Βιβλιοπαρουσίαση: «Η μνήμη της γεύσης» της Παναγιώτας Π. Λάμπρη

γράφει ο Νίκος Χρ. Παπακωνσταντόπουλος Σε μια εποχή που μεγάλοι εκδοτικοί οίκοι, έντυπος και ηλεκτρονικός Τύπος και προ πάντων η τηλεό...

γράφει ο Νίκος Χρ. Παπακωνσταντόπουλος

Σε μια εποχή που μεγάλοι εκδοτικοί οίκοι, έντυπος και ηλεκτρονικός Τύπος και προ πάντων η τηλεόραση επιδίδονται σε ακριβοπληρωμένες παραγωγές συνταγών μαγειρικής και ζαχαροπλαστικής από διάσημους επαγγελματίες, η Παναγιώτα Π. Λάμπρη επιμένει διαφορετικά. Στο νέο της βιβλίο «Η μνήμη της γεύσης», που εκδόθηκε πρόσφατα, μάς προσφέρει παραδοσιακές νοστιμιές και νοσταλγίες από τη γενέτειρά της, τη Ροδαυγή Άρτας και όλη την Ήπειρο. Ξεκινάει, λοιπόν, την εισαγωγή της η καταξιωμένη εκπαιδευτικός και συγγραφέας:

«ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΜΕΡΑ ΠΟΥ ΓΙΑ ΚΑΠΟΙΟ ΛΟΓΟ η μνήμη να μην επιστρέφει στα παιδικά χρόνια, τότε, δηλαδή, που ξάνοιξα τα μάτια μου και την ψυχή μου στη ζωή. Κι έχει αυτή η μνήμη, ή μάλλον οι μνήμες, μια τέτοια πληρότητα θαρρώ για τα μικρά και τα μεγάλα του κόσμου τούτου, ώστε, εκτός από την αυτοτελή της αξία, συνιστά ακριβή κληρονομιά, η οποία με συνοδεύει σ’ όλες τις εκφάνσεις του βίου μέχρι σήμερα. Αυτή η κληρονομιά δεν αποκτήθηκε από πλούσιους σε υλικά αγαθά κληροδότες, αλλά από τους ανθρώπους του μόχθου που δίπλα τους μεγάλωσα.[…].

Και πιο κάτω, επίσης στην εισαγωγή, γράφει:

«Δεν είμαι σε θέση να βεβαιώσω αν τα μαγειρέματα που ακολουθούν θα έχουν την τύχη να αξιοποιηθούν από σπουδαίους μαγείρους, όμως θαρρώ πως συνιστούν μια αλυσίδα στη γευστική διαδρομή πολλών χρόνων και πως κουβαλούν μέσα τους τη λιτότητα και την αρχοντιά των γυναικών, οι οποίες τα παρέδωσαν από γενιά σε γενιά.[…].

Σίγουρα το ξεχωριστό φαΐ σηματοδοτούσε και σηματοδοτεί ξεχωριστή στιγμή/ημέρα/γεγονός: τη χαρά, τον ερχομό του ξενιτεμένου, τη γιορτή του νοικοκύρη, τη θρησκευτική γιορτή, αλλά και τη λύπη. Μα και στο μουσαφίρη η νοικοκυρά πρέπει να βγει ασπροπρόσωπη. Γνωστή στον τόπο μου, στα Καλάβρυτα, η παροιμιώδης έκφραση «κοντά στο μουσαφίρη καλοπερνάει κι ο νοικοκύρης», γι’ αυτό περιμέναμε πώς και πώς να μπει κάποιος στο σπίτι να φάμε κι εμείς κάτι διαφορετικό!

Αλλά και οι απλές και καθημερινές γεύσεις ήταν τόσο σημαντικές, ισάξιες, θα έλεγε κανείς, του «μόσχου του σιτευτού» και της τρυφής της Πασχαλινής τραπέζης: «[…]Η τράπεζα γέμει, τρυφήσατε πάντες. Ο μόσχος πολύς, μηδείς εξέλθη πεινών […] Μηδείς θρηνείτω πενίαν[…]» (κατηχητικός λόγος Ιωάννου του Χρυσοστόμου). Κι αυτό, γιατί ποιος μπορεί να ξεχάσει τον τραχανά, τις κολοκυθοκορφάδες, τη μπαζίνα, τις τσουκνίδες, την απόλαυση του ψωμιού όταν έβγαινε από το φούρνο, τις κάθε είδους πίτες και τόσα άλλα ακόμη που διασώζει με τη λογοτεχνική της πένα η συγγραφέας, που μάζευαν γύρω τους όλη την οικογένεια και που μεγάλωσαν γενιές και γενιές σε χαλεπούς καιρούς; Γεύσεις καθημερινές και γιορτινές από τη χρυσοχέρα μάνα και τη γιαγιά, που μοσχοβόλαγαν όλο το μαχαλά και που η ίδια έβγαινε και μοίραζε και στη γειτονιά. Γεύσεις για τις οποίες τα επιφωνήματα απόλαυσης ή η φράση «Μμμ! Αυτό είναι φαΐ!», ήταν, είναι και θα είναι η αμοιβή τους και η περηφάνια τους!

Η σύγκριση του τότε με το σήμερα, που δεν απέχει παρά μόνο πέντε-έξι δεκαετίες το ένα με το άλλο, γίνεται αβασάνιστα. Τότε: Η διευρυμένη οικογένεια εξασφάλιζε περισσότερο τη μύηση στις κόρες και τις εγγονές. Ο αδυσώπητος αγώνας για την απόκτηση του κάθε προϊόντος, αφού όλα ήταν παραγωγή του ίδιου του νοικοκύρη. Οι ένα σωρό ακόμα δυσκολίες, όπως το άναμμα της φωτιάς για το μαγείρεμα, όλες τις εποχές του χρόνου. Η οικονομική δυσπραγία. Σήμερα: Η ευκολία της μετακίνησης και της απόκτησης των αγαθών, που όμως η ποιότητά τους αρκετές φορές είναι αμφίβολη. Τα πλεονεκτήματα που δίνει η τεχνολογία, π.χ. στην ηλεκτρική κουζίνα φτάνει μόνο να γυρίσουμε «το κουμπάκι» για να γίνει το φαΐ. Όλες αυτές οι ευκολίες έχουν παραμερίσει τα περισσότερα τελετουργικά, που ήταν και άγραφοι νόμοι στην παρασκευή πολλών εδεσμάτων.

Τα δέκα μεγάλα ή μικρότερα κεφάλαια του βιβλίου καλύπτουν και το καθημερινό και το γιορτινό τραπέζι. Μέσα απ’ αυτά ξετυλίγει η συγγραφέας τις συνταγές της για «αβγογεύσεις», «αλευρομαγειρέματα», «αλιεύματα», «γαλατερά», «γεύσεων ποικίλων συναγωγή», «γλυκίσματα», «περί κρεάτων, εντοσθίων και…», «πίτες», «σαλάτες», «ψωμιά και φαγητά με ψωμί». Ιδιαίτερα αξιοπρόσεκτη η σύντομη αναδρομή στη μυθολογία και στην ιστορία, καθώς και η αναφορά της στη λαογραφία και στη λογοτεχνία για τα υλικά των συνταγών της. Στην κατάλληλη θέση καθεμιά και οι πολλές φωτογραφίες που κοσμούν τις σελίδες του, μιλάνε κι αυτές με το δικό τους τρόπο.

Με το πόνημά της αυτό, που έρχεται να προστεθεί στο πλούσιο και θαυμαστό συγγραφικό της έργο, η Παναγιώτα Π. Λάμπρη υποκλίνεται στην παράδοση, στους ανθρώπους του μόχθου και τη «βιωμένη φτώχεια», που, όμως, πρόσφερε με αγάπη ακόμα κι ένα πιάτο αλευρωμένα τσουκνίδια! Αποδεικνύει και πάλι πως ό,τι μας μεγαλώνει το σεβόμαστε και ό,τι αγαπάμε μας εμπνέει. Είναι βέβαιο πως το βιβλίο της, που θυμίζει στους μεγαλύτερους και μαθαίνει στους νεότερους, θα έχει την απήχηση που του αξίζει.

Λίγα λόγια για τη συγγραφέα

Η Παναγιώτα Π. Λάμπρη γεννήθηκε στη Ροδαυγή Άρτας, σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και υπηρετεί στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Έχει πάρει μέρος ως εισηγήτρια σε συνέδρια κι έχει παρακολουθήσει σεμινάρια και ημερίδες με επιστημονικό και παιδαγωγικό περιεχόμενο. Υπήρξε ιδρυτικό μέλος και μέλος του προεδρείου του Συνδέσμου Φιλολόγων περιοχής Αιγιαλείας και Καλαβρύτων. Έχει οργανώσει εκδηλώσεις με λογοτεχνικό/πνευματικό περιεχόμενο και έχει συμμετάσχει σε παρουσιάσεις βιβλίων. Παράλληλα με το εκπαιδευτικό της έργο, ανέπτυξε και κοινωνική δράση ως μέλος κοινωνικών φορέων. Είναι μέλος της Ένωσης Ελλήνων Λογοτεχνών, της Εταιρείας Λογοτεχνών Νοτιοδυτικής Ελλάδος, της Ιστορικής και Λαογραφικής Εταιρείας Τζουμέρκων, της Οικολογικής Κίνησης Πάτρας, καθώς και άλλων επιστημονικών και πολιτιστικών σωματείων. Αρθρογραφεί και δημοσιεύει βιβλιοπαρουσιάσεις στον τύπο και μελέτες σε επιστημονικά περιοδικά, έχει βραβευτεί σε λογοτεχνικούς διαγωνισμούς και έχει εκδώσει σε συνεργασία με τους μαθητές της τη μαθητική εφημερίδα «Κοιτάζοντας γύρω μας».

Το βιβλίο «Η μνήμη της γεύσης», καθώς και άλλα βιβλία της συγγραφέως μπορούν ν’ αναζητηθούν ΕΔΩ

Νίκος Παπακωνσταντόπουλος

Ο Νίκος Παπακωνσταντόπουλος γεννήθηκε στο Λειβάρτζι του Δήμου Καλαβρύτων. Πέραν του λειτουργήματός του (Διπλωματούχος Νοσηλευτής) δραστηριοποιείται και στο λογοτεχνικό χώρο, με εκδόσεις βιβλίων και δημοσιεύσεις άρθρων στον έντυπο και ηλεκτρονικό Τύπο. Είναι παντρεμένος με την Ελένη Γάλλιου από το Γοργόμυλο Πρέβεζας και έχουν δύο παιδιά.