γράφει ο Λάμπης Ζωγράφος Όσο κι αν θέλεις να το σπρώξεις στα ψιλά της καθημερινότητας, δεν σε αφήνει εκείνο. Και δεν σ’ αφήνει, γιατί ...
γράφει ο Λάμπης Ζωγράφος
Όσο κι αν θέλεις να το σπρώξεις στα ψιλά της καθημερινότητας, δεν σε αφήνει εκείνο. Και δεν σ’ αφήνει, γιατί κάπου σ’ έχει ξύσει κι είναι σίγουρα εκεί που σε πονάει όταν κοιτάζεσαι στον καθρέφτη. Κάποιοι είπαν, «μπράβο που ήρθε και μας είπε αυτά που έπρεπε να κάνουμε μόνοι μας», άλλοι είπαν πως «αυτά που λέει δεν γίνονται, αφού η γλώσσα είναι αρχαία και πλέον δεν ομιλείται κατά τον ίδιο τρόπο» κι άλλοι πάλι σχολίασαν εγκωμιαστικά «το τάλαντο και την διεισδυτικότητα του λόγου».
Ζούμε σ’ ένα κόσμο που οι κραταιοί ή οι αναδυόμενοι στον άμβωνα των ισχυρών, αλλά και οι επίδοξοι φωτοδότες, στηρίζονται στην κατ’ αυτούς πολιτισμική τους ανωτερότητα, ή στη μεταφυσική και την οντολογία, ή ακόμα στην ανάγκη για την ηγεμονία του έθνους. Για παράδειγμα, η Αμερική σαν Υπερδύναμη υπενθυμίζει συχνά δια του στόματος των προέδρων της ότι πασχίζει να μεταδώσει τις αξίες της σε όλο τον κόσμο, η Ρωσία εμπνέει το λαό της με την ιδέα της ανάταξης του ένδοξου παρελθόντος, η Κίνα επιζητεί ασθμαίνουσα την πρωτοκαθεδρία με άξονα τον μονήρη εθνικισμό της και γύρω μας οι γείτονες, άλλοι βαπτίζονται στον αλυτρωτικό εθνικισμό (Σκόπια, Αλβανία) και άλλοι στη θρησκευτική επικράτηση που θα έρθει με την επαναφορά της παλιάς αυτοκρατορίας (Τουρκία), ενώ λίγο πιο ανατολικά θεός σκοτώνει θεό.
Εμείς οι Έλληνες, φαινόμαστε από ψηλά σαν να είμαστε διαρκώς στην ασφάλεια που προσφέρει «το μάτι του κυκλώνα», που όμως αν τολμήσεις να στραβοπατήσεις μισό βήμα θα βρεθείς στη μανία της κυκλώπειας δύναμής του. Φαινόμαστε από ψηλά σαν αποχαυνωμένοι παρατηρητές, που όχι μόνο δεν μπορούμε να εξηγήσουμε αυτά που μας συμβαίνουν, μα που δεν θέλουμε κιόλας. Δυστυχώς δεν φαίνεται να έχουμε κάποιο όραμα, κάποια πυξίδα, κάποιους άξιους ταγούς να προσφέρουν καθοδήγηση για το μέλλον. Δείχνουμε αποσπασματικά να πιστεύουμε ότι ίσως και να μας χρειάζεται ένα «άστρο της Βηθλεέμ», αλλά δεν το αναζητούμε σαν λαός. Εύκολα πηδάμε σε ευκαιριακά άρματα που μας προσφέρουν οι δημαγωγοί των ιδεών για να διαβούμε τη φτωχή μας καθημερινότητα, κάτι σαν αυτά τα «καθρεφτάκια» που κοροϊδεύαμε τους αφρικανούς ότι τα θεωρούσαν μεγάλης αξίας και τα αντάλλασαν με όλα τους τα πλούτη προς τους ξύπνιους εξερευνητές του νέου κόσμου. Είμαστε ένας λαός γυμνός από οράματα, ένας λαός που φαίνεται να τείνει προς αυτούς που ο Σαμ θαρρεί ότι θα μπορούσαμε να σώσουμε.
Ο Δημήτρης ο Σταθακόπουλος σε ένα υπέροχο πρόσφατο άρθρο του στη ΦτΚ(3), ανατρέχει στην διαδρομή στο χρόνο αυτής της θλιβερής κατάστασης στην οποία έχουμε περιέλθει και στεντόρια καταλήγει πως «δεν παέι άλλο». Μάλιστα θεωρεί ότι η Ελλάδα σήμερα διαθέτει και τους ανθρώπους εκείνους που θα πρωταγωνιστήσουν, «… η μεγάλη πλειοψηφία των άξιων ανθρώπων που μέχρι σήμερα παραμερίστηκαν …», μας λέει. Σε ποιο όμως έργο θα είναι πρωταγωνιστές, σε ποια σκηνή, σε ποιο σενάριο σε ποιά νοήματα ποιού ποιητή;
Αυτός ο λαός, αυτός ο τόπος, τα έχει ζήσει όλα. Την αρχαία δόξα, τη διάδοση του πολιτισμού του, την διδασκαλία των λαών της οικουμένης απ’ άκρο σ’ άκρο, την διάκριση στις επιστήμες στις τέχνες και στα γράμματα, τη σκλαβιά, την επανάσταση, τη μίμηση, τον ηρωισμό, τον εμφύλιο, τη δικτατορία, την ανάκτηση της δημοκρατίας, τη χρεοκοπία. Και μετά απ’ όλα αυτά, σήμερα τριγυρνάμε αμέριμνοι ντυμένοι σαν σαλτιμπάγκοι της ιστορίας. Αναρωτιέμαι ποιος άλλος λαός έχει καταγράψει τόσες εμπειρίες, καταθέτοντας βέβαια τον απόλυτο σεβασμό μου στην ιστορία όλων των λαών.
Στο άμεσο μέλλον βλέπω να βιώνουμε την Ελλάδα των τριών επιπέδων. Πάνω-πάνω η κάστα του ξένου κεφαλαίου που θα κατέχει όλο τον πλουτοπαραγωγικό ιστό της χώρας, πρώην κρατικό και πρώην ιδιωτικό, κάτω-κάτω οι πάσης φύσεως ημεδαποί και αλλοδαποί αναξιοπαθούντες που θα μας παραπέμπουν έντονα στον Βίκτωρα Ουγκώ και κάπου στη μέση αιωρούμενοι όλοι αυτοί που θα αυτοπροσδιοριζόμαστε ως Έλληνες και θα προσπαθούμε να βρούμε τις σταθερές μας για να πατήσουμε κάπου, είτε ατομικά, είτε στο στενό μας περίγυρο, είτε ακόμα συλλογικά. Εκεί τοποθετώ και τους Συλλόγους της επαρχίας μας, μικρούς και μεγάλους, ιστορικότερους ή νεότερους και λέω πως πρέπει να βρεθεί τρόπος να έρθουνε κοντά, ν’ αφήσουνε κατά μέρος τα «εγώ», να πιαστούνε από τα κοινά και τα μεγάλα – κυρίως τα μεγάλα - και να δούνε τι πρέπει να κάνουνε όλοι μαζί, διότι έχουνε ευθύνη. Αλλιώς το μόνο σίγουρο μέλλον είναι αυτό που μας εξασφαλίζει ο νόμος της βαρύτητας, εφαρμοζόμενος στο σχήμα των τριών επιπέδων που προανέφερα.
Στο σημείο αυτό λοιπόν συμφωνώ με τον Δ.Σταθακόπουλο(3) πως χρειαζόμαστε «πατρίδα», δηλαδή γλώσσα, ήθη, έθιμα και αλληλεγγύη. Θα περιοριστώ στο θέμα της γλώσσας για οικονομία στο κείμενο, αλλά και επειδή θέλω να εξηγήσω τον τίτλο του άρθρου αυτού. Να δανειστούμε λοιπόν από τον Σαμ αυτή την φλόγα που μας έδειξε πως έχει για τη γλώσσα μας, που τόσο πολύ την κακοποιούμε, που τόσο πολύ κάποιοι την πολεμούνε και μάλιστα από θέσεις υψηλές. Να αντιστεκόμαστε και να καταδικάζουμε έμπρακτα αυτούς που προωθούν ιδέες παραγκωνισμού της ελληνικής γλώσσας, αυτούς που προσπαθούν να την αλλοιώσουν μέσα στα ίδια τα σχολεία μας στο όνομα της δήθεν εξέλιξης, αυτούς που προσπαθούν να επιβάλουν τον εκλατινισμό του ελληνικού αλφάβητου για να μας στερήσουν την χαρά της κριτικής σκέψης, να επαινέσουμε και να μιμηθούμε αυτούς που, όπως ο Σαμ, μάχονται για τη διάδοση της σωστής ελληνικής γλώσσας με τον πλούτο της, τη σοφία της, τη μουσικότητά της, την πλοκή της, την δημιουργικότητά της.
Δεν λέγω να φτάσουμε να ονειρευόμαστε το παρελθόν επειδή δεν μπορούμε να κάνουμε όνειρα για το μέλλον. Αναρωτιέμαι όμως αν χρειάζεται εν τέλει να στέρξουμε την ανακάλυψη του νέου. Έχει νόημα να επιζητούμε να προσδιοριστούμε ως προς κάτι που θα ανακαλύψουμε στο όνομα της εξέλιξης ή μήπως το έχουμε ήδη στα χέρια μας, όπως μας προτρέπει ο Σαμ; Μήπως πρέπει να αφουγκραστούμε τη ρήση του Γκαίτε που παρότρυνε τους μαθητές του να διαβάσουν τους έλληνες κλασικούς για να γίνουν σοφοί κι όταν εκείνοι τον ρώτησαν τι άλλο να διαβάσουν μετά, εκείνος τους αποκρίθηκε : «Πάλι τους Έλληνες κλασικούς»! Γι αυτό χρειαζόμαστε να μοχθήσουμε πολύ πάνω στη γλώσσα μας, να μη φεισθούμε κόπων να την κατακτήσουμε και να την διαδώσουμε. Να είμαστε περήφανοι γι αυτήν, φέρνοντας στο νου τα λόγια που μας άφησε παρακαταθήκη ο Γιώργος Σεφέρης : «… από την εποχή που μίλησε ο Όμηρος ως τα σήμερα, μιλούμε ανασαίνουμε και τραγουδούμε με την ίδια γλώσσα. Κι αυτό δε σταμάτησε ποτέ, είτε σκεφτούμε την Κλυταιμνήστρα που μιλά στον Αγαμέμνονα, είτε την Καινή Διαθήκη, είτε τους ύμνους του Ρωμανού και τον Διγενή Ακρίτα, είτε το Κρητικό Θέατρο και τον Ερωτόκριτο, είτε το δημοτικό τραγούδι. Και όλοι αυτοί, οι μεγάλοι και οι μικροί, που σκέφτηκαν, μίλησαν, μέτρησαν ελληνικά, δεν πρέπει να νομίσετε πως είναι σαν ένας δρόμος, μια σειρά ιστορική, που χάνεται τη νύχτα των περασμένων και βρίσκεται έξω από σας. Πρέπει να σκεφτείτε πως όλα αυτά βρίσκουνται μέσα σας, τώρα, βρίσκουνται μέσα σας όλα μαζί, πως είναι το μεδούλι των κοκάλων σας και πως θα τα βρείτε αν σκάψετε αρκετά βαθιά τον εαυτό σας.»
Ας βάλουμε λοιπόν φραγμό στον διαρκή αποψιλωτικό «εκμοντερνισμό» της ελληνικής γλώσσας και ας αναδιφήσουμε στο διαμάντι αυτό της οικουμένης, που είχαμε την προυσταγή και την ευλογία να κληρονομήσουμε.
(1) Το άρθρο αυτό το έγραψα μετά την εκδήλωση της Παγκλαβρυτινής Ένωσης για την Ελληνική γλώσσα, που έγινε στις 3/11/2014 στην Αθήνα και στην οποία είχα την τιμή να προεδρεύσω. Έτσι, για να μην ξενοιάζουμε μόλις φεύγουμε από την αίθουσα. Το καλύτερο βάλσαμο, ας είναι το βάσανο της σκέψης.
(2) Στην παραπάνω εκδήλωση, ένας εκ των ομιλητών ήταν ο Σαμ Τσέκγουας, λάτρης της ελληνικής γλώσσας και μαχητής για τη διάδοσή της, ενώ ο Δημήτρης Σταθακόπουλος, παρουσίασε το βιβλίο του κ. Τσέκγουας, «Το θαύμα να νοιώθεις Έλληνας».
(3) Άρθρο του Δημήτρη Σταθακόπουλου στη «Φωνή των Καλαβρύτων», φύλλο Ιουλίου 2014, σελ.21, με τίτλο «άνδρες γαρ πόλις και ου τείχη ουδέ νήες ανδρών κεναί».
Δεν υπάρχουν σχόλια
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.