Ηρακλής Ρούπας: Ανάπτυξη και παιδεία, δρόμοι παράλληλοι

γράφει ο Οικονομολόγος  Ηρακλής Ρούπας Όταν γίνεται λόγος για ανάπτυξη δεν είναι δυνατόν να μην λάβουμε υπόψη μας τον σοβαρό – πρωτεύο...

γράφει ο Οικονομολόγος Ηρακλής Ρούπας

Όταν γίνεται λόγος για ανάπτυξη δεν είναι δυνατόν να μην λάβουμε υπόψη μας τον σοβαρό – πρωτεύοντα σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα- της παιδείας στον επανασχεδιασμό της παραγωγικής δυναμικής της χώρας. Δυστυχώς, μέχρι σήμερα η διαμόρφωση ενός περιβάλλοντος κομματοκρατίας στα ΑΕΙ, αλλά και παρωχημένης πολιτικής προσέγγισης του θέματος δεν επέτρεψε –ακόμα δεν επιτρέπει – την ορθολογική αντιμετώπιση των προβλημάτων των Πανεπιστημίων και ΤΕΙ, και την αναδιάταξη του σχεδιασμού λειτουργίας των.

Ο νόμος Διαμαντοπούλου σίγουρα επιδέχεται βελτιώσεις, ειδικότερα ως προς την συμβουλευτική συμμετοχή των φοιτητών. Μια νέα θεώρηση όμως προϋποθέτει συνολικά ανοικτούς ορίζοντες. Αποκλείει την συνδιαλλαγή καθηγητών –φοιτητών για την εκλογή πρυτάνεων. Ενισχύει τον ρόλο της ιδιωτικής πρωτοβουλίας και των στοχευμένων χορηγιών από αυτήν. Διαμορφώνει περιβάλλον αλληλοεπίδρασης μεταξύ κεντρικού σχεδιασμού και συμμετοχής των Δημόσιων Πανεπιστημίων  στην στήριξη της αναπτυξιακής στρατηγικής. Κυρίως αλλάζει την κουλτούρα του τι σημαίνει φοιτητής και καθηγητής και ποιος ο ρόλος ενός εκάστου.

Είναι αυτές ακριβώς οι παθογένειες του συστήματος που ανοίγουν και συντηρούν την συζήτηση για την ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων, περιθωριοποιώντας την ανάγκη ανάδειξη του μείζονος προβλήματος της κατάπτωσης των Δημόσιων Ιδρυμάτων.  Είναι αυτή ακριβώς η αδυναμία ευέλικτου επανασχεδιασμού του ρόλου και της λειτουργίας των Πανεπιστημίων που οδηγεί –ελπίζω πάλι όχι σκόπιμα- στη στρεβλή προσέγγιση του τι σημαίνει αναμόρφωση.

Με βάση την παραπάνω εκτίμηση ήταν λάθος η τακτικής της Κυβέρνησης Παπαδήμου καθώς και των επόμενων για περιορισμό του αριθμού των ΑΕΙ μέσω συγχωνεύσεων ή καταργήσεων σχολών. Ήταν λάθος η επιδίωξη της λύσης της κατάργησης ΤΕΙ όταν ο εκ νέου σχεδιασμός θα ήταν δυνατόν να οδηγήσει σε νέου τύπου δομές και εξειδικεύσεις ιδρυμάτων χωρίς να δίδεται η αίσθηση του κανιβαλισμού και των ανθρωποθυσιών. Οι τότε κινήσεις και οι άνευ σχεδιασμού αποφάσεις –δεν ήταν άλλωστε οι μόνες- ευθύνονται για την διατήρηση της παθογένειας των Πανεπιστημίων και ΤΕΙ και την αδυναμία λειτουργίας των διοικητικών δομών και την προγραμματισμένη αναδιάταξη του κόστους λειτουργίας των.  Χάθηκε χρόνος για την «παραγωγική ανασυγκρότηση» των ΑΕΙ.

Άραγε ποιος ο λόγος που δεν μπορούμε σαν κράτος να επιλέξουμε έναν τύπο, μία εκπαιδευτική φιλοσοφία τύπου πανεπιστημίου άλλων χωρών και να την εφαρμόσουμε;  Άραγε ποιος ο λόγος που ο όρος καθηγητής και πρύτανης δεν παραπέμπει –λανθασμένα- σε λειτούργημα παρά σε τίτλο «διαπραγμάτευσης» θέσεων και εξυπηρετήσεων στα μάτια των περισσοτέρων πολιτών;

Γιατί άραγε την περίοδο που διανύουμε να πρέπει η επιλογή του Πανεπιστημίου από τους φοιτητές να γίνεται με βάση την εντοπιότητα για λόγους μείωσης του κόστους με αποτέλεσμα η επιλογή αυτή να γίνεται με λανθασμένα κριτήρια; Ίσως είναι καιρός- αν συμφωνούμε πως πρέπει η έννοια της «χορηγίας» και της ενίσχυσης της λειτουργίας των ΑΕΙ από την ιδιωτική επιχειρηματικότητα να αποτελέσει πρωτεύουσα στόχευση αλλαγής νοοτροπίας- να προχωρήσει το κράτος σε πλήρη επαναξιολόγηση των Πανεπιστημίων και την συνεπακόλουθη οριοθέτηση νέων δομών λειτουργίας.

Η ανάπτυξη στην φάση που βρίσκεται η χώρα σήμερα αναγκαστικά θα περάσει μέσα από τον επανασχεδιασμό λειτουργίας των ΑΕΙ. Οι νέες δομές λειτουργίας δεν θα αφαιρέσουν από την πνευματικότητα των ιδρυμάτων ούτε βέβαια θα δώσουν την διάσταση της παραγωγής μόνον επιστημόνων με παραγωγικές δεξιότητες. Όμως, αν η επιχειρηματικότητα μέσων της διαμόρφωσης μεικτών σχημάτων φοιτητών-ιδιωτικών κεφαλαίων και πανεπιστημίων ενισχυθεί ας σκεφθούμε όλοι όχι μόνον τα πολλαπλά άμεσα οφέλη αλλά και τις μακροπρόθεσμες θετικές προεκτάσεις για την ανάπτυξη της παιδείας συνολικά.