Ομιλία από τη φιλόλογο κ. Κατερίνα Νικολακοπούλου στην επέτειο του βομβαρδισμού στα ιστορικά χωριά Μάνεσι, Τρεχλό και Λαπάτα στις 29 Ιουλί...
Ομιλία από τη φιλόλογο κ. Κατερίνα Νικολακοπούλου στην επέτειο του βομβαρδισμού στα ιστορικά χωριά Μάνεσι, Τρεχλό και Λαπάτα στις 29 Ιουλίου 1943
Συμπληρώνονται εφέτος 71 χρόνια από εκείνο το σημαδιακό καλοκαίρι του 1943, που τα γερμανικά Στούκας εφορμούσαν από ψηλά για να σβήσουν με τις βόμβες τους από το χάρτη τρία χωριά της επαρχίας Καλαβρύτων: το Μάνεσι, το Τρεχλό και τη Λαπάτα. Οι Γερμανοί κατακτητές βλέποντας ότι η αντιστασιακή δράση των κατοίκων της περιοχής είχε αρχίσει να φουντώνει, επιχείρησαν να κάμψουν το αδούλωτο φρόνημα του λαού μας στοχοποιώντας τον άμαχο πληθυσμό. Στις 29 Ιουλίου 1943 τα αεροπλάνα τους βομβαρδίζουν ανηλεώς, σπέρνουν το θάνατο και την καταστροφή. Το πρώτο αθώο αίμα ρέει στα ένδοξα χωριά μας από τα πυρακτωμένα θραύσματα των γερμανικών βομβών και τις ριπές των μυδραλιοβόλων. Δεκατέσσερις αθώοι συμπατριώτες μας πληρώνουν με το αίμα τους τη γερμανική βαρβαρότητα.
Αλλά ας παρακολουθήσουμε λίγο τα γεγονότα μέσα από τη βιωματική μαρτυρία δύο αυτοπτών μαρτύρων του αποτρόπαιου αυτού εγκλήματος «εις μνημόσυνον αιώνιον αφ' ενός, αλλά και ως σάλπισμα αγώνα κατά του φασισμού που κραυγαλέα ή ανεπαισθήτως εισβάλλει και μολύνει την κοινωνία, οδηγώντας την σε νέους θρήνους, νέες περιπέτειες»
«Την ημέρα εκείνη, 29 Ιουλίου 1943, ημέρα Πέμπτη, θυμάται ο Τάκης Δημητρόπουλος - Κατσέπας από το Μάνεσι, σ΄ ένα μέρος πάνω από το χωριό, είδαμε να εμφανίζονται αεροπλάνα από το Πετρωτό, πάνω από το Ασάνι. Κι άλλες φορές περνούσαν από ψηλά αεροπλάνα, αλλά δεν τα βλέπαμε, μόνο τ' ακούγαμε. Ήταν η πρώτη φορά που τα βλέπαμε από κοντά. Έκαναν μια στροφή πάνω από το χωριό και χαμήλωσαν. Πολλοί άνθρωποι που βρίσκονταν στα αλώνια φώναζαν: «Είναι αγγλικά, είναι δικά μας, είναι αγγλικά». Πίστευαν ότι είχαν έρθει οι Άγγλοι να μας απελευθερώσουν! Στη δεύτερη στροφή που έκαναν, είδαμε να φεύγουνε τρία μπαλόνια. Για πρώτη φορά ακούσαμε βόμβα. Τραντάχτηκε η γη. Τα 'χασα. Ήμουν και μικρός. Με άρπαξε τότε στην αγκαλιά του ο μπάρμπα-Δήμος και μαζί με τη γυναίκα του αδερφού του και τα παιδιά του Τζούδα τρέξαμε και πέσαμε μέσα σε μια γράνα, όπως μας είχανε ορμηνέψει οι αντάρτες να κάνουμε σε περίπτωση βομβαρδισμού. Κι άρχισαν τα αεροπλάνα - Στούκας καθέτου εφορμήσεως- να βομβαρδίζουν. Φαίνεται ότι κάποιο αεροπλάνο μας είχε εντοπίσει, γιατί στη συνέχεια έριχναν και τα πολυβόλα και θυμάμαι που «θέριζαν» στεγνά και τα κλαδιά των δέντρων. Δεν ξέρω πόσο διήρκεσε ο βομβαρδισμός. Είχαμε χάσει την αίσθηση του χρόνου. Ένα σύννεφο σκόνης και καπνού σκέπασε τα πάντα. Τα ζώα τρέχανε τρομαγμένα.
Κάποια στιγμή έφυγαν τα αεροπλάνα. Τελείωσε. Σηκωθήκαμε πάνω. Αγκαλιαστήκαμε. Είμαστε ζωντανοί. Ο κόσμος άρχισε δειλά- δειλά να βγαίνει έξω, ν΄ αναζητάει ο ένας τον άλλον. Κατεβαίνοντας κάτω, δεν ξέραμε τι θα δούμε.
Θυμάμαι που περνούσαν τους τραυματίες πάνω σε σκάλες, για να τους πάνε στην κλινική του αείμνηστου Φούρα στο Τρεχλό .
Εγκαταλείψαμε το χωριό. Κρυφτήκαμε στα λαγκάδια φοβούμενοι τον ξαναγυρισμό των φασιστών.
Στο χωριό έπεσαν έξι βόμβες: στο κτίριο της αστυνομίας, στο μαγαζί του πατέρα μου, στην εκκλησία, στο νεκροταφείο, στον κήπο του σπιτιού του Φούρα και στο ταχυδρομείο.
« Εκείνο το απόγευμα, αναθυμάται, ο Κωνσταντίνος Παπαδόπουλος, από το Τρεχλό, είχα πάει στα Καλάβρυτα μ' ένα ζώο που είχα πάρει δανεικό από κάποιο φίλο. Επέστρεψα λίγο πριν το βομβαρδισμό. Δεν πρόλαβα να μπω στο σπίτι, όταν άκουσα ένα θόρυβο ασυνήθιστο. Βγήκα στο μπαλκόνι. Ήταν ένας υπόκωφος θόρυβος αεροπλάνων που πλησίαζαν. Παρακολουθώντας τα απ' το μπαλκόνι είδα την πρώτη δεσμίδα (τρεις- τέσσερις βόμβες μαζί) που έπεσε πάνω απ' το χωριό Μελίσσια. Είπα στη μητέρα μου: «Δέματα ρίχνουνε, θα πάω εκεί πάνω». Μ' έπιασε στη σκάλα και είπε: Όχι, παιδί μου, μην πας πρώτος εσύ. Άσε, μήπως πάει κανείς άλλος και κλέψει τίποτα και πάθουμε καμιά ζημιά».
Δεν προλάβαμε να τελειώσουμε την κουβέντα, ακούστηκε η έκρηξη στο Μάνεσι. Μετά έκαναν κύκλους: Μπούμπουκα - Ασάνι- Φλάμπουρα και γύριζαν από τη Λαπάτα. Ένα- ένα που έφτανε πάνω από το χωριό, εφορμούσε κάθετα και άνετα έριχνε τις βόμβες .Ήρθαν κατά τις 5:00 με 6:00, το απογευματάκι. Έπεσαν πολλές βόμβες με επίκεντρο το Τρεχλό και τον οικισμό Λαπάτα. Θυμάμαι πως μία απ' αυτές έπεσε εκεί, όπου πριν λίγη ώρα, επιστρέφοντας από τα Καλάβρυτα, έδεσα το ζώο. Δεν έμεινε τίποτα. Από τύχη γλύτωσα.
Οι περισσότεροι κάτοικοι την ώρα του βομβαρδισμού βρίσκονταν στα κτήματά τους. Αν επέστρεφαν λίγο νωρίτερα θα θρηνούσαμε πολλά θύματα. Παρ' όλα αυτά είχαμε δώδεκα νεκρούς. Αμάχους, γυναικόπαιδα».
Εικόνες φρικτές. Θύμησες που στοιχειώνουν το νου. Τι να πρωτοθυμηθεί κανείς; Τι να ξεχάσει; Κανείς δεν μπορεί να υπολογίσει πόση ώρα κράτησε ο βομβαρδισμός, πάντως έμοιαζε με αιωνιότητα. Το ίδιο σκηνικό και στα τρία χωριά. Φρίκη, πόνος, οδύνη. Μέσα σε λίγα λεπτά ανατράπηκε η φυσιολογική τάξη των πραγμάτων, όπως εξάλλου συμβαίνει σε κάθε πόλεμο. Μετά από αυτά τα λίγα λεπτά της πύρινης βροχής από μολύβι, ο κόσμος μετρούσε τις πληγές του: Δεκατέσσερις άνθρωποι νεκροί, ανάμεσά τους και παιδιά, 6 παιδιά κάθε ηλικίας. Δεκάδες και οι τραυματίες , που τους περιέθαλψε ο γιατρός Φούρας. Και μαζί με αυτά περιουσίες ρημαγμένες, σπίτια, κόποι τόσων ετών, καμένα να κείτονται στη γη, ζώα σκοτωμένα, άλλα ακρωτηριασμένα. Και ψυχές, ψυχές που τα τραύματά τους έχασκαν ανεπούλωτα και μια μυριόστομη κραυγή: Γιατί;
Γιατί τόσος πόνος, γιατί τόση φρίκη;
Γιατί τόσο αίμα , αίμα αθώων και ανίδεων πολιτών;
Γιατί η ομαδική παραφροσύνη;
Γιατί όχι η αφοσίωση σε έργα μεγάλα και θαυμαστά;
Γιατί η απειλή για την υστεροφημία όλου του ανθρώπινου γένους;
Ερωτήματα που μένουν αναπάντητα και στο μυαλό και στην ψυχή των απλών ανθρώπων.
Αγαπητοί συμπατριώτες,
Στη ζωή άγρυπνους μας κρατάει αυτό το χρέος να τιμάμε τους νεκρούς μας. Κι όσο τους τιμάμε, δεν τους ξεχνάμε. Αυτή η θέληση να θυμόμαστε, μας κληροδοτεί τη μεγάλη ευθύνη να βαδίζουμε στο δρόμο με οδηγό την ιστορική μας μνήμη - υιοθετώντας μια υπεύθυνη ατομική και συλλογική στάση- να αγωνιζόμαστε και να απαιτούμε να σταματήσουν οι όλεθροι, η εκμετάλλευση κι η υποδούλωση των λαών, να απαιτούμε έναν κόσμο ειρήνης και δικαιοσύνης, αλληλεγγύης και αδελφοσύνης.
Ας γίνει, λοιπόν, τούτο το ιερό και λιτό Μνημόσυνο ένα ακόμη Προσκλητήριο διάσωσης της ιστορικής μας μνήμης, αφύπνισης και ενδυνάμωσης της ηθικής μας συνείδησης προς όφελος της ειρήνης και των δικαιωμάτων των ανθρώπων και των λαών, όπως μας προτρέπει και ο μεγάλος μας ποιητής, Τάσος Λειβαδίτης, μέσα από τους επικαιροποιημένους στίχους του: «Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος», γράφει, « δε θα πάψεις ούτε στιγμή να αγωνίζεσαι για την ειρήνη και για το δίκιο. Θα βγεις στους δρόμους, θα φωνάξεις, τα χείλη σου θα ματώσουν από τις φωνές μα δε θα κάνεις ούτε βήμα πίσω. Είναι σκληρές οι μέρες που ζούμε! Μια στιγμή αν ξεχαστείς εκατομμύρια ανθρώπινα όνειρα θα γίνουν στάχτες από τις φωτιές! Δεν έχεις καιρό για τον εαυτό σου αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος. Θα πρέπει να μπορείς να θυσιάζεσαι!!!». Σας ευχαριστώ.
Πηγές: «Στα μονοπάτια της μνήμης», έκδ. Δημοτικό Μουσείο Καλαβρυτινού Ολοκαυτώματος, Καλάβρυτα 2011.
«Το ημερολόγιο της εκτέλεσης», 2η έκδ. Δημοτικό Μουσείο Καλαβρυτινού Ολοκαυτώματος, Καλάβρυτα 2014.
Κατερίνα Νικολακοπούλου
Η Κατερίνα Νικολακοπούλου γεννήθηκε στις 23 Απριλίου 1991 και μεγάλωσε στο Μάνεσι Καλαβρύτων. Μαθήτευσε στο Γυμνάσιο και Λύκειο Καλαβρύτων. Τον Μάρτιο του 2014 αποφοίτησε από το τμήμα φιλολογίας του Πανεπιστημίου Πατρών, με ειδίκευση κλασικών σπουδών. Ασχολείται με την αρθρογραφία και είναι μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Πολιτιστικού Συλλόγου Μανεσίου Καλαβρύτων.
Δεν υπάρχουν σχόλια
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.