22 Δεκεμβρίου 1943 Συνεργασία Γερμανών - Ταγματασφαλιτών

Η χρονολογική σειρά των γεγονότων πριν και μετά το Καλαβρυτινό Ολοκαυτωμα από τα Ντοκουμέντα του Ιστορικού Αρχείου Κανελλόπουλου (...

Η χρονολογική σειρά των γεγονότων πριν και μετά το Καλαβρυτινό Ολοκαυτωμα από τα Ντοκουμέντα του Ιστορικού Αρχείου Κανελλόπουλου (Ι.Α.Κ.).

ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ η αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή, ολική μερική ή περιληπτική ή κατά παράφραση ή διασκεύαση απόδοσης του περιεχομένου της ιστορικής έρευνας με οποιονδήποτε τρόπο, μηχανικό, ηλεκτρονικό, φωτοτυπικό, ηχογραφίσεως ή άλλο, χωρίς γραπτή άδεια του Ι.Α.Κ. (Ν 2121/1993)

Τετάρτη 22η Δεκεμβρίου 1943

Συνεργασία Γερμανών - Ταγματασφαλιτών

 Foreign Office, 371/43674

Περιοδική σύνοψη Πληροφοριών Νο 10 με ημερομηνία 22 Δεκεμβρίου 1943.

(Δ) Πελοπόννησος.

(7) «Τα Γερμανικά στρατεύματα πλαισιούμενα και βοηθούμενα από τις Ελληνικές Ομάδες Ασφαλείας πέτυχαν να καθαρίσουν τα Καλάβρυτα και κατέστρεψαν τα πάντα στην πορεία τους. ΄Αντρες, σπίτια, περιουσίες, με μια βιαιότητα χωρίς προηγούμενο αφανίστηκαν. Ελπίζουμε ότι ορισμένοι ΒΑΣ από την περιοχή θα διωχθούν μέσα σε λίγες ημέρες και θα υπάρχουν νέες πληροφορίες για την τρομερά μπερδεμένη και δυσάρεστη κατάσταση στην Πελοπόννησο». 

Από τον Βρετανό πρέσβυ στην Ελληνική Κυβέρνηση στο Κάιρο. (Λίπερ). 

F0371/43674. Periodic Intelligence Summary No 10 of December 22nd 1943. (D) Peloponnese. (7) “THE GERMAN DRIVE ASSISTED BY GREEK SECURITY TROOPS HAS SUCCEEDED IN CLEARING UP THE KALAVRITA REGION AND HAS DESTROYED EVERYTHING IN ITS WAKE. MEN, HOUSES, PROPERTY WITH UNPRECEDENTED SAVAGERY. IT IS HOPED THAT SEVERAL BLOS FROM THIS REGION WILL BE EVACUATED WITHIN THE NEXT FEW DAYS AND FRESH INFORMATION ON THE VERY CONFUSED AND UNHAPPY SITUATION IN THE PELOPONNESE”. (FROM BRITISH AMBASSADOR TO GREEK GOVERNMENT IN CAIRO. LEEPER).

Ο Στρατιωτικός Διοικητής Ελλάδος (Speidel) με το ΚΒ/3449/43/16.12.1943 ραδιογράφημά του αναφέρει προς τον Στρατιωτικό Διοικητή Νοτιοανατολικής Ευρώπης [Βελιγράδι] τα κατωτέρω, για την Επιχείρηση Καλάβρυτα:

Στρατιωτικός Διοικητής Ελλάδος Ια

16.12.43 KR! 3449/43 Αφορά: Τηλεφώνημα Υπολοχαγού BODE της 16.12.43

Προς: Στρατιωτικό Διοικητή Νοτιοανατολικής Ευρώπης Ια Βελιγράδι

Την 17.10 ο 5/749 Λόχος καταδρομών του 749 Συντάγματος γύρω από την περιοχήν Καλαβρύτων υπέστη επιδρομήν (αιφνιδιαστικήν επίθεσιν) από συμμορίες και κατά το μεγαλύτερον μέρος συνελήφθησαν αιχμάλωτοι. Μία ιδία (ανιχνευτική) επιχείρησις που όφειλε να τους ελευθερώσει, ευρήκε την 7.12 78 άνδρες δολοφονημένους και μερικώς ακρωτηριασμένους. Κατόπιν μέτρων αντιποίνων του 749 Jager Regiment εξετελέσθησαν (ετυφεκίσθησαν) 653 έλληνες άνδρες και επυρπολήθη μία σειρά από χωριά συμμοριτών (συμμοριτοχώρια). Η επιχείρησις Καλάβρυτα ετελείωσε (έκλεισε). Στρατιωτικός Διοικητής Ελλάδος Ια BR.B. Νο. 3449/43 γ.ΚD.

 Αναφέρεται εις το Υπουργείον τηλεφωνικώς, υπό του Νομαρχούντος Διευθυντού Αχαΐας, ότι συνεπεία θλιβερών γεγονότων λαβόντων χώραν εις την περιφέρειαν Καλαβρύτων, εδημιουργήθη η ανάγκη αμέσου ενισχύσεως των πυροπαθών. ΄Εχομεν την τιμήν να παρακαλέσωμεν όπως ευαρεστηθείτε να θέσητε εις την διάθεσιν του αναφερομένου Διευθυντού α΄ τάξεως κ. Κων/νου Ζακούρα πίστωσιν 800.000.000 Δραχμών τουλάχιστον, διατασσομένης της καταβολής του ποσού τούτου προ της αφίξεως του εκδοθησομένου εντάλματος. Ο ίδιος ζητεί την αποστολήν πισσοχάρτου, παρακαλούμεν συνεπώς όπως καταβληθεί ει δυνατόν προσπάθεια δια τον εφοδιασμόν της Νομαρχίας και δια του είδους τούτου. 

Εντολή Υπουργού

Ο Γεν. Γραμματεύς

Γ. Γεωργιάδης

Εκθεση καταστροφής Καλαβρύτων

Προς το Σ/ον Υπουργείον Εσωτερικών

Διεύθυνσιν Δ/σεως, Γραφείον Δ/κον

ΑΘΗΝΑΣ

Εις εκτέλεσιν της υπ’ αριθ. Ε.Π. 2.000/11.6.47 Υμετέρας Διαταγής, λαμβάνομεν την τιμήν να γνωρίσωμεν ότι: Από του χειμώνος του 1942-1943 ανεφάνησαν εις την Επαρχίαν Καλαβρύτων ανταρτικαί ομάδες αντιστάσεως κατά των Στρατευμάτων Κατοχής μικραί κατ’ αρχάς δυνάμεις ενισχυθείσαι όμως συν τω χρόνω και ισχυροποιηθείσαι ώστε κατά την συνθηκολόγησιν της Ιταλίας το φθινόπωρον του 1943 να καταληφθούν τα Καλάβρυτα υπ’ αυτών άτινα πρότερον είχον οι Ιταλοί ορεινής Επαρχίας εχρησίμευσεν πολλάκις ως έδρα των Αρχηγών Πελοποννήσου των άνω ομάδων. Κατά τα μέσα Οκτωβρίου 1943 μικρά ομάς Γερμανικού Στρατού εξ 100 ανδρών περίπου εκκινήσασα εξ Αιγίου και βαδίζουσα προς Καλάβρυτα συνεπλάκη μετά ομάδος ανταρτών και εξεμηδενίσθη τελείως. Συνελήφθησαν τρεις τραυματίαι αιχμάλωτοι, 67 μη τραυματίαι και οι λοιποί εφονεύθησαν εις την μάχην. Οι συλληφθέντες μετεφέρθησαν εις Καλάβρυτα και οι τραυματίαι ενοσηλεύοντο εις πρόχειρον νοσοκομείον, επειδή όμως μετ’ ολίγας ημέρας της συγκρούσεως ταύτης κατά πληροφορίας ανήρχοντο πάλιν εξ Αιγίου περί τους 1000 Γερμανούς εξεκκένωσαν την πόλιν και συμπαρέλαβον τους αιχμαλώτους τραυματίας και μη, τους οποίους εξετέλσαν ολίγον έξωθι των Καλαβρύτων και άλλους κατακρημνήσαντες εις βάραθρον δια να μη τους εμποδίζουν εις τας κινήσεις των. Προ της εκτελέσεώς των οι Γερμανοί είχον ζητήσει την απελευθέρωσιν των αιχμαλώτων, παρενέβη δε προς τούτο και ο Σεβα¬σμιώτατος Μητροπολίτης Καλαβρύτων-Αιγιάλειας Θεόκλητος από το αρχηγείον χωρίς να γίνει δεκτόν το αίτημα. Κατά την 5-10 Δεκεμβρίου ο Γερμανικός στρατός ενήργησεν εκκαθαριστικάς επιχειρήσεις κατά των ανταρτών και προς τούτο τμήματα μηχανοκίνητα και πυροβολικού εξεκίνησαν εκ Πύργου, Πατρών, Αιγίου και Τριπόλεως με κέντρον συναντήσεως τα Καλάβρυτα. Εις το πρόγραμμα των Γερμανών ως τα γεγονότα απέδειξαν, ήταν αποφα¬σισμένη και προσχεδιασμένη η ολοκληρωτική καταστροφή των Καλαβρύτων και περιχώρων, ως κέντρον του ανταρτικού κινήματος με τον σκοπόν να τρομοκρατήσουν τον άμαχον πληθυσμόν και ίσως εκδικούμενοι ως πάντοτε, δια τον φόνον των αιχμαλώτων. Ούτω και η εκ Πατρών και η εξ Αιγίου εκκινήσασαι συνελάμβανον και εξετέλουν καθ’ οσόν πάντα όστις ήτο Καλαβρυτινός μεταξύ των οποίον ποιμένες. Η εξ Αιγίου δια Διακοπτού εις Καλάβρυτα ανερχομένη δύναμις εις το χωριόν Ζαχλωρού εφόνευσε σιδηροδρομικούς Καλαβρυτινούς, ενέπρησε πολλάς οικίας και εξετέλεσε και εφόνευσεν εις παρακείμενον βράχον τους καλογήρους της Ιεράς Μονής του Μεγάλου Σπηλαίου. Είτα έκαυσεν το χωρίον Ρωγούς αφού εξετέλεσεν άπαντα τον άρρενα πληθυσμόν εφόνευσε κατοίκους Κερπινής και έκαυσεν το χωρίον κατά το ήμισυ, έκαυσεν εξ ολοκλήρου τα χωρία Σούβαρδο και Βραχνί. Βαδίζοντες εν συνεχεία έφθασαν εις Καλάβρυτα την 7-8 Δεκεμβρίου 1943, κατ’ αρχής μόλις έφθασαν έκαυσαν τρεις οικίας οικογενειών ανταρτών δηλώσαντες μετά τούτο ότι δεν πρέπει να φοβούνται οι κάτοικοι διότι δεν πρόκειται να προβούν εις τιμωρίας. Τούτο εδήλωσαν ίνα συγκεντρωθούν εις την πόλιν όλοι οι κάτοικοι, πολλοί των οποίων είχον φύγει προ της εισόδου των. Την 18ην Δεκεμβρίου οι αξιωματικοί των Γερμανών αποχαιρέτησαν τον Δήμαρχον Καλαβρύτων ως είπον ότι θα εύχον συστήσαντες να μην υποστηρίζουν τους αντάρτας. Ως όμως απεδείχθη αυτό ήτο δόλος ίνα εφησυχάσουν οι κάτοικοι διότι η επόμενη, η τραγική, η μαρτυρική και ιστορική μέρα της 13ης Δεκεμβρίου 1943 απέδειξεν την βαρβαρότητά των και θηριωδίαν και τα καταχθόνια σχέδιά των. Από νυκτός είχον περισώσει την πόλιν και την πρωίαν δια κωδωνοκρουσίας και εις τας οικίας ειδοποιήσεις συνεγκέντρωσαν άπασας τους κατοίκους από βαθυτάτου γήρατος και ασθενείς και τυφλούς και παραλύτους και παράφρονας μέχρι βρεφών άνδρας και γυναίκας εις το Δημοτικόν Σχολείον ότι δήθεν θα ομιλήσει ο Διοικητής, κατόπιν εχώρισαν τους άρρενες άνω των 14 ετών και τους οδήγησαν εις μέρος άνωθεν του νεκροταφείου όπου γύρωθεν είχον στήσει καμουφλαρισμένα τα πολυβόλα. Αφού ελεηλάτησαν την πόλιν έβαλαν φωτιά εις αυτήν αλλά και εις τον θήλυ πληθυσμόν τον εγκεκλεισμένον εις το Δημοτικόν Σχολείον τότε αλλόφρονες αι γυναίκες έθραυσαν τις θύρες και τα παράθυρα αψηφούντες κάθε κίνδυνο ετράπησαν εις φυγήν. ΄Ολα αυτά εγίνοντο υπό τα όματα των προς εκτέλεσιν συγκεντρωμένων ανδρών διότι είχε διαλεχτεί το μέρος και ως εις αμφιθέατρον όλα ήσαν ορατά. Την 11ην π.μ. έγινεν η εκτέλεσις υπό συνθήκας άκρως τραγικάς και σκηνάς ηρωισμού και αυτοθυσίας από μέρους των σωρηδών εστηβασμένων και αίσχους και σαδισμού παρά των Γερμανών. Οι εκτελεσθέντες ανήρχοντο τους 1100 μεταξύ των οποίων όλοι οι υπάλληλοι και εργάται και κάτοικοι περιφερειών οι τυχόντες την ημέραν εκείνην εις την πόλιν. Μετά την τοιαύτην ολοκληρωτικήν καταστροφήν των Καλαβρύτων έσπευσαν εις το παρακεί¬με¬νον χωρίον Σκεπαστό ίνα και εκεί προβώσιν εις την αυτήν βαρβαρότητα αλλ’ εκεί είχον εξαφανισθεί οι κάτοικοι αντιληφθέντες την τραγωδίαν των Καλαβρύτων και εις το χωρίον αυτό επυρπόλησαν μετά προηγούμενην λεηλασίαν τα 80% των οικημάτων. Οι Γερμανοί ισχυρί¬σθηκαν ότι την βαρβαρότητα των Καλαβρύτων διέπραξον εις αντίποινα διότι οι αντάρτες εφόνευσαν τρεις αιχμαλώτους τραυματίας εις τον αναφερθέντα τρόπον των άλλων. 

Ο ΄Επαρχος

Καταθέσεις του πληθυσμού των (οικισμών) Παγκράτι,

Μαζέϊκα, Καρνέσι, Σοπωτό, Αγρίδιο και Τριπόταμα

 Παγκράτι: Μετά την επίθεση στο χωριό, οι εναπομείναντες κάτοικοι έδωσαν καταθέσεις, οι οποίες σε πολλά σημεία αλληλοαναιρούνται. Την επομένη ημέρα ήλθε ο ιερέας του χωριού και έδωσε την ακόλουθη διαφωτιστική πληροφορία: Στις 3.12.43 και ώρα 21.00 περίπου, ήλθαν στο Παγκράτι συμμορίες δυνάμεως 22 Ρώσων και περίπου 80 Ελλήνων, οι οποίοι λεηλάτησαν τον πληθυσμό και διέμειναν στο σχολείο. Το πρωί της 5/12 κατέλαβαν το ύψωμα νότια του χωριού. ΟΙ Ρώσοι εγκαταστάθηκαν δίπλα στο παρεκκλήσι και ακολούθως προς τα ανατολικά οι ΄Ελληνες. Η συμμορία είχε στην κατοχή της 8 γερμανικά (τσέχικα) πολυβόλα, γερμανικά πολεμοφόδια (κυρίως οι 22 Ρώσοι), καθώς επίσης και άλλα ιταλικά, ελληνικά και αγγλικά πολεμοφόδια και όπλα. Οι 22 Ρώσοι διέφυγαν από την Τρίπολη με τα γερμανικά όπλα, φόρεσαν γερμανικές παραλλαγές χωρίς τον επίσημο αετό, έχοντας στο πηλήκιο ένα σοβιετικό αστέρα και την επιγραφή «ΕΛΑΣ». Είχαν επίσης γερμανικά αντικείμενα εξαρτύσεως. Οι ΄Ελληνες φορούσαν διαφορετικές στολές και πολιτική ενδυμασία. Αρχηγός των ανταρτών ήταν ο Στασινόπουλος, ο οποίος πήρε μέρος στη μάχη, όμως 3 χλμ. πιο πίσω, στο κοντινότερο ύψωμα προς Βορρά. Μετά τη μάχη, κατά την οποία πυροβόλησαν μόνο οι Ρώσοι, οι συμμορίες αποσύρθηκαν προς βορειοανατολικά (οροσειρά Χελμού). ΄Οταν οι συμμορίες ήλθαν στις 3/12 στο Παγκράτι, ανέφεραν πως οι Γερμανοί είχαν την πρόθεση να περικυκλώσουν τις συμμορίες από παντού και ότι κατέφθαναν στα Καλάβρυτα από την κατεύθυνση του Αιγίου με 500 υποζύγια. Επιπρόσθετα έδωσαν αναφορές για κινήσεις γερμανικών στρατευμάτων κοντά στη Βυτίνα. ΄Οταν το τμήμα έφθασε στην περιοχή του Παγκρατίου το πρωί της 5/12, αυτό αναφέρθηκε αμέσως από τους αντάρτες στα Μαζέϊκα. ΄Οταν το απόγευμα της 5/12 γερμανικό αεροπλάνο έβαλε εναντίον του πληθυσμού των Μαζέϊκων, οι συμμορίες μετακινήθηκαν αμέσως βορειοανατολικά προς το όρος Χελμός. Αρχηγοί των συμμοριών ολόκληρης της περιοχής είναι οι Μίχας, Πελοπίδας και ΄Αρης. Περίπου 62 Γερμανοί αιχμάλωτοι βρίσκονταν αρχικά στα Καλάβρυτα και στη συνέχεια μεταφέρθηκαν στα Μαζέϊκα και φορούσαν πολιτική ενδυμασία. Ανάμεσά τους υπάρχουν γερμανόφωνοι από την Πολωνία, την Αλσατία και την Αυστρία. 

 Μαζέϊκα: Ο πληθυσμός ήταν πολύ φιλικός και ευπροσήγορος. Ιδιαίτερα ο γιατρός Καρκούλιας έδωσε διαφωτιστικές καταθέσεις. Πριν από την αποχώρηση των γερμανικών στρατευμάτων ήταν κοινοτάρχης του χωριού, καθαιρέθηκε από τους κομμουνιστές, συνεχίζει όμως να θεωρείται κοινοτάρχης από τον πληθυσμό. Η κομμουνιστική συμμορία είχε εγκαταστήσει στην περιοχή ένα τοπικό αρχηγείο. 10-15 συμμορίτες παρέμεναν διαρκώς στα Μαζέϊκα. Σε αυτούς είχε επίσης ανατεθεί η φρούρηση των 78 Γερμανών αιχμαλώτων. Αυτοί οι 78 άνδρες βρίσκονταν στα Μαζέϊκα ήδη περισσότερο από 4 εβδομάδες. Ο πληθυσμός τους χορήγησε ιματισμό και τρόφιμα. Βασίζονταν σχεδόν αποκλειστικά στις δωρεές των κατοίκων. Η φρούρηση των αιχμαλώτων ήταν εξαιρετικά ασθενής. Την ιατρική τους περίθαλψη ανέλαβε ο γιατρός Καρκούλιας. Οι αιχμάλωτοι μεταφέρθηκαν από τη φρουρά στις 5/12 στο Μάζι. Οι συμμορίες διέθεταν στα Μαζέϊκα δυο αποθήκες τροφίμων. Κέντρο των συμμοριών είναι τα Καλάβρυτα, που ονομάζονται και πόλη των συμμοριών. Η οδός γύρω από τα Καλάβρυτα και τα Μαζέϊκα καταστράφηκε πριν από δύο μήνες περίπου. Οι συμμορίες ανάγκασαν τον πληθυσμό των γύρω χωριών να καταστρέψει τις οδούς, αλλιώς θα εκτελούνταν. ΄Ενας δικηγόρος των Μαζέϊκων ήταν κρατούμενος μαζί με τους γιους του από τις συμμορίες για περισσότερο από 6 εβδομάδες. Ανέφερε πως οποιοσδήποτε ήθελε να εγκαταλείψει τον εγγύτατο περίγυρο των Μαζέϊκων έπρεπε να έχει την έγκριση του κομμουνιστικού τοπικού αρχηγείου. 

 Καρνέσι: Ο πληθυσμός βοήθησε λίαν φιλοπόνως στην επισκευή της οδού, όπως και ο πληθυσμός των Μοστιτσίου, Καστελλίου, Σοπωτού και Μαζέϊκων. Ο ιερέας και ο κοινοτάρχης του Καρνεσίου ήλθαν στην οδό και κατέθεσαν συνοπτικά τα ακόλουθα: Οι συμμορίες δεν παρέμειναν ποτέ πολλές ώρες στην περιοχή, διέρχονταν μόνο βιαστικά για να προμηθευθούν είδη διατροφής. Ως επί το πλείστον διέρχονταν από την περιοχή αγγελιαφόροι. Και το βράδυ της 7/12 ήλθαν τρεις συμμορίτες και απαίτησαν από τον πληθυσμό να καταστρέψει ακόμη περισσότερο την οδό. Οι κάτοικοι όμως δεν το έπραξαν. Στους αιχμαλώτους στα Μαζέϊκα έφερναν ενίοτε είδη διατροφής.

 Σοπωτό: Μικρές ομάδες συμμοριτών δυνάμεως 4-5 ανδρών έρχονταν συχνά στην περιοχή. Το βράδυ της 7/12 ήλθαν 4 συμμορίτες και θέλησαν να εξαναγκάσουν τους κατοίκους να καταστρέψουν ακόμη περισσότερο την οδό, αυτοί όμως δεν το έπραξαν. Οι 4 συμμορίτες εγκατέλειψαν την περιοχή το πρωί της 8/12.

 Αγρίδιο: Ο πληθυσμός έδωσε τις ίδιες καταθέσεις όπως στο Σοπωτό. 

 Τριπόταμα: Από την περιοχή σπάνια διέρχονται συμμορίες. Για τελευταία φορά ήλθαν στην περιοχή 15 άνδρες στις 8/12. Ο πληθυσμός υποφέρει από τις ενίοτε διερχόμενες συμμορίες. Αυτές λεηλατούν τους κατοίκους. 

Καταθέσεις του πληθυσμού των (οικισμών) Κάψιας,

Λεβίδι, Βυτίνα, Λαγκάδια, Ρεκούνι, Αλβάνιτσα και Τρόπαια

 Κάψιας: Οι κάτοικοι μας ανέφεραν σε γενικές γραμμές τα εξής: Οι συμμορίες διέρχονται συχνά από τον Κάψια. Η δύναμή τους μεταβάλλεται διαρκώς, σύντομα εμφανίζονται μόνον 20-50, στη συνέχεια 100-200. Ο ιματισμός τους αποτελείται από ελληνικές, ιταλικές, αλλά και αγγλικές στολές. ΄Ενα τμήμα φορά πολιτική ενδυμασία. Τα όπλα είναι διαφορετικής προελεύσεως και τύπου. Πολύ συχνά οι συμμορίες έρχονται με ελληνικά φορτηγά οχήματα, κάποιες φορές μεταβαίνουν ως την πεδιάδα της Τρίπολης, και παραλαμβάνουν από εκεί εφόδια. Την τελευταία φορά οι αντάρτες ήλθαν στον Κάψια την νύχτα της 30/11 προς 1/12 με δύναμη περίπου 150 ανδρών. Αυτές οι συμμορίες αναχώρησαν στη συνέχεια με κατεύθυνση τη Βυτίνα. ΄Οπως καταγράφεται, ο κύριος όγκος των ανταρτών βρίσκεται στην Μπρατίτσα. Ως έδρα των συμμοριών κατονομάζονται επίσης οι περιοχές Μαγούλιανα και Λάστα. 

 Λεβίδι: Στο Λεβίδι βρέθηκε μόνον ένας μεσήλικας άνδρας. Αυτός ανέφερε τα ακόλουθα: Στο Λεβίδι καταφθάνουν καθημερινά οι συμμορίες για να παραλάβουν εφόδια. Από το χωριό κατάγονται 15-20 άνδρες, στελέχη των εθνικών συμμοριών. Στο Λεβίδι δεν υπάρχουν κομμουνιστές. Οι κάτοικοι του Λεβιδίου διέφυγαν από το φόβο της σύλληψης, αφού είχαν ακούσει για τις εκτελέσεις στην Τρίπολη. 

 Βυτίνα: Ένα ποσοστό των κατοίκων είχε διαφύγει επίσης από φόβο. Οι υπόλοιποι ήταν ιδιαίτερα πρόθυμοι και ευπροσήγοροι. Συγκεκριμένα ένας από τους ιερείς του χωριού κατέθεσε τα εξής: Η βασική έδρα της συμμορίας της περιοχής είναι η Μπρατίτσα. ΄Αλλες περιοχές όπου οι συμμορίες προτιμούν να διαμένουν είναι: Βαλτεσινίκο, Δάρας και Στρέζοβα. Τα Καλάβρυτα αναφέρονται ως η κύρια έδρα των συμμοριών όλης της περιοχής. Αρχηγός αυτής της ομάδας συμμοριών είναι ο Χρήστος Στασινόπουλος, πρώην ΄Ελληνας λοχαγός. Αυτός ήλθε στις 2/12 και ώρα 11.00 μέσω Βυτίνας, συνοδεία ενός συμμορίτη, αμφότεροι με ιταλική στολή και όπλα, και κατευθύνθηκαν προς την Καμενίτσα. Στο χρονικό διάστημα 26-28/11 έλαβε χώρα στη Στρέζοβα συνέλευση των αρχηγών των συμμοριών. Κατά το δεύτερο δεκαπενθήμερο του Οκτωβρίου του 1943 έλαβε χώρα στο Πυργάκι και στον Γαρζενίκο μάχη μεταξύ των κομμουνιστών και των υποστηρικτών του Βρεττάκου, η οποία έληξε με νίκη των κομμουνιστών. Από την πλευρά του Βρεττάκου σκοτώθηκαν περίπου 30 άνδρες. Από τότε δε διαμένουν πλέον συμμορίες στη Βυτίνα. Σποραδικά διέρχονταν από την περιοχή 2-3 μέλη συμμοριών. Ενίοτε διέρχεται μεγαλύτερος αριθμός με φορτηγά. Τελευταία φορά πέρασαν από τη Βυτίνα τη νύχτα από 30/11 προς 1/12. Ο πρώην ΄Ελληνας Λοχαγός Βασίλειος Αθανασίου, από 1 ½ έτους κάτοικος Βυτίνας, διηγήθηκε το ακόλουθο περιστατικό: Αυτός ήρθε πριν από περίπου 40 ημέρες από το δρόμο της Τρίπολης μέσω Μπεζενίκου. Εκεί συνελήφθη και απήχθη από τον Στασινόπουλο και περίπου 150 άνδρες. Στην Κώμη τον άφησαν με φρουρά τριών ανδρών. ΄Επειτα από τρεις μέρες τον άφησαν ελεύθερο. 

 Λαγκάδια: Ο ανδρικός πληθυσμός είχε διαφύγει εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων, ενώ οι εναπομείναντες κατέθεσαν ασήμαντα στοιχεία. Οι συμμορίες διέρχονται σπάνια από την περιοχή και συνεχίζουν την πορεία τους προς διαφορετικές κατευθύνσεις, τελευταία φορά πριν από 15 ημέρες. Αρχηγός των συμμοριών είναι ο Στασινόπουλος. 

 Ρεκούνι: Πλην ενός ηλικιωμένου, το σύνολο του ανδρικού πληθυσμού είχε διαφύγει. Οι συμμορίτες διέρχονται σπάνια από την περιοχή. Διηγήθηκε επίσης και τα περί της μάχης μεταξύ των κομμουνιστών και των υποστηρικτών του Βρεττάκου στο Πυργάκι. Ως αρχηγό των συμμοριτών της περιοχής ανέφερε τον Στασινόπουλο, ο οποίος γεννήθηκε και κατοικεί στα Τρόπαια, και στη συνέχεια τους Μίχο και Καραχάλιο. 

 Αλβάνιτσα: ΄Ενας ηλικιωμένος, ο οποίος βρίσκεται ακόμα στο χωριό, ανέφερε εν συντομία τα εξής: Από την Αλβάνιτσα διήλθαν πριν μερικές βδομάδες περίπου 300-400 άνδρες. από τότε μόνο σπανίως διασχίζουν την περιοχή 10-20 συμμορίτες. 

 Τρόπαια: Σε αυτόν τον οικισμό βρίσκεται ακόμη μεγάλος αριθμός ανδρών. ΄Εδωσαν διαφωτιστικές αναφορές, ειδικά ο ιερέας του χωριού ανέφερε τα εξής: Η προπαγάνδρα της κομμουνιστικής οργάνωσης ΕΑΜ γίνεται διαρκώς εντονότερη στα Τρόπαια. Ως τώρα προσχώρησαν δέκα κάτοικοι. Ο αρχηγός της οργάνωσης σε αυτή την περιοχή είναι ο Στασινόπουλος από τα Τρόπαια. Αυτός ο άνδρας βρέθηκε τελευταία φορά στον τόπο καταγωγής του στις 25/11 με ιταλική στολή. Την επόμενη μέρα μετακινήθηκε προς τη Στρέζοβα, όπου από τις 26 έως τις 28/11 έλαβε χώρα συνέλευση των αρχηγών των συμμοριών. Η γυναίκα του εγκατέλειψε τα Τρόπαια μαζί με τους δέκα κομμουνιστές του χωριού το βράδυ της 3/12, αμέσως μόλις έφθασε η είδηση ότι τα γερμανικά στρατεύματα αφίχθησαν στα Λαγκάδια. Κύρια έδρα των συμμοριών της περιοχής είναι η Μπρατίτσα (12 χλμ. νοτιοδυτικά των Λαγκαδίων) που ανήκει στην περιοχή των Καλαβρύτων. Ο Στασινόπουλος επισκέπτεται συχνά τη γυναίκα του στα Τρόπαια. Οι συμμορίες διέρχονται συχνά από το χωριό. Η δύναμή τους ποικίλλει. 

117 Jager Division

Επιστολή προς Donner

Αγαπητέ μου Donner. Στις 10 Δεκεμβρίου λάβαμε την είδηση ότι εσύ και ο Walter, γλυτώσατε από την φρικτή αυτή μοίρα. Το Σύνταγμα θυμάται με υπερήφανο πένθος τους σκοτωμένους συντρόφους. Από την ημέρα που δεν επιστρέψατε ξανά στο Σύνταγμα, οι σκέψεις μας ήταν πάντοτε κοντά σας. Και όταν επί τέλους πήραμε τη διαταγή «να σας βρούμε και να σας ελευθερώσουμε» είμασταν ακόμα πιο πολύ δεμένοι μαζί σας. ΄Ηταν υπέρτατο καθήκον να έρθουμε, να σπεύσουμε κοντά σας. Δυστυχώς δεν αξιωθήκαμε πλήρως και εγκαίρως να βρεθούμε κοντά σας. Στο Kirfisso μάθαμε ήδη τι είχε συμβεί. Ξέραμε ότι δεν ήταν εύκολες μέρες για σας. Μπορώ να σας βεβαιώσω ότι έγινε κάθε δυνατή προσπάθεια για να σας βρούμε για να ενωθείτε ξανά μαζί μας. Είναι ιδιαίτερη χαρά για μένα, να σας προσφέρω μια μικρή χαρά για τα Χριστούγεννα. Μπορώ να σας πληροφορήσω ότι προήχθητε με πρόταση του Ταγματάρχη εις δεκανέα από πρώτης Δεκεμβρίου. Εκ μέρους ολόκληρου του Συντάγματος Σας διαβιβάζομεν τις θερμότερές μας ευχές. Οι σύντροφοι Kuentreiber και Sielski, απεστάλησαν από το Σύνταγμα να Σας επισκεφθούν και να σας παραδώσουν ένα χριστουγεννιάτικο δώρο. Ελπίζω να σας βρουν, γνωρίζουμε ότι είσθε στην Αθήνα, αλλά δεν ξέρουμε σε ποιο στρατιωτικό νοσοκομείο. Στις 23 Δεκεμβρίου ώρα 14.30 θα κηδευθούν οι φονευθέντες σύντροφοι στο Στρατιωτικό Νεκροταφείο της Τριπόλεως. Θα πάω με άλλον έναν του Συντάγματος εκεί... ΄Αλλα γράμματα δεν έχουν έρθει για εσάς. Θα έχουν ειδοποιήσει την οικογένειά σας, ασφαλώς. Και εγώ θα γράψω στους δικούς σας. Ελπίζω ότι σύντομα θα επικοινωνήσετε με τους δικούς σας στην πατρίδα. Μην λυπάσθε, διότι δεν έχετε χριστουγεννιάτικες ευχές από το σπίτι σας. Οι σύντροφοι του Συντάγματος θα προσπαθήσουν να σας κάνουν πιο όμορφες τις γιορτές. Θα γιορτάσουν μαζί σας, με τις καλύτερες ευχές για τα Χριστούγεννα, εκ μέρους του Συντάγματος. Εξ’ άλλου οι δύο αυτοί προσφέρθηκαν εθελοντικά. Για το στρατιωτικό σας κύρος κατά τη διάρκεια της αιχμαλωσίας και τις τελευταίες δύσκολες ώρες, εκφράζομεν την αναγνώρισίν μας. Διακρίνοντας την κατάστασιν στον αποφασιστικό αυτό σημείο σώσατε με την αποφασιστική σας ενέργεια τη ζωή σας. Μόνο έτσι κατέστη δυνατό να μάθουμε με ακρίβεια για την τύχη των φονευθέντων συντρόφων. Στο Σύνταγμα δόθηκε έτσι αποδεικτικό υλικό βάσει του οποίου ανελήφθη δράση. Σχετικές διαταγές ετέθησαν αμέσως σε ισχύ. Ο πόλεμος βρέθηκε σε κρίσιμο σημείο, αλλά με επιτυχία το ξεπεράσαμε. Αυτό να μην το λησμονήσετε σ’ όλη σας τη ζωή, αγαπητέ Donner. Το Σύνταγμα, σας εύχεται γρήγορη και πλήρη ανάρρωση, χαρούμενα Χριστούγεννα και ευτυχισμένο το 1944. Ευχόμαστε να σας δούμε σύντομα στις γραμμές μας. Θα χαιρόμουνα να μάθω από σας προσωπικά περισσότερα πράγματα όταν θα είσθε πάλι ανάμεσά μας. Δεχθείτε και τις προσωπικές μου ευχές και τους πλέον εγκάρδιους χαιρετισμούς μου. Να προσβλέπετε με δυνατή και ακλόνητη πίστη εις το μέλλον. Με τον Φύρερ (Fuehrer) στη Νίκη. Ο Ανθυπολοχαγός σας Wilh. Naugritz.

ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ

(1)F0371/43674. Periodic Intelligence Summary No 10 of December 22nd 1943. (D) Peloponnese. (7) “THE GERMAN DRIVE ASSISTED BY GREEK SECURITY TROOPS HAS SUCCEEDED IN CLEARING UP THE KALAVRITA REGION AND HAS DESTROYED EVERYTHING IN ITS WAKE. MEN, HOUSES, PROPERTY WITH UNPRECEDENTED SAVAGERY. IT IS HOPED THAT SEVERAL BLOS FROM THIS REGION WILL BE EVACUATED WITHIN THE NEXT FEW DAYS AND FRESH INFORMATION ON THE VERY CONFUSED AND UNHAPPY SITUATION IN THE PELOPONNESE”. (FROM BRITISH AMBASSADOR TO GREEK GOVERNMENT IN CAIRO. LEEPER).

(2)Ιστορικό Αρχείο Κανελλόπουλου (Ι.Α.Κ.) Μνημονικό Πρωτόκολλο Νο 74, (Ελληνικά Ντοκουμέντα, Δικαστικά ΄Εγγραφα, Το αριθ. 27/1947 Βούλευμα του Ελληνικού Εθνικού Γραφείου Εγκληματιών Πολέμου για τους Ναζί Εγκληματίες της Σφαγής των Καλαβρύτων).

(3)Βλ. Ιστορικό Αρχείο Κανελλόπουλου (Ι.Α.Κ.). Ακριβής μετάφραση από την ΄Εκθεση στην Αγγλική Γλώσσα.

(4)Αυτά τα εγκλήματα είναι εγκλήματα πολέμου με την έννοια της παρ. 1 του συνταγματικού νόμου του Ελληνικού κράτους, αρ. 73. Ο συνταγματικός αυτός νόμος ανακοινώθηκε σύμφωνα με τις διατάξεις της Atlantic Charter, του συνεδρίου της Μόσχας (3.10.43) και της Επιτροπής των Ηνωμένων Δυνάμεων στο Λονδίνο.

(5)Διοικητής ήταν σ’ αυτό το χρονικό διάστημα: Οι Maximilian von Weichs, Wilhelm Speidel, Helmuth Felmy, Alexander Andrae, Bruno Braeuer. Και ο Wilhelm Foertsch ήταν μπλεγμένος στην υπόθεση.

(6)Την ευθύνη για τα εγκλήματα που αναφέρονται στα σημεία 2, 3 και 4 στην τελευταία ανάλυση φέρει ο Helmut Felmy.

(7)Σ’ αυτό το χρονικό διάστημα ανώτατοι στρατιωτικοί διοικητές ήταν ο Maximilia von Weichs, o Wilhelm Speidel, o Hubert Lanz, o Helmuth Felmy. Διοικητής του επιτελείου ήταν ο Hermann Foertsch.

(8)Σύμφωνα με τα ντοκουμέντα της Ελληνικής Υπηρεσίας για Εγκλήματα Πολέμου, συνολικά 38.000 άνθρωποι σκοτώθηκαν από τους γερμανούς και κάηκαν 60.000 σπίτια (από συνολικά 65.000 ανθρώπους που σκοτώθηκαν και από τις τρεις εχθρικές δυνάμεις και 120.000 σπίτια που κάηκαν). Εδώ πρέπει να προστεθούν άλλοι 150 οι οποίοι σκοτώθηκαν στους δρόμους της Αθήνας παρεμπιπτόντως, χωρίς κανένα φανερό λόγο τα δύο τελευταία χρόνια της κατοχής.