Ας βάλουμε τέλος κι εμείς στην υποκρισία

γράφει ο οικονομολόγος Ηρακλής Ρούπας Παρακολουθώντας όσα εκτυλίσσονται τις τελευταίες ημέρες, και με την επιφύλαξη πως θα δούμε κι άλ...

γράφει ο οικονομολόγος Ηρακλής Ρούπας

Παρακολουθώντας όσα εκτυλίσσονται τις τελευταίες ημέρες, και με την επιφύλαξη πως θα δούμε κι άλλα το επόμενο διάστημα, τίποτα δεν πρέπει να μας εκπλήσσει. Απόπειρα χρηματισμού βουλευτών, με δόση ηθοποιίας (κατ’ επάγγελμα ή κατά συνθήκη), αμφίδρομες υποκλοπές, παρακολουθήσεις, ρόλος τής ΕΥΠ, μηνύσεις και αλληλοκατηγορίες, πολιτικοί δίαυλοι μεταξύ των κομμάτων και άλλα τέτοια συνθέτουν την πολιτική σκηνή λίγο πριν την εκλογή ΠτΔ. Υπονοούμενα είχαν αφεθεί εδώ και καιρό για χρηματισμό. Η δικαιοσύνη θα κάνει αυτό που πρέπει και, εν μέρει ή ολοκληρωτικά, θα ξεδιαλύνει την υπόθεση, ενώ οι χαμένοι θα διασπείρουν τις αμφιβολίες τους για την τελική έκβαση.

Ποιος όμως μένει με ανοιχτό το στόμα, όπως λένε τα μ.μ.ε.; Ό, τι παρακολουθούμε είναι ο μεγεθυντικός φακός αυτού που εμείς έχουμε καταφέρει. Πιθανόν να γίνομαι κουραστικός επαναλαμβάνοντας τη λέξη «εκφυλισμός», αλλά είναι η αλήθεια. Ο εκφυλισμός τής πολιτικής είναι ο καθρέφτης τής αποσύνθεσης των θεσμών και της λειτουργίας τού κράτους. Σύμφωνα με το αντιπροσωπευτικό σύστημα που διέπει το πολίτευμά μας (με όλες τις αδυναμίες του) οι βουλευτές εκπροσωπούν το λαό. Εάν ερωτηθεί ένας πολίτης κατά πόσο τον αντιπροσωπεύει ο κύριος τάδε ή ο κύριος δείνα που διαπραγματεύεται μία ψήφο έναντι εκατομμυρίων, η απάντηση θα είναι αρνητική και σίγουρα θα συνοδεύεται από την αποκήρυξη αυτών των πολιτικών. Αναφέρθηκα πριν σε μεγεθυντικό φακό. Επομένως η προηγούμενη απάντηση ενέχει μια υποκρισία. Αρκούν δύο λέξεις για να δικαιολογηθεί ο χαρακτηρισμός. Δύο πρακτικές πολύ γνώριμες στον τόπο μας. Το «λάδωμα» και το «γρηγορόσημο». Πόσοι δεν ακολούθησαν αυτή την οδό για να διεκπεραιώσουν μια υπόθεση; Ας αναρωτηθεί ο καθένας ξεχωριστά. Και αυτά στο μαύρο χρήμα εμπίπτουν.

Το «φακελάκι» π.χ. σε γιατρούς είναι νοοτροπία και κατεστημένο, τόσο πολύ, που ασθενείς επιμένουν, ακόμα κι εάν οι γιατροί δε δέχονται τα χρήματα. Αντίστοιχα και μια άδεια π.χ. στην πολεοδομία, ή σε άλλη υπηρεσία, με αποκορύφωμα τις εφορίες. (Οφείλω να παραδεχτώ πως η χρήση ηλεκτρονικών συστημάτων έχει περιορίσει αρκετά το φαινόμενο, η νοοτροπία όμως παραμένει.) Πόσοι δεν έχουν καταφύγει στην τροχαία για σβήσιμο μιας κλήσης, αν και ήταν βεβαιωμένη παράβαση; Πόσα χρήματα γι’άλλον σκοπό δόθηκαν και τελικά αλλού διοχετεύθηκαν; Επιπλέον, η ειδησεογραφία πολλών ετών πίσω έχει να επιδείξει πλήθος επίορκων υπαλλήλων και δημοσίων λειτουργών, και για να προλάβω τη σκέψη, συμφωνώ πως αρκετοί δυστυχώς παραμένουν στις θέσεις τους. Η εύκολη απάντηση είναι πως οι πολιτικοί γέννησαν αυτές τις πρακτικές και οδήγησαν με τη σειρά τους τούς πολίτες και έφτασε αυτή η νοοτροπία να μας χαρακτηρίζει σαν λαό.

Τώρα που είμαστε, και θα είμαστε γι’αρκετό καιρό, στο μικροσκόπιο των ξένων, ήρθε ο καιρός ν’αλλάξουμε. Εάν βάλουμε το «φακελάκι» σε μεγεθυντικό φακό θα δούμε τις μίζες από εξοπλιστικά προγράμματα. Εάν κάνουμε το ίδιο με το «λάδωμα» ενός κρατικού λειτουργού, θα δούμε πιθανόν χρηματισμό βουλευτών. Ο περιβόητος όρκος αποτελεί μια γραφικότητα, καθώς άπαντες ορκίζονται όταν καταλαμβάνουν μια θέση, αλλά το αποτέλεσμα κάθε άλλο παρά πίστη στον όρκο φανερώνει. Τα παραπάνω παραδείγματα καταδεικνύουν και τον ρόλο των μεσαζόντων. (Ο επίορκος υπάλληλος εφορίας π.χ. είναι ο μεσάζων μεταξύ ημών και της Πολιτείας που εισπράττει τους φόρους.) Ο αντίλογος θα μπορούσε να είναι πως όλα αυτά δεν χαρακτηρίζουν τα επιμέρους σύνολα. Δεν παίρνουν όλοι οι γιατροί «φακελάκι», δε χρηματίζονται όλοι οι υπάλληλοι, δεν προσπαθούν όλοι οι πολίτες να «λαδώσουν» για μια υπόθεσή τους.

Οι δημοκρατίες λειτουργούν με την πλειοψηφία και νομίζω πως η εποχή μας απαιτεί ειλικρίνεια. Με αφορμή τα τελευταία γεγονότα διατυπώνεται το ρητορικό ερώτημα πως «για να δίνουν τόσα για μία ψήφο, φανταστείτε τί γίνεται σε πιο υψηλά επίπεδα και σε πιο σοβαρές υποθέσεις». Θα έθετα το ίδιο ερώτημα λίγο διαφορετικά. Στην πιθανότητα να έχει χρηματιστεί ο τάδε βουλευτής πόσες χιλιάδες ψηφοφόρων τον έστειλαν να τους εκπροσωπεί; Αρκετές και εδώ χρειάζεται η ειλικρίνεια και η αυτοκριτική των πολιτών. Η Βουλή δεν είναι αποκομμένη από τον κόσμο, αλλά η εκάστοτε μορφή της αντλεί τα χαρακτηριστικά της από αυτούς που ψηφίζουν. Μέχρι τώρα η σύνθεσή της διαμορφωνόταν από ένα ιδιότυπο «δούναι και λαβείν», από ένα αλισβερίσι μεταξύ ψηφοφόρων και εκλεγμένων. Τα αποτελέσματα τα βιώνουμε όλοι.

Η κινδυνολογία είναι απλή μέθοδος και γίνεται με εύκολα επιχειρήματα, επομένως θα μπορούσα να πω πως το μέλλον τής χώρας προδιαγράφεται ακόμα πιο ζοφερό. Η αλήθεια όμως είναι πως πιστεύω ακράδαντα ότι μετά το ισχυρό οικονομικό σοκ που υπέστη η Ελλάδα, είναι ικανοί οι Έλληνες ν’αλλάξουν και νοοτροπία, διότι η υφιστάμενη εξαντλήθηκε. Είναι ο μόνος τρόπος, εκτός κι εάν ακόμα υπάρχουν εκείνοι που αντιπροσωπεύονται επάξια από αυτούς που πορεύονται κραδαίνοντας ένα cd ή μια μαγνητοφωνημένη (και πιθανόν μονταρισμένη) συνομιλία.