Με λογική και η διαχείριση των αποβλήτων

γράφει ο οικονομολόγος, Σπύρος Θεοχάρης Στην Ελλάδα η διαχείριση των στερών αποβλήτων ξεκίνησε ουσιαστικά τη δεκαετία του '90 όπου...

γράφει ο οικονομολόγος, Σπύρος Θεοχάρης

Στην Ελλάδα η διαχείριση των στερών αποβλήτων ξεκίνησε ουσιαστικά τη δεκαετία του '90 όπου και κατασκευάστηκαν οι πρώτοι ΧΥΤΑ στη χώρα. Παρέμενε όμως έξω από τη φιλοσοφία και τις πολιτικές τόσο των κυβερνήσεων όσο και των ΟΤΑ, η ανάπτυξη ενός Ολοκληρωμένου Σχεδίου Διαχείρισης Αποβλήτων. Βασική αιτία για αυτή την έλλειψη, όπως και για πολλές άλλες στη χώρα μας, το γεγονός της συναρμοδιότητας. Ποτέ δεν ξεκαθαρίστηκε από τον Νομοθέτη η αποκλειστική αρμοδιότητα (ποιος κάνει τι και ποιος είναι ο μοναδικός υπόλογος του αποτελέσματος κάθε δράσης). Παρόλο που η διαχείριση των αποβλήτων αποτελεί κεντρικό πυλώνα της περιβαλλοντικής πολιτικής της ΕΕ κατά τα τελευταία 30 χρόνια, ενσωμάτωση στο εθνικό δίκαιο του βασικού νομοθετικού πλαισίου για την εναλλακτική διαχείριση αποβλήτων ολοκληρώθηκε μόλις το 2012 με τον Ν. 4042 (Φ.Ε.Κ. 24Α/13.2.2012).

Πρέπει να σημειωθεί ότι η χώρα μας βρίσκεται τελευταία στον πίνακα κατάταξης που εξέδωσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τον Αύγουστο του 2012, ο οποίος κατατάσσει τα Κράτη-Μέλη σχετικά με τον τρόπο που διαχειρίζονται τα αστικά τους απορρίμματα. Έτσι, επί είκοσι και πλέον τώρα χρόνια ασχολούμαστε με τον τρόπο διάθεσης και επεξεργασίας των απορριμμάτων και ελάχιστα με τη στρατηγική της μείωσης των απορριμμάτων, της επαναχρησιμοποίησης και της ανακύκλωσης. Αυτή είναι μια αδιέξοδη πολιτική που στην ουσία δε λύνει κανένα από τα προβλήματα, αλλά -αντίθετα- τα διαιωνίζει.

Το σύνολο των παραγόμενων απορριμμάτων οδηγείται στην ταφή και η διαδικασία διαχωρισμού και ανακύκλωσης είναι σε νηπιακή μορφή, κατά παράβαση της εθνικής και ευρωπαϊκής νομοθεσίας που απαιτεί:

Α) την ιεράρχηση των δράσεων και των εργασιών διαχείρισης των αποβλήτων ως εξής:

α) πρόληψη

β) προετοιμασία για επαναχρησιμοποίηση

γ) ανακύκλωση

δ) άλλου είδους ανάκτηση, όπως ανάκτηση ενέργειας, και

ε) διάθεση (ΧΥΤΑ, ΧΤΥ).

Παραδεχόμενοι ότι διαχείριση απορριμμάτων με ελαχιστοποιημένο περιβαλλοντικό αποτύπωμα δεν μπορεί να γίνει χωρίς την καταβολή – επένδυση ανάλογου οικονομικού κόστους, κάτι στην όλη ροή των πραγμάτων πρέπει να αλλάξει. Εκτός από τον επαναπροσδιορισμό του τρόπου με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε το όλο θέμα που εξήγησα παραπάνω, πρέπει να αναθεωρήσουμε και τους Εθνικούς και περιφερειακούς σχεδιασμούς διάθεσης που είχαμε εκπονήσει όταν το ΑΕΠ της Χώρας πλησίαζε τα 265 δισ. €. Όσο και αν στεναχωρηθούν κάποιοι, σε μια εποχή που το ΑΕΠ έχει χάσει περίπου 40%, δεν μπορεί να πιστεύουμε ότι είναι δυνατόν να κατασκευαστούν εργοστάσια μηχανικής διαλογής και αναερόβιας χώνευσης και μάλιστα αυτά που σχεδιάζονται να προχωρήσουν. Γιατί το κόστος τόσο της κατασκευής όσο και της λειτουργίας τους, δεν μπορεί να το αντέξει η οικονομία και η κοινωνία μας.

Με απλά λόγια στην Ελλάδα η Πέμπτη επιλογή που έχουμε για τη διαχείριση αποβλήτων ανάγεται σε πρώτη και αγωνιωδώς προσπαθούν ορισμένοι να δικαιολογήσουν αυτή την πολιτική. Δεν απομένει όμως άλλη οδός από τον μονόδρομο της λογικής. Να μετρήσουμε πάλι πόσο κόστος περιβαλλοντικό και οικονομικό μπορούμε να αναλάβουμε ποιες δράσεις είναι οι καλύτερες για την ελαχιστοποίηση και των δύο. Τελευταίο όμως και σημαντικότερο είναι να αποφασίσουμε ποιος κάνει τι, χωρίς να υπάρχουν περιθώρια μετακύλισης ευθυνών.

Σπύρος Θεοχάρης
οικονομολόγος