Χρονολόγιο Ολοκαυτώματος - 10 Δεκεμβρίου 1943

Γερμανοί στρατιώτες της 117 jager Division Η χρονολογική σειρά των γεγονότων πριν και μετά το Καλαβρυτινό Ολοκαυτωμα από τα Ντοκουμέντ...

Γερμανοί στρατιώτες της 117 jager Division

Η χρονολογική σειρά των γεγονότων πριν και μετά το Καλαβρυτινό Ολοκαυτωμα από τα Ντοκουμέντα του Ιστορικού Αρχείου Κανελλόπουλου (Ι.Α.Κ.).

ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ η αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή, ολική μερική ή περιληπτική ή κατά παράφραση ή διασκεύαση απόδοσης του περιεχομένου της ιστορικής έρευνας με οποιονδήποτε τρόπο, μηχανικό, ηλεκτρονικό, φωτοτυπικό, ηχογραφίσεως ή άλλο, χωρίς γραπτή άδεια του Ι.Α.Κ. (Ν 2121/1993)

Παρασκευή 10η Δεκεμβρίου 1943

Επιχείρηση «Καλάβρυτα»

Ομάδα της Ι/749 Jager Regiment εκτελεί αναγωνριστική επιχείρηση στους συνοικισμούς Βραχνί και Σούβαρδο όπου εκτελεί 6 και 3 Καλαβρυτινούς αντίστοιχα.

117 Μεραρχία Κυνηγών Στρατηγείο Μεραρχίας, 10.12.43
Τμήμα Ia, Υπ’ Αριθ. 1448/43 Απόρρητο
Διοικητής
1) Οι συμμορίες που πιστεύεται πως βρίσκονται στην περιοχή Πατρών-Καλαβρύτων-Μαζέϊκων-Αιγίου διέφυγαν, καθώς φαίνεται, προ των δυνάμεων του 749 Συντάγματος Κυνηγών και του ενισχυμένου 116 Αποσπάσματος Αναγνωρίσεως προς νοτιοδυτικά και ανατολικά.
2) Η επιχείρηση διακόπτεται με την άφιξη στη γραμμή Καλαβρύτων-Τριποτάμων-Μαζέϊκων και στις 13/12 αρχίζει η επιστροφή στις βάσεις.
3) Έως την απομάκρυνση θα γίνει επίσης εκκαθάριση: α. Από το Απόσπασμα Juppe της περιοχής Βυσωκάς-Καστρινής-΄Ανω Σουδενών-Καλαβρύτων. β. Από το 116 Απόσπασμα Αναγνωρίσεως της περιοχής Τριποτάμων-Μο(υ)ρόχοβας-Δερβενίου-Καλυβίων-Παραλογγών-Βερσιτσίου. γ. Από τη Μηχανοκίνητη Ομάδα Nordmann της περιοχής Δίβρης-Τσιπιανών-Κέρτιζας-Καλυβίων. δ. Από το Απόσπασμα Kockert της περιοχής Μαζέϊκων-Κρινοφύτων-Βάλτου-Μαζίου. ε. Από το 14/999 Λόχο Πεζικού Φρουράς της περιοχής Δούκα-Νεμούτας-Δάρδιζας-Κάνια μέχρι την αποχώρηση στις 12/12.
4) Η Ορεινή Ομάδα Lange επιστρέφει ήδη στις 12/12 στις βάσεις από τη συντομότερη οδό.
5) Ως αντίποινα για τα δολοφονηθέντα μέλη των 1/749 και 5/749 Λόχων Κυνηγών πρέπει να ισοπεδωθούν οι περιοχές Μαζέϊκα και Καλάβρυτα. Να ισοπεδωθούν επίσης στις ερευνηθείσες περιοχές οι τόποι, στους οποίους οι συμμορίες αποδεδειγμένα βρήκαν καταφύγιο ή κατά τη διεξαγωγή της έρευνας προβλήθηκε αντίσταση και βρέθηκαν όπλα ή πολεμοφόδια.
΄Ολα τα κτήνη των ερευνηθεισών περιοχών, καθώς και εκείνα που θα βρεθούν κατά το δρομολόγιο της επιστροφής να μεταφερθούν από το στράτευμα στις βάσεις.
Υπογεγραμμένο ως προσχέδιο:
von Le Suire

 Μετά τις εκτελέσεις στη Μονή του Μεγάλου Σπηλαίου και στο χωριό Σούβαρδο, οι Γερμανοί στις 9 Δεκεμβρίου έφτασαν στο γειτονικό χωριό Βραχνί. Είχαν μαζί τους 3 άνδρες αιχμαλώτους, το φαρμακοποιό Δημητρίου από τη Βυσωκά τον οποίο βρήκαν στο Σούβαρδο όπου είχε προσπαθήσει να κρυφτεί, τον νεαρό Παύλο Σωτηρακόπουλο από την Κερπινή και τον Ηλία Κατσανιώτη από τους Ρωγούς, τους οποίους είχαν πάρει μαζί τους για οδηγούς. Μόλις οι κάτοικοι που βρίσκονταν στο χωριό αντιλήφθηκαν την παρουσία των Γερμανών έτρεξαν σε διάφορες κατευθύνσεις, σε σπηλιές και απόκρημνα μέρη για να κρυφτούν. Η ομάδα των Γερμανών στρατοπέδευσε στο χωριό και ο διοικητής τους εγκαταστάθηκε σε ένα σπίτι δίπλα από την εκκλησία. Μερικοί στρατιώτες άνοιξαν την εκκλησία των Αγίων Θεοδώρων και προσπάθησαν να κλείσουν σε αυτήν ένα κοπάδι των προβάτων που είχαν φέρει μαζί τους και όσα ακόμη βρήκαν στο χωριό. Συνέλαβαν τον Νικόλαο Σιορώκο, το γιο του Αντώνη ηλικίας 23 ετών, το φύλακα Α. Τσιρώνη και μαζί με τους άλλους τρεις, που είχαν μαζί τους, τους έκλεισαν σε ένα καλύβι κοντά στο σχολείο. Πριν βραδιάσει άφησαν ελεύθερο τον Ηλία Κατσανιώτη, ο οποίος βρέθηκε δολοφονημένος μετά από δυο-τρεις μέρες στο χωριό Σούβαρδο. Οι Γερμανοί, αφού έσφαξαν τα ζώα από το κοπάδι που έφεραν μαζί τους και ορισμένα που βρήκαν στο χωριό, πέρασαν τη νύχτα πίνοντας και διασκεδάζοντας. Το πρωί της 10ης Δεκεμβρίου πήραν από το καλύβι τους άνδρες, τους οδήγησαν στη θέση Ρούγα, 30 περίπου μέτρα από το δρομάκι Ρούγας-Ζαγορίτσας, σε ένα ανηφορικό χωράφι και τους εκτέλεσαν. ΄Εκαψαν στη συνέχεια το χωριό. Μόνο πέντε-έξι σπίτια και μερικά φουρναριά έμειναν όρθια. Η φάλαγγα των Γερμανών έφυγε από το χωριό αφήνοντας πίσω της πέντε νεκρούς, πυρπολημένα σπίτια και τα τομάρια των ζώων που έσφαξαν το προηγούμενο βράδυ. Οι κάτοικοι που κρύβονταν στις σπηλιές επέστρεψαν τρομαγμένοι στο χωριό. Με τα χέρια και με ξύλα έσκαψαν και έθαψαν πρόχειρα σε έναν ομαδικό τάφο τους νεκρούς Βραχνιώτες στο χώρο δυτικά της εκκλησίας των Αγίων Θεοδώρων που καιγόταν ακόμα. Δεν πρόλαβαν να ολοκληρώσουν την ταφή των άλλων δύο, καθώς έφτασε η νύχτα και από το φόβο απομακρύνθηκαν για να κρυφτούν στο βουνό. Την επομένη έθαψαν σε έναν κοινό τάφο τους άλλους δύο νεκρούς και τοποθετήσαν πρόχειρα στα μνήματα ξύλινους σταυρούς. Οι Γερμανοί επέστρεψαν στα ερειπωμένα Καλάβρυτα τη Μεγάλη Παρασκευή του 1944. Λεηλάτησαν και φόρτωσαν ότι βρήκαν. Κινήθηκαν στην περιοχή του Ξερόκαμπου του Χελμού εκτελώντας όσους έβρισκαν στο δρόμο τους. Τον Ιούλιο του 1944 οι Γερμανοί επέστρεψαν στο Βραχνί και σκότωσαν το γέρο ΄Ολυμπο από τα Σουδενά σε ένα βράχο κάτω από τον Αη-Γιώργη και το Γεώργιο Μαγγίνα κοντά στις καλύβες στον Ξερόκαμπο. Στο σημείο της εκτέλεσης απέναντι από την εκκλησία των Αγίων Θεοδώρων υπάρχει σήμερα το Μνημείο των εκτελεσθέντων του Βραχνιού για να θυμίζει τα τραγικά γεγονότα της 10ης Δεκεμβρίου 1943.

Άφιξη της μάχιμης μονάδας Wolfinger με την Ορεινή Ομάδα στην ΄Ανω Βλασία και με την Πεδινή Ομάδα από Καλάβρυτα μέσω Τριποτάμων στη Δίβρη στις 15.00. Αμφότερες ομάδες χωρίς να έλθουν σε επαφή με τον εχθρό.

Άφιξη της μάχιμης μονάδας Ebersberger στις 17.00 στα Καλάβρυτα. Οι Ρωγοί και η Κερπινή (4 χλμ. Β. των Καλαβρύτων) πυρπολήθηκαν. Η ομάδα Gnass συνεχίζει τον αποκλεισμό στη γραμμή Τριποτάμων – Δίβρης.

Ο Διοικητής Μεραρχίας (von Karl Le Suire) από τις 9-11/12 στην περιοχή επιχειρήσεων (Μαζέϊκα), διατάσσει στις 10/12, ώρα 15.30, μετά την άφιξη σε Καλάβρυτα – Μαζέϊκα - Τριπόταμα:

1) Για τις 12-13/12 την εκκαθάριση των προσεγγισθεισών περιοχών και πορεία επιστροφής του στρατεύματος με παράλληλη επιβολή αυστηρών αντιποίνων, καθώς και την εξόντωση των κτηνών για να περιοριστεί η διατροφική δυνατότητα των ανταρτών σε περιοχές που ως τώρα τελούσαν υπό την κυριαρχία των συμμοριών.

2) Ο Ταγματάρχης Ebersberger αναλαμβάνει τη διοίκηση του 749 Jager Regiment και ηγείται της Επιχειρήσεως «Καλάβρυτα». Η διοίκηση του Ι/749 Τάγματος Κυνηγών (ανατέθηκε), με επιφύλαξη, στον Υπολοχαγό Juppe.

3) Οι συμμορίες που πιστεύεται πως βρίσκονται στην περιοχή Πατρών-Καλαβρύτων-Μαζέϊκων-Αιγίου διέφυγαν, καθώς φαίνεται, προ των δυνάμεων του 749 Συντάγματος Κυνηγών και του ενισχυμένου 116 Αποσπάσματος Αναγνωρίσεως προς νοτιοδυτικά και ανατολικά.

4) Η επιχείρηση διακόπτεται με την άφιξη στη γραμμή Καλαβρύτων-Τριποτάμων-Μαζέϊκων και στις 13/12 αρχίζει η επιστροφή στις βάσεις.

5) Έως την απομάκρυνση θα γίνει επίσης εκκαθάριση: α. Από το Απόσπασμα Juppe της περιοχής Βυσωκάς-Καστρινής-΄Ανω Σουδενών-Καλαβρύτων. β. Από το 116 Απόσπασμα Αναγνωρίσεως της περιοχής Τριποτάμων-Μο(υ)ρόχοβας-Δερβενίου-Καλυβίων-Παραλογγών-Βερσιτσίου. γ. Από τη Μηχανοκίνητη Ομάδα Nordmann της περιοχής Δίβρης-Τσιπιανών-Κέρτιζας-Καλυβίων. δ. Από το Απόσπασμα Kockert της περιοχής Μαζέϊκων-Κρινοφύτων-Βάλτου-Μαζίου. ε. Από το 14/999 Λόχο Πεζικού Φρουράς της περιοχής Δούκα-Νεμούτας-Δάρδιζας-Κάνια μέχρι την αποχώρηση στις 12/12.

6) Η Ορεινή Ομάδα Lange επιστρέφει ήδη στις 12/12 στις βάσεις από τη συντομότερη οδό.

7) Ως αντίποινα για τα δολοφονηθέντα μέλη των 1/749 και 5/749 Λόχων Κυνηγών πρέπει να ισοπεδωθούν οι περιοχές Μαζέϊκα και Καλάβρυτα. Να ισοπεδωθούν επίσης στις ερευνηθείσες περιοχές οι τόποι, στους οποίους οι συμμορίες αποδεδειγμένα βρήκαν καταφύγιο ή κατά τη διεξαγωγή της έρευνας προβλήθηκε αντίσταση και βρέθηκαν όπλα ή πολεμοφόδια.

΄Ολα τα κτήνη των ερευνηθεισών περιοχών, καθώς και εκείνα που θα βρεθούν κατά το δρομολόγιο της επιστροφής να μεταφερθούν από το στράτευμα στις βάσεις. Επιχείρηση «Stiglitz». Η βόρεια ομάδα του Αποσπάσματος Glitz έφθασε στη Μοσιά (3 χλμ. ΒΔ της Καστανιάς) και η νότια ομάδα στο Μάτι (3 χλμ. ΝΔ της Καστανιάς).

 Στις 09.00 η μηχανοκίνητη εμπροσθοφυλακή της Α.Α. 116 Μάχιμης Μονάδας Αναγνωρίσεων Wolfinger προήλασε προς Δίβρη. Μετά την άφιξη, τα τοποθετημένα στη Δίβρη τμήματα του Τμήματος Αναγνωρίσεως διετάχθησαν να μεταβούν στη Μοστενίτσα, για να διενεργήσουν εκεί αποκλεισμό προς Βορρά. Κατά τη διάρκεια της ημέρας σύσσωμη η Πεδινή Ομάδα της Α.Α. 116 Μάχιμης Μονάδας Αναγνωρίσεων Wolfinger προήλασε προς Δίβρη. Λήψη επαφής με την Ορεινή Ομάδα Lange στις 18.00. Κανένα ιδιαίτερο συμβάν. Ομάδα προελάσεως Kockert: ημέρα αναπαύσεως, παραμονή στα Μαζέϊκα.

Οι Γερμανοί αναγγέλουν ότι θα κάψουν τα σπίτια των ανταρτών, δίνουν όμως την άδεια στους ιδιοκτήτες να απομακρύνουν την οικοσκευή. Στη συνέχεια καίνε μόνον 5 αντάρτικα σπίτια και κατεδαφίζουν το σπίτι του Δημητρίου Παπαδημητρόπουλου (ή Κουλού), για το λόγο να μην μεταδοθεί η φωτιά στα σπίτια που τα χώριζε μεσοτοιχία. Την ίδια εκείνη ημέρα ο Γερμανός Διοικητής καλεί και ανακρίνει τα μέλη της Επιτροπής που προ ολίγων ημερών είχαν επισκεφθεί την Αγγλική αποστολή με σκοπό να τους ζητήσουν όπλα για να αντισταθούν στους Γερμανούς. Απο τη συμπεριφορά που έδειξε ο Γερμανός Ταγματάρχης Ebersberger, Διοικητής της επιχείρησης «Καλάβρυτα», κατά την τρίωρη ανάκριση παρόντος και του παπα-Καλού στον οποίο δεν επέτρεψε να καθήσει, αυτό φανέρωσε τους σκοπούς των Ούννων. Η συμπεριφορά αυτή σχολιάστηκε, δυσμενώς από τον ιερέα και από την Επιτροπή.

 Ημέρα ξεκούρασης στα Μαζέϊκα. Αναγνώριση του πέριξ χώρου. ΄Ερευνα στα Μαζέϊκα, χωρίς ιδιαίτερο αποτέλεσμα. Επιχείρηση «Καλάβρυτα» ολοκληρώθηκε. Ως αντίποινα για τους εκτελεσθέντες αιχμαλώτους διατάχθηκε η πυρπόληση των γειτονικών χωριών και ο τυφεκισμός του ανδρικού πληθυσμού. Η Α.Α. 116 Μάχιμη Ομάδα Αναγνωρίσεως παρέμεινε αρχικά στην περιοχή των Τριποτάμων και εκεί έπρεπε να επιβάλει τα διαταχθέντα αντίποινα. Η Μάχιμη Ομάδα Kockert, με την υπαχθείσα Διμοιρία Υγειονομικού, έλαβε την εντολή για τις 11 και 12/12 να αναζητήσει τους δολοφονηθέντες αιχμαλώτους και να επιβάλει τα αντίποινα στα χωριά βόρεια και νοτιοανατολικά των Μαζέϊκων. Το 116 Απόσπασμα Αναγνωρίσεως παρέμεινα αρχικά στην περιοχή των Τριποτάμων και εκεί έπρεπε να επιβάλει τα διαταχθέντα αντίποινα. Το Απόσπασμα Kockert, με την υπαχθείσα Διμοιρία Υγειονομικού, έλαβε την εντολή για τις 11 και 12/12 να αναζητήσει τους δολοφονηθέντες αιχμαλώτους και να επιβάλει τα αντίποινα στα χωριά βόρεια και νοτιοανατολικά των Μαζέϊκων.

 Πληροφοριοδότης αναφέρει: Η δραστηριότητα των συμμοριών στην περιοχή Πατρών-Αιγίου εκτείνεται στις ακόλουθες πόλεις και χωριά: Πάτρα – Καλάβρυτα – Αίγιο και στον εναέριο χώρο της Ρακίτας κοντά στο χωριό Αράχοβα και στους πρόποδες του όρους Κολοκοτρώνη. Χωριά, τα οποία ήταν κομμουνιστικά και πριν τον πόλεμο, είναι τα εξής:

Κουνινά με 90% κομμουνιστές

Κακοχώρι με 50% κομμουνιστές

Παρασκευή με 80% κομμουνιστές

Αράχοβα με 20% κομουνιστές

Πριν από ένα μήνα οι ΄Αγγλοι αξιωματικοί στο Μάζι, κοντά στα Καλάβρυτα, κρατήθηκαν υπό την αυστηρή επιτήρηση των κομμουνιστών. Πιθανώς να είναι ακόμα εκεί. Αναγνώριση στις 8/12 δεν είχε κανένα αποτέλεσμα.

Επικεφαλής των συμμοριών σε αυτή την περιοχή:

Συμμορία (Σύνταγμα) Καλαβρύτων Γραμματέας Μίχος

Υπαρχηγός Τσουμπός

Συμμορία Ηλείας Αρχηγός Υπολοχαγός Παναγούλιας από τα Καλάβρυτα

Συμμορία Κορινθίας Αρχηγός Λοχαγός Πελοπίδας και ένας υπολοχαγός από την Κορινθία, πιθανώς από το Καμάρι.

Υπαρχηγός Λοχαγός Ησαΐας από την ΄Αμφισσα, η γυναίκα του οποίου ήταν κατάσκοπος των Ιταλών.

Μάχιμες Ομάδες Περίπου 1.500-2.000 άνδρες και εφεδρείες

επιπλέον 1.500-2.000 ανδρών.

Οπλισμός 200 πολυβόλα με 20.000 σφαίρες

5.000 τυφέκια με 25.000 σφαίρες

200 πιστόλια με 1.000 σφαίρες

4-8 πιστόλια με περίπου 60-80 σφαίρες

Χειροβομβίδες

Μερικοί αγγλικοί ασύρματοι

Στους νομούς Λακωνίας, Μεσσηνίας, Αρκαδίας και Αργολίδας οι καλά εξοπλισμένοι συμμορίτες υπολογίζονται σε περίπου 3.000, καθώς και περίπου 2.500 άνδρες εφεδρεία.

Η Ομάδα W. με την Ορεινή Ομάδα έφθασε στους Λαπαναγούς (24 χλμ. ΝΑ της Πάτρας) και με την Πεδινή Ομάδα στο Μάνεσι (31 χλμ. ΝΑ της Πάτρας). Η Ομάδα Ε έφθασε χωρίς ιδιαίτερη εχθρική αντίσταση στους Ρωγούς (20 χλμ. Ν. του Αιγίου). Η Ομάδα G με μάχιμα τμήματα από τα Μαζέϊκα κατέλαβε με έφοδο το Μάζι (7 χλμ. ΒΑ των Μαζέϊκων), για να απελευθερώσει 78 άνδρες τους 5/737 Λόχου Κυνηγών, ο οποίος εξολοθρεύτηκε στις 19/10 κοντά στα Καλάβρυτα. Με εξαίρεση μερικούς που διέφυγαν, οι αιχμάλωτοι δολοφονήθηκαν στις 7/12 στα υψώματα ΒΑ του Μαζίου. Ως άμεσα αντίποινα διατάχθηκε η εκτέλεση ολόκληρου του ανδρικού πληθυσμού και η πυρπόληση των περιοχών. Το 116 Απόσπασμα Αναγνωρίσεως έφθασε στην περιοχή Καστέλλι (38 χλμ. Ν. του Αιγίου) δια της οδού Μαζέϊκων-Τριποτάμων. Η οδός αποκλείσθηκε εκ των υστέρων.

Η Ομάδα W. έφθασε στις 9/12 με την Πεδινή Ομάδα στη Βυσωκά (4 χλμ. ΔΒΔ των Καλαβρύτων) και στα Καλάβρυτα χωρίς να λάβει επαφή με τον εχθρό. Η Ορεινή Ομάδα προχωρεί από τους Λαπαναγούς μέσω ΄Ανω Βλασίας με κατεύθυνση προς Τριπόταμα. Η Ομάδα G. με μάχιμα τμήματα φθάνει στα Τριπόταμα χωρίς επαφή με τον εχθρό. Αποκλείει τα περάσματα ως το Λιβρί (;). Η Ομάδα Ε. φθάνει σε Βραχνί – Σούβαρδο (24 χλμ. ΝΝΔ του Αιγίου). Η επιχείρηση αναζητήσεως της μονάδας Schober ανεπιτυχής. Ανευρέθη ο δεύτερος επιζών, ο οποίος επιβεβαιώνει την εκτέλεση. ΄Ενας ενισχυμένος λόχος του 965 Συντάγματος πεζικού Φρουράς επιβιβάζεται σε φορτηγά οχήματα στον Πύργο και ξεκινά με αποστολή να αποκλείσει την οδό προς Τριπόταμα στην περιοχή Νεμούτας-Λάλα-Δούκα. ΄Εφθασε στον Λάλα.

Το Απόσπασμα W. με την Ορεινή Ομάδα φθάνει στις 9/12 και ώρα 16.00 στην ΄Ανω Βλασία. Στις 10/12 συνέχιση της πορείας προς Τριπόταμα. Με την Πεδινή Ομάδα στις 10/12 πορεία από Καλάβρυτα προς Τριπόταμα. Καμία εκ των ομάδων δεν ήλθε σε επαφή με τον εχθρό.

Το Απόσπασμα G. διενεργεί περαιτέρω αποκλεισμό στη γραμμή Τριποτάμων-Δίβρης. Κατασκοπευτική μονάδα δυνάμεως ομάδος ενός ενισχυμένου Λόχου του 965 Συντάγματος Πεζικού Φρουράς είχε επαφή με τον εχθρό στις 09.30 στην περιοχή Λάμα Πούσι (;) (19 χλμ. ΝΔ των Τριποτάμων).

Απώλειες: 11 νεκροί, 10 τραυματίες

Απώλειες του εχθρού άγνωστες

Η βόρεια ομάδα του Αποσπάσματος G. έφθασε στη Μοσιά (3 χλμ. ΒΔ της Καστανιάς)

Η νότια ομάδα έφθασε στο Μάτι (3 χλμ. ΝΔ της Καστανιάς).

Αύριο - Η Νεκροψία στα πτώματα των τριών δολοφονηθέντων τραυματιών - Αποκάλυψη ποιοί δολοφόνησαν τους τρεις αιχμαλώτους της μάχης Ρογών - Κερπινής