Das UNTERNEHMEN KALAVRITA -9- Διαπιστώσεις - Κρίσεις – Συμπεράσματα

Πάτρα (Πλ. Γεωργίου) 01/12/1943 - Το 11ο Τάγμα της 749 Jager Register πριν την αναχώρηση του για την "Επιχείρηση Καλάβρυτα" στο...

Πάτρα (Πλ. Γεωργίου) 01/12/1943 - Το 11ο Τάγμα της 749 Jager Register πριν την αναχώρηση του για την "Επιχείρηση Καλάβρυτα" στο βάθρο ο Στρατηγός Karl Von Le Suire και αριστερά του ο Wolfinger ..

ΚΑΤΟΧΗ - ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΤΑ ΚΑΛΑΒΡΥΤΑ

Εθνική - Διεθνής Ανασκόπηση

Απολογισμός - Διαπιστώσεις - Κρίσεις - Συμπεράσματα

DAS UNTERNEHMEN KALAVRITA

Αντίποινα ή Πολιτικό Έγκλημα

Προδημοσίευση βιβλίου Δημητρίου Κανελλόπουλου

ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ η αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή, ολική μερική ή περιληπτική ή κατά παράφραση ή διασκεύαση απόδοσης του περιεχομένου της ιστορικής έρευνας με οποιονδήποτε τρόπο, μηχανικό, ηλεκτρονικό, φωτοτυπικό, ηχογραφίσεως ή άλλο, χωρίς γραπτή άδεια του Ι.Α.Κ. (Ν 2121/1993

-9- 

Αυτοί διέταξαν την "Επιχείρηση Καλάβρυτα
Καιτέλ - Βέις - Βίντερ - Λε Σουίρ

4.- Διαπιστώσεις - Κρίσεις – Συμπεράσματα για το Καλαβρυτινό Ολοκαύτωμα

Η ιστορία έχει καταγράψει με απόλυτη σαφήνεια τα γεγονότα, στην πραγματική τους διάσταση, που διέπουν την Επιχείρηση Καλάβρυτα - Καλαβρυτινό Ολοκαύτωμα [05-15.12.1943]. Εβδομήντα και πλέον χρόνια από το βαρυσήμαντο και τραγικό αυτό γεγονός του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου, τα ερωτήματα που δημιούργησε το απαίσιο αυτό έγκλημα παραμένουν αναπάντητα, γιατί δυστυχώς, δεν ακολούθησε μια τεκμη ριωμένη επιστημονική έρευνα, ώστε να έχει χυθεί άπλετο φως και να έχει επικρατήσει η αντικειμενική αλήθεια για τους πραγματικούς στόχους του Ολοκαυτώματος. Στο διάστη μα αυτό επικράτησαν σκόπιμες διατυπώσεις μύθων και μυθοπλασιών, παραχά ραξη της ιστορικής αλήθειας και ακατάσχετη κομματικοποίηση του Καλαβρυτινού δράματος. Παραμένει, λοιπόν, ακόμη αναπάντητο το ερώτημα: Τί είναι η Επιχείρηση Καλάβρυτα;1

• Αντίποινα, ή
• Ένα απαίσιο πολιτικό έγκλημα;
• Μέτρα αντεκδίκησης της Βέρμαχτ για την δολοφονία των γερμανών αιχμαλώτων της μάχης Ρωγών- Κερπινής [17-18.10.1943];
• Η προσχεδιασμένη στρατιωτική Επιχείρηση προκειμένου να ισοπεδωθεί το Επαναστατικό Αντιστασιακό Κέντρο Καλαβρύτων; Για να δοθεί όμως απάντηση στο κυρίαρχο αυτό ερώτημα, θα πρέπει να απαντηθούν και κάποια άλλα συναφή ερωτήματα που επηρέασαν καθοριστικά και οδήγησαν στο έγκλημα. Αυτά είναι:
• Γιατί ναυάγησαν οι συνομιλίες για την απελευθέρωση των αιχμαλώτων της μάχης της Κερπινής;
• Ποιός έδωσε την εντολή να εκτελεσθούν οι τρεις Γερμανοί τραυματίες;
• Γιατί ο ΕΛΑΣ κράτησε ζωντανούς τους αιχμαλώτους επί 50 ημέρες σε μια περίοδο πείνας και σε μια φτωχή περιοχή;
• Γιατί ο ΕΛΑΣ δεν χτύπησε τις Γερμανικές φάλαγγες ή κάποια εξ αυτών, είτε πριν φθάσουν στα Καλάβρυτα, είτε κατά την αποχώρησή των;
• Ή ακόμη γιατί δεν χτύπησε για αντιπερισπασμό κάποια από τις γύρω πόλεις, που ήσαν άδειες από Γερμανούς;
• Ποιός ήταν ο ρόλος του Πελοποννησιακού Γραφείου (ΚΚΕ) στο Ολοκαύτωμα;
• Ποιός ήταν ο ρόλος των Άγγλων συνδέσμων στο Ολοκαύτωμα;
• Γιατί αδράνησε ο Διεθνής Ερυθρός Σταυρός;
• Συμμετείχαν Έλληνες (;) στην Επιχείρηση Καλάβρυτα;
• Ποιός έσωσε τα έγκλειστα στο Δημοτικό Σχολείο Καλαβρύτων γυναικόπαιδα;

Ενδελεχείς και ιστορικά τεκμηριωμένες απαντήσεις και ντοκουμέντα στα ανωτέρω ερωτήματα, αναγράφονται στα επιμέρους Κεφάλαια της ιστορικής έρευνας [1969-2000]. Στο Κεφάλαιο αυτό διατυπώνονται οι συνοπτικές διαπιστώσεις ‒ κρίσεις και τα συμπεράσματα που ακολουθούν. Ειδικότερα:

4.1. Αντίποινα ή πολιτικό έγκλημα;
Διαπιστώσεις - Κρίσεις

Προσπαθήσαμε να παραθέσουμε τα πιο σημαντικά στοιχεία και ντοκουμέντα που στοιχειοθετούν το Καλαβρυτινό Ολοκαύτωμα. Καταχωρήθηκαν οι απόψεις από όλες τις πλευρές, ΕΑΜική, Εθνικιστική, Εκκλησιαστική, Γερμανική, καθώς και των συμμετασχόντων στην Επιχείρηση Καλάβρυτα, είτε σαν βασικοί πρωταγωνιστές, είτε δράσαντες στα παρασκήνια. Οπωσδήποτε υπάρχουν και άλλα ντοκουμέντα και πληροφορίες που συμπληρώνουν το Καλαβρυτινό δράμα. Προσπαθήσαμε να διατυπώσουμε τις πιο αντιπροσωπευτικές κρίσεις και συμπεράσματα για έναν αντικειμενικό σχολιασμό. Μετά από όλα αυτά, τα ερωτήματα που ανακύπτουν στοιχειοθετούν και τις παραμέτρους του Καλαβρυτινού Ολοκαυτώματος. 

Το απαίσιο έγκλημα των Γερμανών2

Η μέχρι σήμερα δικαιολογία για τη σφαγή στα Καλάβρυτα, βασίζεται στο επιχείρημα των Γερμανών, ότι "...όλα ξεκίνησαν από τη δολοφονία των εβδομήντα οκτώ (78) αιχμαλώτων του λόχου Schober..." Πολλοί αξιωματικοί, υπαξιωματικοί και στρατιώτες του 749 Jager Regiment της Βέρμαχτ υποστήριξαν με έμφαση: "...ότι εάν δεν δολοφονούντο οι άνδρες του 5/749 δεν θα επακολουθούσαν τα δραματικά γεγονότα των Καλαβρύτων...".1 Ο ισχυρισμός αυτός καταρρίπτεται, πλέον, με νεώτερα στοιχεία. Ειδικότερα, απόρρητο έγγραφο του Διοικητή της 117 Jager Division (Ια) προς το επιτελείο του LXVIII Α.Κ. αναφέρει χαρακτηριστικά: "...Η εντολή ήταν σύμφωνα με τις διαταγές που δόθηκαν από τη Μεραρχία για να δημιουργηθούν στοιχεία για μια μεγαλύτερη επιχείρηση με περισσότερες δυνάμεις στην περιοχή των Καλαβρύτων...Αντίποινα δεν διατάχθηκαν ακόμα από τη Μεραρχία, γιατί οι κάτοικοι του χωριού εκείνου μάλλον δεν έχουν σχέσεις με τις συμμορίες. Με τη διαταγή P.lc αριθμ. 719/43 απόρρητο από 22.10.1943 έγινε πρόταση προς το Γενικό Επιτελείο να διεκπεραιωθούν σχετικά αντίποινα με παρεμβολή της αεροπορίας και εμπρηστικές βόμβες...Προς το παρόν, η Μεραρχία δεν διαθέτει αρκετές δυνάμεις - τουλάχιστον 2 ενισχυμένα τάγματα πεζών - για μια μεγαλύτερη επιχείρηση στην περιοχή των Καλαβρύτων και δυτικά...Είναι γεγονός ότι οι μεγαλύτερες περιοχές της χώρας είναι εκτός κάθε ελέγχου της γερμανικής Βέρμαχτ και ότι οι συμμορίες αρχίζουν να δημιουργούν ένα κράτος εντός του κράτους. Η Γερμανική εξουσία, στην πράξη, εξασκείται μόνο στην άμεση και γύρω περιοχή των στρατιωτικών σταθμών...Εκτός τούτου, και οι συνθήκες του εδάφoυς είναι πολύ δύσκολες, οι κατάλληλοι δρόμοι λίγοι και η σιδηροδρομική γραμμή πολύ είναι ευαίσθητη.2 Στο έγγραφο αυτό υπάρχει μια χαρακτηριστική λεπτομέρεια, που έρχεται να αλλάξει την μέχρι πρότινος επικρατούσα αντίληψη, ότι η εκτέλεση των εβδομήντα οκτώ περίπου Γερμανών αιχμαλώτων, ήταν η μοναδική και κύρια αιτία που οδήγησε το Γερμανικό μένος στο Ολοκαύτωμα των Καλαβρύτων. Δηλαδή, αποδεικνύεται ότι, ενώ οι αιχμάλωτοι ακόμη ζούσαν (25.10.1943), διετάχθη η καταστροφή των Καλαβρύτων με τη χρήση μάλιστα εμπρηστικών βομβών! Τον ισχυρισμό περί αντιποίνων έχουν προβάλλει με έμφαση οι Γερμανοί. Έχει επίσης επικρατήσει στην ευρύτερη κοινή γνώμη και την αντίληψη του Ελληνικού Λαού ότι μάλλον περί αυτού πρόκειται. Πρόσφατη απόδειξη είναι η "δήθεν συγνώμη" του Προέδρου της Γερμανίας Γιοχάνες Ράου, ο οποίος συσχέτισε "την οδύνη και ντροπή για το Καλαβρυτινό Ολοκαύτωμα" με τη λέξη εκδίκηση. Δηλαδή ό,τι έπραξε η Βέρμαχτ στην Επαρχία Καλαβρύτων ήταν μέτρα "ανταπόδωσης" για τη δράση του ΕΛΑΣ, προκειμένου να εκδικηθεί τη δολοφονία των Γερμανών αιχμαλώτων στις 7.12.1943 στις απόκρυμνες πλαγές του Χελμού. Έτσι εύκολα και μεθοδικά επικράτησε η φιλοσοφία ότι "...οι Γερμανοί δεν θα έκαναν τίποτα στα Καλάβρυτα αν ζούσαν οι αιχμάλωτοι...". Έχουμε αναλύσει με σχολαστικότητα για ποιο λόγο οργανώθηκε η Επιχείρηση Καλάβρυτα και για τον αντικειμενικό της στόχο, "...να ισοπεδωθεί το Επαναστατικό Κομμουνιστικό Κέντρο Καλαβρύτων που αποτελούσε τον καρκίνο στη ραχοκοκαλιά της Βέρμαχτ στην Πελοπόννησο". Τέσσερα σημαντικά γεγονότα καταρρίπτουν την δικαιολογία αυτή των Γερμανών "για πράξεις ανταπόδωσης ή εξιλεασμού" και εξαφανίζουν το "άλλοθι" ότι το Ολοκαύτωμα έγινε εξαιτίας της τύχης των Γερμανών αιχμαλώτων. Ειδικότερα:

1. Όταν ακόμα ζούσαν οι αιχμάλωτοι, το O.B.Subost διαβίβαζε προς το LXVIII Α.Κ. την ειδική εντολή με στοιχεία Ρ. Ια, αριθμ. 719/22.10.1943, σύμφωνα με την οποία θα έπρεπε "να διεκπεραιωθούν σχετικές επεμβάσεις στην περιοχή του Επαναστατικού Κέντρου Καλαβρύτων με παρεμβολή της αεροπορίας και χρήση εμπρηστικών βομβών". Δηλαδή θα έπρεπε να ισοπεδωθούν τα Καλάβρυτα από τον αέρα τη στιγμή που οι αιχμάλωτοι ήταν ακόμη ζωντανοί.

2. Η 117 Jager Division, εκδήλωσε απροθυμία δράσης για την τύχη των αιχμαλώτων της Μάχης Ρωγών - Κερπινής, από την πρώτη στιγμή της αιχμαλωσίας τους. Σκηνοθέτησε μια παρωδία "διαπραγματεύσεων" οι οποίες εκ των προτέρων οδηγήθηκαν σε ναυάγιο. Στο αποτέλεσμα αυτό βοήθησε η επιπολαιότητα και ο παιδαριώδης χειρισμός του θέματος "ανταλλαγής των αιχμαλώτων" από τον Αρχιμανδρίτη Κωνστάντιο. Η Βέρμαχτ σκηνοθέτησε και πέτυχε ένα "σοβαρό άλλοθι" με την υπόθεση των αιχμαλώτων, προκει μένου να διευκολυνθούν και να δικαιολογηθούν οι επεμβάσεις της στον χώρο των Καλαβρύτων, οι οποίες κατέληξαν στο μεγάλο έγκλημα του αφανισμού των Καλα βρυτινών. Χαρακτηριστικό είναι ότι στις 22.10.1943, όταν ο 6/749 Jager Regiment με επί κεφαλής τον υπολοχαγό Garhofer ήταν σε θέση να απελευθερώσει τους αιχμαλώτους,1 πήρε τη ρητή εντολή από τον Ebersberger "να επιστρέψει χωρίς καμία άλλη δράση στη βάση του".

3. Η προαναγγελία του στυγνού εγκλήματος από τον εκπρόσωπο του Julius Woelfinger ταγματάρχη Bock, έγινε στις 28.11.1943 στην Πάτρα, στον κινηματογράφο "Πάνθεον" και στις 29.11.1943 από τον Dohnert στον κινηματογράφο "Ανάπλασις" στο Αίγιο.

5.- Η ένορκη μαρτυρία του Επιτελάρχη της O.B. Subbost August Winter

4. Η πιο χαρακτηριστική δήλωση, που καταρρίπτει τον ισχυρισμό των Γερμανών "περί αντιποίνων", έρχεται από τους ίδιους με την ομολογία του επιτελάρχη του O.B.Subbost August Winter. Ο Επιτελάρχης της Βέρμαχτ δεν αφήνει κανένα περιθώριο αμφισβήτησης "ότι πρόκειται περί καθαρά προσχεδιασμένης στρατιωτικής επιχείρησης με σκοπό να ισοπεδωθεί το Επαναστατικό Κέντρο Καλαβρύτων". Η καταπληκτική αυτή ομολογία του August Winter έχει ως εξής: "...Από το τέλος Αυγούστου 1943 μέχρι τα μέσα Μαρτίου 1944 ήμουν υποστράτηγος και διοικητής της ομάδας στρατού Ε, η οποία ήταν υποτεταγμένη του O.B.Subbost... Λόγω της αναχώρησης του Ιταλικού στρατού, η κατάσταση στην νοτιοανατολική περιοχή το Φθινόπωρο του 1943 είχε γίνει πιο κρίσιμη... Για την άμυνα των πολύ μακρών και πολλαπλά διαρθρωμένων ακτών της Πελοποννήσου ήταν πια διαθέσιμη μόνο η 117η Μεραρχία Πεζικού... Η εξασφάλιση των μακρών και ασύναπτων γραμμών εφοδιασμού των ομάδων μάχης, που χρησιμοποιούνταν στην προστασία των ακτών, δεν ήταν πια πρακτικά δυνατή εάν οι γραμμές αυτές θα απειλούνταν σοβαρά από εσωτερικές ταραχές στην περιοχή. Μια τέτοια απειλή ξεκίνησε, όταν το, καμουφλαρισμένο σαν εθνικό κίνημα, κομμουνιστικό επαναστατικό παράρτημα του ΕΑΜ κατανόησε το φθινόπωρο του 1943 την αυξανόμενη αδυναμία των Γερμανικών στρατευμάτων. Μια πολύ ισχυρή κομμουνιστική επαναστατική ομάδα είχε εγκατασταθεί στην περιοχή των Καλαβρύτων και είχε οργανώσει εκεί, όπως διαπιστώθηκε, ένα οχυρωμένο κέντρο αντίστασης... Η επαναστατική ομάδα Καλαβρύτων απειλούσε συνεχώς τις επιχειρησιακά σημαντικές γραμμές επικοινωνίας του παραλιακού δρόμου, της σιδηροδρομικής γραμμής Κορίνθου - Πάτρας και του δρόμου Τριπόλεως - Πύργου... Ήταν δηλαδή απόλυτη στρατιωτική ανάγκη να νικηθεί η ομάδα επαναστατών στα Καλάβρυτα, να εξουδετερωθεί για πάντα και για το σκοπό αυτό να καταστραφεί η βάση τους. Ποια μέτρα έπρεπε να ληφθούν για το σκοπό αυτό, μπορούσε μόνο επί τόπου να αποφασίσει ο Διοικητής της Μεραρχίας. Εάν εκείνος είχε αποφασίσει να καταστρέψει είκοσι τέσσερα χωριά και δύο μοναστήρια, τα οποία, σύμφωνα με αναγγελίες του στρατεύματος, αποδεδειγμένα ήταν στρατιωτικά οικοδομημένα οχυρά του εχθρού και από τα οποία είχαν έσχατα αντισταθεί, οι προϊστάμενοί του τότε μπορούσαν να το θεωρήσουν αυτό μόνο στρατιωτική ανάγκη και όχι "αντίποινα"... Η απόφαση για μια στρατιωτική επιχείρηση κατά του κέντρου επαναστατών στα Καλάβρυτα ξεκίνησε εκείνον το καιρό από το Διοικητή της 117ης Μεραρχίας Πεζικού, τον τότε ανθυποστράτηγο Carl Von Le Suire, ο οποίος ήταν υπεύθυνος για την άμυνα της Πελοποννήσου από το εξωτερικό και την εσωτερική ασφάλιση κατά των επαναστατών. Ο γενικός σκοπός είχε αναγγελθεί από το Γενικό Επιτελείο Στρατού 68 και Ο.Β. της Ομάδας Στρατού Ε και είχε εγκριθεί. Δεν θυμάμαι το κείμενο της αναγγελίας. Το αποτέλεσμα της επιχείρησης, επίσης, αναγγέλθηκε στο Γενικό Επιτελείο της Ομάδας Στρατού Ε. Όπως συνηθιζόταν στην αναγγελία, συμπεριελήφθη το αποτέλεσμα της μάχης και επίσης ο αριθμός απωλειών του εχθρού στη μάχη και το γεγονός ότι τα χωριά, τα οποία επίμονα είχαν αμυνθεί από τον εχθρό και ήταν τα οχυρά των επαναστατών, είχαν καταστραφεί ..."4.

5. Με βάση, την αποκαλυπτική αυτή ένορκη δήλωση του ανωτάτου στελέχους της Βέρμαχτ, August Winter, ανακύπτει μία νέα θεώρηση για τα πραγματικά αίτια της Unternehmen Kalawrita. Επιχείρηση Αντιποίνων ή ένα σκοτεινό Πολιτικό Έγκλημα;... Με την ομολογία του August Winter καταρρίπτεται αβίαστα η μέχρι σήμερα, επικρατούσα αντίληψη ότι: "...η καταστροφή των Καλαβρύτων έχει σαν αιτία την εξόντωση των αιχμαλώτων της μάχης Ρωγών - Κερπινής (16-17.10.1943)". Η δήλωση Winter μπορεί να μας οδηγήσει στο ασφαλές συμπέρασμα ότι "...η διαδικασία των διαπραγματεύσεων ήταν ένας ελιγμός της Βέρμαχτ με δύο στόχους. Πρώτον να παγιδευτεί ο ΕΛΑΣ, όπως και έγινε, με την αδιάλλακτη στάση που κράτησε, αλλά και με την χαμένη ευκαιρία να ζητήσει απευθείας διαπραγματεύσεις με τη Βέρμαχτ, πράγμα που θα ισοδυναμούσε με de facto αναγνώρισή του σαν αντιστα σια κό κίνημα και όχι σαν ομάδα συμμοριτών, όπως τους αποκαλούσε η Βέρμαχτ. Δεύτερον, η διαδικασία των διαπραγματεύσεων έδωσε την ευκαιρία στην 117 Jager Division να οργανώσει την Επιχείρηση Καλάβρυτα ‒ Unternehmen Kalawrita, με την εξασφάλιση δύο Συνταγμάτων στήριξης της Επιχείρησης, το 749 και 737 Jager Regiment, στρατολογώντας εθελοντές και δυστυχώς γερμανοντυμένους επίορκους.

6. Αποκαλυπτική είναι και η επιστολή του Julius Woelfinger προς το συγγραφέα σύμφωνα με την οποία: "...Σε δύο συνεντεύξεις μου στον Ελληνικό Τύπο (Ταχυδρόμος - Παντελούρης, Βραδυνή - Κανελλόπουλος) ήμουν υποχρεωμένος να απαντήσω στα ερωτήματά σας σαν αξιωματικός στη Βέρμαχτ και σύμφωνα με τη στρατιωτική εχεμύθεια. Τώρα που αισθάνομαι ότι ττλησιάζει το βιολογικό μου τέλος, θα επιθυμούσα να καταθέσω την ανθρώπινη μαρτυρία - εξομολόγηση. "ΟΧΙ η Επιχείρηση Καλάβρυτα δεν ήταν επιχείρηση αντιποίνων. ΝΑΙ ήταν μια στρατιωτική προσχεδιασμένη επιχεί ρηση που είχε σαν στόχο την ισοπέδωση του Επαναστατικού Κομμουνιστικού Κέντρου Καλαβρύτων. Προσυπογράφω τα όσα έχει δηλώσει ο Στρατηγός August Winter σε ένορκη δήλωσή του στο Δικαστήριο της Νυρεμβέργης. Στα τραγικά γεγονότα των Καλαβρύτων, σημαντικό ρόλο έπαιξαν Έλληνες αξιωματικοί, οι οποίοι είχαν ενταχθεί και υπηρετούσαν τη Βέρμαχτ. Στα γεγονότα των Καλα βρύ των, σημαντικό ρόλο έπαιξαν και οι Άγγλοι από τα Μιχαλέϊκα. Μας έδωσαν σημα ντι κές και χρήσιμες πληροφορίες στο σχεδιασμό και εκτέλεση της επιχείρησης. Ζητώ συγνώμη από τα θύματα του Καλαβρυτινού Ολοκαυτώματος και εύχομαι να μην ξαναζήσει η ανθρωπότητα τις βαρβαρότητες του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου." Με βάση όλα τα ανωτέρω αδιαμφισβήτητα στοιχεία και ντοκουμέντα, καταρρίπτεται πλέον ο ισχυρισμός της Γερμανικής πλευράς περί αντιποίνων, με αφορμή την κακή τύχη των αιχμαλώτων τους. Η βάρβαρη καταστροφή των Καλαβρύτων πρέπει να χαρακτηρισθεί ως θηριωδία κατακτητικής συμπεριφοράς.

Πριν επιχειρηθεί μια, συνοπτική, ανάλυση των παραμέτρων που στοιχειοθετούν την Επιχείρηση Καλάβρυτα - Unternehmen Kalawrita είναι απαραίτητο να επισημανθεί ότι στο χώρο Αιγιάλειας και Καλαβρύτων, από τις αρχές του έτους 1943, συνέβησαν σημαντικά γεγονότα, τα οποία σημάδεψαν τις μετέπειτα εξελίξεις. Διαρκούσης της Ιταλικής Κατοχής στην ευρύτερη περιοχή των Καλαβρύτων και της Αιγιάλειας, καταγράφησαν σημαντικά αντιστασιακά επεισόδια, όπως η Μάχη στο Πυργάκι (14.4.1943), η σύγκρουση στο Κακό Χωριό (Δάφνες, 11.5.1943), η Μάχη στην Αγία Λαύρα (13.6.1943), η Μάχη στην Κέρτεζη (25.6.1943), το χτύπημα της Χωροφυλακής στα Μαζέικα (τέλη Μαΐου 1943), η Μάχη Φιλίων (20.6.1943), η σύγκρουση στον Ξηρόκαμπο στο Χελμό (τέλη Ιουνίου 1943), η Μάχη Γουζγούμιστρας Λεοντίου (16-17.7.1943), η μάχη στη Χαλανδρίτσα (26.7.1943), η μάχη Ερυμάνθειας (26.7.1943) και η απελευθέρωση των Καλαβρύτων (9.9.1943). Όλα αυτά τα αντιστασιακά γεγονότα, τα οποία παρακολουθούσε με ιδιαίτερη προσοχή και επιμέλεια το Τμήμα Αναγνωρίσεως του εχθρού [Ια της 117 Jager Division], ανησύχησαν σοβαρά τα υψηλά κλιμάκια της Βέρμαχτ. Στα τέλη Αυγούστου 1943, οι μυστικές υπηρεσίες της 117ης Jager Division κατενόησαν επαρκώς, ότι το αντιστασιακό κίνημα είχε πάρει ανησυχητικές διαστάσεις στην ορεινή περιοχή των Καλαβρύτων. Με εμπιστευτική αναφορά στο Διοικητή του LXVIII A.K. [Felmy] στην Νοτιοανατολική Ευρώπη (Βελιγράδι), η περιοχή των Καλαβρύτων χαρακτη ρίστηκε άκρως επικίνδυνη γιατί εκεί είχε την έδρα του το Επαναστατικό Κομμουνιστικό Κέντρο με επί κεφαλής τον Σμήναρχο Δημ. Μίχο, Καπετάν Σταυραετό (31.8.1943), η οποία με κάθε τρόπο θα έπρεπε να ισοπεδωθεί. Με βάση την ανωτέρω έκθεση - εισήγηση του Felmy, η Γερμανική Στρατιωτική Διοίκηση της Βέρμαχτ Νοτιοανατολικής Ευρώπης (Βελιγράδι) με σειρά εκθέσεων - εισηγήσεών της προς την Ο.K.W. (Ανώτατη Στρατιωτική Διοίκηση της Βέρμαχτ - Βερολίνο), εισηγήθηκε την ισοπέδωση, με κάθε τρόπο, του Αντιστασιακού Επαναστατικού Κουμμουνιστικού Κέντρου Καλαβρύτων (Ιούλιος 1943). Παραθέτουμε συνοπτικά τμήματα από τις εκθέσεις - εισηγήσεις της Γερμανικής Στρατιωτικής Διοίκησης της Βέρμαχτ Νοτιοανατολικής Ευρώπης (...).5

Οι απόρρητες εισηγήσεις της O.B. Subbost

Δύναμη, οπλισμός και κατανομή των μονάδων:

1) Στρατιωτική οργάνωση: Τη στρατιωτική οργάνωση των ανταρτών, έχουν αναλάβει Άγγλοι αξιωματικοί, οι οποίοι φτάνουν με διάφορα μέσα, σε αριθμό που αυξάνει ολοένα, στις ελληνικές ορεινές περιοχές και μόνιμοι αξιωματικοί του πρώην ελληνικού στρατού. Παρατηρείται έτσι, μια σημαντική πρόοδος, στον τρόπο εκπαιδεύσεως των ένοπλων επαναστατών. Και οι κομμουνιστικές μονάδες φαίνεται ότι τελευταία απόχτησαν στρατιωτική οργάνωση για να τονώσουν τη μαχητική τους ικανότητα.

2) Πολιτική οργάνωση: Η πληροφορία ότι η ηγεσία των εθνικιστικών ομάδων περιήλθε στο στρατηγό Κατσιμήτρο, δεν έχει ακόμα επιβεβαιωθεί. Οι κομμουνιστές επαύξησαν το πεδίο επιρροής και δράσεώς τους, από την περιοχή της Λαμίας προς το Θεσσαλικό χώρο. Δεν ξεκα θαρίστηκε ακόμα, αν οι αντάρτικες μονάδες στον Όλυμπο κι οι ένοπλοι επαναστάτες της Μακε δονίας, είναι οπαδοί του Άρη. Δεν υπάρχει σαφής διαχωρισμός των ορίων δράσεως, μεταξύ των εθνικιστικών και κομμουνιστικών ανταρτών, δεν πρέπει να υπάρχει πια, κατά τα φαινόμενα. Εθνικιστικά αντάρτικα τμήματα, αναγγέλθηκε ότι μετακινούνται στην οροσειρά της Γκιώνας. Κομ μουνιστές αντάρτες, κινούνται δυτικά και νοτιοανατολικά των Ιωαννίνων. Οι διαμάχες μεταξύ των δύο παρατάξεων, συνεχίζονται σποραδικά. Κομμουνιστικές δυνάμεις αποδεκάτισαν στην νοτιοανατολική Ακαρνανία, μια εθνικιστική αντάρτικη ομάδα, τα υπολείμματα της οποίας, κατέ φυγαν στην Πελοπόννησο. Οι απώλειες όμως και των κομμουνιστών ήταν σοβαρές. Με την επί δραση της αυξήσεως των αντάρτικων δυνάμεων στην Πελοπόννησο, διαγράφεται ήδη, η προο πτική διαχωρισμού των δύο ένοπλων παρατάξεων πάλι. Δυτικά της γραμμής Αιγίου-Καλαβρύτων, συγκεντρώνονται εθνικιστικές αντάρτικες δυνάμεις, ενώ, ανατολικά απ' αυτή, διοικεί τις κομμουνιστικές μονάδες ο αντισμήναρχος της αεροπορίας Μίχος. Αναφέρεται, ότι πολλοί Άγγλοι αξιωματικοί, που αποβλέπουν στην ένωση όλων των ανταρτών, εμποδίζουν την πλατιά δράση των κομμουνιστών ανταρτών. Οι τάσεις για ενοποίηση όλων των ανταρτών, κάτω από κοινή ηγεσία, που εκδηλώθηκαν έντονα από τους Άγγλους, δε βρήκαν μεγάλη απήχηση και δεν σημειώθηκε καμιά εντυπωσιακή επιτυχία προς αυτή την κατεύθυνση. Σαν συνέπεια σ' αυτό, ήταν, να διαμορφωθεί μια ισχυρή στρατιωτική οργάνωση των ανταρτών και μια υπεύθυνη διοίκηση. (...)

Επισκόπηση και συμπερασματικές κρίσεις: 

Η εντυπωσιακή δραστηριοποίηση των αντάρτικων δυνάμεων τον τελευταίο καιρό, που προφανώς οφείλεται σε σχετικές εντολές των συμμάχων, δημιουργεί κινδύνους, για τον ανεφοδιασμό των δυνάμεών μας, της νότιας Ελλάδας και για τις μεταφορές και μετακινήσεις στρατευμάτων μας. Οι πρόσφατοι συμμαχικοί βομβαρ δισμοί αεροδρομίων στο ελληνικό έδαφος, σε συνάρτηση με τα αμέσως παρακάτω εκτιθέμενα περιστατικά, είναι δυνατό να αποτελούν τις πρώτες ενέργειες για την προετοιμασία μιας συμμαχικής αποβάσεως στα Βαλκάνια:

-Η συγκέντρωση αντάρτικων δυνάμεων στην Αιτωλία και Ακαρνανία και στην περιοχή Ιωαννίνων-Άρτας, η κατασκευή πεδίων προσγειώσεως από τους αντάρτες, ο έλεγχος από μέρους των ανταρτών των από δυσμάς δρόμων, οι οποίες οδηγούν προς τη Στερεά Ελλάδα και τη βόρεια, επίσης.

-Ο συνεχιζόμενος, για μήνες τώρα, από συμμαχικά αεροπλάνα, ανεφοδιασμός της δυτικής Ελλάδας, η αναγνώριση της επισιτιστικής καταστάσεως, που διενεργήθηκε από πράκτορες του εχθρού, όπως και των μετεωρολογικών όρων και του κλίματος της Κέρκυρας.

-Οι προϋποθέσεις για ναυτική κι αεροπορική ευνοϊκή απόβαση και

-Τέλος, η οικειότητα που δείχνουν τα αγγλικά υποβρύχια, όταν επισκέπτονται συχνά τα νησιά Κεφαλλονιά και Ιθάκη, όπως και το λιμάνι του Αστακού (70 μίλια νότια της Άρτας), χάρη και στο ότι γνωρίζουν την περιοχή αυτή, από γυμνάσια που προηγήθηκαν εκεί, επιτρέπουν να διαφαίνεται, σαν ενδεχόμενη, μια συμμαχική αποβατική ενέργεια, στις δυτικές ακτές της Ελλά δας, την οποία θα υποστήριζαν αντάρτικες μονάδες.

-Η ανησυχητική κατάσταση που δημιουργείται στη Βορειοδυτική Πελοπόννησο (περιοχή Καλαβρύτων), γεγονός που επιβάλλει τη λήψη άμεσων μέτρων για την εξουθένωση του Αντιστα σιακού Επαναστατικού Κομμουνιστικού Κέντρου Καλαβρύτων, με τη μέριμνα και φροντίδα του Στρατιωτικού Διοικητή της Βέρμαχτ Πελοποννήσου. Υπογραφή, Υποστράτηγος Φόερτς. Το βάσιμο του συμπεράσματος ότι η Επιχείρηση Καλάβρυτα είναι ένα απαίσιο πολιτικό έγκλημα και ΟΧΙ αντίποινα, εδράζεται και στις εκθέσεις της Γερμανικής Στρατιωτικής Διοίκησης της Βέρμαχτ (Βελιγράδι Ιανουάριος - Ιούνιος 1944 προς την O.K.W.), όπου ξεκάθαρα γίνεται αναφορά ότι η Επιχείρηση Καλάβρυτα ήταν αποκλειστικά εκκαθαριστική επιχείρηση με σκοπό την εξαφάνιση από την Βόρειο Πελοπόννησο των ανταρτικών - αντιστασιακών δυνάμεων του ΕΛΑΣ, στόχος ο οποίος και επετεύχθη. Παραθέτουμε αποσπάσματα από τις εκθέσεις αυτές (...). (...) Με την ανακήρυξη της Πελοποννήσου σε «πεδίο επιχει ρήσεων» και τη συγκέντρωση εξ αιτίας της ισχυρών γερμανι κών στρατιωτικών δυνάμεων εκεί, η ηγεσία της ελληνικής Αν τιστάσεως συνειδητοποίησε, ότι αποτελεί μεγάλο μειονέκτημα γι' αυτήν να εξαπολύει ανοιχτή επίθεση με τις μονάδες που δια θέτει εναντίον της κατοχικής στρατιωτικής δυνάμεως.6

Πράξεις σαμποτάζ σε μεγάλο αριθμό, επιθέσεις επανει λημμένα εναντίον στρατοπέδων εθελοντών και ταγμάτων ασφα λείας, πολυάριθμες κατατάξεις νέων οπλιτών κι οργανωτικά μέτρα, τόσο των εθνικιστών, όσο και των κομμουνιστών ανταρ τών, προσδιορίζουν παραπέρα την κατάσταση που επικρατεί στις ελληνικές ένοπλες μονάδες αντιστάσεως. Επί πλέον ση μειώνεται αύξηση της συμμαχικής επιρροής πάνω σ' αυτές. Δικές μας εκκαθαριστικές επιχειρήσεις στη ΒΑ Ελλάδα και στην Πελοπόννησο, πέτυχαν να διώξουν απ' τις θέσεις τους μεγάλες ομάδες παρτιζάνων και εν μέρει τις διασκόρπισαν.
----------------------------

1. Για την κατάληξη αντικειμενικών και ακριβοδίκαιων διαπιστώσεων-κρίσεων και εξαγωγή ιστορικών συμπερασμάτων για την Unternehmen Kalawryta (Επιχείρηση Καλάβρυτα 05-15.12.1943), στην διεξαγωγή της οποίας συνέπραξαν, παράλληλα, οι επιχειρήσεις Buffel και Stieglitz, πέραν των μαρτυριών μνήμης των πρωταγωνιστών, αναζητήθηκαν και λήφθηκαν υπόψη τα ακόλουθα ντοκουμέντα-έγγραφα από το Ομοσπονδιακό Στρατιωτικό Αρχείο (ΒΑ-ΜΑ) της Γερμανίας (Φράιμπουργκ), Κοπλενζ (ΒΑ/Κ), Νυρεμβέργης, Ινστιτούτου Στρατιωτικών Μελετών Φράϊμπουργκ, Ινστιτούτου Ιστορίας Μονάχου, Κεντρικής Δικαστικής Υπηρεσίας Γερμανίας, National Archives USA, Forein Office, Αρχεία Αρχηγείου ΕΛΑΣ Β.Δ. Πελοποννήσου, Αρχεία Πελοποννησιακού Γραφείου (Κ.Κ.Ε.), Αρχεία Αντικομμουνιστικής Σταυροφορίας (Τάκη Φλούδα), διάφορα ιδιωτικά αντιστασιακά αρχεία, Αρχείο Νομαρχίας Αχαΐας (Αρχείο Βασίλη Λάζαρη), Αρχείο Εφεδρικού ΕΛΑΣ Καλαβρύτων (Αρχείο Φίλιππα Σαρδελιάνου) και ειδικότερα: 1. Το στρατιωτικό ημερολόγιο με τα παραρτήματα της 117 Μεραρχίας Κυνηγών [Οκτ.-Δεκ. 1943 (RH 26-117/I6)]. 2. Το στρατιωτικό ημερολόγιο του LXVIII Σώματος Στρατού (με τα εκάστοτε παραρτήματα) [(Τμήμα Διοίκησης) 1.7-31.12.43 (RH 24-68/15, 19, 20) Ic (Διαφώτιση εχθρού) 1.7-31.12.43 (RH 29-68/33 και 34)]. 3. Το στρατιωτικό ημερολόγιο της Ομάδας Ε του Στρατού (Ια), με τα παραρτήματα [1.11-31.12.43 (RH 19 VII/11, 12.23 chefsachen (RH VII/1-3)]. 4. Οι αντίστοιχες αριθμολογίες των μικροφίλμ του Εθνικού Αρχείου της Ουάσιγκτον [117 Μεραρχία: Microfilm Guide Mv 67, 1-315, voll 1299 και 1300, LXVIII Σώμα Στρατού: MG Nr 52, T-311, voll 175-176, Ομάδα Στρατού Ε, Mg, Νζ 52, Τ311, voll 175-176]. 5. Απόρρητες εκθέσεις της Ο.Β. Subbost Νοτιοανατολικής Ευρώπης (Βελιγράδι) προς Ανώτατη Διοίκηση Βέρμαχτ (O.K.W.) Βερολίνο, σχετικά με την ανάγκη ισοπέδωσης του Επαναστατικού Αντιστασιακού Κέντρου Καλαβρύτων (Απρίλιος 1943 – Νοέμβριος 1943), καθώς εκθέσεις ανάλυσης των εκκαθαριστικών επιχειρήσεων της Βέρμαχτ κατά του ΕΛΑΣ ΒΔ Πελοποννήσου στα πλαίσια της Επιχείρησης Καλάβρυτα (Ιανουάριος 1944 – Ιούνιος 1944) O.B. Subbost προς O.K.W. 6. Πρακτικά Δίκης Νυρεμβέργης, Trials of war Griminals, Beeort the Nyrenberg Military Tribunals Under control council Law No 10, Nyremberg October 1946-April 1949, Volume XI, Wasington 1950. Σημειώνεται ότι παρόλο που τα προαναφερθέντα έγγραφα του Στρατιωτικού Αρχείου είναι προσιτά και παρόλο που εξετάσθηκαν από τους ενδιαφερόμενους χρήστες, δεν είναι γνωστή μια δημοσιευμένη ολοκληρωμένη έρευνα με επιστημονικά-ιστορικά και διεθνούς δικαίου κριτήρια, μέχρι τώρα. Οι μέχρι τούδε δημοσιεύσεις για το θέμα, κυρίως στον Τύπο, φαίνεται τουλάχιστον μερικά από τα δημοσιεύματα να μην περιέχουν ασφαλείς πληροφορίες και δεν μπορούν να τύχουν ιστορικής – μεθοδικής επιβεβαίωσης. Είναι όμως δνατόν να δοθούν άγνωστες βιβλιογραφικές πληροφορίες, οι οποίες αναζητήθηκαν από το ΙΑΚ, όπως: η βιβλιοθήκη για την Σύγχρονη Ιστορία Konrad – Ademaner Strasse 8 7.000 Stuttgart 1. η οποία διαθέτει τα μη υπάρχοντα στο Αρχείο Βιβλιογραφικά βοηθητικά μέσα. Εκτός αυτού το Ινστιτούτο Σύγχρονης Ιστορίας Μονάχου (Leonvod Strasse 46b 8.000 Munchen 19) έχει γνωματεύσει σε σειρά ερωτημάτων για τα αντίποινα στην Ελλάδα και να έχει αξιολογήσει

2. Βλ. περιοδικό Der Spiegel (τ. 41/1966 και Κεφάλαιο Θ).
3. Σχετική από 10.12.1980 επιστολή Garhofer προς το συγγραφέα.
4. Staatsarchiv Nurberg – Office of chief of counsel for war crimes, Military Tribunal No V, Case No VII, Document No Greek report, Prosecution exhibit No 499. Ντοκουμέντα Felmy αριθ. 65 και 66.
5.  ΒΑ-ΜΑ, O.B.Subbost, απόρρητες εκθέσεις-εισηγήσεις του Γενικού Στρατιωτικού Διοικητή της Βέρμαχτ, Νοτιοανατολικής Ευρώπης (Βελιγράδι) προς Ανωτάτη Στρατιωτική Διοίκηση της Βέρμαχτ (O.K.W.) Βερολίνο με αριθ. 3670/1943/09.04.1943, 784/1943/03.07.1943,  7190/1943/ 19.07.1943, 1943/22.07.1943 και 280/1943/15.11.1943 (Τμήμα Ic και Ia).
6.ΒΑ-ΜΑ, O.B.Subbost, απόρρητες εκθέσεις-εισηγήσεις του Γενικού Στρατιωτικού Διοικητή της Βέρμαχτ, Νοτιοανατολικής Ευρώπης (Βελιγράδι) προς Ανωτάτη Στρατιωτική Διοίκηση της Βέρμαχτ (O.K.W.) Βερολίνο με αριθ. 372/1944/18.01.1944, 9229/1944/25.06.1944, 6150/1944/ 01.05.1944, 4275/1944/31.03.1944 και 2830/1944/29.02.1944 (Τμήμα Ic και Ia).

ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ.................