H Ομιλία του Σωτηρίου Γκλαβά στην εκδήλωση της Φροξυλιάς (13/3/16)

Η ομιλία του κ. Σωτήρη Γκλαβά στην εκδήλωση της Φροξυλιάς Καλαβρύτων (13 Μαρτίου 2016)  «Σεβασμιώτατε, Σεβαστοί Ιεράρχες, Αξιότιμε κ. Δήμαρχ...

Η ομιλία του κ. Σωτήρη Γκλαβά στην εκδήλωση της Φροξυλιάς Καλαβρύτων (13 Μαρτίου 2016) 

«Σεβασμιώτατε, Σεβαστοί Ιεράρχες, Αξιότιμε κ. Δήμαρχε, κύριοι Αντιδήμαρχοι και Δημοτικοί Σύμβουλοι,  κύριοι Πρόεδροι Τοπικών Σωματείων και Συλλόγων, κύριοι Εκπρόσωποι των Σωμάτων Ασφαλείας, εκλεχτοί προσκεκλημένοι, συμπατριώτες και συμπατριώτισσες, αγαπητά μας παιδιά,

συγκεντρωθήκαμε εδώ σήμερα για να αποτίσουμε την τιμή που οφείλουμε σε εκείνους που με τις θυσίες τους, και πολλές φορές  με την ίδια τη ζωή τους, έδωσαν τον υπέρ πάντων αγώνα για να δημιουργηθεί το ελεύθερο νεοελληνικό κράτος που σήμερα και εμείς, ως πολίτες του, έχουμε χρέος να υπερασπιζόμαστε, πιστοί στις παρακαταθήκες που μας άφησαν οι Έλληνες προγονοί μας από αρχαιοτάτων χρόνων, οι οποίοι έδωσαν τα φώτα του πολιτισμού στην ανθρωπότητα.

Τιμάμε σήμερα στο πρόσωπο των πρώτων αγωνιστών, που έδωσαν μάχες στο σημείο αυτό, το σύνολο των ηρώων της Εθνικής Επανάστασης του 1821. Και λέγω Εθνικής, γιατί πολύ προσπάθησαν -και δυστυχώς προσπαθούν και σήμερα- να αμφισβητήσουν τον πανεθνικό χαρακτήρα της Επανάστασης αυτής, αλλά και γενικότερα τη συνέχεια της φυλής μας από των αρχαιοτάτων χρόνων. Κάποιοι, δυστυχώς, όχι μόνο ξένοι αλλά και «Έλληνες», ευτυχώς ελάχιστοι, τολμούν να ισχυρίζονται ότι δεν είμαστε Έλληνες αλλά κληρονόμοι των Ελλήνων. Επομένως, όλοι αντιλαμβανόμαστε την ανάγκη να τονώνουμε το ηθικό μας συμμετέχοντας στις εθνικές μας γιορτές σε δύσκολους οικονομικά και εθνικά καιρούς, δίνοντας το παράδειγμα στα παιδιά και στα εγγόνια μας. 

Τιμάμε όλους όσους πίστεψαν στις ακατάλυτες δυνάμεις της φυλής μας κόντρα σε αντιστάσεις και δεδομένα. «Έδωσαν τα πάντα για να κάνουν πράξη τα όνειρα και τις ελπίδες όλων των προηγούμενων γενεών, και δίδαξαν σε όλο τον κόσμο πώς «ΟΙ ΔΟΥΛΟΙ ΓΙΝΟΝΤΑΙ ΕΛΕΥΘΕΡΟΙ!». Γιατί όπως είχε ειπεί και ο Ναπολέοντας «κεφάλι χωρίς μνήμη είναι θέση αφρούρητη!»

Ας πάρουμε, όμως, εν συντομία, τα πράγματα από την αρχή για να δούμε πώς φτάσαμε στα γεγονότα της Φροξυλιάς. 

Ο Νεοελληνικός Διαφωτισμός, όπως και ο δυτικοευρωπαϊκός, προέβαλαν και την ανάγκη για αντίσταση στο πολιτικό, κοινωνικό και θρησκευτικό κατεστημένο της εποχής τους. Ζητούσαν παιδεία για όλους, ισότητα, ελευθερία και απαλλαγή του ανθρώπου από την πρόληψη και τη δεισιδαιμονία. Ταυτόχρονα οι νεοέλληνες διαφωτιστές ζητούσαν την απελευθέρωση του υπόδουλου Έθνους και  την πνευματική αναγέννηση των υποδούλων. Η τελευταία θα γινόταν αποκλειστικά με την καλλιέργεια και διάδοση της παιδείας.

 Στην παιδεία εναπόθεσαν οι Έλληνες –ιδιαίτερα ο Κοραής- ένα μεγάλο μέρος των ελπίδων τους για την αποτίναξη του ζυγού και τη δημιουργία κράτους. Γι΄αυτό εκατοντάδες ελληνικά  σχολεία λειτουργούσαν τον 17ο και 18ο αιώνα και χιλιάδες έντυπα  και βιβλία κυκλοφόρησαν, προκειμένου ο λαός να εκπαιδευτεί, να ενημερωθεί  για τα επιτεύγματα των προγόνων του και να ξεσηκωθεί κατά του κατακτητή.

Έτσι, στο πλαίσιο του διακαούς πόθου για αποτίναξη του τουρκικού ζυγού και με σαφή την επίδραση των αντίστοιχων μυστικών εταιρειών της Ευρώπης, συναντήθηκαν το 1814 στην Οδησσό τρεις Έλληνες –ο Νικόλαος Σκουφάς, ο Εμμανουήλ Ξάνθος, και ο Αθανάσιος Τσακάλωφ– και αποφάσισαν τη σύσταση μίας αυστηρά μυστικής οργάνωσης, η οποία θα προετοίμαζε τον ξεσηκωμό όλων των Ελλήνων ,τη Φιλική Εταιρεία, και τα μέλη της ορκίζονταν στο ιερό Ευαγγέλιο και αποδέχονταν μόνο τον Τριαδικό Θεό ως αληθινό. 

Τον Φεβρουάριο του 1820 προτάθηκε στον ίδιο τον Καποδίστρια, υπουργό Εξωτερικών της Ρωσίας, να αναλάβει την αρχηγία της Εταιρείας, αλλά αυτός αρνήθηκε, γιατί δεν πίστευε πως ο καιρός ήταν κατάλληλος για επαναστάσεις. Δέχθηκε, όμως, και έγινε αρχηγός ο πρίγκιπας Αλέξανδρος Υψηλάντης, γιος του ηγεμόνα της Βλαχίας και της Μολδαβίας και υπασπιστής του τσάρου Αλεξάνδρου Α΄.

Σκοπός της Φιλικής Εταιρείας ήταν η γενική επανάσταση των Ελλήνων για την «ανέγερσιν και απελευθέρωσιν του Ελληνικού Έθνους και της Πατρίδoς μας», όπως μας πληροφορεί ο ίδιος ο Ξάνθος. Και σημείωνε στα «Απομνημονεύματά» του: ..δία να ενεργήσωσι μόνοι των ό,τι ματαίως από πολλού χρόνου ήλπιζον από την φιλανθρωπίαν των χριστιανών βασιλέων». Η Εταιρεία ενδυναμώθηκε σε μικρό χρονικό διάστημα και ίδρυσε πολλά παραρτήματα στην Κωνσταντινούπολη και στην Ελλάδα. Οι κυριότεροι εύποροι και φωτισμένοι Έλληνες έγιναν μέλη της, ανάμεσά τους και ο πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως, ενώ ήταν ενήμερος και ο τσάρος της Ρωσίας. 

Χάρη στην παιδεία και στις ενέργειες της Φιλικής Εταιρείας οι Έλληνες είχαν προετοιμαστεί πλήρως για να επαναστατήσουν. Δεν άφηνε, όμως, περιθώριο για να ξεσπάσει η επανάσταση ο Αλή πασάς των Ιωαννίνων, που ήταν γνώστης όλων των δραστηριοτήτων της Εταιρείας. Όταν, λοιπόν ο Αλή πασάς έκανε τη δική του επανάσταση εναντίον του σουλτάνου η  Εταιρεία αποφάσισε να ξεσπάσει η επανάσταση.

Ο αγώνας των Ελλήνων προβλήθηκε και ως πάλη κατά της βαρβαρότητας. Η τελευταία έβρισκε την ενσάρκωσή της στο πρόσωπο των Τούρκων.

Είναι πασίγνωστο ότι η Φιλική Εταιρία είχε ορίσει την 25η Μαρτίου ως ημέρα έναρξης της επανάστασης, ίσως σε συνδυασμό με τη μεγάλη γιορτή της Χριστιανοσύνης, τον Ευαγγελισμό. Σε σύσκεψη Φιλικών, Προεστών και Μητροπολιτών στη Βοστίτσα, σημερινό Αίγιο, (26 – 30 Ιανουαρίου 1821), εξετάζεται η πρόταση του Παπαφλέσσα για επανάσταση στον Μοριά. Αποφασίζουν να αναβάλουν προσωρινά την επανάσταση, έως ότου επαναστατήσουν και άλλες περιοχές και διασαφηνιστούν οι προθέσεις των Ρώσων. Ως ημέρα εξέγερσηςορίζεται η 25η Μαρτίου και εναλλακτικά είτε η 23η Απριλίου, (του Αγίου Γεωργίου) , είτε η 21η Μαΐου, εορτή των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης είτε η 29η Μαΐου, (ημέρα της αλώσεως της Πόλης). Επίσης σε σύσκεψη των οπλαρχηγών και των Φιλικών της Στερεάς στη Λευκάδα, πιθανόν στις 30 Ιανουαρίου, αποφασίζεται με ενθουσιασμό η εξέγερση και ανακοινώνεται η απόφαση για εξέγερση την 25η Μαρτίου. 

Παρ’ όλα αυτά, τα γεγονότα ακολούθησαν διαφορετική πορεία. Ο Αλ. Υψηλάντης «αναγκασθείς εκ των περιστάσεων να μην περιμένει την ορισθείσαν 25η Μαρτίου» διάβηκε τον Προύθο ποταμό στις 22 Φεβρουαρίου 1821, μαζί με τα αδέλφια του, Γεώργιο και Νικόλαο, και φτάνει στο Ιάσιο, όπου συναντιέται με τον ηγεμόνα της Μολδοβλαχίας, Μιχαήλ Σούτσο, οπότε και κήρυξε επίσημα την επανάσταση παροτρύνοντας τους Έλληνες: «Μάχου Υπέρ Πίστεως και Πατρίδος». Στις 17 Μαρτίου ο Υψηλάντης ύψωσε την ελληνική σημαία στην πρωτεύουσα της Βλαχίας. 

Μετά, όμως, τη σύναξη του Αιγίου, οι Μωραΐτες (Μωραλήδες) Τούρκοι οι οποίοι είχαν αρχίσει ήδη από καιρό να υποψιάζονται αυτονομιστικές επαναστατικές κινήσεις των Ελλήνων στην Πελοπόννησο, θέλησαν να παγιδεύσουν στην Τρίπολη τους ηγέτες των Ελλήνων, ούτως ώστε αυτοί να μείνουν χωρίς αρχηγούς.

Τα ανωτέρω, όμως, μαθεύτηκαν και οι Καλαβρυτινοί πρόκριτοι παρότι αρχικά έδειξαν πρόθεση αναχωρήσεως για την Τρίπολη (την 9η Μαρτίου1821) στα μισά του δρόμου, προφασιζόμενοι ασθένεια, γύρισαν πίσω στα Καλάβρυτα. Η ενέργειά τους αυτή τούς εξέθεσε έναντι των Οθωμανικών Αρχών και αναγκάσθηκαν να λάβουν συντομότερα τις αποφάσεις σχετικά με την έναρξη του αγώνα. Γι΄αυτό την επομένη ημέρα οι: Χαραλάμπης, Λόντος, Φωτήλας, Ζαΐμης, Παλαιών Πατρών Γερμανός και ο επίσκοπος Κερνίτσης Καλαβρύτων Προκόπιος, πραγματοποίησαν σύσκεψη για άμεσες και προσεκτικές ενέργειες, ώστε να μη γίνει αντιληπτό το σχέδιο της επανάστασης αλλά και να προφυλαχθούν οι ζωές των προκρίτων που ήταν ήδη στην Τρίπολη και βεβαίως οι δικές τους ζωές. Την παραμονή της επαναστάσεως η επαρχία Καλαβρύτων μπορούσε να προτάξει περίπου 5.000 αγωνιστές και 70 εμπειροπόλεμους καπετάνιους. 

Τα πρώτα γεγονότα της Μεγάλης Επανάστασης κατά της σκλαβιάς των Τούρκων έλαβαν χώρα εδώ στη «Φροξυλιά», όπου και έχει στηθεί  αυτό το συμβολικό μνημείο, και παρόλο που είναι γνωστά σε όλους μας,  θα κάνω μια σύντομη αναφορά: Το απόγευμα της 16ης Μαρτίου 1821 ο Σωτήριος Παπαδαίος από τα Μαζέικα με τους συντρόφους του σ’ αυτήν εδώ τη θέση σκότωσαν τον Αράπη του βοεβόδα των Καλαβρύτων, Αρναούτογλου, ο οποίος μετέβαινε στο χωριό Δάρα με εντολή να ειδοποιήσει τους εκεί κατοίκους να ετοιμάσουν την υποδοχή του βοεβόδα.

Την επόμενη ημέρα 17 Μαρτίου 1821, ο Γιάννης Χοντρογιάννης από τα Μαζέικα, ο Σωτήριος Παπαδαίος και οι άνδρες του, μεταξύ των οποίων και ο Ασημάκης Ντόλκας από του Κάνι, αλλά και οι Θανάσης Φεφές, Θανάσης Κωστόπουλος, επίσης Μαζαίοι, καθώς και οι Γιαννάκης Βύρας από τα Κρινόφυτα και Γαλάνης από τη Βρώσθαινα έστησαν ενέδρα και πάλι στη θέση «Φροξυλιά», προκειμένου να επιτεθούν στους διερχόμενους Τούρκους, όταν ο βοεβόδας των Καλαβρύτων, μη γνωρίζοντας τα γεγονότα της προηγούμενης ημέρας, αναχώρησε από τα Καλάβρυτα για να μεταβεί στο Δάρα και από εκεί στην Τρίπολη, με σκοπό να ενημερώσει τον καϊμακάμη της Τριπόλεως για τις κινήσεις των οπλαρχηγών στα Καλάβρυτα. Στη μάχη που ακολούθησε, φονεύθηκε ο καφετζής, δηλαδή ο καταλυματίας, ο υπεύθυνος για τη διαμονή της αποστολής του βοεβόδα Αρναούτογλου, με αποτέλεσμα ο Αρναούτογλου να αναγκασθεί, κακήν κακώς, να επιστρέψει στα Καλάβρυτα.

Ακολούθησε η επίθεση του Χονδρογιάννη στην τοποθεσία Χελωνοσπηλιά της Κατσάνας εναντίον του εισπράκτορα Λαλαίου Τουρκαλβανού Σεϊδή, που μετέφερε δημόσια χρήματα από την Κερπινή Καλαβρύτων στην Τρίπολη. Παράλληλα πολεμικά επεισόδια αναφέρονται και σε πολλές άλλες περιοχές της επαρχίας Καλαβρύτων. 

Ο ίδιος ο Παλαιών Πατρών Γερμανός στα απομνημονεύματά του αναφέρει ότι από τις 19 Μαρτίου, μαζί με πρόκριτους των γύρω περιοχών, κρύβονταν «πεφοβισμένοι». Δύο ημέρες αργότερα, την 21η Μαρτίου συγκεντρώθηκαν και πολιόρκησαν τα Καλάβρυτα 600 ένοπλοι αγωνιστές και επιτέθηκαν εναντίον των Τούρκων που είχαν καταφύγει στους εκεί πύργους. Ύστερα από πενθήμερη αντίσταση (21-25 Μαρτίου) ο Αρναούτογλου παραδόθηκε. Τα γεγονότα των Καλαβρύτων τα μνημονεύουν οι επίσημοι Οθωμανοί ιστοριογράφοι ως καταλυτικά και διαλυτικά της συνοχής του οθωμανικού κράτους στον Μοριά.

Εκτός από τα παραπάνω γεγονότα, στις 22 Μαρτίου ο Ανδρέας Λόντος ύψωσε τη σημαία της επανάστασης στη Βοστίτσα, ενώ στις 23 Μαρτίου η φλόγα της επανάστασης άναψε στην Πάτρα. Ο Παλαιών Πατρών Γερμανός στην πλατεία του Αγίου Γεωργίου ορκίζει τους αγωνιστές. Επίσης, όλη η Μάνη είναι ξεσηκωμένη, όταν στις 22 Μαρτίου ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης με τους Μανιάτες του και με τον Κολοκοτρώνη πολιορκεί την Καλαμάτα και την καταλαμβάνει την επόμενη ημέρα, οπότε και επισήμως κήρυξαν την επανάσταση στον ναό των Αγίων Αποστόλων. Σε λίγο όλη η Ελλάδα είναι επαναστατημένη.

Η Επανάσταση του 1821 ήταν πόλεμος εθνικός, ένα γεγονός που συγκλόνισε τότε τον κόσμο, καθώς έδωσε καίριο χτύπημα στις ευρωπαϊκές μοναρχίες και ταυτόχρονα οδήγησε στην παλιγγενεσία ενός ιστορικού έθνους, γεγονός που προκάλεσε μεγάλο κύμα φιλελληνισμού στην ρομαντική τότε Ευρώπη αλλά και στις ΗΠΑ.

Σήμερα, δύο αιώνες περίπου μετά, το μήνυμα της 25ης Μαρτίου παραμένει ακόμη ζωντανό για να μας θυμίζει ότι η Πατρίδα είναι πάνω από όλους και ότι ο εθνικο-απελευθερωτικός αγώνας δεν πρέπει να υποβαθμίζεται σε τοπικό κίνημα.

Η ευρύτερη περιοχή των Καλαβρύτων, οι Καλαβρυτινοί αναγνωρίστηκαν ως οι πρώτοι μεταξύ ίσων, αφού ουδείς πρέπει να υποβαθμίζει τον ρόλο και την αγωνιστικότητα των λοιπών Ελλήνων: Μανιατών, Υδραίων, Σπετσιωτών, Ψαρριανών, Κρητών, Ρουμελιωτών, Σουλιωτών κλπ. 

Ας βλέπουμε, λοιπόν,  την ουσία των πραγμάτων και ας μη υποβαθμίζουμε την πανελλήνια σημασία του πανεθνικού αγώνα σε γεγονός τοπικής σημασίας. 

Να έχουμε πάντα στην καρδιά μας  τα λόγια του Κολοκοτρώνη: «Εγώ, η φαμίλια μου, τ’ άρματά μου, ό,τι έχω, είναι για την Ελλάδα» και τις παραινέσεις του Μακρυγιάννη: « Χωρίς αρετή και πόνο εις την πατρίδα και πίστη εις την θρησκεία τους, έθνη δεν υπάρχουν»…. «…Τούτην την πατρίδα την έχομεν όλοι μαζί, και σοφοί κι’ αμαθείς και πλούσιοι και φτωχοί και πολιτικοί και στρατιωτικοί και οι πλέον μικρότεροι άνθρωποι, όσοι αγωνιστήκαμεν, αναλόγως ο καθείς, έχομεν να ζήσωμεν εδώ. Το λοιπόν δουλέψαμεν όλοι μαζί, να την φυλάμε κι’ όλοι μαζί».