τον «καφέ» τους (ρεβίθι ή κριθάρι). Γύριζαν το ειδικό καβουρντιστήρι με το περιεχόμενο πάνω στη φλόγα της φωτιάς και μετά το έκοβαν με τον ειδικό χειροκίνητο μύλο. Ένα μικρό πανηγύρι, θα λέγαμε, που κράταγε ώρες, αφού με τις ποσότητες εκείνες κάλυπταν τις ανάγκες των νοικοκυριών τους για μεγάλο χρονικό διάστημα, π.χ. εξάμηνο.

Πονόκοιλος

Τα γνωστότερα βότανα ήσαν το χαμομήλι και η ρίγανη, το ρόφημα των οποίων ανακουφίζει τους κοιλιακούς πόνους. Η ρίγανη αντιμετωπίζει και τη διάρροια, όπως και το λιγότερο γνωστό λάβδανο. Ο χυμός λεμονιού, επίσης, ακόμα και η αεριούχος λεμονάδα του εμπορίου θεωρούνται αποτελεσματικά για τους πόνους της κοιλιάς. Για δε τις λεβίθες, που εμφανίζονται περισσότερο στα παιδιά, καταλληλότερο θεωρείται το ρόφημα δεντρολίβανου.

Τα θερμά και τα ψυχρά επιθέματα, ανάλογα με ποιο από τα δύο ένοιωθε μεγαλύτερη ανακούφιση ο άρρωστος, ήσαν οπωσδήποτε γνωστά στους μεγαλύτερους. Ήδη έχουμε αναφερθεί στο πυρωμένο ακόνι ή το κεραμίδι.

Πόνοι που προέρχονταν από δυσκοιλιότητα, καθώς και η ίδια η δυσκοιλιότητα αντιμετωπιζόταν μ’ ένα κομμάτι σαπουνιού, ως υπόθετο.

Οδοντόπονος

Μια γουλιά τσίπουρο μέσα στο στόμα και κλίση του κεφαλιού ώστε να παραμείνει για λίγη ώρα και να «ψήσει» το δόντι που πονάει, ήταν από τις περισσότερο γνωστές επιλογές. Στη συνέχεια το έφτυναν (ή μπορεί και να το έπιναν) και επαναλάμβαναν λίγο αργότερα, αφού η καυστική του δράση δεν είναι ανεκτή για πολύ στη βλεννογόνο περιοχή. Ανάλογα χρησιμοποιούσαν και το αλατόνερο.

Συνηθισμένα και εδώ τα θερμά επιθέματα, εξωτερικά, που θεωρείται ότι ανακουφίζουν για λίγο. Η χρήση μιας-δυο σταγόνων δυσεύρετου γαρυφαλέλαιου είχαν καλύτερο αποτέλεσμα.

Όταν όμως η κατάσταση έφτανε στο απροχώρητο, κατέφευγαν στον πρακτικό οδοντίατρο για εξαγωγή. Ο ειδικός έβαζε αφιόνι γύρω από το δόντι που θα έβγαζε και σχεδόν αμέσως μετά το λόγο είχε η (ο)δοντάγρα. Το αφιόνι, όμως, μόνο ήπια αναισθησία προκαλούσε επιφανειακά και όχι στη ρίζα του δοντιού. Ήταν μια εξαιρετικά επώδυνη εμπειρία, την οποία δεν θα ευχόταν κανείς ούτε στο χειρότερο εχθρό του! Η απελπισία, όμως, η οικονομική δυσχέρεια, αλλά και ο οδοντίατρος που βρισκόταν μακριά, δεν άφηναν άλλες επιλογές.

Ευκαιρία να θυμηθούμε τι κάναμε κι εμείς στα παιδικά μας χρόνια, όταν άλλαζαν τα δόντια μας: Σύμφωνα με τις συμβουλές των γονιών και των παππούδων, πετάγαμε το βγαλμένο στη σκεπή του σπιτιού. Για να βγούνε γερά τα νέα λέγαμε και διάφορα ποιηματάκια, όπως και αυτό:

Πάρε πόντικα το δόντι μου
και δως μου το δικό σου,
για να τρυπώ τα σίδερα,
να κόβω παξιμάδια!

Πόνοι περιόδου

Γνωστή και εδώ η ήπια εντριβή στην περιοχή που ανακουφίζει προσωρινά και γίνεται, μάλλον, από ένστικτο. Γνωστά, επίσης, και τα ζεστά επιθέματα και τα ζεστά ροφήματα. Ακόμα, ένα ποτηράκι κρασί με το φαγητό τις πρώτες μέρες του κύκλου πιστεύεται ότι ανακουφίζει.

Για την πρόληψη του πόνου αποφεύγεται το συχνό πλύσιμο στην περιοχή, ειδικά αν το νερό δεν είναι πολύ ζεστό. Οι οδηγίες των μεγαλύτερων γυναικών στο κορίτσια για τις μέρες του κύκλου ήσαν περισσότερο απαγορευτικές, όσον αφορούσε το πλύσιμο. Για να τα φοβίσουν και να τα αποτρέψουν επικαλούνταν και διάφορους ανυπόστατους κινδύνους. Τους έλεγαν, π.χ., πως θα «μαδήσουν» (θα τους πέσουν τα μαλλιά του κεφαλιού), πως θα έβγαζαν σπυριά στο πρόσωπο και άλλα παρόμοια.

Πόνοι στα αυτιά

H πιο γνωστή αντιμετώπιση ήταν λίγες σταγόνες λάδι από το καντήλι μέσα στο αυτί. Πέρα από τις θαυματουργικές ιδιότητες που πίστευαν ότι έχει, το ζεστό λάδι ενδεχομένως προκαλούσε και ρήξη του αποστήματος και ανακούφιζε τον πάσχοντα. Το λάδι, επίσης, έχει την ιδιότητα να προκαλεί ρευστοποίηση στην κυψελίδα (το κερί στο αυτί), που η συσσώρευσή του προκαλεί μείωση της ακοής.

Σε πόνους άλλων αιτιολογιών, π.χ. αρθρώσεων, μέσης κλπ, έχουμε αναφερθεί προηγούμενα άρθρα μας.

Συνεχίζεται, με τoν τοκετό και τον ρόλο της μαμής.

Νίκος Παπακωνσταντόπουλος

Ο Νίκος Παπακωνσταντόπουλος γεννήθηκε στο Λειβάρτζι του Δήμου Καλαβρύτων. Πέραν του λειτουργήματός του (Διπλωματούχος Νοσηλευτής) δραστηριοποιείται και στο λογοτεχνικό χώρο, με εκδόσεις βιβλίων και δημοσιεύσεις άρθρων στον έντυπο και ηλεκτρονικό Τύπο. Είναι παντρεμένος με την Ελένη Γάλλιου από το Γοργόμυλο Πρέβεζας και έχουν δύο παιδιά.