Das Unternehmen Kalavryta -20- Hans Hoffmann: Οι εμπειρίες μου από τη συμμετοχή στην Επιχείρηση Καλάβρυτα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Θ Η Επιχείρηση Καλάβρυτα – Das Unternehmen Kalawryta Έτσι καταστρέψαμε τα Καλάβρυτα Ομιλούν οι θύτες ‒ πρωταγωνισ...

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Θ

Η Επιχείρηση Καλάβρυτα – Das Unternehmen Kalawryta

Έτσι καταστρέψαμε τα Καλάβρυτα

Ομιλούν οι θύτες ‒ πρωταγωνιστές

Προδημοσίευση βιβλίου Δημητρίου Κανελλόπουλου

ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ η αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή, ολική μερική ή περιληπτική ή κατά παράφραση ή διασκεύαση απόδοσης του περιεχομένου της ιστορικής έρευνας με οποιονδήποτε τρόπο, μηχανικό, ηλεκτρονικό, φωτοτυπικό, ηχογραφίσεως ή άλλο, χωρίς γραπτή άδεια του Ι.Α.Κ. (Ν 2121/1993

-20- 

Hans Hoffmann : Οι εμπειρίες μου

από τη συμμετοχή στην Επιχείρηση Καλάβρυτα

Η ιστορική έρευνα εξασφάλισε μία συνοπτική - λεπτομερή εξιστόρηση της Επιχείρησης Καλάβρυτα, από έναν αυτόπτη μάρτυρα, που συμμετείχε σ' αυτή: Τον Hans Hoffmann, Δεκανέα του 15/11/749 Jager Retsiment. Ο Hans Hoffmann, συγγραφέας, Βιβλιοπώλης, γερμανός υπήκοος, εξιστορεί τις προσωπικές του εμπειρίες όπως τις έζησε συμμετέχοντας με την Βέρμαχτ στο μακελειό των Καλαβρύτων. Η εμπειρία του Hoffmann καταχωρείται ως κατωτέρω:1

Το στρατιωτικό σκέλος

Ένας στρατιώτης, μπορεί να πει κανείς, είναι υποχρεωμένος να μην έχει έγνοιες. Η στρατιωτική οδηγία, έχει όμως, άλλη άποψη των πραγμάτων. Εδώ και μερικές εβδομάδες, Γερμανικές ομάδες είχαν καταλάβει την Πελοπόννησο, παρ' όλο που θεωρείτο Ιταλικής επιρροής. Οι Έλληνες περιφρονούσαν τους Ιταλούς, γιατί οι Ιταλοί είχαν πρώτοι κάνει επίθεση κατά την Ελλάδας και είχαν ηττηθεί. Μόνο με τη βοήθεια των Γερμανών μπόρεσαν τελικά να νικήσουν τους Ελληνες. Οι Γερμανοί είχαν την έγνοια της "δευτέρας μετώπου" που την ζητούσε επίμονα ο Stalin, την οποία όμως οι Σύμμαχοι καθυστερούσαν. Παρ' όλα αυτά ο Hitler πίστευε στα σοβαρά ότι η απόβαση θα γινόταν στην Ελλάδα και γι' αυτό έστειλε την 117η Μεραρχία Κυνηγών (Πεζών) με διοικητή τον Υποστράτηγο Von Le Suire στην Πελοπόννησο. Από τα πρακτικά της Μεραρχίας φαίνονται οι δραστηριότητες της Διοίκησης. Παρακάτω αναφέρονται αποσπάσματα: Στις 21.06.1943, γράφει (Αρχείο της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας, RH-117/13): "Εάν ο αντίπαλος πετύχει - και η Μεραρχία υποθέτει πως εύκολα μπορεί να διακόψει τους δρόμους όπου γίνεται ο εφοδιασμός -, θα έχει ήδη καταφέρει πολλά. Σ' αυτή την περίπτωση ο επαρκής εφοδιασμός της 117ης Μεραρχίας η οποία θα είναι τοποθετημένη σε πολύ επικίνδυνη θέση, δεν θα είναι πια δυνατός και συνεπώς η δύναμη του στρατεύματος θα είναι πολύ μειωμένη". Στις 26.06.1943 η Μεραρχία με αφορμή μια πληροφορία από την Γενική Διοίκηση πίστευε, ότι "η σημαντική και γρήγορη αύξηση της δύναμης του Αγγλικού στόλου στην Μεσόγειο ήταν ένδειξη ότι θα γινόναν σοβαρή αποβίβαση σύντομα στην περιοχή της Μεσογείου, καθώς και επιχειρήσεις αντιπερισπασμού σε άλλες ακτές". Παρ' όλο αυτόν τον εξωτερικό κίνδυνο, ο Διοκητής της 117ης Μεραρχίας Πεζών αποφάσισε να κάνει στρατιωτικές ασκήσεις με τους εξής στόχους:

α) ετοιμότητα για πορεία

β) συγκέντρωση της Μεραρχίας

γ) ετοιμότητα για επίθεση

δ) επίθεση κατά αποβιβασμένου εχθρού

ε) χρήση των μέσω επικοινωνίας, συνεργασία των μονάδων, κατασκευή και εξοπλισμός προκεχωρημένων στρατηγείων.

Κρίνοντας την κατάσταση, το Γενικό Επιτελείο διαπίστωσε, ότι "όλα τα μέτρα για μια πραγματικά επιτυχή άμυνα της Πελοποννήσου έχουν το μεγάλο μειονέκτημα ότι δεν υπάρχει Κεντρική Διοίκηση για τα στρατεύματα στην Πελοπόννησο".

Στις 26 Ιουνίου 1943, η Μεραρχία τελείωσε με επιτυχία τις ασκήσεις που αφορούσαν την άμυνα ενός δήθεν αποβιβαζόμενου αντιπάλου. Την επομένη ημέρα (27.06.1943), το Γενικό Επιτελείο εκδίδει αγγελία συναγερμού: "... εχθρικό στράτευμα αποβίβασης έφυγε στις 26.06.1943 από την Τύνιδα. Κατεύθυνση ΒΒΑ. Υπάρχει περίπτωση αποβίβασης στην Πελοπόννησο ή και στα νησιά που βρίσκονται γύρω της". Τις επόμενες ημέρες η επιχείρηση των συμμάχων είχε μόνο ασήμαντη θέση στις Στις 5 Ιουλίου 1943, η Μεραρχία καταγράφει ότι "η μαχητική δύναμη είχε βελτιωθεί, αλλά ότι ήταν ακόμα μικρή λόγω της περιορισμένης κινητικότητας". "Η έλλειψη αυτοκινήτων των στρατευμάτων εφοδιασμού δεν επιτρέπουν την συμμετοχή της Μεραρχίας σε συμπλοκές που γίνονται μακριά από τις βάσεις. Για τυχόν συμπλοκές με κάποιον αντίπαλο που διαθέτει υπερσύγχρονο εξοπλισμό, ο εφοδιασμός της Μεραρχίας σε πολεμοφόδια, καύσιμα και τρόφιμα είναι τελείως ανεπαρκής". Στις 7 Ιουλίου 1943, η 117η Μεραρχία αναφέρει συζήτηση προγραμ ματισμού με τον Διοικητή της Μεραρχίας (αρχείο της Ομοσπονδίας της Γερ μανίας, Στρατιωτικό Αρχείο, RH-26-117/14). "Η συζήτηση προγραμματισμού έχει το σκοπό :

α) Nα δώσει στους Διοικητές σωστή εικόνα των υποθετικών γεγονότων και δυσκολιών βάσει λεπτομερούς αφήγησης των συνθηκών μάχης.

β) Nα δοθεί σαφήνεια σχετικά με το ποιες είναι οι δυνάμεις της Ιταλικής Μεραρχίας "GAGLIARI" και της πρώτης Μεραρχίας τεθωρακισμένων σε περίπτωση μάχης.

γ) Nα επισημανθεί στους Διοικητές το γεγονός ότι το επίκεντρο μιας επιχείρησης αποβίβασης του εχθρού μπορεί να είναι η περιοχή Κυπαρισσία.

Απ' αυτές τις σκέψεις και αυτό το είδος ασκήσεων, είναι φανερό ότι η Βέρμαχτ δεν σχεδίαζε την καταπίεση των κατοίκων της Πελοποννήσου, αλλά φρόντιζε μόνο την άμυνα, για να αποτρέψει τυχόν αποβίβαση των Δυτικών συμμάχων. Εάν θα ήταν σε θέση να πετύχει αυτό το σκοπό, δεν το ξέρουμε. Επίσης το επίπεδο εκπαίδευσης της 117ης δεν ήταν τέλειο. Και ποιές δυνατότητες να νικήσει θα είχε η πρώτη Μεραρχία τεθωρακισμένων στα βουνά της Πελοποννήσου και τι θα είχαν καταφέρει οι Ιταλοί; Στις 10 Ιουλίου 1943, οι έγνοιες των Διοικητών της Νότιας Ελλάδας έπαψαν, γιατί πήραν ένα τηλεγράφημα από το Γενικό Αρχηγείο της Βέρμαχτ OKW: "Όπως μας πληροφορεί ο Ιταλός αξιωματικός επικοινωνίας στο Γενικό Επιτελείο, από σήμερα άρχισε απόβαση των συμμάχων στην Σικελία. Ένας μέρος των πλοίων που κατευθύνονται προς Σικελία πηγαίνει τώρα προς το νησί Κεφαλλονιά. Το Ιταλικό Επιτελείο υπολογίζει ότι και εκεί γίνονται αποβάσεις από 8ης Ιουνίου. Επιβεβαίωση αυτής της πληροφορίας δεν υπάρχει ακόμη". Ακόμα το ίδιο πρωΐ, η Μεραρχία διέταξε στα 737 και 749 Συντάγματα Πεζών "αυξημένη επιφυλακή" και δρακόντεια μέτρα: "Εκδηλώσεις συμπάθειας των Ελλήνων πρέπει να καταπνιγούν αμείλικτα". Ηδη στις 15:00 μ.μ. η κατάσταση ηρέμησε: "Κατά τη διάρκεια της ημέρας στην Πελοπόννησο, δεν υπήρχαν αντιδράσεις για την αποβίβαση στην Σικελία". Στις 13 Ιουλίου 1943 εκδόθηκε μία άλλη διάταξη της Μεραρχίας σχετικά με την πιθανότητα διεξαγωγής μάχης στην Πελοπόννησο: "Εκτός από τις προετοιμασίες για την άμυνα σε περίπτωση εναερίας επίθεσης και την συγκέντρωση της Μεραρχίας για αντεπίθεση σε απόβαση, πρέπει - για την περίπτωση αιφνιδιαστικών τοπικών εισβολών - να βρεθούν τοποθεσίες και να γίνουν οχυρωματικά έργα στα πλαίσια της εκπαίδευσης.

To ΙΙ/749 Jager Retsiment που είναι τοποθετημένο στο αεροδρόμιο Μεσσήνης περιέρχεται άμεσα στην δικαιοδοσία της Μεραρχίας σε περίπτωση μάχης. Η μέχρι τώρα διοίκηση από τον τοπικό Ιταλό Διοικητή του τμήματος της ακτής ακυρώνεται". Το τελικό σήμα για την λήξη του συναγερμού δόθηκε στις 17 Ιουλίου 1943: "Αφού οι μάχες στην Σικελία δεν έχουν καμία επίδραση στην Πελοπόννησο και η αναγνώριση από αέρα στην Ανατολική Μεσόγειο δεν έφερε καμμία ένδειξη για αναμενόμενη επιχείρηση κατά της Ελλάδας, και αφού πέρασε και η 15.07. που είχε αναφερθεί από κατασκόπους σαν πιθανή ημέρα απόβασης χωρίς έκτακτα γεγονότα, διατάσσεται η λήξη της κατάστασης ετοιμότητας". Τότε η Βέρμαχτ, δεν ήξερε ότι ο Churchill (Der Zweite Weltkrieg, Berlin 1985, τομ. 5/II, σελ. 252/253) είχε μεν σκοπό - όπως φαίνεται από τα απομνημονεύματά του - να δώσει την εντύπωση ότι οι σύμμαχοι θα έκαναν απόβαση στην Ελλάδα, αλλά ότι δεν σκεπτόταν ποτέ να σκορπίσει πραγματικά τις δυνάμεις του στην Νοτιοανατολική Ευρώπη. Για τις επιχειρήσεις στην Ιταλία (που δεν έφεραν καμία ουσιαστική επιτυχία), στην νότια Γαλλία και την επόμενη χρονιά στην Νορμανδία, χρειάστηκαν όλες οι δυνάμεις του.

Ο Στρατηγός Von Le Suire σε δράση

Ο καθένας που ήξερε το Διοικητή της 117ης Μεραρχίας, Υποστρά τηγο Von Le Suire, που εύκολα θύμωνε, αλλά πραγματικά νοιαζόνταν για τους άνδρες του, ήξερε ότι ο στρατηγός δεν θα άφηνε το ζήτημα όπως είχε. Την απόφασή του για την Επιχείρηση Καλάβρυτα τη διαβίβασε στις 25 Νοεμβρίου 1943 στις αρμόδιες στρατιωτικές αρχές, π.χ. στα 749 και 737 Συντάγματα Πεζικού, στην 670 Μοίρα Πυροβολικού και την 116 Ομάδα Αναγνώρισης (A.A. 116). Ειδοποίησε, επίσης, το Γενικό Επιτελείο του LΧVIII Α.Κ. στην Αθήνα (Αντιπτέραρχο Felmy) και τις διάφορες μονάδες εντός της μεραρχίας. Την ίδια μέρα ο Von Le Suire κοινοποίησε αυτή τη διαταγή στο Γενικό Επιτελείο στην Αθήνα. Τρεις μέρες αργότερα (28.11.1943) η ομάδα στρατού Ε στην Θεσσαλονίκη έλαβε από το Ια του LXVIII του Α.Κ. ένα Τέλεξ το οποίο - όπως ήταν συνηθισμένο σε τέτοιες επιχειρήσεις - είχε χαρακτηρισθεί "Απόρρητη υπόθεση Αρχηγού". Η 117η Jager Division διεκπεραιώνει αρχές Δεκεμβρίου 1943 επιχείρηση αναγνώρισης και εκκαθάρισης νοτιοανατολικά της Πάτρας, στην περιοχή Αίγιον - Τρυπιά - Καλάβρυτα ή Βυτίνα - Λαγγάδια - Μαζέϊκα. Στρατεύματα: Κύριο σώμα 749 Συντάγματος Πεζών με 1/670 πυροβολαρχία, ένα πυροβολικό οβιδοβόλων 14,9 και Α.Α 116 Ομάδα αναγνώρισης, ενισχυμένη με δύο λόχους πεζών και μία πυροβολαρχία.2

Στη διαταγή του Von Le Suire, δεν αναφέρεται ότι προγραμματιζόταν και η διαμόρφωση τρίτης ομάδας μάχης - δηλαδή του Ebersberger. Αυτό μάλλον το πρότεινε και επέτυχε ο αντισυνταγματάρχης Woelfinger μόλις στη συνάντησή του με το Διοικητή της μεραρχίας. Επειδή δεν μου αρέσει να περιορισθώ σε υποθέσεις ζήτησα από τον Julius Woelfinger να με πληροφορήσει σχετικά. Η σύζυγός του Hermine με πληροφόρησε στις 8 Νοεμβρίου ότι ο ίδιος, δυστυχώς, δεν μπορούσε να απαντήσει λόγω ασθενείας και γράφει: "δεν θυμάται καν τα γεγονότα στα Καλάβρυτα και δεν υπάρχουν γραπτά". Ο Julius Woelfinger είναι πολύ ηλικιωμένος. Πάντως φαίνεται και μόνο από τη διαταγή του υποστράτηγου Von Le Suire ότι όχι, μόνο η γραμμή για την Επιχείρηση Καλάβρυτα είναι δεδομένη, αλλά ότι ο Julius Woelfinger περιορίστηκε και από αρκετά στενό πλαίσιο που του είχε ορισθεί από τη μεραρχία. Γι' αυτό η διαταγή του προς τα στρατεύματα που θα συμμετείχαν ήταν μεν λεπτομερής, αλλά ούτε ένας αξιωματικός σαν αυτόν δεν είχε εξουσία απόφασης. Οι μέρες μεταξύ της διαταγής του Von Le Suire για την Επιχείρηση Καλάβρυτα και την αρχή της επιχείρησης σίγουρα ήταν γεμάτες αναταραχή για την 117η μεραρχία πεζών. Στις 26 Νοεμβρίου, ανέλυσε την κατάσταση των συμμοριών στη μεγαλύτερη περιοχή Πάτρα και πληροφόρησε τη Γενική αρχηγεία για την Πελοπόννησο. Αυτή η πληροφόρηση ήταν όλο απαισιοδοξία. Γι' αυτήν τη μελέτη σημασία έχει μόνο πως ο Von Le Suire εκτίμησε την πολιτική κατάσταση του εχθρού. Οι υπολογισμοί τακτικής δεν λαμβάνονται υπόψη. Υπήρχε φόβος ότι ο Πτέραρχος Felmy, θα ακολουθούσε τις απόψεις του Von Le Suire και ότι θα διατύπωνε ανάλογα την εκτίμησή του της 3ης Δεκεμβρίου 1943 για την Ομάδα στρατού Ε στη Θεσσαλονίκη. Έγραψε μεταξύ άλλων: "Οι δραστηριότητες των συμμοριών αυξήθηκαν ειδικά στην Πελοπόννησο σημαντικά. Σε πολλά μέρη οι κομμουνιστικές συμμορίες ανέλαβαν επίσημα τη δημόσια διοίκηση" και "η μεγάλη αύξηση των επιθέσεων συμμοριών στους κυρίους δρόμους αποτελεί αυξημένο κίνδυνο για τις επικοινωνίες των αρχηγών και του εφοδιασμού...". Σίγουρα οι επιθέσεις δεν μπορεί να αμφισβητηθούν, αλλά ότι έθεταν σε κίνδυνο τις επικοινωνίες αρχηγών και εφοδιασμού δεν μπορεί να το καταλάβει ο συγγραφέας του παρόντος, που πράγματι είχε γνωρίσει καλά τις συνθήκες στην Πελοπόννησο. Η υποψία ότι και οι δυο στρατηγοί, ίσως για να τους σταλούν περισσότερα στρατεύματα, υπερέβαλαν λίγο δεν μπορεί να περιφρονείται. Στους δρόμους της Πελοποννήσου δεν επικρατούσαν μόνο φόβος και ανθρωποκτονία. Ένα παράδειγμα από τη δική μου εμπειρία: Το Σεπτέμβριο 1943, πήγα με φορτηγό, μαζί με έναν Ιταλό οδηγό, αποθέματα από την Μεσσίνα στην Καλαμάτα. Η ευκαιρία για τους αντάρτες να αποκτήσουν τέτοιο φορτηγό με μία επίθεση σίγουρα θα ήταν μεγάλη, αλλά κανένας αντάρτης δεν το ανέλαβε. Στους νυκτερινούς δρόμους της Πάτρας, παρ' όλο που ήμουν προετοιμασμένος για ξαφνική επίθεση - δεν πειράχθηκα, παρ' όλο που υπήρχαν πολλές ευνοϊκές ευκαιρίες για τους αντάρτες, γιατί συνήθως ήμουν μόνος μου.

Ο Αντισυνταγματάρχης Woelfinger διατάσσει...

Στρατιωτικά μη ειδικοί, που υπάρχουν, βέβαια, πολλοί, νόμισαν ότι οι διατάξεις για την "Επιχείρηση Καλάβρυτα" ήταν "απόρρητες διατάξεις". Αλλά οι σημειώσεις "απόρρητο" ή "απόρρητη υπόθεση διοίκησης", είχαν, τελείως, διαφορετική έννοια. Διατάξεις που είχαν χαρακτηριστεί τέτοιες έπρεπε, να μεταδοθούν και να ληφθούν μόνο μέσω ορισμένων αξιωματικών. Δεν ήταν, δηλαδή, η διάταξη απόρρητη, αλλά η μετάδοσή της είχε εν μέρει πολύ αυστηρούς κανονισμούς. Ο σκοπός αυτών των μέτρων έπρεπε να είναι φανερός και για μη ειδικούς, όπως φαίνεται από ένα παράδειγμα με σοβαρές συνέπειες: Οι προετοιμασίες του Χίτλερ που ήταν τόσο γιγαντιαίες, όπως και - κατά τη γνώμη του αρχιστρατήγου Manstein - μάταιες για την επιχείρηση Zitadelle (κάστρο) στην περιοχή Kursk, η οποία ήταν σχεδιασμένη να τελειώσει τον πόλεμο στη Ρωσία, είχε προδοθεί. Γι' αυτό το 1943 τεθωρακισμένες μεραρχίες συγκρούστηκαν. Η Βέρμαχτ κέρδισε μόνο μερικά χιλιόμετρα εδάφους - με απίθανες απώλειες. Απ' αυτό το χτύπημα το μεσαίο τμήμα του μετώπου δεν συνήλθε ποτέ. Δεν αποκαλύφθηκε ποτέ ποιός ήταν ο προδότης. Όπως όλοι οι προδότες ο άγνωστος άνθρωπος αυτός είχε θυσιάσει αμέτρητους στρατιώτες. Ο Ναπολέων Βοναπάρτης είπε κάποτε ότι αγαπούσε την προδοσία, αλλά ότι περιφρονούσε τον προδότη. Και στην Πελοπόννησο οι αντάρτες πολλές φορές ήξεραν για τις δραστηριότητες της 117ης μεραρχίας πεζών, αλλά υποψίες εναντίον ενός συγκεκριμένου αξιωματικού, όπως τις άκουγε ο συγγραφέας, ήταν, τελείως, αβάσιμες. Καμία επιχείρηση που χρειάζεται πολλή προετοιμασία, όπως η Επιχείρηση Καλάβρυτα, δεν μπορούσε να μείνει κρυφή, γιατί οι αντάρτες είχαν παντού τους παρατηρητές τους, οι οποίοι παρακολουθούσαν κάθε στράτευμα, που πήγαινε προς τα βουνά και τους ειδοποιούσαν. Την 1η Δεκεμβρίου 1943, ο Διοικητής του 749ου Συντάγματος έδωσε στις μονάδες του την τελική διαταγή για την Επιχείρηση Καλάβρυτα. Η Επιχείρηση Καλάβρυτα μπορούσε να ξεκινήσει. Σημασία έχει εδώ το συνημμένο σε "περιληπτική αντιγραφή", που δόθηκε από το τμήμα 1c Jager Division στις 26 Νοεμβρίου 1943:

Ο Franz Garhoefer, σε επιστολή του στον ιστορικό ερευνητή κ. Δήμητρη Κανελλόπουλο διατυπώνει την εξής άποψη: "... Από στρατιωτική άποψη έκρινα ότι η μόνη επιτυχία της επιχείρησης μπορούσε να είναι η απελευθέρωση των αιχμαλώτων. Για να αναγκασθούν οι συμμορίτες σε μάχη και να καταστραφούν με μεγάλη παρεμβολή ήταν σχεδόν αδύνατον. Οι συμμορίτες δραπέτευαν, πράγμα που τους ήταν πολύ εύκολο, γιατί ήταν ευκίνητοι και γνώριζαν καλά την περιοχή. Εάν, δηλαδή, δεν ήταν πολύ πιθανόν ότι θα αναγκάζαμε τους αντάρτες σε μάχη, νομίζαμε όμως ότι θα είχαμε πράγματι ευκαιρία να απελευθερώσουμε τους αιχμαλώτους. Γιατί οι τελευταίοι έπρεπε λόγω του μεγάλου αριθμού τους να οδηγηθούν με ανάλογη φρουρά, δεν ήταν, δηλαδή, τόσο ευκίνητοι. Υποθέταμε, επίσης, ότι οι αντάρτες δεν μπορούσαν να καταφέρουν αυτό". Σαν μικρή λεπτομέρεια υπάρχει στη διάταξη του Woelfinger και επισήμανση για τυχόν αντίποινα, αλλά, χωρίς να είναι συγκεκριμένη. Ο τότε αρχισυρματιστής της 749ης μεραρχίας, λοχίας Karl Nagel επισημαίνει ότι δεν είναι σωστό να υποθέτει κανείς, ότι η Επιχείρηση Καλάβρυτα "περιείχε και εντολή για αντίποινα". "...Σύμφωνα με τη διαταγή η ομάδα μάχης Woelfinger έπρεπε να διερευνήσει ξαφνικά όλα τα σπίτια και όλους τους δρόμους, με την ελπίδα να απελευθερώσουν τους συναδέλφους μας του 5/ΙΙ/749 Jager Retsiment. Ανάλογη ήταν και η πληροφόρηση προς τα στρατεύματα. Η επιχείρηση ήταν επακριβώς σχεδιασμένη και σχεδόν ο καθένας ήξερε ποιο σπίτι θα έπρεπε να διερευνήσει...". Και εδώ όπως και παντού, φανερώνεται η γραμμή του διοικητή της μεραρχίας Von Le Suire. Ο Woelfinger είχε μεν φροντίσει τις λεπτομέρειες της διάταξης της παρεμβολής, αλλά ήταν δεσμευμένος από τις διατάξεις του στρατηγού. Ο κάθε Διοικητής των μαχητικών μονάδων, που είχε λάβει τη διαταγή του Woelfinger, προέβη σε εντατικές προετοιμασίες, επειδή το ξεκίνημα της "Επιχείρησης Καλάβρυτα", ήταν ζήτημα μόνο μερικών ημερών. Εδώ και καιρό και ο απλός στρατιώτης ήξερε ότι θα πήγαινε να σώσει τους άνδρες του 5/749 και το θεωρούσε χωρίς εξαίρεση αυτονόητο και καθήκον του. Στη διάρκεια της υποχώρησης από τα Βαλκάνια, ο νέος διοικητής του συντάγματος πεζών 749, ο συνταγματάρχης Sontag, ένας πολύ σοβαρός άνθρωπος έδωσε μία διαταγή, που έδωσε σιγουριά σε κάθε άνδρα, άσχετο ποιο βαθμό είχε: Δεν έπρεπε να αφήσουμε κανένα. Τραυματισμένος ή νεκρός, έπρεπε να παρθεί μαζί και στις πιο δύσκολες συνθήκες. Η μονάδα του συγγραφέα τήρησε αυτή τη διαταγή, μέχρι και στην κόλαση του Kragujevac. Ο λοχαγός Schober, που είχε ατυχήσει στα γεγονότα στην Κερπινή, είχε δίκαιο όταν εξέφρασε τη γνώμη ότι τα Γερμανικά στρατεύματα θα έκαναν τα πάντα για να σώσουν τους άνδρες του 5/749. Αλλά τα συμπεράσματά του ήταν λανθασμένα. Οι ομάδες μάχης επίτηδες χωρίστηκαν στην πορεία προς τα Καλάβρυτα σε ορεινές και σε πεδινές ομάδες. Οι μονάδες με οχήματα είχαν ανάγκη από δρόμους (παρ' όλα τα σημεία ανατίναξης) και οι άλλοι λόχοι προχωρούσαν στα βουνά. Έτσι μπορούσαν να δώσουν αμοιβαία προστασία. Σε περίπτωση απροσδόκητων επιθέσεων π.χ. από κάποιο ύψωμα (έτσι οι αντάρτες έκαναν πολλές φορές), οι ορεινές ομάδες μπορούσαν, να αποτρέψουν τα χειρότερα.

Γιατί έγινε η "Επιχείρηση "Καλάβρυτα"

Η Βέρμαχτ θεωρούσε την περιοχή και την πόλη των Καλαβρύτων σαν ένα Επαναστατικό Κομμουνιστικό Κέντρο κάτω από την καθοδήγηση του Αντισμηνάρχου Μίχου. Το γραφείο Ια της 117ης Μεραρχίας πεζών είχε συγκεντρώσει σοβαρές πληροφορίες για τη δράση των ανταρτικών ομάδων στην περιοχή των Καλαβρύτων από τον Αύγουστο του 1943. Μία πρώτη επέμβαση στα Καλάβρυτα, για την ξεκαθάριση της περιοχής έγινε στα πλαίσια της "Επιχείρησης Βυτίνα". Η κατάσταση της περιοχής είχε απασχολήσει τη Βέρμαχτ σε ανώτατα επιτελικά επίπεδα, τόσο στην Αθήνα - Θεσσαλονίκη, όσο και στο Βελιγράδι και Βερολίνο. (Σημείωση Ιστορικού Ερευνητή Δημητρίου Κανελλόπουλου: Ο συγγραφέας αυτής της έκθεσης Hans Hoffmann στο σημείο αυτό της αναφοράς του αποφεύγει να συσχετίσει το ερώτημα: "Γιατί έγινε η Επιχείρηση Καλάβρυτα;" με το βασικό ερώτημα, που του έθεσε η ιστορική έρευνα, "αν, δηλαδή, η Επιχείρηση Καλάβρυτα συσχετίζεται με τα όσα κατέθεσε με τη μαρτυρική του κατάθεση στη δίκη των στρατηγών της Νοτιοανατολικής Πτέρυγας στη Νυρεμβέργη ο στρατηγός της Βέρμαχτ Winter. Δηλαδή, ότι η Επιχείρηση Καλάβρυτα ήταν προαποφασισμένη στρατιωτική επιχείρηση της Βέρμαχτ, με αποκλειστικό σκοπό και στόχο να ισοπεδωθεί το Επαναστατικό Κομμουνιστικό Κέντρο Καλαβρύτων που ενοχλούσε την 117η Μεραρχία Πεζών από τον Αύγουστο 1943". Η μαρτυρία Winter, ασφαλώς, δίνει την αληθινή διάσταση στην Επιχείρηση Καλάβρυτα, αλλά ο Hoffmann αποφεύγει στο σημείο αυτό της αναφοράς του να συσχετίσει τα αναμφισβήτητα γεγονότα και να δώσει μία απάντηση. Αρκέστηκε μόνο σε επιστολή του προς το Δημήτρη Κανελλόπουλο να τονίσει ότι η μαρτυρία Winter δεν είναι σοβαρή. Έτσι, το ερώτημα "Γιατί έγινε η Επιχείρηση Καλάβρυτα;" παραμένει αναπάντητο από τον Hoffmann ο οποίος ακολουθεί τη δικαιολογία των γεγονότων και της τύχης του 5ου/749 λόχου του Schober). Κάτοικοι άλλων χωριών επιβεβαίωσαν αυτήν την άποψη. Εκτός τούτου η 117η Jager Division υποπτευόταν ότι οι αιχμάλωτοι της ομάδας Schober ήταν κρυμμένοι στα Καλάβρυτα, ενώ τα Καλάβρυτα ήταν για αυτούς μόνο ένας σημαντικός μεν, αλλά εφήμερος σταθμός δρόμου. Θα διηγηθώ, στηριγμένος σε στοιχεία και μαρτυρίες και άλλων συμμετεχόντων σ' αυτήν την επιχείρηση, τα γεγονότα μέρα με τη μέρα μέχρι το τέλος. Κάθε άλλος τρόπος παρουσίασης θα συμπεριελάμβανε αναγκαστικά πολλές επαναλήψεις. Πρέπει να σημειωθεί ότι οι ημέρες μέχρι τη 13η Δεκεμβρίου 1943 δημιούργησαν μία δική τους δυναμική, που κατευθυνόταν από τις εξωτερικές περιστάσεις.

Την Τετάρτη 1 Δεκεμβρίου 1943 το ΙΙ/749 Jager Division πλαι σιούμενο από τους Έλληνες (γερμανοντυμένους) Εθελοντές Ασφαλείας της ομάδας "Λεωνίδας" παρατάχθηκε στην πλατεία Γεωργίου στην Πάτρα, όπου ο Διοικητής της 117 Jager Division, Υποστράτηγος Karl Von Le Suire, επιθεώρησε την ομάδα Woltinger πριν την έναρξη της Επιχείρησης Καλά βρυτα. Στην επιθεώρηση αυτή συμμετείχα και εγώ ως Δεκανέας του 15/ΙΙ/749 Jager Retsiment (ορεινή ομάδα κρούσης). Ουσιαστικά η επιχείρηση Καλάβρυτα είχε αρχίσει .

-----

1.Βλ. Das Unternehmen Kalawryta, του Δεκανέα του 15/ΙΙ/749 Jager Retsiment Hans Hoffmann, που συμμετείχε στην Επιχείρηση Καλάβρυτα. Προσωπικές σημειώσεις του συγγραφέα, Τα Καλάβρυτα στα Μέσα Ενημέρωσης, Οι αντάρτες στην Πελοπόννησο, Δικαίωμα για αντίσταση κατά του στρατού Κατοχής, ΄Ενα Σύνταγμα αλλάζει έδρα, Ο Ανθυπολοχαγός Falkensteiner στην αναγνώριση, ΄Ενας λοχαγός από τη Ρωσία, Διαταγή πορείας προς Καλάβρυτα, Η σύγκρουση με τους αντάρτες του ΕΛΑΣ, Απόπειρα βοήθειας (υποστήριξης), Ανακρίσεις για τη μάχη Ρωγών-Κερπινής (16-17.10.1943), Οι ευθύνες του Ταγματάρχη Ebersberger, Σχέδιο για εκδίκηση, Υπεροχή για καταστροφή, Ελπίδες για ανταλλαγή των αιχμαλώτων, Η στάση του πληθυσμού, Στήνοντας παγίδες, ΄Ομηροι, Μία πόλη στην Αχαΐα, ΄Ενα χωριό με το όνομα Μαζέϊκα, Ο Στρατηγός Von Le Suire σε δράση, Η Μεραρχία πληροφορεί την Αθήνα, Ο Αντισυνταγματάρχης Wolfinger διατάσσει, Παιχνίδια πολέμου, Η Επιχείρηση Καλάβρυτα, 3η Δεκεμβρίου 1943, 4η Δεκεμβρίου 1943, 5η Δεκεμβρίου 1943, 6η Δεκεμβρίου 1943, 7η Δεκεμβρίου 1943, 8η Δεκεμβρίου 1943, 9η Δεκεμβρίου 1943, 10η Δεκεμβρίου 1943, 11η Δεκεμβρίου 1943, 12η Δεκεμβρίου 1943, 13η Δεκεμβρίου 1943, 14η Δεκεμβρίου 1943, 15η Δεκεμβρίου 1943, 16η Δεκεμβρίου 1943, Η αναφορά εμπειριών της 117ης Μεραρχίας Κυνηγών, Τα Αντίποινα, Συνέπειες και Συμπεράσματα, Αντιπαράθεση των συμμοριών, Οι προβλέψεις δεν είναι αισιόδοξες, Πάλι στα Καλάβρυτα, Πείνα στην πόλη, Επανόρθωση, Μισές αλήθειες, Τα Καλάβρυτα σήμερα, Η Γερμανική Δικαιοσύνη για την Επιχείρηση Καλάβρυτα, Αναφορές στις πηγές, Σημειώσεις, Βιβλία που χρησιμοποιήθηκαν, Συντομογραφίες, και Με την 117 Jager Division στην Πελοπόννησο.

ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ..................