Das UNTERNEHMEN KALAVRITA -17- Απόψεις αυτοπτών μαρτύρων για το Καλαβρυτινό Ολοκαύτωμα

Μαζέικα 9.10.1943. Ο Αντιστράτηγος Von Le Souir στο σπίτι της Μαρίας Αργυρακοπούλου στο συνοικισμό Βέργα Μαζεϊκων. Εκεί ανέκρινε προσωπικά...

Μαζέικα 9.10.1943. Ο Αντιστράτηγος Von Le Souir στο σπίτι της Μαρίας Αργυρακοπούλου στο συνοικισμό Βέργα Μαζεϊκων. Εκεί ανέκρινε προσωπικά τους διασωθέντες Γερμανούς αιχμαλώτους Donner και Walter 
(φώτο Γερμανικών Αρχείων)

Εθνική - Διεθνής Ανασκόπηση

Απολογισμός - Διαπιστώσεις - Κρίσεις - Συμπεράσματα

DAS UNTERNEHMEN KALAVRITA

Αντίποινα ή Πολιτικό Έγκλημα

Προδημοσίευση βιβλίου Δημητρίου Κανελλόπουλου

ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ η αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή, ολική μερική ή περιληπτική ή κατά παράφραση ή διασκεύαση απόδοσης του περιεχομένου της ιστορικής έρευνας με οποιονδήποτε τρόπο, μηχανικό, ηλεκτρονικό, φωτοτυπικό, ηχογραφίσεως ή άλλο, χωρίς γραπτή άδεια του Ι.Α.Κ. (Ν 2121/1993

-17-

5.- Απόψεις αυτοπτών μαρτύρων για το Καλαβρυτινό Ολοκαύτωμα

5.1. Ιωάννης Λαμπρόπουλος

Δικηγόρος, Γραμματέας Φρουραρχείου Αιγίου

κατά τη διάρκεια της Κατοχής

Συνοψίζοντας κ. Κανελλόπουλε, όλα όσα ανωτέρω σας εξέθεσα είτε από ιδία αντίληψη, είτε από διάφορα έγγραφα που σας παραδίδω καταλήγω στις κατωτέρω κρίσεις – συμπεράσματα:

1. Η κατάσταση στην Αιγιάλεια και Επαρχία Καλαβρύτων, μετά τον Απρίλιο του 1943, πήρε εκρηκτικές αντιστασιακές διαστάσεις. Τα συχνά επαναστατικά γεγονότα. Χαρακτηριστικά από την Γερμανική Αντικατασκοπεία (Ia-Ic) ως (...) καρκίνος στη ραχοκοκαλιά της Βέρμαχτ (...). ΄Ετσι η περιοχή Αιγιάλειας και Καλαβρύτων μπήκε στο στόχαστρο του O.K.W. (Αρχηγείο της Βέρμαχτ) και από τις αρχές Αυγούστου 1943, αποφασίστηκε η ισοπέδωσή της.

2. Η Γερμανική Αντικατασκοπεία διέθετε ένα άρτιο πληροφοριακό δίκτυο με πυρήνα συνεργατών την Αντικομμουνιστική Σταυροφορία. Δυστυχώς για την επιτυχία αυτού του σατανικού δικτύου συνεργάστηκαν πολλοί ΄Ελληνες.

3. Η όλη διαδικασία της μάχης Ρωγών-Κερπινής (16-17.10.1943) ήταν μία σκηνοθετημένη διαδικασία, σε συνεργασία Γερμανών και ΄Αγγλων, που στήθηκε και σχεδιάστηκε στο Αίγιο. Ο ΕΛΑΣ παγιδεύτηκε από τους ΄Αγγλους πράκτορες, χτύπησε το λόχο Schober σε ακτίνα «δράσης αντιποίνων» (Ρωγοί 7 χλμ. από Καλάβρυτα-Κερπινή 8 χλμ. από Καλάβρυτα). Εκμηδενίστηκε ένας αδρανής γερμανικός λόχος χωρίς σοβαρό οπλισμό και επικοινωνία, βαδίζοντας προς τα Καλάβρυτα για τον σκοπό αυτό. ΄Ετσι η αφορμή για την ισοπέδωσε του Επαναστατικού Αντιστασιακού Κέντρου Καλαβρύτων «σφραγίστηκε».

4. Η διαδικασία των διαπραγματεύσεων (05-24.11.1943) για την δήθεν απελευθέρωση των αιχμαλώτων της μάχης Ρωγών-Κερπινής ήταν «προσχηματική» με σκοπό την περαιτέρω παγίδευση του ΕΛΑΣ, πράγμα που τελικά επιτεύχθηκε.

5. Την όλη διαδικασία των «περαιτέρω ενεργειών» μετά την αιχμαλωσία των γερμανών στρατιωτών, συντόνιζε και κατηύθυνε με μαεστρία η ομάδα Stevens η οποία οδηγούσε τον ΕΛΑΣ από σφάλμα σε σφάλμα.

6. Η στάση και ο ρόλος της Μητρόπολης Καλαβρύτων και Αιγιάλειας (Θεόκλητος – Κωνστάντιος) ήταν πέρα για πέρα μειοδοτικός. Η Μητρόπολη έπαιξε το παιχνίδι των Γερμανών και ΄Αγγλων και συνετέλεσε με τον τρόπο της στην παγίδευση του ΕΛΑΣ.

7. Ο ΕΛΑΣ διέπραξε ένα ανυπόστατο σφάλμα δολοφονώντας τους γερμανούς αιχμαλώτους. Θα μπορούσε να προκαλέσει καταδικαστική απόφαση Ανταρτοδικείου οπότε θα εξασφαλίζοντο έστω και τα «τυπικά προσχήματα» για την περαιτέρω τύχη των αιχμαλώτων.

8. Στην Επιχείρηση Καλάβρυτα συμμετείχαν δυστυχώς Ελληνικές Ομάδες Ασφαλείας (Λεωνίδας, Τάγματα Παπαδόγγονα Λακωνίας ‒ Ομάδες Καραχάλιου ‒ Κοκώνη Ηλείας και Γεωργίου Κορινθίας. Τέτοιες ομάδες μεταφέρθηκαν και από την Αττικοβοιωτία (περιοχή Θηβών και Μεγάρων).

9. Οι Καλαβρυτινοί οδηγήθηκαν «ως πρόβατα επί σφαγής» χωρίς κανένας να ενδιαφερθεί για την τύχη τους. ΄Ολοι επαναπαύτηκαν στην διαβεβαίωση Stevens (06.12.1943) ότι (...) τα Καλάβρυτα δεν έχουν να φοβηθούν τίποτα. Οι Γερμανοί τιμωρούν τους ενόχους. Να μην φύγει κανένας Καλαβρυτινός από το σπίτι του (...).

10. Το Καλαβρυτινό Ολοκαύτωμα είναι ένα από τα πιο φριχτά πολιτικά εγκλήματα του Γ΄ Ράϊχ κατά τη διάρκεια του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου.

5.2. Ανδρέας Παπαδημητρίου

Φοροτεχνικός, στέλεχος ΕΑΜ Αιγίου

Μετά την καταστροφή των Καλαβρύτων έμεινα μόνος και τράβηξα μεγάλο ανήφορο, χωρίς καμία συμπαράσταση, γιατί όλοι οι φίλοι τράβηξαν το δικό τους δρόμο και κοίταξαν πως να φυλαχτούνε.

Κάναμε απολογισμό του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ, αναλύσαμε τι έγινε και τι έπρεπε να είχε γίνει. Καταλήξαμε στα εξής:

1.- Δυστυχώς, η θυσία-καταστροφή των Καλαβρύτων, κρίθηκε αναγκαίο κακό, επειδή δεν μπορούσαμε να κάνουμε διαφορετικά αφού είχαμε στην πλάτη μας το στιλέτο των ΄Αγγλων.

2.- Οι αγριότητες διδάχτηκαν πρώτα από τους Γερμανούς, οι οποίοι δεν έχουν κανένα δικαίωμα για οίκτο και έλεος.

3.- Ο πόλεμος, δυστυχώς, είναι απόλυτος.

4.- ΄Ηταν σωστή η γραμμή που πήραμε και για την τραγωδία των Καλαβρύτων, φταίνε οι ίδιοι οι Καλαβρυτινοί. ΄Επρεπε να φύγουν, έπρεπε να προτιμήσουν να καούν τα σπίτια τους και να εγκαταλείψουν τα Καλάβρυτα, εγώ ο ίδιος το πρότεινα στους Καλαβρυτινούς, γιατί οι Εγγλέζοι δεν μας έδωσαν ούτε μία ασπιρίνη. Οι Καλαβρυτινοί παρέμειναν και πέθαναν μαζί με τα καμμένα σπίτια τους.

5.- Το έγκλημα των Καλαβρύτων το σχεδίασαν οι Εγγλέζοι, το εξετέλεσαν οι ΄Ελληνες και οι Γερμανοί δάνεισαν τις στολές τους. Ξεκίνησαν για την «Επιχείρηση Καλάβρυτα» 7.500 – 8.000 Γερμανοί-Ταγματασφαλήτες. Οι ΄Ελληνες Ταγματασφαλήτες ήταν 7.000 – 7.500, χωροφύλακες-αξιωματικοί χωροφυλακής ή διεφθαρμένα άτομα του υποκόσμου παίρνοντας αρκετές λιρούλες...

6.- Ο Θεόκλητος ήταν συνεργάτης των ΄Αγγλων και το απέδειξε αυτό, η μετέπειτα πολιτεία του. Ο Θεόκλητος είχε αποκοπεί από το ποίμνιο και κοιτούσε, σαν πονηρός Δημητσανίτης, μόνο το συμφέρον του και το σαρκίο του. Η θέση του ήταν κοντά στους Καλαβρυτινούς, εκεί στα Καλάβρυτα έπρεπε να περιμένει τους Γερμανούς και στην ανάγκη αυτός πρώτος να πέσει από τα δολοφονικά βόλια των ναζίδων.

7.- Ο Κωνστάντιος, ο κακός δαίμων της τραγωδίας των Καλαβρύτων. Οι Εγγλέζοι δούλεψαν πολύ ωραία, έβαλαν μπροστά τον Κωνστάντιο και αυτός παρέσυρε τον Θεόκλητο, τους Καλαβρυτινούς και πήγα εγώ και έσπασα τα μούτρα μου λέγοντάς τους ότι πρέπει να εκκενώσουν τα Καλάβρυτα και ύστερα από λίγες μέρες έσπασαν τα μούτρα τους οι Καλαβρυτινοί...

8.- ΄Οσα αναφέρει στη συνέντευξή του ο Θεόκλητος στην «Φωνή των Καλαβρύτων» του 1945 και στην έκθεσή του ο Κωνστάντιος για τα παρασκήνια των διαπραγματεύσεων, είναι παραποίηση της ιστορικής αλήθειας και παραχάραξη των γεγονότων. Για να μην τους χαρακτηρίσω εγκληματίες, ας τους πω αφελείς γιατί εμπιστεύτηκαν τους προστάτες τους, τους Εγγλέζους.

9.- Ο Γερμανός ασυρματιστής Πέτρος, μας έδωσε την πληροφορία ότι μία μεγάλη πόλη θα πληρώσει για την αντίσταση των Ελλήνων, η Τρίπολη, το Αίγιο ή τα Καλάβρυτα, δέκα μέρες από την καταστροφή των Καλαβρύτων. Πλήρωσαν τα Καλάβρυτα γιατί είχαν το προνόμιο της πιο ιστορικής πόλης της Ελλάδας.

10.- Ενεργήσαμε αντικανονικά και αντίθετα από τις οδηγίες του Γενικού Στρατηγείου του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ και παραβήκαμε την ρητή διαταγή τους, την έχω στο αρχείο μου, που έλεγε ότι δεν υπάρχουν αιχμάλωτοι.

Δηλαδή στην περίπτωση της μάχης της Κερπινής, έπρεπε το Ανεξάρτητο Τάγμα του ΕΛΑΣ Καλαβρύτων να εκτελέσει επί τόπου τους συντρόφους του Γερμανού Σόμπερ, γιατί με την αιχμαλωσία τους, οδηγηθήκαμε σε αδιέξοδο και δώσαμε προσχήματα να καταστραφούν τα Καλάβρυτα. Πρόκειται για μεγάλη γκάφα που οι γερμανοί αιχμάλωτοι δεν εκτελέστηκαν επί τόπου στο Μύλο Γουλά στην Κερπινή στις 17.10.1943. Εδώ πρέπει να εκτιμηθεί και η ανωτερότητα και ο συναισθηματισμός των Ελλήνων. Η διαταγή του Γενικού Στρατηγείου ΕΑΜ-ΕΛΑΣ στην μάχη της Κερπινής παραβιάστηκε... με ολέθρια αποτελέσματα.

5.3. Γεώργιος Οικονόμου

Γραμματέας ΕΑΜ Αιγίου

Η Αντίσταση στην Αιγιάλεια και τον Καλαβρυτινό χώρο φούντωσε για καλά. Η πρώτη μάχη έγινε στο Πυργάκι το Φθινόπωρο του 1942. Ακολούθησε η μάχη της Γουζγούμιστρας (Λεοντίου) για να φθάσουμε στο αποκορύφωμα της Εθνικής Αντίστασης τη Μάχη της Κερπινής (16-17.10.1943) όπου οι Γερμανοί έπαθαν σωστή πανωλεθρία μετά τη σύγκρουσή τους με το Ανεξάρτητο Τάγμα Καλαβρύτων υπό τον Καπετάν Σφακιανό. Η γερμανική δύναμη αριθμούσε 104 άνδρες με πλήρη εξοπλισμό. Στη μάχη της Κερπινής είχαν περίπου 4 νεκρούς, 5 τραυματίες και συνελήφθησαν περίπου 89 αιχμάλωτοι. Στο γερμανικό φρουραρχείο Αιγίου υπηρετούσε και η Γκρέτα, μια Γερμανίδα που είχε παντρευτεί Έλληνα από τον Λόγγο Αιγίου. Από τη Γκρέτα μαθαίναμε όλες τις κινήσεις των Γερμανών και παίρναμε κάθε χρήσιμη πληροφορία. Πολλές φορές άνθρωποι της αντίστασης εφοδιαζόταν με τη βοήθεια της Γκρέτας και με γερμανικές ταυτότητες για ελεύθερη κυκλοφορία. Μετά τη Μάχη της Κερπινής αναρτήθηκε στην πόρτα του Γερμανικού Φρουραρχείου στο Αίγιο ανακοίνωση του Σφακιανού για τη Μάχη της Κερπινής. Η ανακοίνωση ήταν εμπρηστική και προκλητική. Περιέγραφε το χρονικό της μάχης της Κερπινής και περιείχε υποτιμητικές φράσεις για τους Γερμανούς. Η ενέργεια αυτή προκάλεσε τη λυσσώδη αντίδραση των Γερμανών και η Γκρέτα μας μετέφερε τη φανατισμένη ατμόσφαιρα που δημιουργήθηκε στο γερμανικό στρατόπεδο. Ήταν μια απερίσκεπτη οπωσδήποτε ενέργεια που δεν ωφελούσε σε τίποτα. Αυτό έγινε μια εβδομάδα μετά τη μάχη της Κερπινής. Βέβαια ο θρίαμβος της Κερπινής αναπτέρωσε το ηθικό του καταπιεζόμενου ελληνικού Λαού, αλλά οι υπερβολές δεν ωφελούν. Ο Τέννερ μετέφερε τότε στο Ελληνικό στοιχείο την αντίδραση των Γερμανών και άρχισε τις απειλές: […] Αν θέλουν τη σωτηρία του Αιγίου και των Καλαβρύτων, έλεγε ο Τέννερ αφρίζοντας, θα πρέπει να απελευθερώσουν οι αντάρτες τους Γερμανούς αιχμαλώτους μαζί με τον οπλισμό τους. Διαφορετικά ολόκληρη η περιοχή θα γίνει ένα απέραντο νεκροταφείο […]. Οι Γερμανοί ζητούσαν να παραδοθούν οι Γερμανοί αιχμάλωτοι στο Κούμαρι. Για το σκοπό αυτό σχηματίστηκε επιτροπή διαπραγματεύσεων με επί κεφαλής τον Αρχιμανδρίτη Κωνστάντιο. Στις απειλές των Γερμανών ο Σμήναρχος Μίχος απάντησε: […] Να μην ξεσπάσουν οι Γερμανοί σε αθώους ανθρώπους. Οι Γερμανοί είναι αιχμάλωτοι και επομένως γι’ αυτούς ο πόλεμος τελείωσε. Και ο Ιμπραήμ κατέστρεφε την Πελοπόννησο άλλα ο Κολοκοτρώνης νίκησε. Τα Καλάβρυτα και το Αίγιο είναι επαναστατημένες πόλεις […]. Ο Κωνστάντιος ήταν προκλητικός σε βάρος του ΕΛΑΣ και έγιναν μάλιστα και επεισόδια. Κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων έγινε πρόταση από μένα στους υπευθύνους του Ανεξαρτήτου Τάγματος Καλαβρύτων Γιάννη Βεληά και Νικ. Μουτούση κ.λπ. να απελευθερώσουν τους αιχμαλώτους της Κερπινής όπως έγινε και στην περίπτωση της Γουζγούμιστρας, δηλαδή όπως και με τους Ιταλούς και ειδικότερα αφού τους αφαιρεθεί ο οπλισμός και τους γίνει σχετική διαφώτιση ότι δεν έχουν δουλειά στα βουνά της Πατρίδας μας να αφεθούν ελεύθεροι γιατί ο ΕΛΑΣ θα αντιμετωπίσει και πρόβλημα σιτισμού. Στην πρόταση αυτή συμφώνησε και ο Βεληάς. Διαφώνησε η κομματική οργάνωση των Καλαβρύτων γιατί ισχυρίστηκε ότι οι αιχμάλωτοι γνώριζαν πλέον πρόσωπα και πράγματα (σπίτια διαμονής κ.λπ). και η απελευθέρωσή τους θα δημιουργούσε τεράστια προβλήματα (Σμυρνιωτόπουλος, Θ. Κατσικόπουλος κ.λπ.). Κατά τη γνώμη μου οι διαπραγματεύσεις ναυάγησαν:

Από την αντίδραση της κομματικής οργάνωσης ΕΑΜ Καλαβρύτων γιατί φοβόταν περαιτέρω έκθεσή της στους Γερμανούς.

Επεκράτησαν οι ανεύθυνοι και όχι οι υπεύθυνοι (π.χ. ας έλθουν να τους πάρουν κ.λπ.)

Η επιτροπή διαπραγματεύσεων και ειδικότερα ο Κωνστάντιος φανάτισε και προκάλεσε τον ΕΛΑΣ και γενικότερα συντέλεσε αρνητικά.

Αν αποφάσιζα εγώ θα απελευθέρωνα τους αιχμαλώτους. Γενικά ο ΕΛΑΣ χειρίστηκε λάθος το θέμα. Πέρα από αυτά θα ήθελα να επισημάνω:

Έγινε σαφής παράβαση της ρητής διαταγής του Γενικού Στρατηγείου ΕΛΑΣ που διέτασσε την επιτόπου εκτέλεση των Γερμανών. Οι αιχμάλωτοι έπρεπε να εκτελεστούν επί τόπου στη μάχη της Κερπινής.

Το Αρχηγείο ΕΛΑΣ Β.Δ.Πελοποννήσου έδειξε πλήρη αδιαφορία για τους αιχμαλώτους που αφέθηκαν σε χέρια ανευθύνων. Η Μεραρχία έπρεπε να λάβει μέτρα για τους αιχμαλώτους.

Οι αιχμάλωτοι έπρεπε να μεταφερθούν μακριά από τον Καλαβρυτινό χώρο και σε απρόσιτα μέρη, διαμοιραζόμενοι στις ομάδες των ανταρτών.

Η ευθύνη ανήκει στη Μεραρχία. Μετά τα γεγονότα των Καλαβρύτων έγινε ευρύτατη κριτική, ήλθε ο Παπασταματιάδης και αντικαταστάθηκε ο Κασσάνδρας.

Έχω ιδία αντίληψη και θυμάμαι καλά: Μετά τη συνθηκολόγηση των Ιταλών, στα τέλη Σεπτεμβρίου 1943, αντάρτες στη Γέφυρα στα Μπουφούσκια σκότωσαν Γερμανό Αγγελιαφόρο-Ταχυδρόμο. Πήραν την τσάντα του και μέσα βρήκαν πολλά σημαντικά έγγραφα. Μεταξύ αυτών και μια διαταγή του Στρατηγείου της Ν.Α. Πτέρυγας της Βέρμαχτ. Η διαταγή έγραφε: «[…] εν συνεχεία προηγουμένων διαταγών πρέπει να καταστραφεί μια ιστορική πόλις της Πελοποννήσου, βασικό ορμητήριο των συμμοριτών […]». Η διαταγή παραδόθηκε στο Αρχηγείο της ιεραρχίας. Ο αντάρτης που μετάφερε αυτό το έγγραφο ήλθε σε μένα και η μετάφραση γνωστοποιήθηκε στο γιατρό-μικροβιολόγο Θεόδωρο Σπηλιόπουλο. Η διαταγή έκανε ανάλυση γεωγραφική-ιστορική κ.λπ. της Πελοποννήσου και πληθυσμιακή περιγραφή. Οι Πελοποννήσιοι, έγραφε, είναι υπερήφανοι, μοχθηροί και εκδικητικοί. Σ’ ένα σημείο η διαταγή τόνιζε: «[…] ο πατριωτισμός είναι άφθαστος και τα τέκνα τους εκτελούν για την Πατρίδα. Απόδειξη η δολοφονία των Ελλήνων που συνεργάζονται με τους Γερμανούς. […] και η διαταγή συνέχιζε: ό,τι είναι η Πρωσία για τη Γερμανία είναι η Πελοπόννησος για την Ελλάδα […]». Μετά ταύτα έγινε πεποίθηση ότι τα Καλάβρυτα θα πλήρωναν. Δυστυχώς η Μεραρχία δεν εκτίμησε το νόημα της διαταγής και τα ΚΑΛΑΒΡΥΤΑ αφέθησαν στην τύχη τους 100 τοις 100.

Η γραμμή Μίχου δεν περνούσε στον ΕΛΑΣ. Οι υπεύθυνοι της ΙΙΙης Μεραρχίας θεωρούσαν τον εαυτό τους σαν έναν Λένιν. Γενικά η Μεραρχία στην περίπτωση των Καλαβρύτων έκανε λανθασμένη εκτίμηση, έδειξε αδυναμία όχι όμως πρόθεση. Οι Γερμανοί αιχμάλωτοι μεταφέρθηκαν στο Μάζι. Οι ευθύνες του Μίχου και Σφακιανού είναι μεγάλες γιατί άφησαν 100 Γερμαναράδες στα άμυαλα παιδιά της ΕΠΟΝ. Το Αντάρτικο ξεκίνησε από τους ανώνυμους από την Χαρτοποιΐα Αιγίου.

Θεόκλητος: Ήταν Δημητσανίτης. Πρόσφερε σημαντικές ενισχύσεις. Δεν έδειξε υπευθυνότητα για τα Καλάβρυτα. Δεν έκανε εκείνο που έπρεπε να κάνει γιατί φοβόταν την αποτυχία.

Μίχος: Ο Αγγελόπουλος με διαβεβαίωσε ότι ο Μητροπολίτης είχε υπογράψει την επιστολή προς τον Μίχος για συνθηκολόγηση των ανταρτών με τους κατακτητές.

Τέννερ: Αιμοσταγές κτήνος. Κατηύθηνε τη δράση όλων.

Γαμβέτας: Συνελήφθη πριν από τις εχθροπραξίες της Κερπινής. Ο Γαμβέτας ήταν άγνωστος στους Γερμανούς. Οι αντάρτες ζήτησαν την απελευθέρωση 30 μεταξύ των οποίων οπωσδήποτε ο Γαμβέτας. Αυτό πρόδωσε την ταυτότητα του Γαμβέτα στους Γερμανούς. Οι υπόλοιποι 30 ζητήθηκαν ανώνυμα, επώνυμα ζητήθηκε μόνο ο Γαμβέτας. Αυτό δημιούργησε κακή εντύπωση στους αγωνιστές του ΕΛΑΣ.

Μίχος-Θεόκλητος είχαν μεγάλο σύνδεσμο. Ο Θεόκλητος έκανε μεγάλες θυσίες για ό,τι ζητούσε ο Μίχος. Ο Μίχος δεν είχε εφόδια πλην της στρατιωτικής του ακτινοβολίας.

Σφακιανός: Είχε αρετές, ήταν αυθεντία με ατσάλινα νεύρα.

Ανδρικόπουλος: Ό,τι και ο Μίχος.

Κασσάνδρας: Απλώς καλός.

Παπασταματιάδης: Άριστος.

Άρης: Ηγέτης σωστός, πολύ σκληρός.

Γενικά η Κεντρική Ηγεσία του ΕΑΜ είχε φλόγα, καλή πρόθεση αλλά κινήθηκε σε μετριότητα χωρίς ηγετικές ικανότητες. Σχετικά με την έκθεση Κωνστάντιου γύρω από τις διαπραγματεύσεις για την απελευθέρωση των αιχμαλώτων, έχω να παρατηρήσω τα εξής:

1. Ο Κωνστάντιος ενήργησε αυτόβουλα γράφοντας την έκθεσή του ύστερα από σημαντικό χρονικό διάστημα για να δείξει ότι υπερείχε από τους άλλους. Μπορεί η έκθεση να έχει μερικά θετικά στοιχεία. Έχει όμως πολλές ανακρίβειες. Αντικειμενικός του σκοπός είναι η αυτοπροβολή. Η πρόθεσή του είναι να ξεφτιλίσει τους αντάρτες και να δυσφημίσει τον Θεόκλητο.

2. Η έκθεση περιέχει ανακρίβειες. Η εντολή των Γερμανών για την απελευθέρωση των Γερμανών αιχμαλώτων μεταφέρθηκε στο Δήμαρχο Αιγίου Καζάνη ο οποίος ζήτησε τη συμπαράσταση του Μητροπολίτη Θεόκλητου. Την εντολή μετέφερε στο Δήμαρχο ο Τέννερ, ο οποίος επεσκίαζε τους πάντες και τα πάντα. Ο Δήμαρχος κλήθηκε στο φρουραρχείο Αιγίου. Η απαίτηση των Γερμανών ήταν να απελευθερωθούν οι αιχμάλωτοι μαζί με τον οπλισμό τους στο Κούμαρι. Κατά τη γνώμη μου την ευθύνη των διαπραγματεύσεων είχε ο Δήμαρχος και όχι ο Θεόκλητος.

3. Ταυτόχρονα άρχισε μια σατανική προπαγάνδα από τον Κωνστάντιο κατά του ΕΛΑΣ στο Αίγιο που ζητούσε τα κεφάλια των ανταρτών, για την αιχμαλωσία των Γερμανών. Η προπαγάνδα εκδηλώθηκε δημόσια με κατάρες. Η στάση του Κωνστάντιου, προτού καν αρχίσει τις διαπραγματεύσεις, εξόργισε τον ΕΛΑΣ. Μάλιστα ο αντάρτης Απόστολος Χαριτωνίδης μου είπε χαρακτηριστικά: […] Αν είχα έγκριση θα έσφαζα τον Κωνστάντιο στην πλατεία Αιγίου για να σταματήσει το κακό, που έκανε με τη συμπεριφορά του […]. Γενικά ο Κωνστάντιος άρχισε κάθε προσπάθεια με προκατάληψη κατά του ΕΛΑΣ. Αντίθετα ο Θεόκλητος ήταν ήρεμος και πιστεύω ότι χάρηκε με την αιχμαλωσία των Γερμανών.

4. Στη συνάντηση της επιτροπής διαπραγματεύσεων με το Αρχηγείο της Μεραρχίας ΕΛΑΣ, τα μέλη της Επιτροπής ήταν συνετά. Ο Κωνστάντιος ήταν προκλητικός και επιθετικός, αλλά και προκατειλημμένος. Ο γιατρός Θεόδωρος Σπηλιόπουλος ήταν παρών στη συζήτηση. Μου είπε ότι η Επιτροπή ήταν σωστή και προσπαθούσε να βρει φόρμουλα να μην γίνουν τα αντίποινα, αλλά δεν ξεχνούσαν ότι είναι Έλληνες. Ο Κωνστάντιος προκάλεσε την αηδία. Ο Σπηλιόπουλος του είπε χαρακτηριστικά: «[…] δεν βρίσκεσαι μεταξύ συναδέλφων σου ιερέων και κατωτέρων για να δίνεις εντολές […]» και του επέστησε την προσοχή να είναι ευπρεπής. Το ναυάγιο των διαπραγματεύσεων είναι μαγείρεμα των Άγγλων, χωρίς καμιά αμφιβολία. Αν οι Εγγλέζοι ήθελαν μπορούσαν να επιβάλλουν την απελευθέρωση των Γερμανών αιχμαλώτων. Δεν το έκαναν, γιατί είχαν συμφέρον να μη γίνει αυτό με όλα τα επακολουθήσαντα.

Με τη συνθηκολόγηση και κατάρρευση των Ιταλών έγινε σύσκεψη έξω από το Αίγιο (Βουλωμένο) μεταξύ ΕΛΑΣ και Αγγλικής Αποστολής. Ο Κάμπελ έδωσε εντολή να γίνει σαμποτάζ στο σιδηροδρομικό σταθμό Αιγίου με την καταστροφή μιας βοηθητικής μηχανής και τη δολοφονία Γερμανών. Στην υπόδειξη αυτή αντέδρασα, γιατί το επιχείρημα αυτό θα επίφερε αντίποινα στο Αίγιο. Συμφώνησε και ο Φλόγας [Γεώργιος Αγγελόπουλος, Δάσκαλος] και τελικά η πονηρή πρόταση των Άγγλων δεν πέρασε, που δεν είχε εξάλλου καμιά στρατηγική σημασία και αξία. Οι Άγγλοι έδιναν μια λίρα για την αιχμαλωσία κάθε Γερμανού, για ανάκριση. Όταν έγινε σαμποτάζ στο χωριό Πλάτανος, πριν από το Διακοφτό, με την ανατίναξη του βράχου, οι Άγγλοι πλήρωσαν 1000 λίρες στο συνταγματάρχη Ανδρικόπουλο για αποζημίωση των αντιποίνων των Γερμανών. Οι Άγγλοι οργάνωναν σαμποτάζ πλησίον, κατοικημένων χώρων σε συνεργασία με τον ΕΛΑΣ.

5.4. Δημήτριος Μίχος-Μαχαίρας, Αντισμήναρχος,

Αρχηγός ΕΛΑΣ Βορείου Πελοποννήσου

 Σαν αφορμή στάθηκε η εκμηδένιση ενός λόχου (Γερμανών) ορειβατών που έγινε στην περιοχή Ρωγών-Κερπινής στις 16-17 Οκτωβρίου (1943) από το αντίπαλο Τάγμα των Καλαβρύτων με Καλαβρυτινούς.

 Η σοσιαλιστικοποίηση της Πολιτειούλας σαν πρώτης ελευθερωμένης πόλης για τον Μωρηά.

 Η ιστορία της, παλιά και τωρινή.

 Ο σκοπός των εκκαθαριστικών που έγιναν με την αίτηση και την υπόδειξη αυτού του Τάγματος Αιγιάλειας. Κι αυτό έγινε για την απελευθέρωση των αιχμαλώτων τους, που απέτυχε, γιατί είχαν εκτελεστεί κατά βάρβαρο τρόπο σε κάποια χαράδρα του Χελμού εκείνες τις ημέρες. Η ασφάλεια των αιχμαλώτων αυτών, που ανέρχονται γύρω στους εκατό, ανατέθηκε από τον διοικητή του 6ου Συντάγματος στον λοχαγό Χ. Στασινόπουλο. Δεν είχε απειληθεί από τα εχθρικά τμήματα για να σπεύσει να απαλλαγεί από την παρουσία τους. Ούτε πήρε όπως μάθαμε από πουθενά διαταγή (υπάρχει γραπτή διαταγή της ΙΙΙης Μεραρχίας με ημερομηνία 04.12.1943 που διατάσσει την εκτέλεση των Γερμανών αιχμαλώτων με υπογραφή Αχιλλέας-Αλέξανδρος-Μίχος) να εκτελέσει αιχμαλώτους ο παραπάνω λοχαγός (Χρήστος Στασινό που λος), είχε χάσει την ψυχραιμία του.

 Ακόμη μερικοί κακοί ΄Ελληνες, έτρεξαν να οδηγήσουν τους Γερμανούς στον τόπο εκτέλεσης των αιχμαλώτων (δύο διασωθέντες Γερμανοί από την εκτέλεση του Μαγείρου ενώθηκαν με την εκκαθαριστική ομάδα ΚΟΡΚΕΤ το πρωΐ και το μεσημέρι στις 08.12.1943 στο Βράχο Βρωσθαίνης Μαζέϊκων και ενημέρωσαν τους Γερμανούς για την εκτέλεση των συναδέλφων τους), ενώ αν δεν ανεφαίνετο ίχνος από αυτούς, θα γύριζαν στις βάσεις τους (οι Γερμανοί) δίχως να κάμουν αντίποινα.

 Επίσης ολέθριο ρόλο έπαιξαν και οι χιλιάδες οδηγοί των Γερμανικών Τμημάτων στην εκστρατεία τους αυτή.

 Αυτό και άλλα οδήγησαν στην καταστροφή. Και η ευπιστία στην Γερμανική ευψυχία δεν ωφέλησε. Γιατί ενώ πολλοί είχαν πάει στα χωριά, ξαναγύρισαν στην πόλη ύστερα από δύο-τρεις ημέρες, γιατί πίστεψαν στα λόγια των Ελλήνων που ήξεραν τη γερμανική σκέψη στις ομιλίες τους.

Αγγλικός Χάρτης (SOE133), υπό Κλίμακα 1:100.000 (Σεπτέμβριος 1943), ο οποίος διευκρινίζει τους δρόμους και τα περάσματα που ακολουθούν οι Βρετανοί Επιχειρησιακοί Συντονιστές, και ίσως είναι οι δρόμοι οι οποίοι χρησιμοποιούνται από τα συνοδευτικά στρατεύμτα. Ο χάρτης δείχνει τον γνωστό περιφερειακό της Πελοποννήσου που αρχίζει από την Κόρινθο, περνάει από την Πάτρα και τον Πύργο, στη συνέχεια περνάει από την Καλαμάτα, τη Μεγαλόπολη, την Τρίπολη, το Ναύπλιο και το ΄Αργος, καταλήγοντας πάλι στην Κόρινθο. ΄Ετσι λοιπόν αρχικά έχουμε έναν περιφερειακό Πελοποννησιακό δρόμο και η περιοχή που συμπεριλαμβάνεται σ’ αυτήν την περιφέρεια δείχνει διάφορες εσωτερικές διακλαδώσεις, με κύριο κομβικό σημείο τα Καλάβρυτα. Από τα Καλάβρυτα, όπως διαφαίνεται, ξεκινούν διάφορα ορεινά περάσματα προς την Ακράτα, το βουνό Ερύμανθο, τη λίμνη της Στυμφαλίας και φθάνουν μέχρι το νομό Μεσσηνίας, στη Δυτική πλευρά και μέχρι το ΄Αργος και το Ναύπλιο στην Ανατολική πλευρά. ΄Οπως είναι γνωστό από διάφορα έγγραφα του τόμου αυτού οι παραθαλάσσιες περιοχές του Ναυπλίου και της Μεσσηνίας, δηλαδή, στα παράλια δυτικά της Καλαμάτας ήταν περιοχές πρόσβασης των Βρετανικών Δυνάμεων, σημεία από τα οποία ξεκινούσαν πολλές αποστολές. Θα μπορούσε να πει κανείς ότι τα Καλάβρυτα, είναι ολοφάνερα, πολύ σημαντικό σημείο πάνω στο χάρτη, καθώς αποτελούν συνδετικό κρίκο όλων των επιχειρησιακών δραστηριοτήτων, που διαγράφονται στο χάρτη αυτόν, δεδομένου ότι η περιοχή των Καλαβρύτων βρίσκεται στο στόχαστρο της Βέρμαχτ ως Αντιστασιακό Επαναστατικό Κέντρο. Υπογραφή Ταγματάρχη ΄Αντονυ ΄Αντριους, Forein Office WD 204/184536/194536.

Γερμανικός Χάρτης με κλίμακα 1:50.000 (Αύγουστος 1943) των μυστικών υπηρεσιών της 117 Jager Division (Ia και Ic) στον οποίο απεικονίζονται οι αντιστασιακές οργανώσεις Πελοποννήσου και το Αντιστασιακό Επαναστατικό Κέντρο Καλαβρύτων, με έμφαση στην ομάδα Μίχου στην Επαρχία Καλαβρύτων. Οι πληροφορίες προέρχονται από την ομάδα SOE 133 (΄Αγγλοι Σύνδεσμοι) τις οποίες διοχέτευσε Αντικομμουνιστική Σταυροφορία (ομάδα Λάγιου-Μουτούση-Κουμανιώτη-Μαντζουράνη). Στοιχεία από τα Γερμανικά Αρχεία – Φάκελος Unernehmen Kalawryta ΒΑ-ΜΑ και Αρχείο SOE 133.

............ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ............